장음표시 사용
531쪽
CXi I. PAvLus libro octauo ad Edictum. Nihil interest, ipso jure quis actionem non habeat,
an per exceptionem infirmetur. .
DE vi Excepitoxis est haec Reg. cui duae ali ae praeterea hoc
tit. concordant, puta lex is . qud se hic Interpretes reserunt, lectoremque remittunt supr. cir l. H .f.I.inst. Imo, fi fundamentum generale huius Reg. spectes, concordant quinque praeterea puta lex FI. lex Marcellu 66. svr. I 29. I 67 I9o. m r. b.ι. quod quidem fundamentum generale huiusmodi est, Paria esse non habere inutiliter habere. Inutiliter porro habetur, non uno modo: siue quia res restituenda venit: siue quia euinci potest: siue quia ex casu auferri potest : tantam quia actio per exceptionem vel submoueri vel infirmari potest: Submoueri,inquam, veluti exceptione pacti de non petendo, quod exceptionis genus non quidem ipso jure actionem tollit, ι. FI .depactis, &eatenus sane prima facie interest ipso jure quis actionem non habeat,an vero per exceptionem submoueatur: Nam Praetor non' obstante huiusmodi pacto actionem dabat addita tantum e eeptione, ni pactus fit ne peterer,ι. x, .de 'O.LT .g. l.solui. trim. 27 .glactin ne peteret, . de pactis. Atenim aliud exceptionis genus est, quo actio statim INFiRMATUR : puta si actio ipso jure inualida sit, vel si acceptilatione aut solutione sublatast obligatio: quo sand casu nulla actio datur, l. 26. 27.t23. ..de 'O. Infirmari dicuntur ea,quae ipso jure nulla sunt, & in irritum deducuntur. His ita positis,sciendum est,hanc Reg. pertinere ad Edictum 'de Procurrioribus, ubi ad quamcumque rem siue litem rocur torem dare jus est : Ad quamcumque rem, inquam: ad qua verba scribens Vlpianus& Paulus: ille lib.9. hic g quaesiuerunt,utrum& ad futuram litem procuratorem dare licerct, Ly-.ῶν carat. Vtrum in litem popularem, L 2.in pn-.depresu t. dc . . F. εν. de popular. act. Vtrum in iniuriarum actione,ill. a. g. I. Vtrum in interdicto de liberis exhibendis,l. o. . . deprocurri. Tandem quaesi- Gorale
532쪽
quaesitum, de actione ipso jure quidem alicui compet cito, verum quae per exceptionem infirmatur Z Et vero dc finiuit Paulus , recte in eo actionis genere eum ipsum, qui si ipse suo nomine ageret, exceptione submoueretur ab eo cui reuera actio Competat,procuratorem dari, hac Reg. proposita, nihil intcr- esse ipso jure quis actionem non habeat, an per exceptionem infirmetur. Et sane haec Reg. aptanda venit, quod Cui acius recte vidit ad Paulum,d. Legi 2. g. m. de procuratori quae LX CΟ-dem Pauli libro desumpta huic coniungenda est : Quaeritur, utrum fideicommissarius,cui restituta est ex Trebelliano haere ditas, possit haeredem fiduciarium procuratorem dare in actionibus haereditariis 3 Quod negandum videbatur, quia directae actiones semper haeredi fiduciario competunt ex propria persona inuito fidei commissario, l. 27. g. qui ex Trebestiano, I.7 . - .ad Tribet.&post restitutionem hae res nihilominus rc manet, g. restituta ans. de A c.haereae dc consequenter,dominus, quod haeredis nomen sonat. Et contrarium tamen statuendum est,hac ratione seu huius Reg.autoritate, quia haeres fiduciarius restituta haereditate, etsi actiones habeat ipso jure , attamen eas inutiles Minessicaces habet, utpote quae per exceptionem restitutae haereditatis infirmentur , t.Stichum. g.aditio. .desolation. lse qua 18.ω.de Iudic. l. I. g. quamquam, t. ita tamen. g.qui ex TrebeP. ad SCons ebest. denique nullas ipse suo nomine videtur habcre , i. 7, π.
Interim haec Reg. cernitur & in aliis juris articulis, ac nominatim in tractatu de legatis,quo pertincbat lex I . svr. h.ι. l. . m. quando dies legas. in quaestione videlicet, quaenam res legari possint, item quae legata ad haeredes transmittantur.
