The Germania and Agricola of Tacitus

81쪽

bescunt, transgressi olim et eXperimento fidei super ipsam

Rherii ripam collocati, ut arcerent, nor Ut CUStodirentur.

XXIX. Omnium harum gentium virtute praecipui Batavi, non multum ex ripa, Sed insulam Rheni amnis, colunt, Cattorum quondam populus, et Seditione domestica in eas Sede transgressus, in quibus pars Romani imperii fierent.

Manet honos et antiquae societati insigne : nam nec tributis Contemnuntur, nec publicanus ad terit : exemtioneribus et . collationibus, et tantum in usum proeliorum

sepositi velut tela atque arma, bellis reservantur. Est in eodem obsequio et Mattiacorum gens Protulit enim magnitudo Populi Romani ultra Rhenum, ultraque Veteres terminos imperii reverentium. Ita sede finibusque in sua

Tipa, mente animoque nobiScum agunt, cetera Similes Batavis, nisi quod ipso adhuc terrae uae Solo et coelo acrius animantur. Non numeraVerim inter Germaniae populos, quamquam trans B lienum Danubium qu ConSederint, eos, qui Decumates agros Xercent. LeViSSimus quisque Gallorum, et inopia audaX, dubiae posseSSioni Solum occupavere. Mo limite acto promotisque praesidiis, sinus imperii et pars provinciae habentur.

XXX. Ultra hos Catti initium sedis ab Hercynio saltu

inchoant, non ita offusis ac palustribus locis, ut ceterae civitates, in quas Germania patescit durant siquidem colles, paulatimquo rare uni et alto Suo Saltus Hercynius Prosequitur Simul atque deponit. Duriora genti Corpora, Stricti artus, minax Vultus, et major animi vigor. Multum ut intor Germanos rationi ac sollertiae Prae-Poncro lectos, audire praepoSitOS DOSSe ordines, intelligere occasiones differre impetus, disponere diem, vallaro noctem, ortunam inter dubia, Virtutem inter certa numerare quodque rariSSimum, nec nisi Romanae isciplinoa conceSSum, Plus reponere in duce, quam in Xercitu. Omne robur in pedite, quem Super arma ferramenti quoque Ct copiis Onerant. Alios ad proelium ire videas, Cat-

82쪽

16 C. CORNELIUS TACI PUStos ad ollum rari excursus et ortuita pugna. Equestrium sane virium id proprium, cito parare Victoriam, Cito cedere. Velocitas juxta sermidinem, cunctatio propior

XXXI. Et aliis Germanorum populi USUPPRtum Turno privata cujusque audentia apud Cattos in consensum Veriit, ut primum adoleverint, crinem barbamquo submittere, nΘC, niSi ΟSt Caeso, Xuere Votivum obligatumque virtuti oris habitum. Super sanguinem et Spolia revelant frontem, Seque tum demum pretia naacendi retulisse dig-nOSque patria ac parentibus ferunt. Ignavis et imbellibus manet squalor. FortisSimus quisque ferreum insuper annulum ignominiosum id genti velut inculum gestat, donec se caedo hostis absolvat. Plurimis attorum hic placet habitus. Jamque canent insignes, et hostibus simul Suisque monstrati omnium penes hos initia pugnarum; haec prima Semper acie visu torva Nam ne in paco quidem vultu mitiore manSuescunt. Nulli domus, ut Bger, aut aliqua urn prout ad quemque Venere, aluntur: prodigi alieni, contemtores Sui donec eXSangui Senectus tam durae virtuti impares faciat. XXXII. Proximi Cattis certum jam alveo Rheniam, quique terminus esse sussiciat Usipi ac Teiicteri colunt. Tencteri, Super Solitum bellorum decus, equestris disciplinae arte praecellunt nec major apud Cattos peditum laus, quam Tencteris equitum. Sic instituere majores, posteri imitantur. Hi lusus infantium, haec juvenum aemulatio perseverant Senes. Inter familiam et penates et jura SucceSSionum equi traduntur; Xcipit filius, non, ut cetera, nXimus natu, Sed prout ferox bello et melior. XXXIII. Juxta Tencteros Bructeri olim occurrebant; nunc Chamavos et Angrivarios immigrasse narratur, pulsis Bructeris ac penitus exciSiS, Vicinarum ConsenSumationum; soli superbiae odio, Seu praedae dulcedine, Seu favore quodam erga nos deorum : nam ne Spectaculo quidem proelii

