The Germania and Agricola of Tacitus

91쪽

VITA

93쪽

JULII AGRICOLAE

VIT A.

CHAP. I. The customis ritin the lives of illustrious me an ancientine. II. angerous hoWever, underia princes III. This custom resumed by Tacitus, unde the happy eig of Nerva, in honor of Agricola, thowriter' sather-in-law. IV. Origi an educationis Agricola. V. The rudiment of the militarnari learned by him in Britain. I. II mar-ries.-Is appotnted in succession, quaestor, tribune, praetor, Q. VII. His mollier murdere duringis hostile descent made by tho's se et ontho coasi os Liguria, herland ravaged, and a great partis her effecta came OT-Agricola oes ove to the fidem Vespasian, an receives tho command of the 20th legion in Britain. VIII. Excellent opori- mentis Agricola hilo in command IX. Retum to Romo.-Is called by Vespasian to the patricia ordor, and investe with the goveramentos Aquitania -Is hos en consul.-Betroths his daughter o Tacitus.-IA appotntediovernor of Britain. X. Descriptionis Britain. XI. Originos the Britons. - Thei physica consormation, sacre rites, language, genera character. XII. Thei militata strength, lam OfioVern ment, climate soli. c. XIII. Thei obuersu submission to levies tributos.&c. he expeditioni Caesar into Britain.-Lon neglectis the istandsubsequently on the Par of the Romans.-Invasion os Brita in in thoreignis Claudius, and restoration os the Roman authority. XIV. Operations os me consular overnors. XV. Briton meditate a rebellion. XVI. Boudicea a semale of roya descent, thei te ader.-Deseate bySultonius Paullinus.-Roma governor os inserior ability succe ed Paullinus. XVII. Petilius Cerialis and Julius Frontinus restore assairs Othei forme s ling.-The forme sub lues the Brigantes, the latior tho Silures. XVIII. Agricola reduces tho Ordovices, and tho istand Mona.-Ho finalty bring the whole province into a Poacesia state. XIX., Q. His moderation, prudence, equity, .c., in regulatin me assaimos his pro unco. XXI. Ende avors to reclaim tho nativos Dom thei rudo stud uias etlled stato by malain thom a quattite mitti the comsoris os civiliae lise. XXII. XXIII. Ne expeditions discove ne nationsos Briton to the Romans, an sortrossos are recte to Lee them inobedience Agricola' candor a rogarde the meritorious actions os

94쪽

28 CORNELIUS TACITUS.

XXVII. Tho ountries siluate beyon Bodotria re explored.-The Caledoniatis attach a portio of the sorores of Agricola, but, after Omo parita successes, are defented by him, o his comin us With his otherso es.-Ne preparations made by the enemy. XXVIII. A cohortos the Usipii, by a strange hance circumnavigat me istandi Brita in. XXIX. Agricola lose his son, out u ea Old.-The Briton rene the war, unde Calgacus a their leader. XXX. XXXII. Addres of Calgacus to his followers. XXXIII. XXXIV. Addres of Agricola tollis soldiers. XXXV. XXXVII. Fierco andilood battis. XXXVIII. Victor of the Omans.-Agricola ordors Britain tot circumnavigated. XXXIX. The account os these operation received by Domitian illiout ard expressions of Oy, but inward anxiety. XL. He, nevertheless, direct honor tot rendered to Agricola.-The alter return to Ome, and lead a modest an retire lisse. XLI. Osten accused besore Domitian in his absonce, butis osten aequitied. XLII. Excuses im- Eel Domo in a province a proconsul. XLIII. Dies, no without suspicio os havin been Oisone by Domitian. XLIV. His ago atine time of his eath.-His persona appearance, e. XLV. Happyin havin ended his stys e re the atrocities of Domitianarohe sortii. XLVI. Generat reflections.

