장음표시 사용
21쪽
εN, Institationes Thilosophiae s. a. s. : nee cum gaudio peragit, quod legi consoriame, nec omittit, quod eidem difforme Parum lubens di quasi coacte agit, imo subinde cum tristitia I. 3Iq. rebo .
s. Infirmitatem riaturalem dicimus impotentiam naturalem, actiones suas ad legem naturalem tanquam normam componendi. x g. 62. Dicitur autem impotentia naturalis , cui tot Iendae pro rerum nostrarum statu non sumus pares. s. 63. Infirmitati naturali tribuendum, quod nomines legi naturali subinde contraria agant, dum summo studio in id incumbunt, ut agant ei conformia. Quando istud ad infirmitatem naturalem referri debeat, ex notione impotentiae naturalis decidendum g.62. . Virtus quae nititur non nisi motivis ab intrinseca actionum honestate di turpitudine petitis, philosophisa dicitur Philosopho, atque infimi gradus est ,
cum etiam motiva peti possint a voluntate & attributis Numinis , itemque a veritatibus revelatis , quae opus redemtionis concernunt: qua de re suo loco quaedam dicemus fusius, quando officia hominis erga Deut' explicaturi sumus.
C A P. VI. Da beatitudine , felicitata hominis. s. vis. π orno actiones suas dirigere tenetur ad sui ipsius persectionem hoc est, dare
peram, ut actiones naturales di liberae per easdem rationes finales determinentur g. r6. . Quο-niam adeo persectionis obtinendae gratia actiones has, non alias edere 4enetur ; erit illa perfectio finis ipsius 1. 97.ontol. , isque ultimus, cum intermedii omnes ad eundem tendere debeant LIo2. Ontol. .
s. 66. Qui actiones suas dirigit ad sui persectionem, is easdem rationibus finalibus iisdem determinat , per quas determinatae a Deo sunt naturales 1. 36. : sed mus actiones naturales ultimo determinavit per gloriam suam 3.37. Theonnat) , ut creaturae sint specula
22쪽
- ν acticae univer Uis. i retpersectionum divinarum 1.38. Theonnat. . inamobrem
Qui actiones suas dirigit ad sui persectionem, is easdem
ultimo per gloriam Numinis determinare debet, ut nempe ex illa determinatione eluceat, eum agnoscere attria buta re opera divina. Ad hanc ultimam rationem, qui in actionum suarum determinatione attendit, is eAriam Dei illustrare dicitur. Unde patet, quod supra annuimus
1.27d , directionem actionum ad fui persectionem subsis.stere non posse, nisi una gloria Dei illustretur. g. 67. Homo quoque Voluptatem percipit ex persecti ne aliena, nisi affectus contrarii obstiterint. Quodsiit que actionibus naturalibus consentire debent liberae 1.16J, ad alterius perinde, atque ad sui perfectuinem actiones suas dirigere tenetur. Si secus faciat , actiones liberae naiaturalibus contrariantur et id quod naturae humanae impersectionem arguit s. q. Onro ). Unde denuo Hucet, quod itidem 1.27d monuimus, directionem actionum ad sui versectionem subsistere non posse, nisi aliorum hominum persectio perinde ac nostra promoveatur . F. 68. Homini, creaturae finitae summa perfectio communicari nequit: id quod experientia abunde evinrit. Sane Consuetus a decimo quinto aetatis anno usque ad finem vitae actionum directioni ad sui persectionem vacans, omnemque curam atque industriam suam huc convertens , ipso septuagesimo aetatis anno se adhuc profecisse expertus est, a meta autem persectionis multum adhuc abesse a- Enovit. Hominis itaque esse inteli igitur, continuo proagredi ad majores persectiones, atque hoc summum bonum
est, quod hac in vita obtineri potest. Beatitudo igitur philosophica seu frunmum bonum est non impeditus progressus ad majores in dies persectiones 1.I4. Log. .