Caeterum, quod hac Reg. dicitur, nihιι interesse , intellige euentu seu essectu ipso, exituque judicij, de quo vide &-H
533쪽
CXIII. GAIus libro tertio ad Edvium Prouinciale.
In toto & pars continetur. DE toto & parie est haec R. Cum qua commisceri nolo duas
alias huius tituli regulas: puta l. V o. in muri quo tamense referunt hic Interpretes,&l.l T inst.b.t. est enim Elex V .in pn de eo quod plus est: Lex I47.-generalibus , etsi idem de omnibus praedicetur,nempe in toto & partem Contincri h.l. In eo quod plus est inesse Se dc minus c. I lo. in princ. generalibus specialia inesse, ael. 7. Pertinet autem haec Reg. ad Edictum uod cuiusique Universitatis nomine , ut ostendit lex I. eo tit. quae
ex eodem libro 3. Gaij desumpta est.ὶ Et referri eo quidem potest , duplici ratione. I. Apponi potest species in Syndico seu
Actore Vniuersitatis Mane verum est,Syndicum creatum a potissima parte vel duabus partibus Decurionum , recte datum videri,quod docet alioquin lex rat. haud aliter atque si a toto ordine datus esset. Et vero a toto ordine datum rectEdici, quia in toto se pars contineatur. Para, inquam, neque ea modisca,sed quae maiorem in se totius portionem contineat: Nam&haec pars proprie hac parte in considerationem venit dicitu que: Quam in rem videnda est lex . ..de decret. ab.oraefacit iamator. 9. π ad municipat. Denique refertur ad uniuersos,quod publice fit per maiorem partem , ι.I6o.g. I. inst. In toto igitur pars ita continetur,ut faepe etiam totum repraesentet. Poni potest & hoc alterum exemplum in actionibus Unse uersitatis,& quidem arg. ι.76. v. eo tis. Finge,uniuersitatem ad pauciores vel unum etiam recidisse , sic vi P A R s tantum eius quantacunque hodie maneat Sane & actiones Universitatis durabunt : Ratio Quia in toto dr para haec residua semper rimolim continebatur, Metiamnum continetur, ut dici non pol st, mutatam uniuersitatem eo quod tota hodiὶ non supersit, cum satis sit vel partem eius superesse , quae torum, quo Contineti tur, repraesentat: scilicet ut in toto pars contuetur. id est totum partem coaliaet , ita vice uersa in pane quae toto continetur, ct totum
534쪽
o totum conseruatur. Nempe jus totius corporis simul & nomen ETIAM in parte stat, neque aliud corpus dici potest , etsi ad pauciores redactum : de quo alioquin videnda est famosa buproponebatur 76.-.dere iudic. Denique non potcst id quod altero olim continebatur,si solum supersit hodie, aliud censeri ab co quo continebatur. Eadem ratione 3c quae pars ex toto aliquo legato hodie superest, legatario debetur,l.st ex toto S. inpril. Hrege, de leg. I. Referebat huius Reg. speciem Raeuardus ad i.2. rediit. ubi dicitur,actorem datum ab uniuei sitate,non habendum quasi a pluribus datum, quia pro uniueisitate interueniat, non pro singulis, seu quia in toto pars continetur : Verum id minus probo, quia ibi non quaeritur de parte , sed de singulis & indiuiduis. Hinc quoque jam liquet,ut eo redeam,alium esse sensum ae legis M.fur. quae continet argumentum a maiori ad minus, ubi de jure priuato potestatis quaeritur : nempe non debere ei cui plus licet, quod minus est, non liccre: Rursum, alium esse sensum ae legis Ho. in pr. ΝΠ. cuius ea sententia est, per excessum inutilem maioris partis non vitiari minorcm modum legit mum.Item alium esse sensum legis I 7.inst.h.t. quae Continet argumentum a genere ad sipeciem. Haud adeo certe alienus est ab hac Reg. tractatus , an petitione totius, partis petitio extinguatur Vbi distinctio hac parte haec adhibenda est , toto scili- cor semel petito. quod cx partibus integrantibus constat, partis PCtit Onena CXta agui, l. IT. excepi. rei iud La . I.pactum. ω de pactis. 'intra dicendum in partibus aiscretis, nam i Horo peti-tO,petitio pallis non ideo qxtinguitur, quia neque huiusmodi Pars ars rc cte dicitur. Exemplum in fundo petito : Nam qui succubuit iri fundi petitione, vstim fructum nihilominus pς ture
est. Exemplum aliud cito in actus petitione : scilicet qui in petitione eius succubuit, iter petere non Veratur, DI. g. 6. m. tit. Addatur & tertia species exi. 7. g. 2. Ωι. de except.rei iudici vincta . QT. de usucapio.
