장음표시 사용
101쪽
vis, ut finem atque initium lucis exiguo discrimine intornoscas. Quod si Me non ossiciant, adspici per noctem
solι fulgorem, nec Occidere et XSurgere, Sed transire amrmant. Scilicet extrema et lana terrarum humili umbra non erigunt tenebras, infraque coelum et sidera nox cadit. Solum praeter Oleam itemque et cetera calidioribus terris oriri sueta, patiens frugum, secundum tarde mite Scunt, cito proveniunt eadem utriusque rei causa, multus humor terrarum colique, Fert Britannia aurum et argentum et alia metalla, pretium Victoriae gignit et Oceanu margarita,
sed subfusca et liventia. Quidam artem abesse legentibus arbitrantur: nam in rubro mari viva ac spirantia saxis avelli, in Britannia, prout expulsa sint, colligi ego facilius crediderim naturam margaritis deesse quam nobis
XIII. Ipsi Britanni delectum ac tributa et injuncta imperii munera impigre obeunt Si injuriae absint has aegre
tolerant, jam domiti ut pareant, nondum ut SerViunt. Igitur primus omnium Romanorum divus Julius cum exercitu Britanniam ingresSUS, quamquam PTOSpera Pugna terruerit incolas, ac littore potitus Sit, potest Videri Ste1idisse Posteris, non tradidisse. Mox bella civilia, et in Tempublicam Versa principum arma, ac longa oblivio
Britanniae otiam in pace. Consilium id divus Augustus
Vocabat, Tiberius praeceptum Agitasse C. Caesarem do intranda Britannia satis constat, ni velox ingenio, mobilis poenitentia, et ingente adverSus Germaniam conatus frustra fuissent. Divus Claudius auctor operis, transvectis legionibus auxiliisque, o assumto in partem erum CSPasiano quod initium venturae mox fortunae fuit Domitae gentes, capti reges, et monstratus fatis Vespasianus. XIV. Consularium primus Aulus Plautius praepositus, ac subinde storius Scapula, uterque bello egregiuSQ TC-dactaque Paulatim in sormam provinciae proxima pars Britanniae addita insuper veteranorum colonia. quaedam
102쪽
civitatos Cogidiano rogi donatae is ad nostram usquo memoriam fidissimus mansit vetero ac jam pridem recepta Populi Romani consuetudine, ut haberet inStrumenta Servitutis et reges. Mox Didius Gallus parta a prioribus continuit Paucis admodum castellis in ulteriora promotis, per quae fama aucti ossicii quaereretur. Didium Veranius eXcepit, isque intra annum exstinctus est. Suetonius hinc Paulinus biennio prosperas res habuit, subactis nationibus firmatisque praesidiis quorum fiducia Monam insulam, ut vires rebellibus ministrantem aggreSSuS, terga occaSioni patefecit. XV. Namque absentia legati remoto uietu, Britanni agitare inter se mala servitutis, conferre injurias et interpretando accendere nihil projici patientia, nisi ut graviora, tamquam eae facili tolerantibu3 imperentur. Singulos ibi olim reges fuisse, nunc binos imponi, e quilus
legatus in anguinem, procurator in bona oeviret reque diδcordiam proeposito um, eque concordiam, Subjecti eae-itiosam alterius manu3, centurione alterius, im et Ontumelias miscere. Nihil jam cupiditati, nihil litidini
ceptum. In proelio fortiorem 33e, qui poliet: nunc ab ignavis plerumque et imbellibus eripi domos, abstrahi libero3, injungi delectus, tamquam mo= i tantum pro patria nescienti-huy. Quantum ening transisse militum, si sese Britanni numerent at Germania eaecet Si88e jugum, et sumine, non oceano, defendi: ibi patriam, conjugea parentes illis avaritiam et vaeuriam cau3a belli 33e rece33uros, ut divus
Iulius recessisset, modo virtute majorum uorum emularentur. Neve proeli unius aut alterius eventu pavescerent: plus impetus, majorem conStantiam, pene miSero e3Se. Iam
Britannorum etiam deo miδereri, qui Romanum ducem absentem, qui relegatum in alia insula eaeercitum detinerent:
jam ipsos, quod dissoillimum fuerit, deliberare porro in ejusmodi consiliis periculosius esse denrehendi, quam
103쪽
XVI. His atquo talibus invicem instincti Boadicea, generis regii fomina duco neque enim sexum in imperiis