I. CLARORUII virorum facta moresque poSteri tradere, antiquitus usitatum, ne nostris quidem temporibuS, quamquam incuriosa Suorum aetas omisit, quotiens magna aliqua ac nobilis Virtus vicit ac supergreSsa est vitium parVis

magniSque civitatibus commune ignorantiam recti et invidiam. Sed apud priores ut ager memoratu digna Pronum magisque in aperto erat, ita celeberrimus quisque ingenio, ad prodendam virtutis memoriam, sine gratia nutambitione, bonae tantum conscientiae pretio ducebatur. Ac plerique suam ipsi vitam narrare fiduciam potius mo-Tum quam arrogantium arbitrati sunt nec id Rutilio tScauro citra sistem aut obtrectationi fuit adeo virtutes iisdem temporibus optime aestimantur, quibus facillimo gignuntur. II. At mihi, nunc narraturo vitam defuncti hominis,

Venia opus fuit quam non petissem, ni cursaturus tam saeva et infesta virtutibus tempora. Legimus, cum Aru

leno Rustico Paetus Thrasea Herennio Senecioni Priscus

95쪽

Helvidius laudati ossent, capitale fuisse neque in ipsos

modo auctores, Sed in libro quoque eorum saevitum, delegato triumviris ministerio, ut monumenta clarissimorum

ingeniorum in comitio ac soro urerentur. Scilico illo igne vocem populi Romani et libertatem Senatu et conScientiam generis humani aboleri arbitrabantur, expulsis in- Super Sapientiae pros Asoribus atque omni bona arto in exilium acta, ne quid usquam honestum occurreret. Dedimus prosecto grande patientiae documentum et Sicut

vetus aetas vidit quid ultimum in libertate esset, ita nos quid in servitute, ademto per inquisitiones et loquendi

audiendique commercio. Memoriam quoque ipSam cum Voce perdidissemus, Si tam in nostra potestato esset oblivisci, quam tacere.

III. Nunc domum redit animus et quamquam primo statim beatissimi saeculi ortu Nerva Caesar res ii dissociabiles miscuerit, principatum ac libertatem, augeatquoquotidio solicitatem temporum Nerva Trajanus, nec Spem modo ac votum securitas publica sed ipsius voti fiduciam

ac robur SSumserit, natura tamen infirmitatis humans tardiora sunt remedia, quam mala; et, ut corpora lente augeScunt, Cito XStinguuntur, Sic ingenia studiaque oppressoris facilius, quam revocaveris. Subit quippe etiam ipsius inertiae dulcedo, o invisa primo desidia postremo amatur. Quid i si per quindecim annos, grande mortalis aevi spatium, multi fortuitis casibus, promtissimus quisque saevitia riticipis interciderunt i auci, ut ita dixerim, non modo aliorum, Sed etiam nostri superstites sumus exemti e media vita tot annis, quibus juvenes ad senectutem, sene prope ad ipsos Xactae aetatis te minos, per silentium venimus. Non tamen pigebit, Vel incondita ac rudi voce, memoriam prioris Servitutis ac testimonium praesentium bonorum composuisse. Hic interim liber, honori Agricolae soceri mei destinatus, PTO- sessione pietatis aut laudatus erit, aut eXCuSntUS.

96쪽

30 C. CORNELIUS TACITUS.

IV. naeus Julius Agricola, vetere et illustri Foro-

Caesarum habuit, quae equestris nobilitas est. Pater Julius Graecinus senatorii ordinis, studio loquentiae Sapientiaeque notus, iisque Virtutibus iram ait Caesaris meritus: namque Μ. Silanum accusare juSSu et, quia abnuerat, interfectus est. Mater Julia Procilla fuit, rarae castitatis: in hujus sinu indulgentiaque educatus, per omnem honeStarum artium cultum pueritium adolescentiumque tranSegit Arcebat eum ab illecebris peccantium, praeter ipSius bonam integramque naturam, quod Statim parvulus Sedem ac magistram studiorum Massiliam habuerat, locum Graeca

comitate o provinciali parsimonia miXtum ac bene compositum. emoria teneo, Solitum pSum narrare, e in prima juventa tudium philoSophim acriuS, ultra quam concesSum Romano ac Senatori, hauSis3e, ni prudentia matris incen8um ac flagrantem animum coercuisset. Scilicet Sublime et erectum ingenium pulchritudinem ac speciem excelsae magnaeque gloriae Vehementiu quam CaUt appetebat Mox mitigavit ratio et aetas retinuitque, quod Stdifficillimum, ex Sapientia modum. V. Prima castrorum rudimenta in Britannia uotonio Paulino, diligenti ac moderato duci, approbaVit, electus

quem contubernio aestimaret. Nec Agricola licenter, more juvenum qui militiam in laScivium Vertunt, equo segniter ad Voluptates et commeatus titulum tribunatus et inscitiam retulit sed noscere provinciam, nOSci exercitui, discere a peritis, sequi optimos, nihil appetere in jactationsem, nihil ob formidinem recusare, Simul quo anXiu et intentus agere. Non Sane alias exercitatior magisque in ambiguo Britannia fuit trucidati Veterani, incenSae coloniae, intercepti exercitus tum de Salute, o de Victoria certavero. Quae cuncta etsi consiliis ductuque alteriusngebantur, ac Summa erum et recuperatae provinciae gloria in ducem cessit, artem et usum et stimulos addidero

97쪽

juveni intravitque animum militaris gloriae cupido, ingrata temporibus, quibus SiniStra erga eminenteS interpretatio, nec minus periculum X magna fama, quam X mala.

