장음표시 사용
41쪽
Dstitutiores Unde ferendum non est, ut effectus de appe citus sensitivus in genere a rationali dissentiant. F. 2. Consentiunt asse tus cum appetitu rationali . si sint motiva, aut si mavis, stimuli actionum bonarum committendarum , vel malarum omittendarum edissentiunt, ubi fuerint stimuli bonarum omittendarum,
F. Ex physices parte quinta do oeconomia animali patet, actiones corporis naturalis tendere ad conservationem corporis. Hominis ergo est, ut corpus suum conservare studeat I. M. Pr. unm), consequenter ut vitet pericula vitati , quantum in potestate ipsius 3situm est. F. M. Multa minus itaque sibimet ipsi manus solentas inferre debet adversitatum finiendarum gratia, quas patientia vinci convenit. Adsunt rationes aliae politicae , suo loco eommemorandae. L 3. Corpus per naturam suam disponitur ad varios motus, quibus homo ad munia sua subeunda habet opus. amobrem danda est opera, ut dispostiones naturales iiij habitus adolescant , quantum fieri potest F. 16. Phil. Pr. univ. . F. 6. Status iste, quo homo omnra motus edere potest, quorum ipsi per naturam suam est potentia Ianμ ras audit. Sanitatis ergo conservandae curam gerat homo J.qs. , consequenter caveat, ne in morbos incidat,
ct , si quidem hoc acciderit , ut sanita amissa restituatur, euret.
s. s. Eodem modo ostenditur, quod ad curam integritatis membrorum conservandae adstringatur. F. 3. Neque porro cibum ac potum appotero licet, nisi qui ad sanitatem conservandam conducunt e n que in utroque eapienda modum excedere cum detrimento sanitatis π.46. . V . 'IT
F. v. Appetitus sensitivus fertur in cibum obsep rem gratum g. IOI. ros. PHevi. r qui cum ad concordiam redueendus sit eum rationali 0. F. in sanitatem corporis itidem latd V -8. ; cibus honi. saporis praes rendus alteri ; qui minus sapit, ubi uterque fuerit in potestato, & ad sanitatem aeque conducat.
42쪽
s. o. Cum status mentis internu Ae extrenus inter se consentire debeat, ut obtineatur persectio 6.9. , ad quam homo obligatur I.M. I bHpν. uni iJ; in Giendo cibo ac potu habenda quoque ratio opum , ct dignitatis civilis. f. uer. Homo sanitatem tueri tenetur Uitandus igitur labor nimius, vitandae vigiliae nimiae, vitandum quidquid sanitati inimicum. 's. 32. Homo sanitatem tueri tenetur g. qis . . Ergo corpus vestimentis adversus injurias tempestatum muniendum . Et cum objecta moveant sensus, & per eos cieant appetitum g. Io3. Ios. Io'. 7Dcw. ; ad declina dam libidinem partes obscoenae velandae sunt. s. 3. Eodem, quo ante f. o. modo demonstratur , in vestitu habendam quoque esse rationem opum & dignitatis civilis, nec non laboris de negotiorum statunque animi interni. f. q. Domicilio opus habemus, ut res nostras cust dire, negotiis fungi, cibos praeparare , di corpus lassum χmno reficere & ab injuriis tempestatum tuti el- se queamus. Atque hinc deducenda sunt, ad quae homo circa domicilia tenetur. F. I. Eodem, quo ante . . so. modo demonstratur
in domicilin quoque eligendo , imo & in supellectile
habendam tesse rationem opum & dignitatis civilis . Rationes alias politicas cum de victu tum de amictu, tum de domicilio dabimus infra in jure naturae politico.
6. Membrorum integritatem eum conservare debeat homo f. 7. ; in stu ac motu corporis circumia spectus sit opus est , ut non modo a lapsu damnum daturo immunis persistat, verum etiam alio quocunque
s. 37. Quamobrem cum incauto quoque usu sensus depraventur, V. gr, visus ex lectione scripturae minutae ad lucem crebram: quidquid eorum aciem obtu
g. 68. Idem valet de memoria & imaginandi facultate. s. 39. Quoniam vero eaedem exercitiis extendi potisunt N. I. PBebol. ; ut iisdem homo navet Operam recte praecipitur .
