The Germania and Agricola of Tacitus

71쪽

gyros in morem noStrum, docentur. In rectum, Ut Uno flexu doXtros agunt, ita conjuncto orbe, ut nemo poSterior Sit. In universum peStimanti, plus penes peditem roboris :eoque mixti proeliantur, apta et congruente ad equeStrem pugnam Velocitate peditum, quos X omni juventute delectos, ante aciem locant. Definitur et numerus : centeni

ex singulis pagis Sunt idque ipsum inter uos Vocantur: et quod primo numerus fuit, jam nomen et honor St. Acie per cuneos componitur. Cedere loco, dummodo rursus instes, consilii quam formidinis arbitrantur. Corpora suorum etiam in dubiis proeliis reserunt Scutum reliquisse, praecipuum flagitium nec aut Sacris adeSSe aut concilium inire, ignominioso fax multique superstites bellorum infamiam laqueo finierunt. VII. Rogos ex nobilitate duces e Virtute Sumunt. Nec rogibus infinita aut libera potestas et duces Xemplo Potius, quam imperio si promti, Si conspicui, si ante

aciem gant, admiratione PraeSunt. Ceterum, equo unimadvortere, equo incire, ne Verberare quid em, niSi Sacerdotibus permi Ssum non quasi in poenam, nec ducis

jussu, sed Velut de imperante, quem adesse bellantibus credunt Oiligiesque et signa quaedam, detracta lucis, in proelium serunt. Quodque praecipuum fortitudinis iticitam Cntum CSt, Non CaSus, Ne fortuita Conglobatio turmam

nut cuneum facit, sed tam iliae et propinquitates et in Proximo pignora, unde seminarum ululatus audiri, unde vagitus insantium. Hi cuique sanctissimi testos, hi maximi laudatores. Ad matres, ad conjuges vulnera ferunt nec illae numerare, aut exigere plaga paVent cibosque et hortamina pugnantibus gestant. VIII. Memoriae proditur, quasdam acies, inclinatas amo labantes, a seminis restitutas, constantia precum et objectu pectorum, et monStrata cominus captivitate, quam longo impatientius seminarum suarum nomine timoni: adeo, ut es cacius obligentur animi civitatum, quibus inter

72쪽

Obsides puellae quoque nobiles imperantur. Ιnosse quin otiam sanctum aliquid et providum putant f nec aut con- Sili QRTum adSpernantur, aut responsa negligunt ' Vidimus, sub divo Vespasiano Veledam, diu apud plerosque numinis loco habitam. Sed et olim Auriniam et complures alias Venerati sunt, non adulatione, nec tamquam facerent deRS.

IX. Deorum maxime ercurium colunt, cui certis diebus humanis quoque hostiis litare fas habent Herculem ac Martem concessis animalibus placant Pars Suevorum o Isidi sacrificat unde caussa et origo peregrin Sacro, Parum comperi, nisi quod Signum ipsum, in modum liburnae figuratum, docet advectam religionem. Ceterum, ne cohibere trietibus deos, neque in ullam humani oris

Speciem adsimilare, ex magnitudine coelestium arbitrantur. Luco a nemora consecrant deorumque nominibus adpellant secretum illud, quod Sola reverentia vident. X. Auspicia sortesque, ut qui maXime, ObSOPVntit. Sortium consuetudo impleX. Virgam, frugi serae urbori deciSam in Surculos amputant, eoSque noti quibuSdηm discretos, Super candid am Vestem temere ac fortuito pargunt. MOX, Si publico OnSulatur, Sacerdos CiVitatis, in privatim ipse paterfamiliae, precatu deos, coelum JU SUS- Piciens, ter Singulos tollit, Sublatos, Secundum impressumunt notam, interpretatur. Si prohibuerunt, nulla de eadem re in eundo diem consultatio; in ΘrmiSSUm,

auspiciorum adhuc fides exigitur. Et illust quidem otium

hic notum, uvium Voces volutusque interrogare : Proprium gentis, quorum quoqU PTMSagi Rc monitus X periri.