discernunt sumsero universi bellum ac parSos per castella milites consectati, Xpugnatis praesidiis, ipsam coloniam invasere, Ut Sedem Servitutis nec ullum in barbaris Saevitiae genus omisit ira et victoria. Quod nisi Paulinus cognito provinciae motu proporo SubVeniSSet, amissa Britannia foret quam unius proelii fortuna veteri patientiae restituit, tenentibus arma pleriSque, quo conscientia desectionis et propius e legato timor agitabat. Hic cum egregius cetera, arroganter in deditoS, Ct, Ut Sudo quoque injuriae ultor, durius consuleret, mi8Sus Petronius Turpilianus, tamquam exorabilior, et delictis hostium nΟVu eoque Poenitentiae mitior, compositis prioribus, nihil ultra ausus, Trebellio Maximo provinciam tradidit. Trebellius segnior, et nullis castrorum eXperimentis, comitate quadam curandi provinciam tenuit. Didicere jam barbari quoque ignoscere, vitiis blandientibus; et interventus civilium armorum praebuit justium Segnitiae XCUSntionem. Sed discordia laboratum, cum assuetus Xpeditionibus miles otio lasciviret. Trebellius, fuga ac latebris vitata exercitus ira, indecorus atque humilis, precario OX PTM- fuit ac volui pacti, exercitus licentiam, duX Salutem, lideo seditio sine sanguine stetit. Nec Vettius Bolanus, manentibus adhuc civilibus ollis, agitavit Britanniam disciplina eadem inertia orga hostes, similis petulantia castrorum nisi quod innocens Bolanus, o nullis delictis
invisus, caritatem paraverat loco auctoritatis.
XVII. Sed, ubi cum cetero orbe Vespasianus et Britanniam reciperavit, magni duces, egregii exercitus, minuta hostium spes. Et terrorem statim intulit Potitius Corialis,
Brigantum civitatem, quae numerosissima provinciae totius Perhibetur, aggressus multa proelia, Et aliquando non incruenta magnamque Brigantum partem aut victoria
amplexus, aut bello Et cum Cerialis quidem alterius
104쪽
38 CORNELIUS TACITUS. Successoris Curam famamqtie obruisset, sustinuit quoquo
molem ultus Frontinus, vir magnuS, quantum licebat, validamque et pugnacem Silurum gentem armis Subegit, super virtutem hostium locorum quoque dissicultates eluc
XVIII. Hunc Britanniae statum, has bellorum Vices
media jam aestate transgressus Agricola invenit, cum et milites, Velut omissa expeditione, ad Securitatem, et hoSte Sad CcnSionem, Verterentur. Ordovicum civitas haud multo ante adventum ejus, alam in finibu Suis agentem, Prope uniVerSum obtriverat eoque initio erecta proVincia, ut quibus bellum volentibus erat, probare Xemplum aut recentis legati animum opperiri. Tum Agricola- quamquam traNSRcta aestus, SparSi per ProVinciam numeri, praesumta apud militem illius anni quies tarda et contraria bellum inchoaturo , et plerisque custodiri Suspecta potius videbatur iro obviam discrimini statuit contractisque legionum vexillis et modica auXiliorum manu, quia in aequum degredi Ordovices non audebant, ipse ante agmen, qUo ceteri par animia simili periculo esset, erexit aciem; IJSaque propct univerSa gente, non ignarus, in Standum famae, ac, prout prima CeSSiSSent, fore uniVeTSa, Monam insulam cujus possessione revocatum Paulinum robellion totius Britanniae supra memoravi redigere in potestatem animo intendit. Sed, ut in dubiis consiliis, naves deerant ratio et Constantia ducis transvexit. Depositis omnibus sarcinis, lectissimos auxiliarium, quibus nota Vada et patrius nandi usus, quo Simul Seque et arma et equo regunt, ita repente immisit, ut obstupefacti hostes, qui claSSem, qui naVes, qui mare eXSpectabant, nihil arduum aut invictum crediderint sic ad bellum venientibus. Ita petita pace ac dedita insula clarus ac magnus haberi Agricola, quippe cui ingredienti provinciam, quod tempus alii per ostoniationem, aut ossiciorum ambitum transigunt, labor et periculum placuisset Nec Agricola prosperitato
105쪽
rerum in vanitatem usus Xpeditionem aut victoriam Vocabat victos continuisse ne laureatis quidem gesta PTOSecutus est, sed ipsa dissimulatione famae famam auxit, aestimantibus quanta futuri spe tam magna tacuiSSet. XIX. Ceterum animorum provinciae pruden S, Simulquo doctu per aliena Xperimenta, parum profici armis, Si injuriae sequerentur, causas bellorum statuit excidere. ASO utSque orSus, primum domum Suam coercuit quod plerisque haud minus arduum eSt, quam ProVinciam egero.