83쪽

invidere super sexaginta milia, non armis telisque Romanis, sed, quod magnificentius est, oblectationi oculisquo ceciderunt. Maneat, quaeSo, duretque gentibus, Si lonumor OStri, at certe odium ui quando urgentibus imporii satis, nihil jam praestare ortuna maju PoteSt, quam hostium discordiam. XXXIV. Angrivarios et Chamavos a tergo Dulgibinio Chasuari cludunt, aliaeque gentes, haud perinde memoratae A fronte Frisii excipiunt. Majoribus minoribusque

Frisiis vocabulum est ex modo Virium. Utraeque nationes usque ad oceanum Rheno praeteXuntur, ambiuntque immensos insuper lacus et Romanis clasSibus navigatos. Ipsum quin etiam oceanum illa tentavimus et Superesse adhuc Herculis columnas fama vulgavit, Sive adiit Hercules, seu quidquid ubique magnificum est, in claritatem ejus reserre consensimus. Nec defuit audentia Druso Germanico sed obstitit oceanus in se simul atque in Herculem inquiri. MOX nemo tentavit SanctiuSque ac TeVerentius visum de actis deorum credere quam Scire. XXXV. Hactenus in Occidentem Germaniam noVimus. In Septemtrionem ingenti flexu redit. Ac primo statim Caucorum gens, quamquam incipiat a Frisiis ac partem litoris occupet, omnium, quas EXPOSui, gentium lateribus obtenditur, donec in Cattos usque sinuetur. Tam immenSum terrarum Spatium non tenent tantum Cauci, sedo implent, populus inter Germanos nobilissimus, quique magnitudinem suam malit justitia tueri sine cupiditate, sine impotentia, qui oti Secretique, nulla provocant bella, nullis raptibus aut latrociniis populantur idque praecipuum virtutis ac Virium argumentum St, quod, ut Superiores agant, non per injuria adsequuntur. Promta tamen Omnibus arma, ac, si res poscat, exercitus plurimum Virorum equorumque et quiescentibus eadem fama.

XXXVI. In latore Caucorum attorumque Cherusci nimium ac marcentem diu pacem illacessit nutrierunt:

84쪽

- IS C. CORNELIUS TACITUS idque jucundius, quam tutius fuit quia intor impotentoso validos falso quiescas ubi manu agitur, modestia ac probitas nomina Superioris Sunt. Ita, qui olim boni requique Cherusci, nunc inertes ac tulti Vocantur Cattis victoribus fortuna in sapientiam cessit. Tracti ruina Che

aequo Socii, Cum in Secundis minores fuissent. XXXVII. Eundom Germaniae sinum proximi Oceano Cimbri tenent, parva nunc civitas, Sed gloria ingens: veterisque famae late Vestigia manent, utraque ripa caStraa Spatia, quorum ambitu nunc quoque metiaris molem manusque gentis et tam magni exitus fidem. Sexcentesi

