Tractatus. De globis, coelesti, et terrestri, ac eorum usu conscriptus à Roberto Hues

51쪽

3 .Eridanus, At har, id est,fluvius unde δε Hetruriae fluvius per contractionem dictus quibusdam videtur. Stellas habet 34. Quae autem 19. . vulgo Augeten , Scal. Anchenetena hoc flexum vel curvaturam fluvii significat.& 29 φ. dicitur Beea mim vel potius Thremim, quod geminas & sibi coniunctas significat, ut dubium sit,an non ad duas stellas ubivis vicinas; hoc nomen applicetur. Lucida autem in Mus extremitate, ultima numero, dicitur Achareabariquias dixeris, post fluvium, vel in fine fluvij. V ulgo Acarnar nominatur. . Lepus, Alanubet 'ellas I l. numerat. i. Canis Alchelis talachbar, hoc est,canis maior,& Arahare Hiemala i .e. canis dexter vel meridionalis. Illud autem sens-hare,quod & Aera Scaliger arbitratur,ductum ab Arabico nomine,quod .hοφοταν significat,morbum quo rabiosi canes a sciuntur.Grotius dubitat,an non potius sit Elpeiri, quod de, ductum vid eri possit aGraeco Hio . Sic enim vocatur spleri' didissima in ore, Arabibus Gabbir vel Ecber, corrupte Haborauabet stellaS Ii . . 6. Procyon, Antemnis; quia ante canem oritur. Alcheldb Llar.hoc est,canis minor, & Ashareastemata, hoc est, canis 'sinister vel septentrionalis,vulgo depravate At mei a. Stellas habet duas. l7. Argo, Navis. pephisia Arri'. Sephina navem significat Dicitur etiani Mein . id currita denotat sic poetis Graecis ,

αρος--eurrus maris pro navi solet dici) Hoc autem nomen Alsonsini, apponunt ei, quae numero sexta est. Stellisque . insignitur, quarurn penultima S et vel Srhel, id ponderosum notat, vocatur: sorte ab ea mente,qua Lasso terrestris nominatur quod humillima & circa terram esse videatur: Gra cis Kα ἔος Hebraeis Che* vocatur, ut Chris manno videtur. Rhiod si verum sit, Arias Montanus in Itinerario Benjamini j Tudelesis non recte pro Orione capit.AZaniae incolae Equunt

vocarunt,ut testatur Ptolemaeus.

8. Hydra, Aphsahh vel Assia id sortis est vel furiosus. Egyp th vocarunt Nilum, ut Theoni placet in comment. Arataeis a

52쪽

las habet

Io. Corvus, Cingorabibet item 7.i I . Centaurus eodem nomine Arabibus vocatur. stellis 3 . insignitur Ex his quae in pedibus posterioribus sunt,effingunt crucem illam adeo in Hispanorum navigationibus celebra

tam.

Ia .pera, e dua,qnod leaenam,& o subish, id seram vel l pum siqnificat, cui attribuerunt stellas I9. 13. Ara siye Thuribulum, e mugamr' Bassus vocat sacra-ἡum. stellas habet. i Corona Australis. Hil adgenubi.Stellas habet 13. in duplicata spira sulgentes, ut inquit Alfraganus. Theon. xI I. is .piscis austrinus, 4 haut ngenubia illas habet ret .Pt lemaeo,Alsragano ii Aut is in ore citiae conspicitur lucens, Phomahaut ioc est os pistis,uulgo somahant. Describitur etiana in Globo caelesti Zona quaedam colorem quasi lactis tota retinens: unde nomen invenit,lut vocaretur via lactea .Est autem non qualis & regulata,sed latitudine,c lore, stellaruni frequentia; & ipso situ differens atque varia; quibusdam partibus simplex,alijs gemina cospicitur.Trari'm ejus in Gilabo expressitim & a Ptolemaeo fuse explicatum vide

1 e Stellis in Globo hon expressi .