Nihil per libertos servosque publicae rei non studii pri-Vatis, ne e Commendatione aut Precibus centurionum
milites ascire, sed optimum quemque fidelissimum putare:
omnia Scire, non omni1 EXSequi parVi Peccati Veniam, magnis severitatem Commodare nec poena Semper, Sed
Saepius poenitentia contentus esse : ossiciis et administrationibus potius non peccaturo praeponere, quam damnare cum peccaSSent. Frumenti et tributorum auctionem aequalitate munerum mollire, circumcisis quae in quaestum reperta ipso tributo gravius tolerabantur. Namque per ludibrium assidere clausis horeeis, et emere ultro frumenta, ac Vendere pretio cogebantur. Devortia itinerum et longinquitas regionum indicebatur, ut civitates a proximis hiberi scin remota et avia deserrent, donec, quod omnibus in promtu erat, paucis lucrosum fieret. XX. Haec primo Statim anno comprimendo, egregiam sumam paci circumdedit quae si incuria vel tolerantia priorum haud minus quam bellum timebatur. Sed ubi pestas advenit, contracto exercitu, militum in agmine laudaro modestiam, disjectos coercere, loca castris ipse capere, aestuaria ac silvas ipso praetentare, et nihil interim apud
hostes quietum pati, quo minus subitis excursibus popularetur; atque, ubi Satis terruerat, parcendo rursus irritamenta pacis ostentare. Quibus rebus multae civitates,
quae in illum diem ex aequo egerant, datis obsidibus iram Posuere, et praesidiis castellisque circumdatae tanta ratione
106쪽
40 CORNELIUS TACITUS. curaque, ut nulla ante Britanniae nova pars illacessita
XXI. Sequens hiems saluberrimis consiliis absumta namque, ut homines dispersi ac rudes, Ooque in bella faciles, quieti et otio per voluptates assuescerent, hortari privatim, adjuvare publice, Ut templa, fora, domu EXStruerent, laudando promtos, et Castigando segnes cita honoris aemulatio pro neceSsitate erat. Jam vero principum filios liberalibus artibus erudiro, et ingonia Britannorum studiis Gallorum anteferre, ut, qui Odo linguam Romanam abnuebant, eloquentiam concupiscerent. Inde etiam habitus nostri honor et frequens toga paulatimque disces8um ad delinimenta vitiorum, porticus et balnea et coDViViorum elegantiam: idque apud imperitos humanita Vocabatur,
XXII. Tortius expeditionum annus noVn gente RPQ- ruit, Vastatis usque ad num aestuario nomen est nationibus : qua formidine territi hostes, quamquam conflictatum saevis tempestatibus exercitum lacessere non RUSi Ponendisque insuper cautellis spatium fuit. Adnotabant periti, non alium ducem opportunitates locorum Sapientius legisse nullum ab Agricola positum castellum aut vi hostium CXPUgnatum, ut pactione ac fuga desertum. Crebrae eruptioneS; nam adversus moras obsidionis annuis copiis
firmabantur. Ita intrepida ibi hiems, Qt sibi quisquo praesidio, irritis hostibus eoque desperantibus, quia soliti
plerumque damna aestatis hibernis eVentibus PenSare, tum Bestate atque hieme juxta pellebantur. Nec Agricola umquam per alios gesta Vidus intercepit Seu centurio, Seu praesectUS, incorruptum facti testem habebat. Apud quosdam acerbior in conviciis narrabatur ut bonis comiserat, ita adversus malo injucundus ceterum ex iracundia nihil superorat secretum et Silentium jus non timeres. Honestius putabat Ostendere, quam disse. XXIII. Quarta pestas obtinendis, quae Percuri erat, in-
107쪽
AGRICOLAE VITA.-CAP. XXIII.-XXV. 41
sumta ac Si virtus eXercituum et Romani nominis gloria pateretur, inventus in ipsa Britannia terminus. Nam Clota et Bodotria diversi maris pestibus per immensum revectae, anguSto terrarum Spatio dirimuntur: quod tum praesidiis firmabatur atque omnis propior Sinu tenebatur, Summotis velut in aliam insulam hostibus. XXIV. Quinto expeditionum anno naVe prima TZnS-