1. 69. E contrario patet, summum hominis in hae vita malum esse continuum progressum ad mesores in dier)impersectiones.
s. o. Liquet inde porro, summum bonum legisn turalis custodia obtineri ; ea autem violata amitti F. 24-8. , quippe quod virtutis est indivulsus comes ,.q9 : summum contra malum legis naturalis neglectum consequi 1.24.69. , quippe quod vitii indivulsus comes J. 6. est.
23쪽
T,. . Institutiones Thil obiae . I. Cum ex perfectionis intuitu voluptas naseatur s.sue. 'ri,cω. , & summum bonum in non impedito progressu ad majores in dies persectiones consistat 1.68. ;summum hominis bonum, ad quod in hac vita pervenire
ipsi datur, cum constante voluptate conjungitur. F. 72. Status Voluptatis seu laetitise, g. II 3. dichol.
constantis, aut si mavis, durabilis femitatem hominis absolvit. . 73. Summum igitur bonum selieitatem parit g. L 2.); consequenter selicitas legis naturalis castodia obtinetur, virtutis praemium certissimum ση2.7o. . 7 . Differt autem voluptas & laetitia durabilis aminus durabili in eo, quod ista nunquam in taedium
aut dolorem degeneret; haec vero e contrario , vel ta dium atque dolorem pariat, vel in alterutrum imo utrumque tandem degeneret c. g.96. Pochoid.
F. s. Hinc status laetitiae minus durabilis speciem selicitatis mentitur I.7o, e qua decipiuntur a ratione alieni 6.88. Psychol. .
. T6. Bonum verum est , quod voluptatem durabilem largitur; bonum autem apparens, quod minus durabilem.
f. 77. Bona igitur apparentia nihil conserunt ad ho minis selicitatem Θ.72. . F. 78. Infelicitas hominis est status taedii ac tristitiae durabilis.
F. 7'. Non absimili, quo ante usi sumus, modo o. stenditur, summum hominis malum cum durabili taedio ac tristitia conjungi, consequenter infelicitatem parare .78. , α legis naturalis neglectum esse infelicitatis causam 3.7O. . s. go. Ex ant edentibus porro evidens est, quomodo differant taedium ac tristitia durabilis f. . , quaenam sit infelicitas apparens, & quaenam differentia inter malum verum & apparens intercedat S. s I. Q ioniam legis naturalis custodia felicitate po-
timur 1.33J, ea autem Violata in infelicitatem incurrimus J.79. ; Dei bonitati acceptum ferendum est quod nos ad illam obliget I. 3q. 330 , iit adeo Deus legislator N.37. parentis personam tueatur non nisi salutaria praecipientis & adversa vetantis.
24쪽
De ea scientia. π Tomini tribuitur eonfeientia, quatenus iacultatem habet de moralitate actionum judicandi , Rilicet an actio bona sit, vel mala,sve per se S.Ia. , sive moraliter 696. , & num haec actio sit committenda, an vero omittenda. Indicium in casu priori theoretieum , in casu posteriori practicum audit
f. 83. Si judicium fuerit veram, conscientia dicitur recta; sin falsum, erronea - . 6.8q. Quodsi de veritate judicii fuerimus convicti, conscientia certa est; fi saltem probabiles rationes ejus habeamus, probabilis e si denique ambigemus, utrum verum sit an falsum, dubia. f. 8 . Hinc serupuli conscisntiae appellantur rationes in contrariam contradictionis partem, nobis succurrent . S. 86. Si judicium fertur ante actionem patratam, conscrentia dicitur antecedens; si a patrata actione, consequens . s. 87. Si idem theoreticum fuerit , con scientia vocatur theoretiea; si practicum, practica g. 82. . 88. Si judicium practicum seratur, nondum spe chatis sngularibus circumstantiis , theoretico - prataica audit ; si vers circumstantiarum singularium habeatur ratio, practies practico s. 89. Si non omnium circumstantiarum singularium habeatur ratio, conscientiam incompletam Philosophus
Vocat: quodsi vero omnes attendantur, completam.