Publice aluntur iisdem nemoribus ac lucis candidi, et nullo

mortali opero contacti quo preSSOS Sacro curru Sacerdos

ac re vel princeps civitatis comitantur, hinnitusque ac fremitus observant. Nec ulli auspicio in or fidos, non solum apud plebem, sed apud proceres, apud Sucordotes: Se enim ministros deorum, illos conscio putant. Est t

73쪽

alia observatio auspiciorum, qua gravium bellorum Ventus explorant. Ru gentiS, cum qua bellum St, CaptiVum, quoquo modo interceptum, cum electo popularium Suorum, ratriis quemque armis, committunt victoria hujus vol clius pro praejudicio accipitur. XL Do minoribus robus principes consultant de majoribus omnes ita tamen, ut ea quoquo, quorum Peno Plebem arbitrium est, apud principes pertractentur. Coeunt, nisi quid fortuitum et subitum inciderit, certis diebus, cum aut inchoatur luna, aut impletur nam agendis rebus hoc auspicatissimum initium credunt. Nec dierum numerum, ut nos, Sed noctium computant. Sic constituunt, Sic On- dicunt nox ducere diem videtur. Illud o libertato vitium, quod non Simul, nec ut jussi conveniunt, sed et alterit tertius dies Cunctatione coeuntium absumitur. Ut turbae placuit, conSidunt armati. Silentium per sacerdotes, quibus tum et coercendi us est, imperatur. OXreX, Vel princeps, prout aeta cuique, prout nobilitas, prout decus bellorum, prout facundia est, audiuntur, auctoritato

suadendi magis quam jubendi potestate. Si displicuit sontentia fremitu adspernantur; in placuit, framea concutiunt Honoratissimum adsensus genus est, armis laudaro. XII. Licet apud consilium accusare quoque et discrimen capitis intendere. Distinctio poenarum ex delicto. Proditores et transfugas arboribus suspendunt ignavos et imbelles et corpore infames coeno ac palude injecta in- Super crate, mergunt. Diversitas supplicii illuc respicit, tamquam Scelera Stendi oporteat, dum puniuntur, flagitia abscondi. Sod o levioribus delictis pro modo Poena. Equorum Pecorumque numero convicti multantur. Pars

multae regi, vel civitati, pars ipsi, qui vindicatur, vel Propinquis ejus exsolvitur. Eliguntur in iisdom conciliis ot Principes, qui jura per pagos vicosque reddant. Centeni siti gulis CX Plebo comites, consilium simul et auctoritas,

ad sunt.

74쪽

XIII. Nihil autem neque publicae neque priVatae rei, nisi armati agunt. Sed arma Sumere non ante Cui quum moris, quam CiVita Suffecturum probaverit. Tum in ipso consilio, vel principum aliquis, Vel pater, Vel PropitaquUS, Scuto frameaque juvenem ornant. Haec apud illo toga, hic primus juventae honos ante hoc domu par Videntur, mox reipublicae. Insigni nobilitas, aut magna patrum merita, principi dignationem etiam adolescentulis ad- Signant ceteris robustioribus ac jam pridem probatis adgregantur nec rubor, inter comites adspici Gradus quin etiam et ipse comitatu habet judicio ejus, quem Sectantur magnaque et comitum aemulatio, quibus primus apud principem suum locus et principum, cui plurimi et acerrimi comites. Haec dignitas, hae VireS, magno Semper electorum juvenum globo circumdari in pace decus, in bello praesidium. Nec Solum in Sua gente cuique, Sed apud finitimas quoque civitates id nomen, ea gloria St, Si

numero ac Virtute comitatu emineat: Xpetuntur enim

legationibus, et muneribus Ornantur, et ipsa Plerumque fama bella profligant. XIV. Cum ventum in aciem, turpo principi virtute vinci, turpe comitatui virtutem principi non adaequaro. Jam vero infame in omnem Vitam ac ProbroSum, SUPETStitem principi suo ex acie recessisse. Illum defendere, tueri, Sua quoque sortia facta gloriae ejus adSignare, prae- Cipuum Sacramentum est. Principe pro Victoria pugnant; comites pro principe. Si civitas, in qua orti sunt, longa Pace et otio torpeat plerique nobilium adolescentium petunt ultro eas nationes, quae tum bellum aliquod gerunt; quia et ingrata genti quios et facilius inter ancipitia cla-TOSCunt, magnumque Comitatum non nisi vi belloque tueare. Exigunt enim principis sui liberalitato illum bellatorem equum, illam Cruentam victricemque frameam. Nam epulae, et conVictuS, quamquam incomti, largi tamen ap-