VI. Hinc ad capessendos magistratus in urbem digressus, Domitiam Decidianam, Splendidis natalibus ortam, sibi unxit id quo matrimonium ad majora nitenti decus

ac robur fuit ViXeruntque mira concordia, per mutuam caritatem et invicem se anteponendo nisi quod in bona uxore tanto major laus, quanto in mala plus culpae St. Sors quaesturae provinciam Asiam, proconsulem Salvium Titianum dedit quorum neutro Corruptu ESi quamquam et provincia dives ac parata peccantibuS et ΓΟ- consul in omnem aviditatem pronus, quantalibet facilitate redemturus esset mutuam dissimulationem mali. Auctus

os ibi filia, in subsidium et solatium simul: nam filium

anto sublatum brevi amisit. Mo inter quaesturam ac tribunatum plebis atque ipsum etiam tribunatus annum quiete et otio transiit, gnarus Sub Nerone temporum, quibus inertia pro sapientia fuit. Idem praeturae tenor et silentium nec enim jurisdictio obvenerat Ludos et inania honoris modo rationis atque abundantiae duxit, uti longe a luxuria, ita famae propior. Tum electus a Galba ad dona templorum recognoscenda, diligentisSima conquisitione fecit, ne cujus alterius sacrilegium reSpublica quam

VII. Sequens annus gravi vulnere animum domumquctrius filixit: nam classis Othoniana, licenter Vaga, dum

Intemelios Liguriae pars est hostiliter populatur, matrem Agricolae in praediis suis interfecit praediaque ipsa et magnam patrimonii partem diripuit, quae causa caedis fuerat. Igitur ad solennia pietatis prosectus Agricola, nuntio assectati a Vespasiano imperii deprehen Sus, ac

Statim in partes transgressus est. Initia principatus ac statum urbis Mucianus regebat, admodum juvene Domitiano, et ex paterna ortuna tantum licentiam Surpante.

98쪽

32 C. CORNELIUS TACITUS.

Is missum ad delectus agendos Agricolam, integreque ac

Strenue VerSatum, ViceSimae legioni tarde ad Sacramentum transgreSSae, PraepoSuit, ubi decessor SeditioSe agere narrabatur quippe legatis quoque consularibus nimia ac formidolosa erat; nec legatus praetorius ad cohibendum PotenS, incertum, Suo an militum ingenio ita successor Simul, et ultor et tus, rarissima moderatione maluit videri invenisse bonos, quam fecisSo.

VIII. Praeerat tunc Britannis Vettius Bolanus, placidius, quam feroci provincia dignum est temperavit Agri-

Cola vim Suam ardoremque compescuit, ne increSceret,

Peritu obsequi, eruditusque utilia honestis miscere. Brevi deinde Britannia consularem Petilium Cerialem accepit. Habuerunt Virtutes spatium exemplorum. Sed primo Cerialis modo labores et discrimina, mox et gloriam communicabat Saepe parti Xercitus in experimentum, aliquando majoribus copiis ex eventu praefecit nec Agricola umquam in Suam famam gestis exsultaVit ad aucto-Tem et ducem, Ut minister, fortunam referebat. Ita virtute in obsequendo, Verecundia in praedicando, extra invidiam,

nec eXtra gloriam erat.

IX. Revertentem ab legatione legionis divus Vespasianus inter patricios adscivit, ac deinde provinciae Aquitaniae Praeposuit, splendidae in primis dignitatis, adminiStratione ac Spe consulatus, cui destinarat. Credunt

plerique militaribus ingeniis subtilitatem deesse; quia

castrensis jurisdictio Secura et ObtuSior, ac Plura manu agens, calliditatem fori non exerceat. Agricola naturali Prudentia, quamvis inter togatos, facile justeque agebat. JRm Vor tempora Urarum remissionum quo divisa. Ubi conventus ac judicia poscerent, graviS, intentuS, OVETUS, et saepius misericors ubi ossicio satisfactum, nulla ultra Potestatis persona tristitiam et arrogantiam et avaritiam exuerat nec illi, quod est rarissimum, aut facilitas auctoritatem, aut severitas amorem deminuit. Integritatem

