장음표시 사용
801쪽
De TEMPORE quod vel tacite obligarioni ines, et expresse
CLXXXVI IDEM celsusJ libro duodecimo
Nihil peti potest ante id tempus, quo per rerum naturam persolvi possit : Et cum soluendi tempus obligationi additur, nisi eo praeterito peti non potest.
DE Tempore, quod vel tacite inest obligationi cuicunque, vel obligationi additum expresse est, est laaec Reg. qua Promissoris fauor duplex circa id continetur: Prior est de tempore quod tacitE obligationi inest. Nempe quamlibet purλ. obligato, tractus tamen aliquis temporis saepὶ competit, ex rei ipsius praestandae natura: Sunt enim quae ex rei natura tractum temporis requirunt , ut consummari possint & persolui, qua voce haec lex nostra utitur: quam in rem videnda est cumprimis lex I4. m. de V. O. ubi & Celsus huius Reg. autor laudatur : Rursum tractum temporis quaedam requirunt ex loci ratione Se di stantia, L 2.-.de eo quod certo loco.l. 3 . g. Imperator. e r. de satalib. l.si testamento. g. vis. ἄν. de eiussor, t. quones ι . de operis liberior. Prioris exemplum ponatur in operis alicuius promissione,de quo vidcnda Sc lex 84. 4π.de RO. Posterioris excmplum pon
tur in eo qui certo loco constitutus in alium quid promisit. Imo ponenda species ad hanc Celsi regulam , quae est de obligationibus quibuscunque , in quibus dies vel tacite inest, vel expresse additus est , in operis tibertorum in obligationem d ductis : Celsus enim libro Ii. Digestorum de duobus his egit, de furtis seruorum : & de operis libertorum, uti fidem facit de hoc postremo lex si libertus Io. ηπ.de operis liten. ut de quod ex eodem libro refert Vlpianus in t libertus Is i .mr.eod. tis. quae duo proinde fragmenta cum hac l.coniungenda sunt. Et vero in hoc argumento species huic Reg. poni debet. Operarum scilicet fabrilium, artificialium obligationi, etsi non v cibis, at
802쪽
,s COLL. XIV. E DIGESTIS CELSI.
te ipsa inest tractus quidam temporis: sicuti cum Ephesi dari
stipulamur,dies conti netu r, d. t. quo rens de ope s libertirum.
Qua in re etiamsolamiu vox quae hac l. usurpatur , propria est: solui enim Sc persolui opeiae dicuntur. Et hic quidem primus est fauor promissoris,qui hac l. continetur,Cum alioquin, quae dubitandi ratio hic erat in omnibus obligationibus, in quibus dies non ponitur, praesenti die debeatur, l. l supra, h. t. Et huic quidem Rog adeo locus est, vxcisi paenali stipulationc sic-
se promissbr arctauerit, nihilominus non ita arctandus veniat, ut non arbitrio viri boni spatium aliquod temporis pronais ri
Secundus fauor Promissoris in eo vertitur. quod ut caeteroquin rcgulariter tempus promissoris grata a stipulationibus adiectu in creditur, ad eum quoque effectum, ut possit promissor anticipato seluerc,quae sententia est legis II. Spra b.ι. ita nominatim tempus obligationi additum adeo creditur promissoris gratia additum , ut nonnisi tempore praetcrito quicquam ab copeti possit Totum scilicin tempus stipulatione comprehensum arbitrio soluentis tribuitur, Hiber homo, lI8. g. I.m. de V. O. β.omno 2. Ins.eod. vae certum est co die in quem promissum est datum non esse, prilis quam praeterierit, sic ut si taon finito stipulationis die stipulator agat,praematurius agat:&quia praematurius agit, ut loquitur Papinianus d. l. HS. g. r. pluris petitionis periculo olim subiacuerit. Breuiter, dies stipulationi insertus differendae actioni insertus videtur: Neque tamen huc proprid facit quaestio illa pragmaticorum , num dies termini in termi no computctur, de quo dixi ad legens Iolinfra h.t. Ut ad speciem genuinam huius Rc g. redeamus. Sic & operae libertorum peti non possunt, nasi praeteritae seu die praeterito,quo indictae fuerunt,t. . in princ.ι.