Paratus, Pro stipendio cedunt. materia munificientiae per

75쪽

bolla et raptus. Nec arare terram, aut EXSPCCtare annum, tam facile persuaseri S, quam Vocare toste et Vulnera

mereri. igrum quin immo et iners Videtur, Sudore adquirere, quod poSSi Sanguine Parare. XV. Quotiens bella non ineunt, multum Venatibus, plus per otium transigunt, dediti somno ciboque Fortissimus quisque ac bellicosissimus nihil agens, delegata domus et Penatium et agrorum cura seminis senibusque et infirmissimo cuique ex familia, ipsi hebent mira diversitate naturae, cum iidem homines sic amen inertiam et oderint quietem Mos est civitatibus, ultro ac viritim conferre principibus vel armentorum, vel frugum, quod pro honore acceptum etiam necessitatibus Subvenit. Gaudent praecipuo finitimarum gentium donis, quae non modo a Singulis, sed et publico mittuntur electi equi, magna arma, Phalerae, torquesque sum et pecuniam accipere docuimus. XVI. Nullas Germanorum populis urbes habitari, satis notum est: ne pati quidem inter se junctas sedes Colunt discreti ac diversi, ut fons, ut CampUS, Ut nemUS Placuit.

Vicos locant, non in nostrum morem, ConneXi et cohaerentibus aedificiis suam quisque domum spatio circumdat, Sive adversus casu ignis remedium, sive inscitia aedificandi. Ne caementorum quidom apud illos aut tegularum usus materia ad omnia utuntur informi et citra speci-om aut delectationem. Quaedam loca diligentius illinunt terra, ita pura ac Splendente, ut picturam ac lineamenta colorum imitetur Solent et subterranoos Specus aperiro, Cosque multo insuper fimo onerant, suffugium hiemi treceptaculum frugibus quia rigorem frigorum ejusmodi locis molliunt; et, si quando hostis ad Venit, aperta POpulatur, abdita autem et des ossa aut ignorantur, aut eo ipsc saliunt, quod quaerenda Sunt. XVII. Tegumen omnibus sagum, fibula, aut, Si desit Spina consertum cetera intecti totos dios juxta secum

atque ignem agunt locupletissimi vost distinguuntur

76쪽

I C. CORNELIUS TACITUS

non fluitante, sicut Sarmatae ac Parthi, sed strictait singulos artus exprimente Gerunt et ferarum pelles, proximi ripae negligenter, ulteriores exquisitius, ut quibus nullus per commercia cultus. Eligunt feras, et detracta velamina spargunt maculis, pellibusque belluarum, quas Xterior Oceanu atque ignotum mare gignit. Nec alius feminis quam viris habitus, nisi quod seminae saepius lineis amictibus Velantur, OSque Purpura Variant, partemque QStitus Superioris in manicus non extendunt nudae brachia ac

XVIII. Sodit proxima pars pectori patet: URmquam severa illic matrimonia nec ullam morum partem magiS laudaveri : num prope Soli barbarorum Singulis uxoribus Contenti Sunt CXCepti admodum paucis, qui non libidine, sed ob nobilitatem, plurimis nuptiis ambiuntur. Dotem

non Xor marito, Sed Xori maritus, offert. Intersunt parente et propinqui, ac munera probant, munera non ad delicias muliebres quaesita, nec quibUS OV nupta comatur; sed bove et frenatum equum et Scutum Cum framea gladioque. In haec munera uxor accipitur nt luctinvicem ipsa armorum aliquid viro affert. Hoc maximum vinculum, haec arcana Sacra, hos conjugales deo arbitrantur. Ne e mulier extra virtutum Cogitationes extra tuo

bellorum casus putet, ipsis incipientis matrimonii auspiciis admonetur, Venire e laborum periciatorumque Socium, id om in pace, idem in proelio paSSuram a V Suramque. Hoc juncti boves, hoc paratus equus, hoc data arma denuntiant. Sic Vivendum, si pereundum : accipere Se quae liberis inviolata ac digna reddat, quae nuru accipi8nt, TUI SUSquoad nepotes referunt. XIX. Ergo septa pudicitia agunt, Nulli spectaculorum illecebris, nullis conviviorum irritationibus corruptae Litterarum secreta Viri pariter ac feminae ignorant Paucissima in tam numerosa gente adulteria quorum poena Praesens, et maritis permisSa. Accisis crinibus, nudatam,