43쪽
s. se,. Momini eura ineumbit, amictu G. a. , dc domicilii f. q. , non modo ad necessitatem
s. s. cir. , verum etiam ad jucunditatem vitae atquct decoe em g. 9. o 33. s. ψ imo cura mentis quoque variis modis perficiendae vocamus autem rer externas, quibus homo ad vitae necessitatem , jucunditatem atque decorem habet opus. Manifestum e
go est, hominem quoque de acquirendis opibus sollicitum esse debere , ne ad vitae necessitatem jucunditatem & decus facientia desint. 6 I. Facile perspicitur, necessitatis primam esse habendam rationem, cum ad persectionem hominis per se tendat εμε. . a. q. : deinde decoris, cum ad eandem secundario tendat ,.so. 3. 30; tertio demum loco. jucunditatis, quae permittitur, quatenus necessitati.ac d cori non contrariatur cf. 9. . s. 62. Quoniam opum acquisitio non semper in nostra potestate est; variis obstaculis se se objicientibus, quae inter morbi, & virium desectus senectutis, & i iuriae temporum non postremum sibi vendicant locum non modo ratio habenda est necessitatis praesentis, v
s. 63. Quamobrem sollieitudo recte inculcatur, ut suturae necessitatis gratia quaedam conserventur, nec pamia praeter necessitatem dilapidentur. s. 6Φ Εκ eadem ratione liquet, nullam praetermi tendam esse occasionem, qua salvis ossiciis erga nosω alios inprimis etiam erga Deum, opes parare datur is Accedet inserius ratio alia, quod abundantia opum e
gentium necessitas sublevanda st . Imo in politica juris naturae parte non deerunt rationes adhuc aliae.' s. 63. Upes parare obligamur, ne careamus iis, quae ad satisfaciendum ossiciis circa mentem atque corpuS
1. 6Q. , tum erga alios f. 6 inserviunt: non igitur per se lant appetendae , sed quatenus usibus illis se viunt. Unde patet ratio , cur in parandis opibus peccet , qui contra ista ossicia delinquit. b. 66. Labor sunt actiones humanae opum paranda rum gratia editae. A labore qui abstinet, otiariaicitur ε. ε7. Apparet adeo, omni homini esse laborandum ,
44쪽
nemini otiandum , si quis vel maxime suerit divo
F. 64. 66 . 3s . 68. Ex eodem, quo supra I. o. sonte derivatur, laborem convenire debere dignitati nostrae & opum quantitati , v. gr. qui non opus habet labore, ut necessitati &sucunditati atque decori prospiciat, opibus, quas possidet, abunde sussicientibus ; sesentias & artes excolat in usum generis humani, vel patriae ossicia utilia praestet . Etsi autem necessitatis sublevandae gratia laborandum sit quoniam tamen 6mnis quoque labor per se tendit ad aliquem finem; hujus non minus habendam esse rationem, ex principiis generalibus ii quet 6.I63. Phil. pr. unis. . Danda nimirum est opera, ut, quod perficimus opus sua non careat persectione, nostrae persectionis indice. I. To. Opes parandae sunt, ne desint ossiciis erga nos atque alios inrerumenta f. 66J; in administrandis it que iisdem non modo curandum, ne quid erogetur, ni-i ossiciorum illorum gratia, sed imprimis etiam , ut futurae olim necessitati prospiciatur s. 62. . s. 7I. Ne igitur erogandum sit, quod servari debet,
vestitus ac utensilium aliarumque ad Vitam necessariarum rerum tanta habenda est cura , ne damnum d tur, quod averti potest. s. a. Quodsi excipias', non cimvenire dignitati tuae, nec Opum quantitati, cujus tamen non minus habenda
est ratio s. a. s. , ut eadem velle indutus per longum temporis tralium inredas: haud dissicilis est responsio ex ossiciorum erga alios doctrina petenda, vi cujus patebit, eum nudos vestire obligari, qui vestium copia
abundat. Tacemus rationes a decoro desumenda, quaseruere valet, qui ad universalem omnium actionum . consensum decori principium attendit. s. 73. Homo omnes suas actiones ad sui persectionem F.a Phil. pr. univ. , adeoque & ad aliorum persecti