gressus, ignota ad id tempus gentes crebris simul ac prosperis proeliis domuit eamque partem Britanniae, quae Hiborniam adspicit, copiis instruXit in Spem magiS, quam ob formidinem : siquidem Hibernia, medio inter Britanniam atque Hispaniam ita et Gallico quoque mari opportuna, Valentissimam imperii partem magnis invicem usibus miscuerit. Spatium ejus, Si Britanniae Omparetur, angustius, noStri maris insula Superat. Solum coelumquo et ingenia cultusque hominum haud multum a Britannia differunt. Melius aditu PortuSque per Commercia Et Iiegotiatores cogniti Agricola expulsum seditione domestica unum e Teguli genti CXCeperat, ac pecto amicitiae in occasionem retinebat Saepe ex eo audivi,
legione una et modicis auxiliis debellari obtinoriquo Hi-
bonitam posse. Idque etiam adversus Britanniam profuturum, Si Romana ubique Tma, et Velut e ConSPecti Ilibertas tolleretur. XXV. Ceterum aestate, qua SeXtum ossicii annum inchoabat, ampleXus civitates trans Bodotriam sitas, quia motu universarum ultra gentium et insest hostili exercitu itinera timebantur, portu Cl Se XploraVit; quae ab Agricola primum assumta in partem Virium, Sequebaturogregia specie, cum simul terra simul mari bellum impolleretur, ac saepe iisdem caStri pede equeSque et nauticus miles, mixti copiis et laetitia, Sua quiSque facta, Suos CnSUS attollerent ac modo Siliarum et montium prosunda, modo tempestatum ac fluctuum adversa, hinc terra et hostis, hinc
victus oceanus militari jactantia compararentur Britan-
108쪽
42 CORNELIUS TACITUS. nos quoque, Ut ex captivi audiebatur, ViS Classis obstupefaciebat, tamquam aperto maris Sui Secreto ultimum victis perfugium clauderetur. Ad manu et arma Conversi
Caledoniam incolentes populi, paratu magno majore fama uti mos est de ignotis oppugnasse ultro castella adorti
metum ut provocantes addiderarit regrediendumque citra Bodotriam, et excedendum potius quam pellerentur, Specie prudentium ignavi admonebant cum interim cognOSest, hostes pluribus agminibus irrupturos. Ac ne Superante numero et peritia locorum circumiretur, diviso et ipse in tres partes exercitu incessit.
XXVI. Quod ubi cognitum hosti, mutato repent Consilio, liniversi nonam legionem, ut maxime invalidam, nocte aggreSSi, inter Somnum ac trepidationem caesis vigilibus, irrupere. Jamque in ipsis castris pugnabant, cum Agricola, iter hostium ab exploratoribus edoctus et vestigiis
insecutus, Velocissimo equitum peditumque SSultare tergis pugnantium jubet mo ab universis adjici clamorem :et propinqua luce fulsore Signa ita ancipiti malo torriti Britanni et Romani redit animus, ne, Securi Pro Salute, de gloria certabant. Ultro quin etiam irrupere; et fuit atrox in ipsis portarum angustiis proelium, donec pulsi
hostes utroque exercitu Certante, hiS, ut tuliSSe opem,
illis, ne eguisse auxilio viderentur. Quod nisi paludes et silvae fugientes texissent, debellatum illa victoria foret. XXVII. Cujus constantia ac fama ferox exercitus, nihil
τirtuti sum invium penetrandam Caledoniam, inveniem dumque tandem Britannice terminum continuo praestorum cursu, fremebant utque illi modo cauti ac sapientes, promti Post eventum ac magniloqui erant iniquissima haec bellorum conditio est proSpera omnes sibi vindicant, adversa uni imputantur. At Britanni non virtute, sed occasione et arte ducis rati, nihil ex arrogantia remittere, quo minus ju VentUtem armarent, conjuges ac liberos in loca tuta transferrent, coetibus ac sacrificiis conspirationem
109쪽
AGRICOLAE VITA. CAP. XXVII.-XXIX. 43
civitatum sancirent: atque ita irritatis utrimque animis