77쪽

coram propinquis, Xpellit domo maritus, ac per omnem vicum verbere agit Publicatae enim pudicitiae nulla venia non forma, non aetate, non opibus maritum invenerit. Nemo enim illic vitia ridet nec corrumpere et corrumpi Saeculum Vocatur. Melius quidem adhuc eae civitates, in quibus tantum Virgines nubunt, et cum Spe Votoque UXOris semel transigitur. Sic unum accipiunt maritum, quo modo Uuum Corpu unamque Vitam, ne ulla cogitatio ultra, ne longior cupiditas, ne tamquam maritum, Sed tamquam matrimonium, ament. Numerum liberorum finire, aut quemquam ex agnatis necare flagitium habetur plusque

ibi boni mores valent, quam alibi bonae lege S. XX. In omni domo nudi ac sordidi, in hos artus, in

hae Corpora, quae miramur, XCTOScunt. Sua quem quo

mater uberibus alit, nec ancillis ac nutricibus delegantur. Dominum ac Servum nullis educationis deliciis dignoscas. Inter eadem pecora, in eadem humo degunt, donec aetas Separet ingenuos Virtus agnoScat Sera juvenum VenuS; eoque inexhausta pubertas. Nec virgine festinantur; eadem juventa, Similis proceritas. Pares alidaeque mi- Scentur, ac robora parentum liberi referunt. Sororum

siliis idem apud avunculum, qui apud patrem honor. Quidam sanctiorem arctioremque hunc neXum Sanguinis Γ-bitrantur, et in accipiendis obsidibus magis exigunt tamquam ii ot animum firmius, et domum latiu teneant. Heredes tamen successoresque sui cuique liberi et Dullum testamentum. Si liberi non sutit, proXimus gradus in possessione fratres, patrui avunculi. Quanto plus propinquorum, quo major assinium numerus, tanto gratiosior Senectus, nec ulla orbitatis pretia. XXI. Suscipere tam inimicitias, Seu patris, Seu Propinqui, quam amicitias, necesse est. Nec inplacabiles durant. Luitur enim etiam homicidium certo armentorum ac Pe- Corum numero, recipitque satisfactionem universa domus rutiliter in publicum; quia periculosiorcs sunt inimicitiae

78쪽

juxta libertatem. Convictibus et hospitiis non alia gens offusius indulget. Quemcumque mortalium urcor tecto,nosas habetur pro fortuna qui Sque adparatis epulis X-cipit. Cum defecere, qui modo hospes fuerat, monStrator hospitii et comes proximam domum non invitati adeunt: nec interest pari humanitate accipiuntur. Notum ignotumque, quantum ad jus hospitii, nemo discernit. Abeunti, si quid poposcerit, concedere mori et poScendi invicem eadem facilitas. Gaudent muneribus : sed nec data inputant, nec acceptis obligantur. Victus inter hospites

XXII. Statim e somno, quem plerumque in diom extrahunt, laVantur, Saepius calida, ut apud quos plurimum hi omsoccupat. aut cibum capiunt: Separatae singulis Sedes

et Sua cuique menSa. Tum ad negotia, nec mitius saepe ad conVivia, procedunt armati Diem noctemque continuaro potando, nulli probrum. Crebrae, ut inter VinolentOS, TiXM, Taro conviciis, Saepius Caede et Vulneribus transiguntur.

Seditio reconciliandis invico inimicis et jungendis adfinitatibus et adsciscendis principibus, de pace deni in Rebello, plerumque in conViviis consultant tamquam nullo magis tempore aut ad Simplice cogitationes pateat animus, aut ad magna incalescat. Gens non Stuta, nec Callida, aperit adhuc secreta pectoris licentia oci. Ergo detecta

et nuda omnium mens poStera die retractatur, et salva

utriusque temporis ratio St. Deliberant, dum fingero

nesciunt Constituunt, dum Trur non POSSUnt.