803쪽
CLXXXVI l. tDEM Celso J libro sextodecimo
Si quis praegnatem ' uxorem reliquerit, non videtur sine liberis decessisse. -
ita passim in Pand Flor. pro is, vide Antonium Augustinum G,is
AD conditionem,uine liberis decesserii haeredis institutioni
adpositam pertinet haec Reg. quaerituique I Vtrum is,in cuius sine liberis decedentis casu in aliquid collatum est, ct si superstes nullos liberos sustulerit , si tamen praegnant cm uxorem moltis i cmpore reliquerit, sine liberis dccessisse, an vero liberos reliquisse videatur Quod posterius asseritur, ad cum videlicet finem dccffectum , uti liqueat conditionem, si fine inberis, &c.co casu defectam,si quis vel praegnant m ex se uxorem reliquerit : conditionem, inquam, haeredis institutioni additam. Finge enim me ita heredem institutum , si Titiussine liberis decesserit. Et liaec vero propria huiusce Reg. species est, ut reliquae leges omnes ex eodem libro ire. Digestorum desumptae olfendunt, quae omnes ad Haeredes ινφituendos pertinent, puta lex 24.26. 9.η . de haeredib.issis. l. 13. ηπ.liquis omissa caus tesam. l. 2I.. de condit. insis. ut & quae ex eodem libro Vlpianus refert, ι. z.i7 de haered.inu .l. 6. g. 8st quis omis caulcidemq; eit si ea conditio, ine liberas , vel quando liberos h i Merii lubstitutioni adiecta fuerit: denique si legato: ut in sp.l. 18. m. quando dies legat. institutio scilicet, substitutio, lcgatum cuanc scunt, si is in cuius sine liberis decedentis casii maliquid collatum est, VΣorem prae- ιgnantem reliquerit : coiitra impleta videtur conditio eodem casu , si legatum sir, quandoque liberos habuerit, ut ael. I 8. Et ita quidem, ut squod hac lege praesupponitur condition ne sine liberis, vel uno nato velificetur, quod alioquin exerte definitur duabus legibus superioris tituli, puta ι. I 68. I 49. sevia, HRS.
804쪽
Ex his apparet, aliam longὸ sententiam esse eius quod diei solet, eum qui in utero es ter inde haberi, atquesi in rerum natura es.set, quoties de eius commodo qua itur, quod tamen unum furna Ead hanc Reg. Interpretes nonnulli adseruntὶ Nam etsi pari atquitate Sc ratione id nitatur,attamen quaestio alia est. Neque enim huius Reg.effectus tam commodum postumi ipsius respicit,quam commodum exinde alterius,utrum videlicet,lestator si conditionem adiecerit, Aliae libem decesserit, videatur etiam sensisse de liberis,quos quis reliquisset in utero. viceversa, vis huius Reg. porrigitur Se ad legum beneges. Si videlicet beneficium tribuatur ratione liberorum mortis tempore superstitum : nam Sc tum qui in utero sunt, superstites habentur: ut Terentius Clemens in interpretatione legis P piae definit, iΠ.de 'S. neque orbi decessisse creduntur. Et sic vis huius Reg. cernitur 6c in Testatorum de in Legum dispositionibus. De P vGNANTI avsisterse.
CLXXXVIII. IDEM Kes J libro septimodecimo
Digestorum. Vbi pugnantia inter se in testamento iuberentur'
. iubentur vel insta ri. rvium esse.
