장음표시 사용
761쪽
utitur totiens etiam fructus eius rei restituendos esse , etsi de fructibus nihil exprimatur: contra non restitu Endos, 1 bi lex ea voce usa non est. Lex, inquam, veluti Iulia de fundo dotali, in propria specie huius i. vel quaecunque tandem alia : Imo JUPraetoris Edictum, v cluti in Fabiana & Pauliana actione, item in inter trino unde vi : quam in rem videnda est cumprimis lex illa squae huic coniungenda cst)28. g. 1, Fauiana 4.
de vi es vi arm. Idemque obtinere secte Censent Pragmatici SI
in his quidem Carolus MoIinaeu, & Mynsingcrus, 4.oUSI.) in libellis de sententiis : Nempe qui Rem sibi re tuι libello seu
actione petit,& fructus sibi rcstitui petiisse creditur : quo pertinet onmino lex ues.76 π de HS. meo iudicioJ Vnde concidit
Pragmaticorum quorundam sententia , veluti post alios Gui- donis Papae qu. oi. Bocri j dcci I8. num. s. 4. F. Masueri in praxi, Feriar. in tib Eo actionis reatu in verb. tot ct tantos fructω, Schnei- deuini etiam S Vc seni bccij, cxistimantium, si actor petat simpliciter sibi fundum restitui, nec mentionem faciat fructuum restituendorum , iudicem non posse pronunciare dc fructibus ante litem contestatam perceptis. Nam de si Iudex pronuntiauerit, Rem restiιui oportere, etiam de fructibus sensisse creditur, squidquid nonnulli contra sentiant quia Resitutionu ve
bo omnis utilitas actoris continetur l. Si. 'S. Venique
vel bum Restituas, quod vel a Lege vel a Praeto e usurpatur, vel a Iudice, vel ab Actore, plenam habct significationem, sic ut fructus quoque restituantur. Et id tamen sui obiectionibus nunc aliquot occurram suam limitationem patitur: Restituendι quippe verbo fructus quoque retro percepti continentur, ubi scilicet restitutio fit ex debito seu per viam justitiae, siccus si per viam gratiae, ut ad Auth. idemes de Nestoria iis, C.de haereticu, respondet Forum Gars in L Lj- β se qui col. 97. ut Carolus Molinaeus ad Decium & contra De esum his notauit. Quare restitutus aduersus bannum de consis. Cationem bonorum, fructus a suco retrb perceptos, vel ab alio cui fiscus donauit, non reciperat : Contra quam hic Decius sensit. Item aliud aperte obtinet in stipulatione: nam ut ibi fructus contineantur, hac expressa & uberiore formula opus est, eam rem
762쪽
RECTE restitui .7 ἄν. de HS. Et ideo caute hac l.dicitur, vocem restituendi LEGE Comprehensam,& fructus continere: ut ita in dicetur,aliud dicendum instipulatione quae utique stricte interpretanda est, nisi vox insuper RECTE addita fuerit : quae utique arbitrium boni viri continet : Et ita quidem ad eam l. 7s. in de V. S. respondendum est, quae alioquin huic l. opponitur. Ex his jam patet, de duplici errore ab Interpretibus circa hanc Reg. admisso. Prim is error est corum I terpretum, qui de Rostitutionibus in integrum Praetoris auxilio siue indulgentia Principis hic tractam : Reltitutiones enim illa: in integrum huc nequic-q ia,n faciunt. Postremus error eit nonnullorum hanc Reg. ad ι generaliter 78 v. trahentium, curus longe alius sensus est.
De MORA , cui ea noceat. s. Unicuique 2. L. 73.
Unicuique sua Mora nocet: Quod & in duobus reis promittendi obseruatur.
ΤΤrtia exceptio in rei uxoriar actionem incurrens , est ea quae Mora nomine competit. Ad quem alioquin de Mora tracti tum sex praetcrea huiusce tituli Regulae pertinent, puta lex 99u. Io I supra . IT . in princ. Mora, est iniusta dilatio frustratio, non respondentis ad interpellationem opportunam creditoris aut debitoris, id est, renuentis solutionem fa-Cere, vel accipere : Cuius morae effectus jam supra perstrinximus addi. 6s. Hic sanC inter caeteros morae effectus est, ut periculum rei ad moratorem seu motae autorem pertineat : Et vero id ipsum hac Reg. definitur, unicuique scilicet moram sua in nocere. Cum qua concordant & duae praeterea huius tituli regulae puta lex ij I in princ. svνa, s lex a os . infra. Sed perperam confunduntur.