XXVIII. Eadem aestate cohors USipiorum, Per Germanias conscripta, et in Britanniam transmiSSa, magnum C memorabile facinus auSa est occiso centurione ac militibus, qui ad tradendam disciplinam immixti manipulis,
exemplum et rectores habebantur, tres liburnicas adactis Per Vim gubernatoribus Scendere et uno remigrante, suspectis duobus eoque intersectis, nondum Vulgato rumoro, ut miraculum, Praevehebantur. o linc atque illa rapti, et cum plerisque Britannorum sua defensantium proelio CongreSSi ac Saepe VictoreS, aliquando pulsi, eo ad X- tremum inopiae venere, ut infirmissimo Suorum, mox SOrto ductos, Vescerentur. Atque ita circumvecti Britanniam,
amissis per inscitiam regendi avibus, pro praedonibus liabiti, primum a Suevis, mox a Frisiis intercepti sunt ac
fuere, quo Per Commercia VenumdatOS et in nostram USque
ripam mutatione ementium adductos, indicium tanti casus illustraVit. XXIX. Initio aestatis Agricola, domestico Vulnere ictus, anno ante natum filium amisit. Quem CaSum neque, Ut plerique sortium virorum, ambitioSe, neque per ametitRTuTSu ac moerorem muliebriter tulit et in luctu bellum inter remedia erat. Igitur praemissa classe, quae pluribuS locis praedata magnum et incertum terrorem faceret, X- pedito exercitu, cui ex Britannis sortissimos et longa paceoxploratos addiderat, ad montem Gram pium perVenit. quem jam hostes insederant. Nam Britanni, nihil fracti Pugnae prioris eventu, et ultionem aut Servitium XSPOctantes, tandemque docti commune periculum concordia propulsandum, legationibus et foederibus omnium civit tum vires Xciverant. Jamque super triginta millia armatorum spiciebantur, et adhuc affluebat omnis juventus, et quibus cruda ac viridis senectus, clari bello ac Sua quisque decora gestantes cum inter plures duces Virtuto
110쪽
44 CORNELIUS TACITUS. Et genere prae StanS, nomine Calgacus, apud Contractam multitudinem, proelium poscentem, in hunc modum locutus fertur:
XXX. Quotiens causas belli et necessitatem nostram intueor, magnu mihi animu est, hodiernum diem consensumque vestrum initium libertatis totius Britannice fo= e. Nam et univer3 3ervitutis everte3, et nullo ultra terroe, ac ne mare quidem Securum, imminente nobi classe Romana r ita presium atque arma, quoesortibus honesta, eadem etiam ignavis tutissima unt. Priorexpugnoe, quibus adver3uHRO-manos Naria fortuna certatum est, Fem ac ub3irium in nostris manibus habebant: quia nobilissimi totilis Britannice, eoque incis3i penetralibus iti, nec servientium littora civicient , Oculo quoque a contactu dominationis inviolatos habebamus. με, terrarum ac libertatis aetremOS, Te-ce33u ipse ac sinus ihmo in hunc diem defendit: nunc terminus Britannicie patet atque omne ignotum pro magni ico est. Sed nulla jam ultra gens, nihil nisi luctus et
gaza r et injestiores Romani quorum Superbiam frustra per obsequium et modeδtiam es geriδ. Raptore orbiε, poδtquam cuncta aStantibu defuere terroe et mare crutantur locuples hostia St, avari i pauper, ambitiosi: quo non Orien8, non Occiden Satiaverit Soli omnium os gatque inopiam pari siectu concupiδcunt. Auferre, trucidare, rapere, fal8i nominibu imperiums atque et iciolitM-dinem faciunt, pacem appellant. XXXI. Liberos cuique ac propinquo Sus natura caTD-simos esse voluit hi per delectu3, alibi Servituri, auferuntur. Conjuges sorore3que ela ho3tilem libidinem es giant, nomine amicorum atque hospitum polluuntur. Bona fortunasque in tributum egerunt, anno in frumentum: co Pora Φεα ac manu3, Silvis ac paludibus emuniendis, verbera intera contumelia3, conterunt. Nata Servituti mancipia semel veneunt, atque ultro, domini aluntur Britannia servitutem suam quotidie emit, quotidie pascit Ac, sicut infami-