DE duobus vitiis legasorum sunt duae huius i. Regulae. Prior haec, est de Pugnantibas inter se, id est,de iis quae ita contraria sunt, ut neque ulla diuisione seu distinctione remoueri aut conciliari possint, sibique fidem mutub derogent, quaeque
uti si naul stare non possunt, ita mutub sese expellunt : Graeci άσυτα m vocant. Est autem nominatim haec Reg. de duabus Orationibus inter se pugnantibus,in te mento , put, si testator pugnantia inter se testamento Iu a E AT. Et quaeritur de huiusmodi repugnantibus orationibus, mandatis, jussionibus, utrumhor im aliquod saltem ratum sit, an verb neutrum ratum sit Z Id quod postremum hac Reg. asseritur, neutrum videlicet ratum
805쪽
esse : Actus repugnantes ut per rerum naturam simul in esse non producuntur, ita nec a legislatote produci possunt, sed virumque simul falsum aut inane sit oporici. Et quidem idebin testamentis,quia non est ubi pedem figas,& utram in partem inclines,fieri non potcst,quin ab alia contra stet voluntas testatoris. Poni posset exemplum in heredis insisatione,quam speciem ponςbat Glossa,Ferrarius,& P. Faber ex V Titius I 6.-.de condis. insis. Finge, heredem ita institutum, Si Titius iares erit, Seias heresso, si Seius heres eriι, Titius heria Hup Inutilis est haec institutio,quia conditio existere non possit. Adde & sp. Luti. ν.
Poni potest,& vero debet omnino, species in legatis quam speciem illa ponendam doe et tum ipsa Reg. ibi, in linamentosaberentur,tum argumentum quod eo libro i7.Digestorum Celsus tractauit, puta de legans, ut ostendunt ex eodem libro I . leges. aliae desumptae, puta lix quingentari. απ.de probat.l.63. επ. deleg. I.l.I8.etur de leg. r. l. 33 π.ad ι. ictae Imb A lex Din. delegιbus.
Inter alia vero hoc libro egit de tribus his l. de Dubiis legatis, quo spectat ex eo libro Lux quingema I 1. de probat. a. De pugnantibus inter se,iae L 3. Dc prohibitis per rerum naturam, de quo est g.I.huius ι. Species desumatur ex Iuliani lib. singulari de Ambiguitatibus,ι. 1 g. . verssicuι contrario, . de reb. dab. Quae
alioquin in materia stipulationis ibi ponitur,ubi similis Regula traditur, Dua Oratioues pugnaσtia continentes μαι salse sani. Falsae igitur aliae sunt species,quas hic Glossa quoque & post eam alii
apponebant exl. I46 I. σπῶ ψώ. o habit. & ex ιν fueris io. ..deamb. Ab ol. via I ... desemirutib. quia neque ibi pugnantes sunt orationes. Nihilominus produci potest haec Reg. extra causam testamentariam & Iegata, & ad alias stripturas, ad alia instrumenta, testium depositioncs, fidem sibi inuicem derogantia, data videlicet unda quaque paritate, id est, ubi non estruod eligere possis, paribus denique hinc inde momentis, quaere est insignis lex Scriptura I 4. Codrifide infiram. Quae & ipsa lex aptatur Ac cauta testamentariae , in ea specie quam Gl. hic apponit ex Bulgaro & Αaone sed mox improbat. Alioqui in aliud fuerit, si adminicula & ligna, denique argumenta pro
uno fortiora sint,quam pro altero. Namneque lum vere puParantia sunt. Multo magis huic Reg. locus non est,imb cum haα
806쪽
nihil commune habet immutatio vel ademptio legati. Nihil enim prohiber priorem scripturam posteriore corrigere, commutare, rescindere, ut idem Cellus scribit l. p. id nitit. I7.αν. de adi .legat. Ex his jam apparce, ac nominatim ex voce IvnεRENTVR speciem quam hic Graeci Interpretes ponunt, nequaquam ad mitrendam: Petrus,inquiunt,in testamento suo dixit,illum filium suu in esse,& paulo post dixit, non esse filium suum. Neutrum ratum est : sed qui se filium testatoris dicit id probare debet. Nullum enim in hac species Iussu M est testatoris,quod in hac Reg. Praesupponendum est.