Idemque de de dolo dicitur,vnicuique scilicet dolum suum
nocere non alic ri, i si duobus II. απ. detur. σ rat. distr. l. 9. qua infri/ae creae siprocurator 9. de doli exceptione. Cae ei um,ut tractatus
de Mora quoque vallos iuris articulos pcrmcat,ita in rei quoqs V xoriae
763쪽
Vxoriae actione varie spectatur. Quo pertinct Omnino quae Vlpianus lib. 3 . ad Edictum, & Paulus noster lib. 37. ad Edictu, ille I. 2 l. 1 ...devsur. hic l. 22 9 24.eodem titulo de Mora egerunt. Inde igitur factum, ut Paulus hoc libro 6. ad Plautium de moragcneratim tractauerit, Vt apparet eX l videamus 38. g. 6.F. m. de usuris, ex l. 6 in de iundor.I. SS. π.de V O. quae leges omnes velut ex codem libro decerptae huic nostrae coniungendae sunt In rei uxoriae actionem, inquam , morae tractatus riplici ratione incurrit: I. Vel enim mora admittitur a Muliere in doto promissa praestanda tradenda , t. I . ηπ. de Iur. δει. 9 d. l. 6. Σ. vel admittitur a marito in dote reddenda , l. 9. LI. g. 2. arsol. matrim. 3. Vci denique admittitur a muliere in dote recipienda. In his scilicet omnibus morae generibus, unicuique coniugi mora sua nocet periculum rei unum quemque moratorem respicit. Et cum similibus aliis alioquin excinpiis res comprobari possit pluribus, nam de ita inter caetera mora fideiussoris reo principali non nocet,d.ι. 88. Ita 27. m. de V.O ol. st. g est. π. de usuris. unicum tantum nominatim excinplum hic apponitur in duobus reis promittendi. Nam dc ibi unius mora alterias siciis yra non nocet: quod Sc ipsum traditur a Marciano ι. pen. ω de usuru. Cui alioquin obstare vulgo creditur lex pen .in. duobin reu consιι. ubi di Citur, ex duobus reis eius. dem Stichi promittendi factis, alterius factum alteri nocere. Vcium res ira concilianda vcnit, distinctione adhibita inter
factum cor rei & moram : Factum scilicet cor rei alteri quoque nocet , quod scilicci ipsam obligationem respicit: veluti si
unus ex correa, ii siurandum stipulatori dctulcrit, hoc enim alteri nocebit, i. 28. in pranc Qv de iureium quia jusiurandum cedit pro solutione siuu pro judicio,i. g I π.de ιureiar. ΑΙ mora non
Et quatuor tamen adhuc casus vulgo opponi s ilent , quibus:
Mora unius Micra i olei e Crcditur, i. Scibicct mora Rei principalis fide russori quoque tiocci, seu cum reis S Inoram facit δί
764쪽
ε98 COLL. XII. PLAUTIANAE REGG.
desideiussor. l. I o. m. rempupisti saluam fore. α. Item morassi,
. Denique Sc mora Duumviri collegae quoque ipsius nocet, .pen. r.ad municipalem. Verum facilis est ad haec omnia responsio : Ideo scilicet fideiussori mora Rei nocet,quia fideiusser pro Reo in omnem causam scrine acCipitur di. 4. m. locati Quomodo etiam accipienda cst lex side iustor. io. Cod de fideiussor. Excepto casu speciali centum Capua 8. vers. nee oportebat,usque ad neque enim evr. de οὐ quod certo loco. Item mora filii Patri nocet, quod peculium eius attinet, quia pecula j administrationem pater filio Concessit : Item mora Tutoris pupillo nocet, quia nemo alioquin cum Tutoribus quicquam gerere in animum induceret suum, nisi ex omnibus caulis paratam sibi actionem in res pnpilli crederet : Ipla proinde pupilli utilitas hoc exigit Postremo quod de Duum uiris dicitur,ld ideo fit quia ossicium eorum individuum est , periculum
commune, Reipubl. Vtilitate id exigente , ut ita collega alteri collegae incumberet ossiciumque eius excitaret, communis periculi metu. De Do LI Exceptione. s. Dolo facit, 3. LIII.