XXIII. Potui humor ex hordeo aut frumento, in quandam similitudinem vini corruptus Proximi ripae et vinum mercantur. Cibi Simplices agreStin Poma, recen sera, aut lac concretum. Sine adparatu, Sine blandimentis, OX- pollunt sumem Adversus sitim non eadem temperantia. Si indulseris ebrietati suggerendo quantum COI CUPiScunt, haud minus facile vitiiS, quam armiS, VinCCntur. XXIV. Genus spectaculorum unum atque in Omni coetu

79쪽

idom. Nudi juvenes, quibus id ludicrum est, inter gladiosso atque infestas frameas saltu jaciunt. Exercitatio artem paravit, ars decorem non in quaestum tamen, aut mercΟ-dem quamvis audacis lasciviae pretium est voluptas spectantium. Aleam quod mirere sobrii inter seria exercent, tanta lucrandi perdendiVe temeritate, ut, cum omnia defecerunt, Xtremo ac novissimo jactu de libertato et de corpore contendant. Victus Voluntariam servitutem adit quamvis juvenior, quamvis robustior, adligari se ac venire patitur. Ea est in re prava pervicacia : ipsi fidem vocant. Servos conditioni liujus per commercia tradunt, ut e quoque pudore Victoriae EXSOlVant. XXV. Ceteris servis, non in nostrum morem, discriptis per familiam ministeriis utuntur. Suam qui Sque Sedem, Suos penate regit. Frumenti modum dominus, aut pecoris, aut veStis, ut colono, injungit et Servus hactenus paret. Cetera domus ossicia uxor ac liberi XSequuntur.

Verberare Servum ac Vinculi Qt POTE COETCOPO, Turum.

Occidere solent, non disciplina et Severitate, Sed impetu et ira, ut inimicum, nisi quod impune Libertini non multum Supra SerVO Sunt, raro aliquod momentum in domo, numquam in civitato exceptis dumtaXat iis gentibus, quae regnantur. Ibi enim et Super ingenuos et Super nobiles ascendunt apud ceteros impares libertini libertatis argu

mentum Sunt.

XXVI. Fenus agitare, et in usura extendere, ignotum: ideoque magis Servatur, quam Si vetitum Sset Agri, pro numero cultorum, ab uniVCTSi in Vice occupantur, quos mox inter se secundum dignationem partiuntur : facilitatem partiendi camporum Patia PraeStant Arva per annos mutant; et SupCTUS ager nec nim cum ubertatoc amplitudine soli labore contendunt, ut pomaria ConSO- rati et Prata Separent C horto rigent Sola terrae Sogos imperatur. Undo annum quoque ipsum Don in totidem digerunt species hiems et ver et deSta intellectum, au

80쪽

14 CORNELIUS TACITUS vocabula habent auctumni perinde nomen ac bona igno

rantur.

XXVII. Funerum nulla ambitio id solum observatur, ut

corpora clRrorum Virorum certis lignis crementur. Struem rogi nec VCStibu S, nec doribus, cumulant: Sua cuique arma, quorundam igni et equus adjicitur. Sepulcrum cespes erigit. onumentorum arduum et operosum honorem, ut graVem defunctis, ad Spernantur. Lamenta aelacrimas cito dolorem et tristitiam tarde ponunt. Feminis lugere honestum eSt Viri meminisse. Haec in commvno de omnium Germanorum origine ac moribu accepimus: nunc Singularum gentium inStituta TitUSque, quatenus disserant, quae nationes e Germania in Gallia commigra- Verint, EXPCdiam.

XXVIII. Validiores olim Gallorum res fuisSe, Summu Sauctorum divus Julius tradit eoque credibile est, etiam Gallos in Germaniam transgreSSos. Quantulum enim amnis obstabat, quo minuS, ut quaeque genS CVRJuerat, occuparet permutaretque SedeS, PromiScua adhuc et nulla regnorum

potentia divisa. Igitur inter Hercyniam silvam Rhenumque et Moenum amnes Helvetii, ulteriora Boii, Gallica

utraque gens, tenuere. Manet adhuc Boiemi nomen, significatque loci veterem memoriam quamvis mutatis cultoribus. Sed utrum Aravisci in Pannoniam ab Osis, Germanorum natione, an Osi ab Araviscis in Germaniam, CommigraVerint, cum eodem adhuc sermone, institutis, moribus utantur, incertum est: quia pari olim inopia ac libertate, eadem utriusque ripae bona malaquo erunt. Trovori et Nervii circa adsectationem Germanicae originis ultro ambitiosi sunt, tamquam per hanc gloriam SanguiniS, a similitudine et inertia Gallorum Separentur. Ipsam

Rhoni ripam haud dubie Germanorum populi colunt, Vangiones, Triboci, Nemetes. No Ubii quidem quamquam Romana colonia esse meruerint, ac libentius Agrippinenses conditorix sui nomine Vocentur, origine tru-