De IMPOS si BlLI per rerum naturam. i DA. Quae rerum, I. L. I88.
hae rerum natura prohibentur, nulla lege con-. sirmata sunt.
DE Prohibitis er Retum naturam est haec Reg. Ac sic de In possiti per scrum naturam: non uia impollibile quid defcIo in his vcrritur, qud utique pestinet lex si supra. verium quia impossibile quid prohibitans per rerum naturam vertitur, pa' riter ut in sp. l. is S.I82. supra , qua res qua de agitur nullius esse
potest, is l. l Sr . quia rerum natura quid prohibet, h.l. Rerum ηata'
hst l. tu ι86. id est, naturalis rei qua de agitii r qualitas,status & conditio. Nam de utroque impossibilium genere est lex 181. De illo igitur impossibilis genere, de prohibitu, inquam,petrorum naturam, id hac Reg. SCelso praedicatur seu definitur,
Ea quae rerum natura prohibemur, nutu lege consirmata esse seu confirmari: sic & Papinianus lib. . Quaestionum quo libro is varias species obligationum inutilium executus fuerat, ut docet ex eo libro lex tismseruus π.mandati,t tiber II 8.de 'O.tsi siem Ui8.3.2. de pulseruor is l.obliga iones 27. απ.de obligat. regulae io' co subiecit generalibus Sc elcgantissimis , ut alias semper, Ver his, Obligationes quae nou propriis viribus consistunt, neque of scio Ia ditas, neque Praetota I erio, neque legis potestate eonfirmari: Con tra, Paulus in l. legitima 6. ηπ.de tactis, ait legitimam conuenti nem esse qua lege aliqua consimitur. Et sic tria jam exempla babemus huius locutionis seu formulae. III
807쪽
Legis porto appellatione ut his , ita S d. l. 27. non sunt accipiendae quod nonnulli censent) priuatorum conuentiones, seu pactiones squo alioquin sensu saepe legis vox effertur,etiam l. i I. 3 supra) ct si & ibi verum sit,neque conuentionc ea quae rerum natura prohibentur Confirmari posse: in tantu in quidem, ut nec poenalis stipulatio subiecta conuentioni huiuscemodi utilis sit, ι.s C. de legib. qud pertinet aelex i8ι .sum ubi dicituri Guod Au inesse potes id ut alicuius fiat,nustam obligationem valere eoscere. Ve- tum leges publicae , de quo est proprie haec Regula, siue n. t bularum,sive quae alia. Species huius Reg. proprie ponenda est in materia legat rum , ut docent ea quae ad priorem huius legis Regulam dixi de argumento quod Celsus tractauerat eo libro II. Digest
tum, unde haec lex desumpta est : & ipsam et illa prior huius legis Regula, qua id ipsum, quod hac Reg. de prohibitis per rerum
naturam,restamento scilicet seu a testatore iussis, definitur, de pugnantibus inter se testamento is spraedicatur. Quare non est huius Reg. species ponenda in Obligatione seu conuentione, quae continet rem natura prohibitam , de quo sane est d. Papiniani lex x7.de obligat.et si,ut dixi, idem ibi seruetur. Imo neque Graecorum schol. ad Basilica, aut Cui ac ij species ad hunc tit. a qua At ipse desciuit hic admittenda est, in Adoptionei licet & ibi
verum sit, adoptionem, quae rerum natura prohibetur, puta senioris a juniore , nulla lege confirmari, Isipatefis in f iuncta
chi, quae Scholiastae illius species est. Verum ponenda est in re impossibili testamento seu legato adscripta.Qua sane parte impossibilia testamento adscripta pro nullis, pro non scriptis ha