nem J.67. Phil. pr. unii. , & gloriam Numinis F.66. Phil. pr. unis. dirigere, consequenter nihil quidquam committere obligatur, quod perfectioni suae aliorumque atque gloriae Numinis repugnat. Aliorum de hac persectione judicium est id, quod bonoris nomine compel- Tom. II. C la-
45쪽
D utisne lamus: incumbit adeo omni homini, ut honore se di
6. . Enimvero eum judietum alterius non si in nostra potestatς λ; 2. , multo minus essicere valeamus, ut alterius verba & actiones externae eum ipsius judicio acta mentis interno conveniant ; nemo sanus honores appetit, etsi Ipeciminibus se honore dignum praebeat, ne aliorum sinistris judiciis sua culpa sit locus.1. 7 . Elucet porro, non nisi eum honorare posse alis terum, qur de ae ionibus ipsius verum serre valet judicium J. 3. : absonum ig tur est, si quis honorem exigit aut exspectat a non intelligentibus. Intelligentis solius est honorem deserre alteri, etsi non intelligentiumst, non admittere quidquam eidem adversum o,. 76. Quoniam actus externi cum internis semper consentire debent 3.r. Phi .pr. uniet de ast honorem quo que' reseruntur actus externi interno mentis judicio respondentes, qui tamen eodem absente, tum nisi umbram honoris exhibent.1. 77- Homini incumbit, ut se honore dignum prae-
set f. I. , idemque speciminibus probet , ne sinistris
aliorum judiciis sit locus f. M. . Famam ergo suam ut tueatur par est, nisi sinistrorum ju iciorum falsitas sit in aprico posta, de caIumniatorum genius perspectus,
ac speciminibus contrarium doceti nequeatos. 78. Fortuna est concursus indeliberatus plurium causarum, atque adeo nostram eludit potestarem f. Eadem igitur secunda minime efferri, nec nimis ei nfidere; adversa autem neutiquam coniundi licet. Idem jubet fortunae utriusque inconstantia.
De Ofeio hominis erga alios in Imre. s. D. π Tomo actiones sua dirigere obligatur etiam ad alterius perfectionem J.67. Ph. pr.uni υ.)Persectionis intuitus voIuptatem parit .ss.
ychol. , atque adeo illam qui promovet, selicitatem al
46쪽
terius promovet I. a. et bilpr. unis. . Debemus ergo
selieitatem alterius promovere.
s. 8o. Homo omnes quoque actiones suas ad sui ipsius persectionem dirigere tenetur s. ao. Phil. Anim : o sieta igitur erga alios eadem sunt eum ossiciis erga seipsum, hoc est, alteri debes, quod tibimetipsi debes. s. gr. Faello autem patet, non posse alterum a me exigere, quod in sua habet potestate. Neque enim ulla ratio suadet, ut hoc ab altero exigatur, vel ego ingratiam alterius faciam, quod propriae persectioni promovendae inservit. s. 8a. Aliter se res habet, si alter, ad quod obligatur, non habeat in sua potestate; ego autem habeam in potestate mea, ut ipsi succurram.
g. 83. Nihil appetimus nisi sub ratione boni s. r o.
Tochol . Qia amobrem homo alterius felicitatam proa. moturus ex ea voluptatem percipere o. Ioz.s . laschold, consequenter alterum amare tenetur tanquam.
g. 8'. Hinc apparet, quod alterum amet tanquam so ipsum , qui ex alterius felicitate perinde voluptatem
irreipit atque ex sita: id quod ipsa amoris definitio.
g. II s. Psychol. insinuat. . 8s. Amicus est persona, quae nos amat; inimicus
contra persona, quae nos odit. b. 86. Cum igitur omnes amare debeamus tanquam
nos ipsos s. 3); omnibus amicos I. as.), atque adeo nemini inimicos nos praebeamus necessio est s.cit. . Ps. 87. Inimicus nos odit 1.33. , atque adeo ex infeli citate nostra voluptatam sentit GD6. Pochol. , consequenter eam appetit I. roI. ros. 'cbοI. . Danda erget nobis est opera, ne alios nobis reddamus inimicos. I. 88. Quoniam vero obligatio legis naturalis oh hujus immutabilitatem s. as. Phil. pr. univ. indispensabilis ;a regula exceptionem admittit, si inimieitia alterius evitanda est, legi naturali contraria agendo 6HI Onto ). s. 8s. Elamo eκ alterius selicitate perindu ac expropria Percipiat voluptatem s. 83 . Alterius itaque selicitatem propriam respicere tenetur; ut hinc nulla ratio sita deat, eur se super alterum extollat. .
