장음표시 사용
841쪽
speciem in temporibus appellanonum, ubi equidem verum' est, si non constet, virlim tempora appellationis praeteri psia sint,necne, pro appellationis iure respondendum osse. Sed nulla ibi benignitatis species vertitur,nec benignitati litatur,haud aliter atque in specie legis 9 supra, b.r. Maneat igitur ponendam esse speciem in duabus interpretationibus, aliquid in se iniqui habentibus . . Cuiusmodi sane genuina species continetur in ι. ., de diuerscr temp. prasi ς. quae ex eodem Iavo leni libro 7. Epistolarum desumpta, huic coniungenda venit: Quaeritur, si seruus hereditarius nondum
adita haereditate quid stipuletur , & fideiussores in diem certum acceperit: Virlim dies satisdationis computandus sit ex die interpositae stipulationis seu satisdationis an ver5 1 die aditae postea ab herede hereditatis: de quo nihil expressum: & sic ad eam obscuri speci cm pertinet, quo & lex 34. o H4 supra. Si dicas continud a die stipulationis diem cedere, Captio id eli.
damnum) erit actoris seu heredis: Nam ita tempus cedet ante quam is agere possit, cum scrvus agere non possit. Si dicas ex
die aditae haereditatis, crit captio id est, damnum) fideiussoris: Nam sic in longius tempus tenebitur quam in id quod promisit, cum alias natura stipulationis haec sit, ut continuo vim suam accipiat, t. i. ol. lΠ.in princ. de WO. Quare cum vitanque iniquitatis species vertatur, illud sane minimum habet iniquistatis, istud verb iniquisiimum,ut diserte dicitur aet. . Alioquin,in quit, erit iniquissimum ex condiιione acrorum obligationes reorum
extendi per quos nihil factum erit quo minus cum bis agi possi. Igitur continuo dies satisdationis incipere debet, idque intuebimur,' Vtriim experiundi potcstas fuerit aduersus eum qui obligatus f est, non an is agere potuerit,qui rem in obligationem deduxit. Opponi autem vulgo aevo 4. solet ι. 2I.π.de sipulatseruor. supcr cuius conciliatione videnda sunt quae moliuntur Goueanus amnsi. Cui acius hic dc I 6. Obs . Hottoman. .OM9. Anton. Faber Φ.ConsecI. 3. Sanc legem illam vel leuiter inspicientis procliue dictu qst , Cassi j sententiam ibi a Venuleio referri, a qua Iauolenus diuersus fuerit. In qua conciliatione acquiesco, potius quam in aliis. Graeci hanc speciem ad hanc l. apponunt, si minor minori pccuniam crediderit de consumpta ea sit, viri eorum subue-
842쪽
niatur, alteri iniuria fieri videtur : sed min us iniquum est ei succurri qui consumpsit. Verum neque haec species hic admittenda est. Non patior etiam sumi cum Culacio speciem ad hanc Reg. ex tata vulneratin ins π. ad ι. Aquil . ex illane de petis. haeredoseia ibi non proprie duae iniquitatis species inter se committuntur, Verum absurdi, Vt nec ex ιllane 38. ηπ.de petit. harad. quia ibi strictum ius re benignitas inter se committuntur. Tandem neque huic rei similis cst ι ex δ . g. vlι.sivia, quia ibi aequitas desiderij committitur cum ratione naturali vel dubitatione tu ris. De UTILI vel INVTlLI initio dis fiιione .