Raeter haec astra, a Ptolemaeo nobis enumerata, multa I alia se conspicienda pr bent, pra ertim hyberno tempore & serena nocte, cum & plura se exhibent conspicuenda, &quae videntur, majora apparenti Causam quaeriS,extrariostrum institutum. Sed paululum digrediamur, praesertim

53쪽

thn quod nonnulli in causa hujus rei desgnanda longiusculo aberrarunt.Sunt enim qui pro ea quam habent in Physicis & Opticis peritiam) olu't vel concipi plura, quam levera, sint

per imaginationem vel deceptionem visias, vel quod aeque est ridiculum) aerem hyeme tenuiorem S puriorem ea pras, re conspicienda, quae aestate cum est crassior latent. Atque hunc errorem non tam apud alios deprehendo,quam demitor maxime,quod Iohannem de Benedictis magni nominis Mathematicum devium traduxerit.Diversa enim N plane co-

traria est ratio. 1deo enim quia aer crassior, ea propter plura itemque majora pcrspiciuntur. Ratio ex Optices cognitione iprobat, yisus judicat, experientia docet,autoritas suadet .Radios per medium quod est crassius refractos,& veluti in canales quosdam diffusos, majorem vera objecti imaginem visui objicere,non aliene ab Opticorum mente docet Strabo ex Posidonio. Perspicillorum ope plura videri,& quae videntur, maiora quam sine sis concipi, norunt infimi e vulgo. Fertur in quit Cleomedes)Sol de profundis spectatus puteis major ap- Parere, quam cum ei celsioribus locis conspicitur idque propter humidiorem & crassiorem aerem in imo puteo. Si fieri posset ut per parietes & solida quaevis corpora Sol specta luc ut de Lynceo fabulata est antiqua Graecia maior multo con ciperetur ut recte docet Posidonius. Orientem itemque occia dentem Solem maiorem videmus praesertim in altis maribus inquit.Strabo. Majorem dicimus, non tamen decuplo,quant majorem apud Indos quam aliis in locis Solem apparere in

site rerum Indicarum Eclogae fabulantur; multo minus centa-plo,ut ad extremum Hispaniae promontorium, quod Sacra et vocarunt,occidentem Solem c6spici dixitArtemidorus,quoa in eo merito laxavit Polidionius. Alfraganus hujus rei causaria vult, quia vapores e terra elevati,aspectui & orienti Soli inter positi, maiorem nobis Solem exhibent. Eandem voluntStra bo & Cleomedes ex Posidonio: neque hoc multum aliene ala optimorum Physicorum mente. Haec hactenus.

Spcctantur etiam in parte mundi Austrina stellae multo ,

54쪽

sent, nulla ad nos pervenit notitia. Ex his etiam me libratis multa nobis non conspiciuntur, ad Borealem mundi polum magis accedetibus hie stellis prope Austrinum mundi polum apparentibus, accipe historiam vere admirandam, quam ex Americo Vespucciu retulit Franc.Patricius senensis in fine l. . ix.Novat philosophie. Sid habet. lGn decetissime exornatur in deribus quibusdam, qua 'unt nobis incomperta. Vuorum ego monsidi

nanti me mcmini, percensetfere viginti, tantae claritudinis , ut apud , nos enus G Iupitor. Deinde. Pro comperto itaque habui, m oris esse magnitudinis quam aut ament mortales imprimis tres canobosonspicatu uis, os claros admodum, tertium ob cinum o disimi- m aliis. Et mox me vero jsum polum ambiunt tria sunt, qua guram pra se ferunt tria uti ortho otii; quorum id, quod medio loco visitur, circumferentiam habet grad. novem cum distino: ubi bo exoriuntur,a tiva conficitur Canobus albicans eximia magnitudinis. Postea. His accedunt tria alia praeclara sidera, quorum medium M abet diametrum circumferenti rad. duodecim cum dimidio rudi in m bino eorum cernitar alter canobus. Hunc sequunt aer sex aba conspis sidera, uae claritate cun iis oritava sphaera siderabui praestini, quorum med inta is superficie 'mamenti diametrum , habet circumferentia trad. 3a. Haec astra tioncomitatur Canobus in ecus sed niger, quae o nia cernuritur in via linea. His est Cors alio addit quae sequuntur. - dreas vcro Corfidimi sit, duas nubeculas satis magnas cis iapolum verseri, ct inter eas palam esse a poto gradibus circiter ιε . di stantem : supra quas. cero ait crucem admir silem inter s. stellas quae eam circandant, tum alijs quia cum ea remolusentur, ocul a polo

grad. 3ο qua tantae sit 'ilchrat idinis ini null*m coelestesignum ei post comparari. Hic est historia ere mira de Austrinae mundi partisi Phaenomenis. Auditusn admissi riserii teneatis 3 Tres procudit Canobos Vespuccius,uilla faenovit Ptolemaeus S antiqv Graecia in temone Argusuraris constitutum Hoc est praeterea animadversione dignu quod Patri itis quantum ego ex illius sic ipsis conjiecere possum ex mali expressisWs puccii verbis, ab ipso peius intellcctis 'ellam.quandalia diametri apparetis D magni.