s. 'O. Mens, ubi judicium fieri affectuum imp uabrepta, conscientiam habet servam; in casu opposito
s. 9 I. Si ob rationes a circumstantiis singularibus desumtas judicium de actionis moralitate mutetur, fieri potest , ut contra conscientiam cum theoreticam 6.87J,
tum theoretice imo practice practicam, sed incompletam , 88. 90 agamus .i43. PDcbol. . Atque tum me
25쪽
liora videmus beneficio conscientiae theoreticae .v. ac probamus beneficio conscientiae theoretice practicae atque liberae 6.88.89. , deteriora sequimur beneficio conscientiae praeticae completae & imprimis laryae F. 88 9od . F. 92. Quoniam anima voluntatem non mutat, nisi aliis oblatis rationibus, quas ad hanc mutationem su D scientes judicat g. 349. ychoo, in conscientia autem completa omnes circlimstantiae singulares attendantur& si recta fuerit & certa de veritate judicii sui agens convictus fit F.83.3q. , si libera denique, omnis affectuum impetus absit F.9o. ; ut homo eonistra conscientiam completam agat si recta, certa atquct libera fuerit, fieri non potest. IF. 93. Qui contra conscientiam practice practicam agit, propterea quod serva, dicitur homo nultius eonis seientiae: contra, quia conscientia fruitur libera, eon- fetentiosus. 9 Identitas conscientiae consequentis ab antec dente dicitur excusatio; diversitas vero consequentis ab antecedente accusatio conscientiae . Illi quidem locus est, si antecedens fuerit recta & certa 6.83. 84.3; haec autem metuenda , si antecedens fuerit erronea vel etiam dubia atque probabilis f. . . F. 9s. Parit autem accusatio conscientiae taedium , mater nempe poenitentiae f. Iar. Hicis. , pudoris 1. Ia 3.1 Oebal. , imo & metus ac desperationis g. 27 sebon , terroris & irae LI 28. I 32. Psobol. s. 96. E contrario eκculatio conscientiae voluptate nos perfundit, parena nempe acquiescentiae in se ipso cI ao. Ichoid , gloriae s. Iaa. t. cit. , imo & spei atque taduciae ui. ias. l. cit. ac felicitatis . 72. . g. 97. Taedium animi quae aegritudines eum affectibus
molestis, quae conscientiam consequentem comitantur, dicuntur morsus conscientiae, pro diverso affectuum gradu diversi, & infelicitatis pars minime postrema 1.7S. schold. g. 98. Desectus conscientiae antecedentis&consequentis hominis eκ consuetudine agentis s. rq6. NMidia, lata smnum conscientiae appellamus, qui adea
26쪽
sensuum & imaginationis vitio contrahitur, dum ianum reputatur, quod sensuum judicio voluptatem naia taedium Creat L Io 3. Who . . Quodsi eκ actionibus patratis vel omissis tandem aliquod enascitur taedium, ut de iisdem judicium ferre obligemur; conscientia consequens dum redit se, e vigilare dicitur. Οου, F. ioci. Qui nullum exactione patrata taedium percipit seu dolorem sentit conscientia consequente sese exeren te; is fruitur conscientra tranquilia: in casu opposito a tem 1nquieta, quae adeo infelicitatis parens or. 78 l. Cura de rectitudine & certitudine conseae trae dicitur ejusdem custidia. s. Ioa. Qioniam conscientia motiva suppeditat acti num honarum committendarum, malarum vero fugiendarum I.ss.s6.97 Phil. Tr. unim de F. I r. Hisbo . ihonatas commi tendas & per se malas fugiendas f. I 8.); atquct ideo lex naturae S. 24. est itidem lex conscientiae N.23. .