CCI. IDEM LIouem Q libro decimo Epistolarum.
Omnia quae ex testamento proficiscuntur, ita statum euentus capiunt, si initium quoque sine vitio ce
perint. AD Regulam Catonianam pertinet haec Regula pariter ut altera,puta Rufini lex penult. seu 2Ic .inst.h.ι. haec generalior est, illa specialior. Quaestio est ad validitatem eorum quae ex testamento proficiscuntur ut sunt hereditates , legata, fidei-eominis tutelae quodnam tempus in his spectandum sitὶ Fieri enim potest,ut quod vitium initio fuit, postea sublatum sit 3 Ethac Reg. definitur, initium spectandum esse : initium , id est, conditi testamenti tempus & quidem in munibus, quae ex test mento proficiscuntur,id est,sive heredis institutionem spectes, qua de reprit specialis d. lex Rufini Mo. infra, ct g. I. Ins.de -- here libe siue legata spectes. Qua de re omni fuit singularis &specialis Regula seu Definitio Catoniana, de qua titulus est in Digestis: Quam & multi referunt sequunturque,& nominatim quidem Sabiniani: Vlpianus ex SabinO,l. I. g. r. π.deleg. l. Id mex Iuliano Sabiniano, t. 39. f. 2. .ris. Martianus, ex eodem Imliano ι. 86. de condit. o demonstri Iauolenus noster de ipse Sabis nianus h.l. Iustinianus exGaio Sabiniano, g. II. de leg
ω. Nempe hac omnia, si initio,testamenti conditi tempore, vitio
843쪽
vitio laborent & inutilia sint,tractu temporis non coualescunt. vi maxime vitio postea sublato aut impedimento: Status euen tus pendet a statu causae primae : Statud, inquam, euenim, ut rC-cte hic legitur, neque mutem, in statum euentumque; mutua'
ta a Rhetoribus,apud quos quid status sit, notum est,formul. i, unde & Sabinus lavo leni praeceptor Regulam ex eadem Rhetorum schola causae coniectioni comparabat,i. Isupra h.r. Et si ne ita quoque idem Ia uolenus eodem libro Io. Epistolarum LIo 8 inf/π.de V.O.dixit: Nullam pro missionem posse consistere, quae ex voluntate promittentis STATUM capit, id est, quae ex voluntate & arbitrio promittentis ad effectu m producitur, ut
idem Iavolentas loquitur l. JS. tiar.de O. Cr A.
Porro quod ait lex, O M N I Α , des initium quoquesine vitio ceperint , hunc sensum habet: Si nullum sit vitium, veluti circa causam efficientem, id est, si testamenti condendi testator jus habuerit testamenti temporc : Nam etsi postea testabilis factus
fuerit,non ideo testamentum Vatcbit,l. 8. I9. qui Iesam fac. Item circa subiectam materiam: Nam si res legata non fuerit in commercio testatoris tempore testamenti , etsi postea in commercio fuerit, legatum non valebit: Dcnique siue vitium circa obiectum sit: Nam si heres institutus, si legatarius capiendi. jus non habeat, tempore testamenti, ut maxime postea capiendi jus nacti sint, neque institutio neque legatum valet de quo postremo est l. M o. infra. Et haec omnia, non tantum ex Regula generali legis 29. simpr. , h. t. cuius species etsi ad causam testamentariam non pertineat , verum ad tutoris auctoritas m , attamen in commune
concordat cum hac ι. l. 2Io. quod quae initio vitiosa sunt, non possint tractu temporis conualescere, vel sim singulari restamentorum ratione , qua justam voluntatis nostrae sententiam continere oportet,quam in rem ipsam videnda & lex i. g.
exig/t, de byn possus sic.tabul. Ex his jam apparci,suavem e sic admodum speciem quae huic
R. aptatur a schol. Baii l. Tabellio in alieno testamento legatum sibi adscribere non potest. Sin autem aduersus ea fecerit, tanquam falsarius conuenitur: Sc ideo nec postea utile c t.
844쪽
ν 8 COLL. XVI. I AVO LENI REGI.
RE G v L AE iuris ciuilis periculosa.