mum et quadragesimum annum Urbs OStra agebat, Cum

primum Cimbrorum audita sunt arma, Caecilio etello ac Papirio Carbono coss. Ex quo Si ad alterum imperatoris Trajani consulatum computemus, ducenti serme et decem anni colliguntur. Tamdiu Germania vincitur Medio tam longi aevi spatio, multa invicem damna non Samnis, non Poeni, non Hispaniae Galliaeve, ne Parthi quidom Saepius admonuere quippe regno Arsaci acrior est Germanorum libertas. Quid enim aliud nobis, quam caedem Crassi, amisso et ipso Pacoro, infra Ventidium Hectus orions Vocerit At Germani Carbone et Cassio et Scauro Aurelio et Servilio Caepione naeo quoque Manlio fusis vel captis, quinque simul consulares exercitus Populo Romano, Varum tresque cum eo legiones etiam Caesari abstulerunt nec impune Caius Marius in Italia, divus Julius in Gallia, Drusus ac Nero et Germanicus in uis eos Sedibus perculerunt. Mox ingentes ait Caesaris minae in ludibrium versae. Inde otium, donec occasione discordiae nostrae et civilium armorum, Xpugnatis legionum hibernis, etiam Gallias adsectaVere ac rursus pulsi inde proximis temporibus triumphati magis quam victi

sunt.

XXXVIII. Nunc de Suevis dicendum St, quorum non

85쪽

una, ut Cattorum Tencterorumve gens majorem nimGermaniae partem obtinent, propriis adhuc nationibus nominibusque discreti, quamquam in commune Suevi Vocentur. Insigne gentis obliquare crinem nodoque Substringere. Sic Suevi a ceteris Germanis, Sic SueVorum ingenui a servis Separantur. In aliis gentibuS, Seu Ognatione aliqua Suevorum, seu quod saepe accidit imitatione, rarum et intra juventae spatium apud Suevo usque ad canitiem horrentem capillum retro equuntur, C OPPOin ipso solo vertice ligant. Principes et ornatiorem habent ea cura formae, sed innoxia. Neque enim ut amentamenturve in altitudinem quamdam et terrorem, adituri bella, comti, ut hostium oculis ornantur. XXXIX. Vetustissimos e nobilissimosque Suevorum Somnones memorant. Fides antiquitatis religione firmatur. Stato tempore in Silvam, augurii patrum et Priscas Ormidine Sacram, omne ejuSdem sanguini Populi legationibus coeunt, caesoque publice homine celebrant barbari ritus horrenda primordia. Est et alia luco reverentia. Nemo is vinculo ligatus ingreditur, ut minor, et OleStatem numinis praerae serens : Si forte prolapsus est, attollio insurgoro haud licitum : per humum CVOlVunturi eoque omnis superstitio respicit, tamquam inde initia gentis, ibi regnator omnium deuS, cetera Subjecta atque Parentia. Adjicit auctoritatem fortuna Semnonum. Centum Pagis habitant magnoque corpore ossicitur, ut e Suevorum

caput credunt.

XL. Contra Langobardos paucitas nobilitat plurimis ac valentissimis nationibus cincti, non per obsequium, sed pro liis C periclitando tuti sunt. Reudigni cindo ot Avionos et Angli et Varini o Eudoses et Suardonos et Nuithonos suminibus aut silvis muniuntur. Nec quidquam notabile in singulis, nisi quod in commune Heriliam,

id ost, Terram matrem, colunt, eamque intervenire Obus

hominum, invehi populis, arbitrantur Est in insula

86쪽

20 CORNELIUS TACITUS oceani castum nemus, dicatumque in eo vehiculum, veste Contectum attingere ni Sacerdoti concessum. IS adeSse

penetrali deam intelligit, vectamque bubus feminis multa Cum Veneratione prosequitur. Laeti tunc dies, festa loca, quaecunque adventu hospitioque dignatur. Non bella

in Unt, Non arma Sumunt Clausum omne ferrum PB X et quie tunc tantum nota, tunc tantum amata, donec idem SACerdo Satinium conversatione mortalium deam templo

reddat Mox vehiculum et vestes, et Si credere VeliS, numen ipsum secreto lacu abluitur. Servi ministrant; quos statim idem lacus haurit Arcanus hinc terror