Dolo facit qui petit quod redditurus est.
OVarta Exceptio, in rei uxoriae actionem incidens , est misgotion is r quaeque Cius nomine competit, exceptionis doli. Scilicet,cum quinque ex causis Rerentionis jus marito, rei uxoriae actione conuento Olim competierit,puta ob mores, res donatas, res amotas, ob liberos, ob impensas in res dotales f Otas,l. .g taceat Coaede rei VXonact.Se Vlpian .in f, m. tu. de δε- tibus,l. 2.Coaera.de dotibus, sane iustissima omnium retentio impensarum nomine. suit quo in argumento Paulum hoc libro 6. ad Plautium versiaium fuisse ostendit praeterea lex s6. de rundot. Sc lex impensae 79. π de WS. quae huic g. coniungendae
veniunt adeo quidem ut necessariae impensis,id cst, eae quae sio factae
765쪽
factae non fuissent, res uxoria aut peritura, aut deterior futura esset, d. l. 79. dorem ipso iure minuere nr, ael. .g. 3. Vtiles vero non exactionem ramum parerent, sed Zc deductioncm paterentur , l. 7. S.π. de impens in res rit. Denique tanto minus rei uxoriae actione conuentus maritus soluere tenebatur, quod impensas in eam necessarias vel utiles fecisset: Dolo scilicet scit, ac nominatim mulier, quae rcm uxoriam petis quam mox redditura es, seu se reddituram scit, hac Regula: quae repetita eratat in l.dolo facit 8. in princ. ar de doli excipiata quidem, ut hac occasione de Doli exceptione prolixius eo libro, unde haec Reg. dcsumpta est, Paulus egetit : ut docet quoque dim 8. quae in duas sententias perpcram hactenus diuellitur. Posterior enime nunciatio ibi priori seu huic Reg. firmandae tantum addita est. hi haec quidem ita jure antiquo obtinuerunt : Alcnim Iustiniano qui uxorius fuit mulieribusque fauisse creditur, paulo aliter visum,d.l.vn. g taceat. Non ut caetera retentionum genera is abol ruit, ita nec ob impensas in res dotis factas retentio ei undiquaque satis idonea vita est: ob necessarias equidem retentionis jus reliquit quod o g. idem 357. Ins. de actio. ostenditur: ratione vero utilium haud item: sed vel actionem mandati, si voluntate mulieris factae sint , vel negotiorum gestorum actionem marito tribuere maluit, ne restitutioni dotis mora fieret, quam mulieribus saluam inanere Reipubl. interest l. r . in de iundos. Possit de huius Reg. species, quod aliis placet rccte, poni in h. legis Sera fundos et m. de euiction. quae & ipsa versatur in hoc ipso argumento actionis rea Lxoriae soluto marrimonio. Quod& ipsum argumentum alioquin tractauerat Paulus eo lib. T. reson unde ea lex deiumptat st. Et notanda in ca l. illa, exceptione doti mali siummouen posse. Quomodo & hic dic itur dolo scit,
quAdcc. imilis c nam occum iraed in alio argumento sp. ι tam a matre M.Cod se rei vindicate , bi pariter illa occurrunt, dolι mali exceptione vis non prohiberis. Huius interi in Reg. aequitas c um Caetcroquin spectctur, cumpensationis aequitat cm sane in aliis causis induxit: quia intercit nostia potius non soluere, quam, solutu in repetere,i 3 - de compensat. Quare S compensitionu vΟ-ccm in re uxoria Tribonianus retentionu loco x bique substitutum tuli l. .g. .l. II. g. l.l. 24. g 6. l.hen. gl. π.sol matrim.I. S r. de impensin res dotat. ι. D s. de dote traleg. i.6. Coaeis tamensi. I. Cori.