CCII. IDEM DIMOlenusJ bbro undecimo Regularum. Omnis definitio in Iure Civili periculosa est: Parum est enim, ut non subuerti posset. '
REo v LAE Iuris Ciuilis quam periculosae sint,hac postremae quinque Iauoleni Regulis hoc titulo positis, de quidem ex lib. D. Epistolarum eius desumpta, monetur e Regulae, inquam, Iuris Ciuilis i id enim Dessauionis appellatione hic indicatur,ut Basilica quoque agnoscunt bc Harmenopulus, lib.s tit.
bis regulam Quinti Mucij supra positam t. 73. g. 2. definitionem vocatὶ vel plenius Iuris definitionis, ι. 4. Gn qmb.co Ussum gi te iras veteres Regulae & antiquae definitiones, i. Co devex gui . Ita etiam Papiniani libri De Dionam nihil aliud sunt quam libri Regularum , unde inter alias desumpta est lex 83. segni h t. Quomodo dc d siniendi vox multis locis eodem sen
eest lis. de impensis in res dotales. l. 6. de diuortiis l. 9. g sed facti επ.demias ct sacIι in. t. 97. ηπ.de solution. 9 ἀι. . g. I. ηπ.de hare inst. Lys. de obligat. se action. Imo & plenius regulariter definiri, t. regularater 9. ω.de h. ered peι. regulariter definire, i. sed eisi is g. idem Iuliam x in. de Gufructu. Periculosa igitur K.dicuntur h. l. Quod quidem triplici ratione siue respectu dici possit. Primum ratione Compositionis: concinnare quippe eas non est cuiusuis,sed magni artificis & Iuris
consulti, cum non facile quid in uniuersum definiri possit, ut dicitur in sp. l. s. f. π.de impens in res dotalfams, praesertim ubi res in facto magis & aequitate quam in jure consistit, quo pertisnet lex
845쪽
se temp. praesicr. Secundo periculosa, dici possunt Regulae Iuris
Ciuilis ratione Exceptionum & casuum specialium quas Faia lentias vocanr,seu singularium, quia serpe fallunt pede Regulae varo,seu quasdam patiuntur reprehensiones Ob varietatem circumstantiarum, vel aequitatis singularis speciem aliquam, quia jus in causa positum est , t. σι. π. ad L. Aquil. vr proinde saepe eeneri perspeciem derogeiur, ι. 8 .supra. Quo pertinet germ nos Q intiliani locus lib.α. cap. 13. Moris mihι semperfuit, inquit, qwam minimum me astigare ad praecepta qua Catholica vocant, id es, Vniuersalias perpetualiae Raino enim reperitur hoc genm,ut non LΛ-B E FA CTA R I pane aliqa. aut S UB R VI possit: Hinc vulgatae illae formulae, Regulam aliquam non esse perpetuam , l. 0. de iuris Ir facti ignor. t. t C. 62. r.de 'O. ι 4O. r. de conae ct indeb. LI. r.de Reg. Caton. Eodemque spectant illae amo dcstia pioscctae Iurisconsultorum enunciationes in Regulis efferendis, Plerumque, Ferme,Videtur,quae etiam hoc ritulo occurrunt.Et hanc quidem huius Reg. sententiam Graeci putant, nempe definitionem omnem juris generalem, υινίνα, vitiari speciali alia lege , exemplo mutui prope sto, ubi regula quidcm generalis est, ut omnis qui mutuum dedit, suum recipiat. verum I ex alia ait, qui filio pecuniam credit eam perdir,& liaec illam subuertit. Tandem periculose est Regula, secile ue subuerti potest ob eius Applicationem, αρυolia , pro pice summam videlicet attentionem quae in ca applicanda ad REM seu speciem propositam requiritur: Nihil enim tam minimum in Reg. prae terire possis, in nullo quamuis modico VIT I A R I ca, quin falsam eam de obstipam Lesbiamque facias r veluti cui cautelas