De modo perveniendi ad summum bonum seu felicitatem ter restrem. s. Ios. Um sellaitas terrena legis naturalis cust dia obtineatur s. 73. , lex vero naturae
ui perfectionem finem ultimum omnium actionum Conitituere ac adeo omnes omnium actionum fines eidem ita subordinare tenetur , ut snt instar medii ad
S. I sq. Patet e contrario, actionum directionem esse in
27쪽
insipientem & inordinatam , si non omnes ad snem ultimum conspirent, imo tum sibi mutuo, tum eidem
g. io . Mentis igitur aciem ad hoc elevaturus, ut actionis cujuscunque cum fine ultimo nexum periniciat, I. mentis, corporis atque status externi persectiones , a. omnes actiones liberas, sive fuerint cogitationes animae,sve motus corporis ab ejus arbitrio pendentes, & omnia
objecta externa , quibus habemus opus, dividat in sua genera suasque species f. H. q. eae notionibus horum generum harumque specierum distinctis determinet quaenam actiones ad perfectionem hominis tendant, quaenam eidem repugnent; denique s. judicia ista universalia memoriae infigat ut eorum in casu quolibet obvio promta sit applicatio S, 33. LM J. Iudicia ista formabimus in jure naturali. io6. In sapiente actionum directione nihil agitur sne fine, atque finis subordinatur ultimo tanquam medium S.Io . . Ad eam igitur requiritur , ut fine qua sito potiamur; quod ut fiat, I. distinguendi sunt omnes casus in executione achionis possibiles, a. investiganda sunt pro singulis media, 3. detegenda sunt impedimenta unicuique contraria, & q. inquirendum in remedia ,
seu modum, quo impedimenta tolluntur. I Io7. Cum casuum diversitas a variatione circum
stantiarum pendeat; actio composita resolvenda est in suas smplices , ex quibus constat, & habenda est ratio
personarum , loci, temporis aliarumque rerum respectum quendam ad illas involventium: ita nimirum variatio adeoque casuum diversitas facile innotescet. Io8. Actiones humanae inter se habent nexum, ita ut data una, illico detur altera, quae ad istam se habet, ut causa ad effectum. Istum igitur nexum qui sedulo scrutatur, ei non dissicile fuerit in dato quolibet invenire media ad finem ducentia 6 .9φ99. Ontol. . s. Io9. Cum impedimenta sint actiones objecti cujuscunque mediis contraria, ne effectus, qui iisdem produci potest, consequatur; innotescunt, ubi objecta ira mediorum executione tibi obvia eorumque actiones attente consderaveris, dc ad te r2tuleris.
28쪽
pra1fieae universam: is s. rro. Homo selicitate potiturus, quani naturae viis bibus consequi valet, nihil quicquam agere debet persectioni suae adversum , nec omittere, quod eidem convenit N. Iot. . Ardorem igitur in se excitet nihil quiequam faciendi, nisi quod huic fini consequendo inservire certo cognoverit: quod ut fiat, non solum ratione, verum etiam exemplis convincendus est, quaenam ex actionibus turpibus sequantur taedia, qui dolores '.' δ, & quam fallax sit boni apparentis facies F.76. , & quaenam ex actionibus honestis sequatur voluptas I.7I.96. , & quam fallaκ sit mali a parentis species .So. .