55쪽

meaer minuta 3 et vix attingat. Quε autem nobis coperta su neci explorata de his Austrini mundi Phaenomenis in navigatione plusqua annua 1 9I S isse et ultra aequinoctiale circulum, se habet Tres Isim stellae primae magnitudinis nobis co spectae sunt,quas nostra Anglia no cernit.Ptolemaeus in Alexandria has omnes vidit.Prima est in temone Arhus, Canopu vocat. Secunda in extremitate Eridani. Tertia in dextro Centauri pede. Si quartam adjicies, quae in sinistro Centauri genu spectatur,valde cospicuam,no multu adversabor.Alias primae magnitudinis Austrina mundi pars no videt: vix una aut alteteram secundae magnitudinis ostedit Ptolemaeo no cospectas. Neque enim aliqua universi coeli pars paucioribus & minoris luminis stellis ornatur, qliam quae Austrino polo vicinior.Vidimus Andreae Corsalsi nubeculas, alteram alteri diametro quasi subduplam vel subtriplam colore non absimiles circulol acteo, ab ipso polo non admodum remotas. Nostrates hautae Megellani nubeculas solebant nominare. Admirandam lquam Corsalius vocat crucem, Hispani crusem,nostrates Cri fers nominant, conspeximus. Stellas ex quibus constituitur. vidit Ptolemaeus,sunt enim lucidiores in posterioribus Ccntauri pedibus . Haec omnia lapius eoque diligentius ideo spectavimus,quod de admira a magnitudine stellarum Austrini orbis,non disimilia i)s,quae resert Patricius, apud Cardanum legisse memineram. CApvT I. De Gographica descriptione GAATerrestris,o par '

tibus terrae ccinae.

TOTAM tellurem, tanquam immensam Insillam Oaceano cinctam, Dionysius Aser in initio seae perlegestos tradit. Idem ante eum Homerus & Eratosthenes

quem Dionysum in plurimis secutum monet Eustathiu

TERTIA PARS.

56쪽

nus scholiastes voluerunt,ut docet Strabo. Idem post eum Mela. Ad Borea terminarunt mari glaciali, quod Saturninum di mortuum vocat Dionysius;ad Orientem Eoo, quod & Sericum vocant;ad Meridiem mari Rubro Indicum Ptolemaeus vocat S Ethiopico;ab Occidente Ariantico alluitur.Ex hoe . Oceano in tellurem se infundunt ut antiquioribus Geogra-

phis placuit) quatuor. sinus praecipui .Duo a Meridie ex Ery-

thr o mari influunt,sinus se. Persicus &Arabicus. Ab Occid te ex Oceano Atlantico immittitur sinus vastus,qui Medite traneum vocatur mare. A Septentrione ex Oceano Scyxhico Caspium mare infundi voluerunt; quod praeruptis & excelsis rupibus magna ex parte clausum est;unde flumina tanta vi de- olvuntur, ut cum ad praecipitia pervenerint,aquam in ne consperso quidem littore,ta' loginq ue CaculentRr, ut littus quasi flumine contectum exercitibus sit pervium, refutanae apud Strabonem Eudoxo.Caspium mare Oceano ut dixti pius scithico confluere Strabo,Plinius,Mela, Solinus Ulu

,unt: sea eorum errorem, praeter re niem & comprobatam experientiam, hoc etiam extorquere posset'uod ejus aquam

dulcem esse, Magnus primum Alexander, dςlade Pompti deprehenderunt; ut qui tum Pompeio militabat, testax LM. Varro apud Solidum. Atque hac pretcipue ratione id ipsum polabare apud Strabonem nititur Polycletus.Hoc omne. quidarrirantiquiorum in duas diviserunt parto, bosa &Eu passii Ru secuti sunt, tertiam adiecerunt, quam Africam, interdWm Urbiam vocant. Ex his Asia est maxima, sequitur Libya. Europa est omnium minimasecundum Ptol. l.T Geographiae . . . Europa ab Oriente, qua Asiae ad acet, termi natur interjacente mari aegaeo nunc Archipe o Ponto Euxin',quem p ris undiq; coactum paludis olim in m0tam costitisse, & mavi na fluminum accessione auictum,ui vi m aperitisse in Propon iidem & Hellespontum apud Strabonem existimavit Strato.