535쪽
CXI V. IDEM PAVLYsJ libro nono ad Edictum.' In obscuris inspici solere quod verisimilius est, aut quod plerunque fieri solet.
AD obscuri Interpretationem de quo sunt hoc titulo praeterea Regulae septen dccimi quas semel omnes congessi ad i. 9 furnu statum Coniecturasem, pertinet haec Reg. Non quidem obscuri ob verbi sorte ambiguitatem , de quo est lex 67. svr. I72.inst. Rursuin, non obscuri ob indefinita seu indistincta verba,de quo est lex 9 fur. verum,facti obscuri ad coniecturam voluntatis verbis nullatenus expressae,siue de contractibus agatur, de qua sp .crit lex I63. in princ. oe S.I. siue de nudo facto. Ut proinde nil mirum sit , si voluntatis istius eruendae duo eici hac Reg. proponantur, quae aliis Regulis huius tituli non proponuntur. Quae omnia manifesta fient, si teneamus genuinam speciem, quae huic legi aptanda venit , quam hactenus non apponunt: Nempe libro 9. ad Edictum Paulus interpretatus est Edictum
de Negotiu gestis, ut docci lex I . II. IS. 2. l. r.eotit.& l. o. .man-HIι, L .im de admin. tui. Neque tamen haec Reg. pertinet ad
speciem Hlegis lyra. de negoti gestu ut Cui acius putabatὶ verum ad eam contrariam negotiolum gelloruin actionem , quae gestori competi adsumpti recuperanaeos, reputandos : Vbi sane saepe 'obscurum est , quo animo gestor ad aliena negotia accesserit, num donandi videlicet animo pietatisque intuitu , an vero r putandi repetendique antino: Idque maxime controuerti solet, ubi negotiorum gello rc c vivis sublato , haeredes eius passim& indiscrctim sumptus a defuncto factos repeti tum eunt: quam in rem alioquin est ut elegans ita Dinosa eiusdem Pauli lex Nesennitu . cur. de negot. gesi. ubi haec disceptatio in factuse
eonfisure dicitur, seu res facti esse. Illud cquidem certum est, ab
536쪽
vice uersa certum est, exigente munere pietatis factos sumptus repeti non posse: quam in rem est lex 27. g. I. se di. Nesennim Φ.-ι. . negotges. item lex I., II. ILII Ce eo tis. In hoc igitur conflictu,coniecturae, inquam, pietatis, S praesumptionis
contra donationem, ut sciri possit, in hac videlicet he facti scuius utique difficilis coniectura cit) quando quis pietatis causa Si sic donandi animo,sumptus in aliena negotia fecisse credendus sit, quando verd repetendi animo, duobus κρι mei: Iudicis officium instruitur hac Reg. judiciumque adco eius' dirigitur ad veritatem explorandam. . Prius κροτηειον, seu prima coniectura, D λ e τῆς Υπορίας, esta verisimili : Cuius argumenti a verisimili exemplum vide quoque in l. insulam Is . vir. qui potiores in pign. quae verisimilitudo, ex personis & rc bus ducitur : pariter ut in ambiguo
sermone, ut Cicero I. de Inuenilone, Num. VI. Personis , inquam, primo eius qui aliena negotia gerit, veluti quia maior est aut avia , veluti quia patronus aut avunculus , qbia coniunx, quia vitricus, quia amicus paternus.Nempe hae persenarum qualitates verili militudinem tantum inducunt sumptuum ex pietatis officio factorum,& sic donatorum : Addatur 5: persona liberti : Tandem dc assectio quaelibet domestica, ut in sp legis i. infos C. de negotges.l. 6. ar.eod.Secundo ex tertia aliqua persona verisimilitudo donatorum sumptuum ducitur : nam sane si propior alia persona supersit, quam negotia