Ait porrb ut eo redeam haec R. Ea qza rerum natura prohibentur uulga lege confirmata esse, i. e. nulla lege confirmata reperiam, vel vi d. t. 27. legis potestate non consirmari: et si postea quae vis est huius sententiaeὶ ipsa rerum natura mutata fuerit. Quod de obligatione definitur, l.inter stipulantem8 I. sacram S. de V. O. R rum scilicet natura, post actuna aliquem inutiliter gestum,q uandoque mutatur , sed non ideo actus ab initio per rerum naturam semel inutilis, vitiosus, ulla lege cor firmatu 1 cst , sicu
808쪽
confirmatus reperitur: imb contra semper stat Lex u eonstitutio de Regula Catoniana. Denique nulla lex adferri potest: qua ea quae rerum natura prohibentur, confirmata sint: nulli lege hi actus adiuuantur,ut aeι.6.depact . Uti contra,quaedam jure alioquin debilia aut infirma, vel non satis firma, lege al, qua adiuuantur ἀι. 6. Veluti pacta nuda, d.ι.6. Inter quae, & ea quae rerum natura prohibentur, haec disserentia est i Illa saepe adiuuantur lego: haec nunquam.Caele Ium, Ut maXime Impo G,lia natura jureve per leges nunquam confirmentur, altamen per leges impossibilia facti quandoque per viam fictionis inducuntur, iactaque pro insectis habentur, ut apparet vel ex fictione legis Corneliae N postlimini j : ex singulari videt cet aliqua ratione Sc aequitare , quae fictionum juris mater A
CLXXXIX. IDEM Celse Jlιbra tertiodecimo
Pigestorum. Pupillus nec velle nec nolle in ea aetate, nisi adposta 'iutoris autoritate, creditur: N am quod animi im. dicio fit, in eo tutoris autoritas necessaria est.
id est, interpossis adh: bita. .'
DV. Pupilli voluntate,Tutoris c5tra autoritate est haec Ces R. quae duas superiores anteuertere debuit, seruato librinium ordine,nisi ea libro vicesimo tertio adscribetur: quod non puto. Concordant vero huic, tres praeterea hoc tituto Regulae, puta lex s. s. Io. g. .sem, hoc in sammam sensu, In his quae animi judicio fiunt, Pupilli nullam esse voluntatem aut nolumtatem: adde & non- noluntatem In his,inquam, quae ani mi judicio fiunt, non tantum si agatur de pupillo directe oblis gando, verum etiam si de adquirenda aut repudianda haereditate bonorumve possessione admittenda, de qua actum hos Celsi libro i3.ut docet ordo eorum,& inde desumpta ι. 7.decis Glon. quae proinde huic l. ni senda est.Et haec quidem g
809쪽
nuina est species huius R. pariter ut ae legis yes s seupra. Scilicet hereditatem seu bonorum possessionem , nec velle, id est, adisquirere, nec nolle , id est, repudiare aut amittere pupillus p
test uti nec non nolle alio pro se adquirente LI. siv.nisi tutor admoto,quae ipsa sententia est legis 8. 9. 9.- .de adquir. r. Sc legu7. f. I. 2.ι. 8. r.de bonoriossess.l. 8.C.qui admitti g. I. Ins.de auctintui.
Nempe sicubi animi judicio quae formula occurrit etiam l. 8.svHὶ opus est, in hereditate certe seu bonorum possessione adquirenda vel omittenda opus est, Cuius pupillus Capax non est, utpote qui nil scire intelligitur,l.vit ...de iuris e acti Cn. actum rei non intelligit, ι .s supra. Ita sane quoque pupillus, qui sine tutoris automate ad retractum genti litium admissus est , si intra tempus statutum non satisfaciat legi retractus , non idch a retractu excluditur, de quo vide Placitum Curiat Parisiensis apud Peleum quis. 4 . Alius vero & alienus ab hac Reg. tractatus est Ossiciorum ciuilium, a quibus impuberes abstinere debent: de quo t.2. g. I. st sv.h t. Diuersus etiam tractatus Delictorum: Nam ibi malitia aetatem supplet, de quol. III.*Z.b. t. De re quae E VIN C IT V R.