Sanctaque ignorantia, quid sit illud quod tantum perituri

vident. XLI. Et haec quidem pars Suevorum in Secretiora Germaniae porrigitur. Propior ut, quo modo paulo ante Rhenum, Sic nunc Danubium sequar Hermundurorum civitas, fida Romanis, eoque solis Germanorum non in Tipa Commercium, sed penitus atque in splendidissima

Raetiae provinciae coloni : passim et Sine CUStod tranSQ-Unt Et, Cum ceteri gentibus arma modo caStraqU DOStra ostendamus, his domos illasque patefecimii Non Concupiscentibus. In Hermunduris Albis oritur, flumen inclitum et notum olim nunc tantum auditur.

XLII Juxta Hormunduros Narisci, ac deinde Marcomanni et Quadi agunt. Praecipua arcomannorum gloria VireSque, atque ipsa etiam sedes, pulsis olim Boiis virtute parta Nec Narisci Quadive degenerant. Eaque Germaniae velut frons est, quatenus Danubio peragitur Marcomannis Quadisque usque ad nostram memoriam regeSmRUSerunt CX gente ipsorum, nobilo Marobodui et udri genus jam et externos patiuntur. Sed vis et potentia regibus ex auctoritate Romana raro armi nostriS, Saepius pecunia uVantur. XLIII. Nec minus valent retro Marsigni, Gothini, Osi, Buri: terga Marcomannorum Quadorumque cludunt:

87쪽

quibus Marsigni et Buri sermone cultuque SuevOS referunt Gothinos Gallica, Osos Pannonica lingua coarguit noti esse Germanos, et quod tributa patiuntur: partem tributorum Sarmatae, partem Quadi, ut alienigerus imponunt. Gothini, quo magis pudeat, et ferrum effodiunt omneS-que hi populi pauca campestrium, Ceterum Saltu Et Vertices montium insederunt. Dirimit enim scinditque Sue-Viam continuum montium jugum, ultra quod plurimae gentes agunt ex quibus latissime patet Lygiorum nomen in plures civitates diffusum. Valentissimas ominasse sussiciet, Arios, Helveconas Manimos, ElySios, Naharvalos. Apud Naharvalos antiquae religionis lucus ostenditur. Praesidet sacerdos muliebri ornatu : Sed deo3, interpretatione Romana, Castorem Pollucemque memorant. Ea vis numini nomen Albis nulla Simulacra, nullum peregrinae

superstitionis vestigium ut fratre tamen, Ut juVenes, Venerantur. Ceterum Arii super vires, quibus enumeratos Paulo ante populos antecedunt, truces, insitae feritati arto a tempor lenocinantur nigra Scuta, tincta corpora:

atras ad proelia noctes legunt; ipsaque sormidine at tuo umbra feralis exercitus terrorem inferunt, nullo hostium

Sustinente novum ac Velut infernum adspectum: nam

primi in omnibus proeliis oculi vincuntur. Trans Lygios

Gotones regnantur, paulo jam adductius quam ceterae Germanorum genteS, Iaondum tamen supra libertatem.

Protinus cinde ab Oceano Rugii et Lemovit omniumquo

harum gentium in Signe rotunda Scuta, breves gladii, et erga rege ObSequium. XLIV. Suionum hinc civitates, ipso in oceano, Praeter viros armaque classibus Valent forma navium eo dissert, quod utrinque prora paratam Semper appulsui frontem agit nec Veiis ministrantur, nec remos in ordinem lateribus adjungunt. Solutum, ut in quibusdam fluminum, et mutabile, ut res poscit, hinc vel illinc remigium. Est apud illos et opibus honos, eoque unus imperitat, nullis