illa tangunt, Sc remotior sese iis immisceat, repetendi animo sumptus fecisse credendus est,ael. Nesennim, &. II. π.deliber. nosi.l. neque marer. d. de iurrit. Tertio ex facto domini, cuius negotia sunt, verisimilitudo ducitur : nam si domino prohiabente eius negotiis se quis immisceat, & lumptu*m iacturam facit .vit. Coae de negotges. Quario ex qualitate rei vel iii militudo educitur,seu ex modo Sc genere i inpense conicctuia non difficilis est,t. ι . . de donat .int.vir. oe uxor nam facilius in alimenta,in medicamenta,facti a persona coniuncta sumptus donandi animo facti creduntur,l H. ILI6.Cod.de negot ges. Quinto verisimilitudo ducenda videatur ex ratione bonorum , si videlicet is cui alimenta praestita sunt habeat ipse bona: nam tum eum qui praestitit de rebus eius aluisse verisimile videatur , ut quidam censebant in J.ael.Nesenniin,versm coutrario. Denique
537쪽
si alius gratuitam operam offerebat, alter qui sese immi2 it sumptus repetere non potest, i. L. C.de negges. Et haec de primox me ta, quod cst a verisimili. Secundupa κροτηριον est seu Coniectura & λυ nc mi e a solito, ex eo quod plerunque fieri solet : Vt omittam in aliis quoque juris articulis hanc ipsam Coniecturam & argumentum a solito valere, ut in sp. leti si pactam 9. ius m de probat.ι.Ἀ-r gentiρm f. quod fere ,α'. de pacIis, i. I Gr. de probat. llen. C.de nee fhered juncto idemque iuris, iust quib. ex caui manum. Nam & in contractibus, in pactis, stipulationabus, testameniis&hoc obtinet haec coraiectura valet : Sed obtinet vel maximὰ in si imp tuum & expensarum ratione , quo pertinet haec Igitur plerunque fieri solet, ut beneficia squod Seneca dixit: id est donationes. nemo in Calendario ponat, id est in rationes suas conferat ideo si in rationes coniuncta ita persona sumptus in rem alienam factos non retulerit,sane & donasse creditur . t.NGennim Dis juncto argum .famota l. Procula, π.de probat. Item plerunque fieri solet, ut qui alienis sese immiscet etiam protestari soleat, sese sumptus repetiturum : Quare protestatione omissa quaedam donationis coniectura enascitur, di. Nesennius. Tandem fieri plerunque solet , Vt.qui pupillum aliquem habet is pupillo alimenta seu alimentorum modum a Magistratu decerni postulet: Quare si coniuncta pcrsona id non petierit, alimenta quae dederit,& donasse creditur,l. I. 2.C.de aliment.pup. praes. Sc ael. Nesennitu. Eodem pertiner dc mos regionis, de quoad LI .supr. Ex his jam apparet de Pet. Fabri errore, qui unicum Texm-
ιον tradi bac t. putabat: quasi idem e siet semper quod verisimilias est, de quod plerunque fieri solet: Nam verisimilitudo ex petasonis dc rebus enascitur: posterius enascitur ex solito& com