hodie autem vocatur Pontus Euxinus e Mare Magiore, pamaude Maeotide desie Zabacche Tanai fluxio ulgo vovi) & Meridiano, qui inde ad Scyth cum vel glaci let

57쪽

rridiem ab Africa dirimitfretum Gaditamim & Mediterranei-maris pars. Huius freti longitudinem stadiorum i et o voluit et Strabo:totidem & Plinius. Latitudinem Strabo 7o stad. Meio mil.passuum,ides , 86 .stadiuuerulia possierunt.T. Liviu - Cor Nepos, ximam latitudinem I om. pass. vel8o. n. . . , 7 in passi Vel 36stad. At a Mellaria Hic laniae vaco,ad Promontorium Africae Album dictum, 1 solum anille passuum vel Ao stadia numerantur a Turanino Graccu- auxta ea Ioca genitus es referente Plinio in Praef. lib., inuropam quondam Africae continentem adhaesisth Eratosthe- nex putavit. Tradiderunt ejus loci incola inquit Plinius. IEL sibin Isthimum labore Herculis sabbianitis. Ab Oeeidelitemuropa finitur octauo Atlantico. Britannico.Cermanico dc

Diali,qua Boreain spectat. -i asticam ab Asia separat ut Diony s ,, Melae piis N Murius & Mesultansis pete)us desiixum ad Ethiopic mussi: placet ut dirimantur sinu At

-ri telinque citidi Posidonius paulo pauciora numerat Isocisad Plinius tamen non amplius 1 ij M pas hoc est, a tauroem in intimo recellii linus Arabici sitam, distantiam uos stadioru posuit.At si Plutarcho attendere libeat, qualithia iij maxime coarctatur re constringitur duo maria notiani pitui; oo. stadiss distabunt.Atque hac cum ab Au usio havali pretiis, copiae Antonsi stac & res penitus accita eskn0 Cleopa

58쪽

D R vM . 's lamRomanorum servitutem refugientem,conatam esse sub-ustapa classem trajicere, ut novas sedes et Romanis quam rem notissirnas quaereret,in Antonij vita idem resert Plutarchus,

ea inter duo 'aria is .vix stadia superesse dixerit C

pern. l. I cap. 3 . plane non intelligo nisi quod mendum existi mem quod operarum incuria irrepserit Atque, hoc erratura micunque siti grave, utinam hoc solui)a hujus excellentissimi viri scriptis insideret. Isthmum hunc gb antiquis temporibus aquis coopertum,prius quam Oceanus Atlanticus I sediter raneo mari consueret, Eratosthenes existimavit: atque hae Menelaum Homericum ad A thiopes navigasse, Grammatici quidam Homeri Scholiastae comminiscuntur Strabone atterstante. Huic autem Eratosthenis relationi sive historiam,sive fabulam, vel co jecturam mali 'dicero quae videntur fidem facere,paucula quaedam adjiciemus .Primo AEgyptum si notae universam, eam saltem quae infra Delta sita,inserior Agyptus

mominatuo Nili vel potius Maris donum,exaggestione limi& arenae,ante Strabonem Herodotus coniectavit. Pharon illa superinsulam,quam Alexandriae ponte coniunctam sui aetate

refert Plin.lib. s cap 3i ideoque & peninsula a Strabone dicta

idetur integrat noctis & diei navigatione ab AEgypto quo dam fuisse disjunctam, ex Homero πὰrunt Strabo & Pliniu . hique hinc Strabo conjicit,Homerum cum Thebarum in gypto pius mentionem faciat)Memphis omnino notum minisse; quod aut exigua tum fuerit, aut prorses non fueris, erra aquis Homeri aetate cooperta,ubi postea Memphis aedificata est. Huc etiam facere videtur interjecti littoris inter duo maria depressio,quae tanta est, ut de perduςenda inter easossa,primum Sesostris,deinde Darius,postremo Ptolemaeus o sitarint. Et littus AEgyptii maris ultra montem Casium,mari muni tum sua aetate se vidisse memorat Strabo. Item magna xeςessiones aestus,quae fulixtum in sinu Arabico tum etiam Persico,ab hac conjectura Eratosthenis non multum alie me dentur. n tantum enim minuuntur astus in sinu Arabico. ut inde quaesitam ese occasioncm memore IRI, scal. calu