47쪽
36 Institutisnes s. so. Cum quivis speciminibus se honore dignum probare debeat I. 4; unus quoque alterum honore prosequi tenetur, agnoscendo perfinionem alterius verbi que ac factis testando, quod eam agnoscat s.73. . f. 9 I. Opera danda est, ne inimicum nobis reddamus alterum 1.37. , si id salva legis naturalis custodia fieri queat 3.38. . Lex vero naturalis inviolata persistit o. et . Phil. pr. univ. , ubi alterius naevos ac malefacta non divulgamus, quin potius, quae Carpunt alii, in bonam partem interpretamur, quamdiu talem interpretationem admittunt, imo cum id placeat alteri , amorem ejus '. I sdeoque amicitiam nobis conciliat 3. 33 . .Nequaquam igitur, quae alterius famae nocent vel alio modo noxia sunt , a nobis pro-
Ialanda, quin potius ab aliis prolata in partem me
F. 92. Multo magis ergo aequum est, ut alterius sa-mam ab hominibus nequioribus injuste lacessitam vin
s. s. i agit, quae ad alterius impersectionem tendunt, eum laedit. χoniam itaque actiones nostrae ad alterius persectionem dirigendae sae7. Phil. r. unis. ., nemo a nobis laedendus est. s. sq. Qui alterum impedit, ne in veritatis regnitione proficiat, dc boni praesertim atque mali ignorantia laborantem sustentat; is imperfectionem ipsius promovet L .3Φ36. , adeoque alterum laedit. . 93. Eodem modo constat, alterum laedere, qui eulturam intellectus ipsius impedit .avi, qui voluntati emendandae obicem ponit 1.3so, qui vitae alterius in-sdiatur, aut quoeunque modo eam abbreviat F.43. , qui sanitati ejus nocet .as. , qui opibus eum emu ningit s.6o. & seqq. , qui famam ejus lacessit I.so . l. 96. Malum ex laesione resultans damnum dicitur . Nemo adeo cum sit laedendus disi. ; nemini quoque damnum inserendum . s. 97. Damnum itaque nostra culpa datum quod evi- rari poterat, resarciendum: quodsi autem illud evitare non fuerit in potestate , nec ad ejus reparationem tenemur 1 . ι
48쪽
Iuris naturalis. Mys. 98. Quodsi restitutionem damni urgentes peccaremus in ossicia alteri debita, eadem urgenda non est sis T. Ontold, v.gr. si quem oporteret vestem , quae ipsi est, unicam vendere, ut damnum resarciat, cum in eo casu nudum a me vestiri conveniat 1.3a. . s. 99. Cum damni illati restitutionem urgere liceat 1.97J; multo magis damnum avertere licet. F. I . Mediis adeo utendum, quibus solis damnum arcetur. Curandum scilicet, ut hostem nobis damnum illaturum compescamus, donec de non dando simus securi.
De Osciis erga amicos, θ' inimieos.