766쪽
rer. amotar. quam caute alias viderimus: promiscue enim haeca lurisconsultis usurpari vel eo constat quod qui compensat di-
Est autem c ut obiectionibus nunc occurram) haec Reg. Dati se licet facere eum quι petit quod redditurus esὶ ita primum accipienda , si eidem a quo petit rcddere debeat: neque enim dolo facit. qui petit quod alij restituturus in sp legissi socer. ι4 3. i. in sol matrim. Secundo obtinet si eidem in continenti , statim redditurus est: Neque enim dolo facit qui petit quod ex interuallo tantum eidem redditurus est. l. vis. g. l. ηπ.νι legator. Terlibium demum haec Reg. obtinet. si eandem rem quis eidem redditurus sit: Neque enim dolo facit qui interuersam sibi rei possessionem repetit, cuius proprietatem eidem redditurus est, ut exempli gratia in Interdicto quod legatorum, l. i. g. d. in quod i gatorum, & generaliter in iudicio possessorio s=oliatus enim a te omnia restatuendus venit. Nam ur eleganter ait Ioannes, quod
etiam Cui acius hic refert aliud haeres petit in interdicto illo, puta possessionem, aliud reddere debet, i. e. proprietatem, &C. 8c ut loquitur ΙCons in ael. i. g. i. redactis ad haeredem, per interdictum iis quae legatorum nomine possidcntur: perinde legatarij eum possunt conuenire. Ergo in hac specie non idem redditurus est haeres. Et sic confecta est quaestio, utrum in interdictis adipiscendae possessionis vel recuperandae haec RN. Obtineat. Breuiter, ut huic Reg. locus sit, eadem omnia hie esse oportet,eandem personam, idem tempus, eandem rem. Tamdem dolo facie,qui petit quod redditurus est, si modo sciat cat iam cur non debeat petere: aliud si ignoret,l. 177. g. i. infra idem tamen fuerit si initio ignara, mox conscia facta fuerit. Nam etsi inter initia nihil dolo irrito facit, quia dotem suam petit attamen nunc petendo,id est, si perseueret dotem repetere, compensationem objiciente marito P facit dolose. Dolo facit quicunqrie id quod quoque exceptione elidi potest, petit, i. x. g. s. ων de doli ex Vr. Ergo petit in hac l. est exequitur, dc lic cam e fectu, ael. i 77. g. l. Ex his jam apparet,quam parum conueniens huic Reg. species aptetur a Schol. Basil. in eo qui creditori suo minori soluit, oc curatore qui iterum petit: quod hie dolo faciat quia redditurus est,
767쪽
CLXXIV. IDEM PaulusJ libro octauo ad Plautium. ii potest facere, ut possit condicioni parere, iam posse videtur.
ΗAEc lex integra,duabus Regulis constans, pertinet ad causam Tesamentariam & ad Bonorum possessiones In hoc enim
utroque argumento vertatum Paulum libro 8. ad Plautium umde haec lex desumpta est, )ostendunt leges aliae, quae inde se persunr: De causa testamcntaria, id est, haeredibus initi tuendis de legatis,fidem faciunt exinde lex F. ..tesam. quemad aper. l. 7. de legatis 2I. I . de optione Ieg.ι. . de auro a .lVI. IN. de duob. eis, lex 61. de Folutionibus: De bonorum posse mone , lex g. de bonori
possess l. io. de bonorum posse sic.tab. t. si aparente quis manumissu
De prioris Regulae, quae συα λοκίω quandam continet, se tentia videamus : quae ferme ridicula videri possit, inque ea idem de eodem praedicari,pariter ut supra dicebamus de legeia non vati.6. verum, tota vis huius Reg. posita est in voce r Λ Mimox ut ostendam : visque & effectus eius pertinet pariter, veduae aliae huic concordantes hoc tit. puta lex 39. or I6I. Fupra. ad MORAM admissam in Conditione implenda. In conditione, i
quam, de qua, haeredi vel legato aut fideicommissis adscripta, sunt tres praeterea leges ex hoc ipse libro g. ad Plautium desumptae: puta lex 43.de condit se demo .d. Io. de bonor possis Feci rab.t. H. quib. ex causis in possessionem eatur: quae proinde de ipsae