F. III. moniam exempla intuitivam praebent rerum cognitionem, adversus sensuum perversa iudicia μ.rog. 'ebol.); majoris sunt valoris, quam demonstrationes. F. x II. Nimirum cognitio non sit motivum voluntatis, nisi de ejus certitudine suerimus convicti aut persuasi g. r38. Ias. . Dicitur autem cognitio viva , quae fit motivum voluntatis: mortua , quae non sit. s. ars. Ne contra propositum tuum agas, eam acquiaras necesse est mentis persectionem, ut ad objecti duruscunque appetibilis conspectum de actionis patrandae cum sine ultimo nexu cogites. Consuetudo itaque crebro mercitio contrahenda: quod ne omittatur, eidem impendendum erit tempus ab aliis negotiis & impedimentis vacuum. Mane igitur expergefactus I. actionum per diem edendarum numerum inito & quaenam eas fortuito comitari possint disquirito: a. singularum n xum cum sine ultimo detegito J. Ios. . 3. Actionem Derpetratam denuo examinato , cum plerumque tum libera sit conscientia, quae ante erat serva g. 9o. . . Cubitum iturus actionum per diem commistarum recordare, & quantum in sine ultimo consequendo profeceris judicato o. ro . . Denique s. ut laborem hunc Non interrupta serie continum, ardorem vitae honestaem te recitato s. IIO.). s. Irq. Ut propositi hujus per diem integrum reco deris, constituendum erit aliquod signum se dui obvium G. Io . Ontol. δ r. sebo1d. 6. II . Ensem eineaeremoniarum , quae non sunt, nisi Tom. II. A signa
29쪽
signa eorum , quorum in executione propositi memta nise nos oportet: ut attendenti manifestum sit, D / modo caeremoniarum dijudicatio fieri debeat, utrum rationi conveniant, an repugnent, deinde, quomodo caeremoniae rationi consormes inveniantur. 6. II6. Sensus impediunr, quo minus bonum agamus, malum omittamus , qua enus nos ad erronea judiciae seducunt, ut bonum & malum apparens cum. vem confundamus , 6.76.8o. Phil P .unim Ac s. ro .ro sub re quatenus attentionem turbant 1. 6. PDcw. , ut propositi noh recordemur L. Ir3.7. vel ardor honeste vivendi minuatar 1.IIo. , vel actionis cum fine ultimo nexus non perspiciatur 1. III. Idem valet de imaginatisne, a sensu ortam,& olim ex actione perceptam voluptatem confuse r praesentante, dum ejusdem meminimus N. F. TDei ., Dominium igitur in sensus atque imaginati nem obtenturus, ad eum gradum, mentis aciem elevet, ut bonum a malo semper disceri ere queat F.Io . , ne ast erronea judicia seduci se patiatur F. III. dc ard rem in se excitet honeste vivendi I.uo. sibique conciliet eam mentis persectionem, ut de actionis cujus vis datae cum fine ultimo connexione cogitet I. Ityo, ne deficiar attentio ad actionaim committendarum vel omittendarum examen π.II6. II7. LII9. Atque ita tamlem patet, quid fieri debeat, ut naturae nostrae eonvenienter vivamus . Nimirum , ut honeste vivere velimus, excitandus est ardor vitae honestae 3.IIo. I ut possimus , mens ad eam elevanda est aciem, ut de actionum honestate judicium certum seriare queamus 6.Io S. , dominiumque in sensus atque imaginationem obtineat G. II . .
30쪽
Da eusto/ia conmentiae 4 Uoniam irrorsus conscientiae non postremam
I infelicitatis partem absolvunt s. 97. ,
conscientia autem nos eMusans felicitatis parens est 1. M. ; ideo opera danda est, ut conscie tia consequent eadem sit cum antecedente s.' . , consequenter ut animedens recta sit atque certa o. 83.84 Conscientia itaque est custodienda g. ior. 41. I2I. Ut conscientia recta atque certa sit, enitendum nobis est ad hoc animi acumen 0s.lo . , quod bonum a malo discernendum sussicit 6.82.33. . Unde demonstrationum in moralibus usus elucet g. 76. LV. . s. Iaa. Cum demonstratio conscientiam certam reddat 6.Iag. ; scrupulorum eonscientiae tollendorum meis dium est prat. snim& F. 99. Oartol. . Nisi demonstratio adsit, probabilis persuasio eosdem non sun ditus toldit. sed ad tempus supprimit s.78.LV. . g. Iaa. Quamobrem, ubi abfuerit demonstratio, fieri potest, mi conscientia nos accuset 0. 94 .
s. ra . Conscientia igitur dubii nihil est agendum
.aas. Morsibus conscientiae loeus est, ubi conscientia consequens ab antecedente dissentit F.Μ.97. . Quam obrem cum natura linoret adversus eos remedium aliud, nisi quod fastum insectum fieri nequeat atque s rendum sit , quod mutari nequit; philosophiae hac in parte defectus satis manifestus est . cui theologia reve Jata medetur. INe conscientia obdormiat, ardor vitae honestae excitandus, consuetudo contrahenda, data qualibet agendi occasione , de actionis cum fine ultim0 neat cositandi F. 93. Ho. II .