88쪽

22 CORNELIUS TACITUS jam Xceptionibus, non precario jure parendi nec armct, ut apud Ceteros Germanos, in promiscuo, Sed luUS Subcu Stode et quidem servo, quia subito hostium incursus Prohibet oceanus, otiosae porro armatorum manu facito laSciviunt enimvero neque nobilem, neque ingenUum, Clibertinum quidem, armis praeponere regia utilitas St. XLV. Trans Suionas aliud mare, pigrum ac Prope immotum, quo cingi cludique terrarum orbem hinc fides; quod extremus cadentis jam solis fulgor in ortus edurat adeo claruli ut sidera hebotot sonum insuper audiri formasque deorum et radios capiti adspici persuasio adjicit. Illuc usque et fama vera tantum natura. Ergo a dextro Suovici maris littore styorum gentes alluuntur: quibus ritus habitusquo Suovorum lingua Britannicae propior.

Matrem deum venerantur in signo superstitionis formas aprorum gestant. Id pro armis omnique tutela Securum deae cultorem etiam inter hostes praestat. Rarus ferri, frequens fustium usus. Frumenta ceteroSque fructus Patientius, quam pro solita Germanorum inertia, laborant. Sed et mare scrutantur, ac Soli omnium Succinum, quod

ipsi gle3um vocant, inter vada atque in ipso littore legunt.

ΝCC, quae natura, quaeV rati gignat, ut barbaris, quaesitum compertumve. Diu quin etiam inter cetera lectamenta maris acebat, donec luxuria nostra dedit omen ipsis in nullo usu rude legitur, informe Persertur, retiumque mirantes accipiunt. Succum tamen arborum esse intelligas, quia terrena quaedam atque etiam Volucri animalia plerumque interlucent, quae implicata humore mox dureScente materia cluduntur. Fecundiora igitur nemora lucosque Sicut Orientis secretis, ubi tura balSamaque Sudantur, ita occidentis insulis torrisque inesse crediderim; quae vicini solis radiis expressa atque liquentia in proximum mare labuntur, ac Vi tempestatum in adversa littora EX undant. Si naturam succini admoto igni tentos, in modum taedae accenditur, alitque flammam pinguem et

89쪽

olentem mox ut in picem resinamve lentescit. Suioiii-bus Sitonum gentes continuantur. Cetera Simile uno disserimi, quod semina dominatum in tantum non modo a libertato sed etiam a servitute degenerant. Hic Sueviae finiS. XLVI. Peucinorum Venedorumque et Fennorum Uationes Germanis an Sarmatis adscribam, dubito, quamquam Peucini, quos quidam BaStarna Vocant, DTmone, cultu, sede ac domiciliis ut Germani agunt. Sordes omnium a torpor procerum connubiis mixtis nonnihil in Sarmatarum habitum se dantur. Vonodi multum e moribus traxerunt. Nam quidquid inter Peucinos Fennosque sil- Varum ac montium erigitur, latrociniis pererrant hi tamen inter Germanos potius referuntur, quia et domos fingunt et Scuta gestant et peditum usu ac pernicitate gaudent quae omnia divorsa Sarmatis sunt, in plaustro equoque ViVEI -bus. Fennis mira seritas, foeda paupertas non ZTmR, non equi, non penates victui herba, Vestitui pelles, cubile. humus : Sola in sagittis spes, quas inopia serri ossibus asperant idemque Venatus viros pariter ac seminas alit. PaSSim enim comitantur, partemque Praedae petunt. Nec

aliud infantibus ferarum imbriumque Suffugium, quam Ut

in aliquo ramorum noXu contegantur huc redeunt juvenes, hoc senum receptaculum. Sed beatius arbitrantur quam ingemere agris ini orare domibus suas alienasque sortuna spe metuque orsaro. Securi adversus homines,

sociari adversus deos, rem dissicillimam adsecuti sunt, ut illis no voto quidem opus esset. Cetera jam sabulosa: Hellusio et Oaeiona sera hominum ultu3que corpor atque artua ferarum gerere quod eg , ut incompertum, in medium relinquum.