CXC. IDEM Cesuri libro vicensimoquarto Digestorum. Quod euincitur, in bonis non est.
DE Re quae Mincitur est haec Celsi Reg. M ad eam quaesti
ne in in genere pertinet, quidnam in bonis alicuius esse dici debeat ξ Ad quem alioquin tractatum in uniuersum pertinent sex praeterea huius tituli Regulae, puta lex Il.II. II 2. III. g.I.
Is9.I67. 6upra, ex quibus id efficitur in summam , In bonis alicuius id esse dicendum, quod reno dominij vel possessionis albcuius iure, ab aliquo possidetur,t.bonorum 49. de QS. & ut definit Iurisconsultus in l. rem in bonis FE . m. de adqu. rem dom. rem in bonis nostris habere intelligimur quoties possidentes exceptionem,aut amittentes actionem ad recuperandam eam habemus: quod confirmatur ori. χχ...de adquiri spes t. I. .de usu ruct. υζι.I. g.hac actio IO.π.se is qui testim.liber. LI. x22. ηπ.vi bonorum.ra .
810쪽
Hinc E contra sequitur , non esse in bonis id, a cuius petitione per exceptionem repellimur, id quod restituere necesse habemus, id quod alij adquirimus,id quod auferri nobis potest, denique in bonis non esse,quod euincitur,ut hIc l. 2vd euiηcitur. Vbi putaret quis legendum potius,quod euincetur, id est, euinci potest, seu auocari: Nam quis dubitare potuerit, in bonis non esse,quod jam euincitur aut euictum est 3 Igitur de re Euinc, bili seu quam propediem euictum iri metus est, haec lex cui accipienda videatur; ut ita eaucitur hic positum fuerit veteri lcr, plura pro euincetur id est, quod euictionis periculo subiacet: Quod etiam ostendit speci cs, quo profecto referenda est haec Reg. puta ex tractatu de re iussicata, de Executionibus qua famis bonis debuorum, ut docent aliae leges, quae huic coasiandae veniunt ex eodem Celsi libro 24. Digestorum, puta t. si homiηιm
69.αν. de soluιion. quae etiam citatur ι.ε. g.vis. m. de re iussit.ὶ ubi pariter in sp. illius definitur non expectari τι creditor euincat, &ι. . vir. de carra. bon. danae Et vero in re euincibili species ita ibguretur,m d. ι 69. quae huic legi,uti dixi, coassanda est: quaeque etiam uti dixi allegatur ab Vlp. t. . f.vis. ἄν. de re tuaec. cui de consentit lex Io.eod.ιit...de solution. &lex 9. g. . απ.de dolo. Taseruum tuum pignori obligasti , mox eius serui nomine noxali judicio conuentus, eum alij noxae dedisti: Is cui seruus ita noxae deditus,tussuque Praetoris ductus est, liquido comtent hunc seruum antea fuissa pignori obligatum Titio 3 Sane is statim
poterit tecum agere : neque expectandum est ut creditorems'cas ut ibi dicitur: satis scit est qubd euinci possit. Id praesenti die
in bonis non est, quod propediem euincetur, seu euictum incertum est : Nihilominus tamen, eadem sena per speciere tenta,nihil mutandum censeo in b. l. Einge,Dominus seruum, quem olim planori dederat, noxali actione conuentus, noxae dedit creditor cui pignori obligatus seruus fuerat,eum seruum ab eo, qui noxae duxerat, euicit, contra, is dominum qui noxa dederat euictionis nomine conuenit: Dominus praetendebat sest se inel seruum noxae dedisse, atque ita facultatem a jure si hi datam semel executum,satisque esse seruum semel ductu mi Verum hac Reg. definitur, in noxae deditione requiri, ut resinhonis eius, qui auxit,duret maneatque: id, inquam, in noxae de ditione requiritur,nam & dedere est, ita dare, ut omninb datus: manea