huic l. coassandae veniunt. Ad rem. Ponamus igitur speciem in conditione adscripta haeredis institutioni : & quidem inconditione, ut loquitur Iustinianus, an l. . g. H.autem T. Co de cai. cis ioz poto stativa, id est, quae seu cuius implementum est in arbitrio nostro,in potestate nostra : c.an scilic. ut hac l. dicitur) possumus facere υι pagmvs contaiιisui parere e cui contraria est Casualis conditio quae pendet ab euentu aliquo vel casu, factove alieno. De ea igitur id hac Reg. definitur, eum, qui potest facere V possit coaditioni parere, IAM posse υideri: I A M, id est ilico, statina, protinus, extemplo, in continenti: citra MORAM Iam
768쪽
dictio notai festinationem,ηec disserendam quid,ut Seruius in v. Αἰ- ne id. vi Donatus in Terentium , Iam properationu signa scatio est. Alibi Iam nimiam inlocitatem significat. Et alio loco diserte : Iam Amsi is Mationem, o poni ur ad rncrepandam MORAM. Eodemque sensi vocem Iam accipio in l. sed etsi quid χι. g. i. versa buc interesse, ..de Uufructu, o t. i. g. z. quando dies usi r. Iam denique opponitur MORAE. In qua obieruatione consistunt huius Reg. opes : quod plerique non attondunt : imh Ze Basilica eius ia uiam rationem habent: λκει δαυαζ 3. inquiunt. Ε
go quod dixi definitur hac Reg. eum qui facere potest, ut posciit conditioni parere, l A M posse vidcri: id est, ilico, citra m r.tin. Vale retro jam sequitur, hunc MoRAM facere, si cumpta nu n faciendi potestas illuxit, non Conditionem impleat: cura primum potuerit. 22.LM. de cond. demonst. o libertas IT: ..demauum . Iesam. in eodem argum cnro conditionis potestat1uaeratque ideo, exinde teneri,& vehit moratorem cogi polse. Fi
ge, haeredem aliquem institutum sub conditione se heraum man. miseriit Sane si conditionem trahar, si moras vel pauxillum nectat haeres,exinde seruus liber erit:& si bonorum possessionem
amplecti moretur, cogendus est conditioni parere : bonorum. que possestionem agnoscere : quod si nolit, creditores haered, tarii in bonorum possessionem mittentur , mox Ac ea bona Vendentur, LLL g. l. m. de haredib. insit. I. I. de Curatore bonas damdo. Nam & alias imo & seruus sub conditione institutus, a mim poss. ilionem accipere potest, etiam sub conditione instiaturus, pendente ca bonorum postationem petere potest , di 23. ar l. . g. l. eod. ae t. lo. de boπon posses sic. tab. quae inter alias, velut cx codcin libro 8. Pauli ad Plautium huic coassanda esti Sicut & legatorum fidei commissorumque sub cotiditionc reis Justolom sciuandorum causa legatari j & fidei commissamj ρνμνωε θem commodi, in posscssioncm mitti possinit , d LII. cyath. ex causis in posteamr quae& ipsa ex eodem libro huic coniungenda est Vel ctiam finge, aliquem sub conditione institimim haer dona, sub coradatione inquam tali quae sit in albitrio eius : inque conditioni cum potuit non patuisse, sed ob intestato haeredit. M m pcssid hic Sane ei in Cuius persona conditio collata est non si huc nititur : vcrum hac es ille tenebitur Filicto si quis
769쪽
causates. Et ita quidem haec Reg. vi ipsa & t Ucolu accipienda