s. Io I. Uoniam homines in universum omnes amandi 1.33. ; multo magis a nobis amanti sunt benefactores , propterea quod beneficia ab iisdem in nos collata alteram amoris rationem suppeditant F. II .Poebon . Qui benefactorem amat, grato erga ipsum est animo I. Ia .Hychol. Retratos igitur in benefactores nos geramus aequum est. s. IO a. Amicus nos amans F.8s. ex nostra selicitate consequenter voluetate ac .laetitia nostra s. a. voluptatem sentit. Fieri adeo nequit, ut sciens ac volens id agat, unde taedium nobis sub- oriatur & quod jure displiceat. Quodsi igitur ex in- advertentia admiserit, quod nobis adversatur; id quidem aegre ferendum non est, etsi admoneri placide possit, ut imposterum hos scopulos evitet. 1. Io3. Inimicus nos prosequitur odio s.8s. . Quod si a nobis perpetretur , quod ipsi displicet ac taedium Creat, odium intenditur 6 ris. rebol. . adeoque inimicitia capit incrententa . Cum vero danda sit op ra , ne alios nobis reddamus inimicos 6.87. ; nec admittenda sunt ea , quae taedium inimico creara
s. Ioq. mi non admittere debet, quae taedium emant inimico s.los. ; nec voluptatem ex ipsius taedio perci-
49쪽
38 Institutiones piat sqq. Nuboo , consequeriter nec eum odio pros iratur g. II6. schol. . s. Ioue. odsi alter, quae nobis displirent, admisit, ad odium propendet animus 01. II 6. PDeho d. Enimis vero ne inimicos quidem s. I . , multo minus alios odio prosequi licet G.83. ; orgo taedium, quod ex actione alterius nobis subnascitur, supprimi convenit , quasi factum si insectum. Eo qui est animo, alteri ignoscit, quod adversus ipsum perpetravit. Omnibus itaque hominibus , ipsis etiam inimicis ignoscere tenemur, si qua in re nos laeserint s. Io6. Quodsi ergo alterius offensa, odii causa esse nequit F. iov ; nos offendit, pro non offendente
habetur. Qiamobrem cum omnes in universum homines amandi sint tanquam nos ipsi '.83. : nee offensa est ratio, cur a lege recedamus. Ipsi adeo inimici amandi sunt, ac si non essent inimici. s. Io7. Inimicos amaturus F. ros. ex ipsorum selicitate voluptatem percipit s. iis. TDein. . Inimicorum itaque felicitatem promovere convenit. . Io3. Amor in inimicos arduum officiorum erga alios genus, ex principio generali legis naturae consequitur, actionum omnium requirit consensum s. r7.24. FbH. pr. -m , odio in inimicos sublatum. s. Io9. Omne damnum cum sit avertendum t. 99. , in micus autem nos laesurus damnum inserre intendat 690; quod idem quoque arcendum sit satis evidens est. s. rio. Cum mediis uti liceat, quibus solis a*ertitur damnum μ. ioo : nec dubium est, quin idem adversus inimicum valeat, salvo amore ipsi debito 3.tos . Etsi metim durioribus utendum sit mediis, quibus aegre fit inimico; non tamen in damnum alterius serimur, ut ex eo voluptatem percipiamus, sed ut medium sit avertendi damni, nec alterius studium nocendi invalescat, si impune laedere queat. s. III. Quamobrem si aggressor violentus mortem nobis intendit, nec depelli aliter possit, quam si e medio tollatur; quin e medio tollendus sit nemo dubitabit f. Iro. . Atque in hac defensone jus ineulpatae r
50쪽
Juris naturalis. 33riet. Quodsi fuga consulere nobis detur, vel aggressorem in ipso actu constitutum poeniteat iam , ut nullum amplius immineat vitae periculum; juri culpatae tutelae locus non est.. . II 3. In vitae periculo constitutus terrore aliisque pro re nata affectibus pertustatur ut
culpa aggressoris non sit sui Potens s. 336. rebia. , nec adeo limites inculpatae tutelae in praesenti casu satis
accurate discemere valeat J. . II a. . Hinc non omnis excessus, qui committitur, defendenti imputatur, mota do non pateat animus nocendi, tum enim casus va
- I. ii . Similiter si in natu naturali fuerint rebus alterius inhiantes, & ex rapto vivere assueti, nec aliter securitati prospici possit , quam si e medio tollerentur; quum idem obtineat, iisdem, quibus ante o. r II. rarionibus ostenditur.
s'. ii . CAI Aquishis με mandacium est sermo, an iami misi sententiae contrarius: & illud aliquando in alterius , semperque ipsius i quentis vergis damnum, cum ejus minuat fidem. s. ii ε. Nemini damnum est inserendum s.fώ.), menindaciunt, vero in alterius damnum cedit saepe N. II sd; ergo hoc ex capite neutiquam mentiri licet Ps. III. Homo actiones suas dirigere tenetur ad sui sectionem G.ao. Phil. pr. unim. , neque adeo se ipsum laedere consequenter nec sibimetips damnum inaserre s. 99J. Αestineat itaque a falsiloquio, quod semper in sui ipsius damnum cessiit Unde smul apparet, nec ex hoe capite mentiri licitum e F.etis . . F. II 8. Cum omne mendacium vel in loquentis vel in alterius damnum vergat G. II J; in nullo prorsus casu est mendacium committendum cs. II 6. IIT. . s. II s. Quoniam lege naturali consummatissimus exi. gitur acti iam internarum & externarum consensuS 6. 7.