59쪽

niandi miraculosum transitum 6oo amplius militum Istaelli clarum per mare rubiam, quem factum esse dixerunt prope intimum recessum maris,observati aestus recessione, eodemque amuente Egyptios esse submersos. Et prope fauces sinus Persici juxta promontorium Macarum ,refert Plinius,Numenium Antiochi prssectum contra Persas dimicantem,primum classe, deinde recedente aestu equitatu etiam eodem die. bis ibidem stiperasse.Plin.lib. 6 cap. 28. Atque haec de Eratosthenis conjectura Redeamus nunc ad Africae terminos. Ab Orbente ut diximus ab Asia separat meridianus persifium Ar bicum & mediterraneum mare ductus. Reliquis ex partibus circumambit mare : Meridiem versus, Ethiopicum, Atlanticum ab occidente, ad Boream Australis Europae terminu . Ptolemaei ignorationem de Australi parte Africae, quam facit Asar continuam per incognitam terram,Australem maris Indici & sinus Ethiopi 'partem ambientem, si antiquorum elationes non probent; nec Herodoti, qui refert quosdam a Dario missos totum hunc ambitum circumnavigasse; nec H

raclidis pontici,qui perhibet Magum quendam a Gelone is nisse,qui se diceret navigio tota hanc oram circumluisse quia suspectas habet Posidonius contra Polybium θ; neque Eudoxi .Ciziceni historia a Posidonio approbata, quam Strabo, Py-nius,& Mela ex Cornelio Nepote gravissimo viro refert, quia hanc historiam non multum abesse a Pythaeae Evenieri & Antiphanis mendaciis existimavit Strabo);neque Iubs regis traditiones de hac eadem re a Solino relatae; utut inquam antiquiores istae traditiones Ptolemaei ignorantiam non probent: manifestissime tamen evincunt Lusitanorum recentiores na-- vigationes,factae per Promontorium Africae extremum quod Bonae spei vocarunt ad extremas usque Indias. Mitto interim inter antiquorum relationes,quod refert Plinius, regnante GCesare Augusti filio,in sinu Arabico reperta & agnita esse syna ex naufragiis navium Hispanicarum: & Carthaginis poetentia forente, Rannonem a Gadibus ad Arabiam circum

votam navisationem eam scripto prodidisse

60쪽

asta ab Europa & Africa utranque autem ab occidente

pectat quibus L paretur terminis,dictum est Reliquis ex partibus Mare alluit; cogelatum vel Hyperboreum ad Septentrulonem; Oceanus Sericus & Eous ad Orientem;Rubrum de Insicum a Meridie,Borealiora Asis,ut & Europae non mari Mancognita terra ambiri voluit Ptolemi us, volunt quidam recentiore ,qui Croentandiam quam Vocamus,Indiae contino: tem arbitrantur. De hac eorum opinione ut plurimum dubi- temus,laciunt nostratium multae navigationes, qui extrema

Norregiae longe intra Arcticum circulum praetervecti, ultra strictum illud,quod noxam quam vocant Zemiam a Rustia se- parat, omnia mari circundari testantur, ut mittam quod ex Cornelio Nepote, gravissimo scriptore refert Mela, datos esse QIdetello Celeri qui Proconsul Gallias praeerat a Su vorum rege, Indos quoidam, qui vi tempestatum abrepti, ex Indicis aequoribus in Germaniam delati sunt,&quod Pare Ues apud Strabonem asserit,posse per oram maritima Bactris.1 Hircania marique Caspio multo septentrionaliorem,Jndiam usq; circumnavigari,sis autem locis praefuit Patrocles,&quod refert Plinius,totam hanc ora ad ortum ab India ad usque

mare Caspium, enavigatam csse armis Macedonu Seleuco de Antiocho regnantibus. De quantitate habitatae terrae varie stripserunt antiquiores. PtoIemaeus nus longitudinem. ab Occiciente Orientem versus definivit Meridiano transeunte per insulas Fortunatas, ct eo qui per Synarum Metropolim ducitur:ut complectatur semissem squaloris, sive gradus 18b. horas aequinoctialesiet. stadia in squalore sooo. Latitudini terminum Austra lissimum posuit parallelum, qui ultra Equatorem vergit ad Meridiem grad. I 6 m. et F. Borealemterminum secit pamallelum qui per Thulem duciturigrad O ab aequinoctiali di-santem et ita ut tota latitudo 79 gr. a s m. l integris 8o .gr. concludatur, stadijs oooo proxime, Excurrit itaque in Osetum & Occasum lonatus quam in Austrum di Boream,

si aequinoctiali dimidio paulo amplius, in Parallelo R.

D A resistimo