uenit, de Mora, inquam , admissi a ab haerede m conditione potestativa explenda in fraudem creditorum , vel legatariori m. In conditione, inquam, potestativa, quae ut primum sc sc occasio praebet implenda est: quia IAM ex tunc fieri posse vidctur. quod huius Reg. arcanum est: Est proinde huius Reg. cadi. msententia, quae aelegis haec conditio 29. de condit. se demonstri bi de finitur. Hoc conditιonem si in Capitolium incendu cccce conditionem porcitatiuam sic recipiadam,CUM PRIMUM POTUERIT Capitolium ascendere. Cuius haud melior ratio reddi potest. quam ab hac ipsa Reg. Neque audiendus est Cui acius, qui cam l. addita negatiua , legebat, dc contrario sensu donabat. Sic sane,& si contraria conditio apposita fuerit si Capitolium non ascenderat, sic accipienda est , si CUM POMUM FOT VERIT Capitolium non ascenderit, Et benin I 7. m. de maxumiss res. Ergo conditio potesativa cst , quae citra moram chin libet impleri arbitrio nostro potest : quaeque ideo promiscua conditio vocari nonnullis videtur in l. II. g. l. de condit. se demons. nempe
quod fit in facili, -: V erum alij allicr promascuam dici putant, de quo alibi. Caetera de mora in conditione implenda habes in duabus illis legibus huic concordantibus , puta in l. I9. 916 I. supra. Ex supradristis patet iam quid sentiendum sit de sententia Alberaci de Roste qui hac Reg. hactenus quaeri Contendebat, in quibusnam intelligatur quis deductus in statum pote tiae a limplendae conditionis: atque ideo exemplificat in ι. q. bus diebus 4o. in princ... de condit. θ demo in & lsed etsi ptr P
rorem 26. In g. I. iar. ex quibus causis maior e dc in c. D. exl. deeles.
Velum male : nam tu textus illi sunt de impedimento extrinsecus obiecto : haec Reg. nostra est de conditione cui haeres commode, nullo obice vel impedimento obiecto, IAM, ilico,
protinu S, cxtemplo parere potest. Et quanquam hac Reg definiatur, quando quis sub conditione potcstativa scilicet institutus intelligatur deductus in statum potentiae adimplendae Conditionis, nempe , statim ut eam implere potest: in attamen id eo fi .ie definitur, ut inde efficiatur , exinde statim ut potuit conditionem implere conditionem pro impleta habcri opo tere & sic si conditionem trahat haeres,consulendum legatariis
770쪽
Superest Raetiardi interpretatio. Is etsi ex codem Pauli lib.8. ad Edictum exemplum sumat,aliter tamen id proponit: seruus, inquit, sub conditione haeres institutus agnoscere bonorum possessionem potest , si modo conditioσi parere possι. Mal E. Neque enim in huius Reg. specie ambigebatur, utrum quis Conditioni parere posset , ve: uin tiosi omnino praesupponitur, eum posse: de quia potest, I A M posse videri: de ideo qui huius rei essectus est nisi jam conditioni pareat , MORAM eum
Quod quis, si velit, habere non potest, id repudiare
Et haec Reg. quae de Repadia tone est, ad bonorum possessio.
nes pertinet, seu ad adquirendam de repudiandam bon rum possessionem, vel haereditatem : qua de repudiatione hoc libro pluribus egisse Paulum ostendunt praeterea duae leges ex hoc eodem libro desumptae : pura lax8. m. de bonor posscs ct l. 4. επ. de leg. 2. quae proinde huic coniungendae veniunt. Rursum dc haec Reg. pertinet ad heredem institutum sub conditione, de quo quaeritur, Verum heres institutus sub conditione, ante conditionis euentum hereditatem repudiare possit, sic ut poenitere nihilominus ei postea liceat, de hereditatem amplecti Id quod postremum hac Reg. asseritur: Pendente scilicet comditione haereditas repudiari non potest : denique nihil agit, nihil praeiudicat sibi, qui ante conditionem exrstentem repudiauit, qualis qualis fuerit conditio,etsi in arbitrium col lata, i I. e . de adquιmbared. l.9. g vlt. dr ιseq.π.ad Scon Trebesi. Quare purificata postea conditione hereditas adiri nihilominus ab eo ipso qui repudiauit potest : Idemque obtinet Sc in legato com ditionali vel ex die certa relicto, ιsi ita scriptum 4 . g. l. π.de usa. de quod adhuc aliquid ad ι.2o3. infra, cui I ex illa coniungenda venit. Et haec omnia ex ratione huius Reg.nempe quod
id repudiare quis possit, quod de habere possit, si velit: Quod de