538쪽
CXV. IDEM, Paulusi libro decimo ad Edictum. Si quis obligatione liberatus sit, potest' videri cepisse .
g. i. Non potest videri Accepisse, qui stipulatus potest
exceptione submoueri. AD Edictum de Calumniatoribus referendas duas huiusce
legis Regulas, iam aliorum,etiam Glossae,indicio,constat, . Ex l. 2. r. Eius tit. ita quidem ut utraque spectet ad Capiendi siue Arcipiendi nam hic promiscue haec duo usurpantur, cisi alias quandoque distinguantur, ut l. 7 I. ψ.de QS.) vocis significatione in. Edicti scilicet illius haec sentcntia fuit: Actionem in eum dari ct quidem mira annum in quadruplum, post annam infimium, qui pecuniam ACCEPISSE dicetur,ut calumniae causa nego tum facereι Vel non faceret. In hoc igitur Edicto inici pretando dum versaretur Paulus, inter alia demonstratum iuit, quisnam dicendus effer pecuniam calumniae causa accepisse; duabus inter alia Regulis propositis. Prima : ctiam eum accepisse pecuniam via deri posse, qui obligatione seu debito liberatus fuit. Quae Regula repetitur G. Σ. eo.tit. Vnde haec desumpta est: Ncmpe, nonis tantum pecuniam accepisse diccndus est, qui quam pecuniam
non habebat, corporaliter nunc primum accepit, verum etiam
eum qui quam liquido debebat lucrifecit, ut quia via chirographi stillione vel restitutione vel Acceptilatiooe' ad quam sulam
speciem nonnulli male hanc Reg. refcrunt vel pacto liberatus fuit: Nam x, si rationem Edicti spectes, aeque t tirpitcr facit, Co praetoris mentem , qui Calumniae causa accipit liberationem quam qui pecuniam: Imo & si verba spectes, pecuniam accepi ile creditur, qui liberatus cst, quia accepisse dc adquisiuisseis dicitur, qui quacunque ratione locupletior factus est, atqui locupletior fit qui liberatur l.66.3ο οπ de Olulsou. 5c adquirendi species est liberari ab obligationc, ι.II.π.de acceγιιlat. lta ICIIS
539쪽
dicimus, videri eum qui debitorem sibi obligatum liberauit, quique remittit,l. Io. ηπ.de condict. ob causi. . iuncta teraceae LV. π te liber. causi Bonis quippe Eon numerantur de obligationes, Iii.-.de Ws. Tandem fictionσbreuis manus debitor pecuniam soluisse, eandemqve mox recepisse creditur. Ergo paria sunt accepissera obligatione liberari 'Caeterum huius Regulae fides & veritas in aliis quampIuri
Posterior Regula contraria haec traditur: Non cepisse, quistipulat- potes exceptione submoueri: Cui concordat lex I3. qub lectorem'ic remittunt Intes II1.supra b.t. ac maxime aet. I . ita huius haec senter qui metu Arte alteri incusso ab eo quid stipulatus est,non posse videri accepisse, quia exceptione doli petens summoueri potest si eum exceptiores.sed quo,π.quod metus tofEtsic Ed cto de calumniatoribus frustra teneri. Nempe enim urcaue ro Pin verba cum effectu sunt accipienda, ac nominium verbum Capem,t.TI. m. de QS. ita & in hoc Edicto id unum alte ditur,virum aliquid lucrifecerit seu compendium fecerit is qui quid accepisse calumniae causia dicitur : caeterum nihil lucrisaeit,qui actionem quidem habet ex stipulatu,vertim inanem, quia nec actionem habere videtur, dI. I supra.
540쪽
PARs II. Regularum Edictalium,
De REsTITUTIONIBVs in integrum , & de R E CEP Tis, octo Regulis seu sex legibus constans, & libro . Digestorum respondens. De Vi o MET U. CXVI. V L PIA N v s libro Gndecimo ad Edictum. Nihil consensui tam contra itum est, qui ac bonae fi- δdei iudicia sustinet, quam vis atque meim, quem
comprobare' contra bonos mores est. γ
' id est etiam sustinet. In Haloand .ey ratum habere,
D xt ista tum de Restitutionibin in inIegrum referenda
sunt septem Regulae sequentes , quinquc legibus comprehensae. Et hac quidem, quae Vlpiani est ex libro eius II. ad Edictum quod de variis Restitutionum causis egit,ut tres Regulae proponuntur,ita II ad tres restitutionum causas spectant: principium scilicet pertinet ad vim metum : g. I, ad lubricum aetatis: g. 2, ad errorem. Est proinde tota haec lex ota seu-άκhmου, de inuoluntario, & sic inde impedimentis ἐμαδσμ em bonae mentis seu voluntatis tri- ωhus: Sunt alioquin & alia , de quibus aliae Regulae hoc tit. occurrunt, puta obsequium & imperium patris vel domini,quo pertinet lex supra, ct lex IST. infra: praecipitatio, quo referenda est lex γε supra, quae leges alioquin perperam cum hac commiscentur: et si verum sit & haec duo postrema, voluntati & consensui non minus aduersa esse, quam vim, metum, dolum de errorem : Iussiis item patris aut domini, ut filios &struos saepenumero excusat, ita voluisse credi non possunt, quae divio audientes executi sunt. Proinde facessat jam prolixus