99쪽

AGRICOLAE VITA.-CAP. IX. X. 33

atque abstinentiam in tanto Viro 1es erre injuria virtutum fuerit. Ne famam quidem, cui saepe etiam boni indulgent,

ostentanda Virtute aut per artem quaesivit procul ab aemulatione adversus collegas, Procul a contentione ad VETSUS Procuratores, et Vincere inglorium, et alteri sordidum arbitrabatur. Minus triennium in ea legationo detentus, a Statim ad Spem conSulatu reVocatus St,

comitante opinione Britanniam ei provinciam dari nullis in hoc suis sermonibus, sed quia par videbatur. Haud Semper errat fama, aliquando et elegit. Consul egregiae tum pol filiam juveni mihi despondit, ac post consulatum collocavit; et statim Britanniae praepositus St, adjecto pontificatus Sacerdotio. X. Britanniae situm populosque, multis Scriptoribus

memoratOS, non in comparationem curae ingeniive referam, sed quia tum primum perdomita eSt itaque, quae priore S, nondum Comperta, eloquentia percoluere, rerum fide tradentur Britannia insularum, quas Romana notitia Complectitur, maXima, spatio ac coelo in orientem Germaniae,

in occidentem Hispaniae obtenditur Gallis in meridiometiam inspicitum Septemtrionalia ejus, nullis Contra terris, V to atque aperto mari pulsantur. Formam totius Britannis Livius veterum, Fabius Rusticus recentium loquentissimi auctores, oblongae scutulae Vel bipenni assimilavero : et est ea facies citra Caledoniam, unde et in universum fama est transgressa sed immenSum et enormo Spatium procurrentium eXtremo jam littore terrarum velut in cuneum tenuatur. Hanc oram novissimi maris tune Primum Romana classis circumvecta insulam esse Britanniam Timavit, ac simul incognitas ad id tempus insulas, qua Orcada Vocant, invenit domuitque Dispecta est et Thule, quam hactenus nix talom abdebat; sed mare pigrum et graVe remigantibus perhibent ne ventis quidem perinde attolli credo, quod rariore terrae montesque, cauSara materia tempestatum, et profunda moles

100쪽

24 CORNELIUS TACITUS.

continui maris tardius impellitur. Naturam oceani atque

BeStu neque quaerere hujus operis est, ac multi retulere: unum addiderim nusquam latius dominari mare, multum suminum huc atque illuc ferre, nec littore tenUS CCTESCETE

aut resorberi, sed influere penitus atque ambire, et jugis etiam atque montibus inseri velut in Suo. XL Cotorum Britanniam qui mortale initio coluerint,

indigenae an advecti, ut inter barbaros, Parum Compertum. Habitus corporum varii atque e eo argumenta: Rm JUO

rutilae Caledoniam habitantium comae, magni artu Germanicam Originem aSSeverant. Silurum colorati vultus, et torti plerumque crines, et posita contra Hispania, Iberos Vetere trajecisse eaSque Sedes occupasse, fidem faciunt. Proximi Gallis et similes sunt, seu durante origini Vt, Seu procurrentibus in diversa teri is positio coeli corporibus habitum dedit in universum tamen aestimanti, Gallos Vicinum Solum occupasse, credibile est. Eorum Sacra deprehendas Superstitionum persuasione Sermo haud multum diversus in deposcendis periculis eadem audacia, et, ubi advenere, in detrectandis ado formido plus tamen ferociae Britanni praeserunt, ut quos nondum longa

pax emollierit. Nam Gallos quoque in bellis floruisse

accepimus: mo segnitia cum otio intravit, amissa Virtute pariter ac libertate. Quod Eritannorum olim victis evenit; ceteri manent quales Galli fuerunt. XII. In pedite robur quaedam nationes et curru Proeliantur honestior auriga, cliente propugnant olim regibu parebant, nunc per principes factionibus et studiis trahuntur nec aliud adversus alidissimas gentos pro nobis utilius, quam quod in commune non ConSulunt. Rarus duabus tribusque civitatibus ad propulsandum commune periculum conVentus ita, dum singuli pugnant, universi vincuntur. Coelum crebris imbribus ac nebulis foedum asperita frigorum abest. Dierum spatia ultra nostri orbis menSuram, et noX clara et Xtrema Britanniae parto bre-