quasdam justae applicationis hic proponam. i. Nisi singula diligent cr excussetis: 2. Nisi Finem Regula probe persiperictum habueris: 3. Nisa Terminos habiles supposueris: 4. Nisi aequum bonum, a stricto jure in singularibus quibusdam casibas , distinxeris, quo pertinet Pauli monitum ex Celso, ι. 9 I. g. 3. π de WO. I. Nisi squod palmarium & potissimum luc estineae Iure quod quod est Regulam feceris , id est, nisi sui loquuntur interpretes) regulam generaliter seu indistincte positam &loquCntem per exempla in ea relata,vel ad eam referenda d claraueris, falsam eam feceris : quam postremam cautelam
846쪽
initio statim huius tituli suggerit lex I.supra,h.ι. quo se hic plerique Interpretum referunt missamque hanc ideo faciunt,quae pariter ait, Regulam Ulicium suum perdere ut cum in aliquo viariata es: in aliquo ait, id est, quamlibet paruum id sit, quamlibet minimum. Vnde jam liquet, retinendam hic omnimodis lectionem , Parum es, quod Antonius Augustinus 3. Emend. 9. p. 2G8. Ioann. Ferra. Monta. recte jam olim tuiti sunt, Ss post eos Carolus Molinaeus: non vero rarum, ut Budaeus & Haloand cr, hoc sensu,quod nisi circumspecti simus,parum sit, id est parum, seu non multum absit, quin subuerti queat, & ut Graeci esse
Et haec quidem ita Iauolenus, qui tamen alias Regulas generales peremptorias ipsemet audenter concinnavit,cuiuis indi fuerunt quatuor superiores, ac nominatim proxime praecedens lex ΣΟΙ. ubi peremptoria voce ait, OMNI A , qua ex re mento proficiscuntur, is alum euentus capere si initium quoque Hevitiis ceperint.
Caeterum de definitionibus, id est, de Regulis & praeceptis
Iuris Ciuilia nominatim agere se testatur Iauolcnus : nam Desinnitiones tum nasuratas, id est, Naturalia jura seu praecepta, diuina quadam prouidentia constituta, ut semper firma atque immutabilia permanent, g.vit.IU.HI. N. G. &c. ita dceae certae sun r, neque vr definitiones juris ciuilis periculosa esse possunt. Et ita quidem,ut co redeam, haec lex intelligenda est, δ', tion. voce accepta, ut Graeci accepere, pro Rcgula & canone. Et si sunt qui malunt Definitionis vocem hic accipere de nominis rei ve propositae explicatione, quae essentiam rei explicat Mquid quaeque res sit, λοscii τῆς ουmας , dcnique de definitionibus Logicis seu Dialecticis. Certe & hae ipsae quoque periculosa sunt, facileque subuerti possunt. Quintilianus lib. 7 c. de his agons: Nam es etiam PERICvLos VM ,cum si uno in verbosit erratam tota causa ceciduse videamur. Et mox. Ea finitioin duobuου generib-h v E R T i T v R ,si auι falsa es, aut starum plena. Et Philosophus,
in Uc finitionibus juris nominatim cernitur , quae sane periculosae maxime sunt, si ad justam Dialecticae lancem exigantur. Ego tamen priori interpretationi adhaerendum omnino censeo,nempe hanc l. de Regulis Iuris Ciuilis & aphorismis accipiendam:
847쪽
piendana : cui Psix. Odi etiam Rc gulae plures iisdcm lam. lci is pistolati m libris occurrunt. Neque in contrari Um mouentat gumenta , quibus Vir Doctissimus subli squc judicii nurer hanc l. de Definit:one Dialectica , non vero dc Regula , accipiendam conicia de re it. Primum, nulla, inquit. Neces Dis vigcr, ut hic D Ailio pro Regula accipiatur. hsto,nullam neccssitata in hanc in part c na videri, sed neque in alteram partem ulla nccessitas apparet: cum de utroque iuxta vox D nitionis accipi possit. Ait secundo , D finirioxis verbum frequentius usurpari pro descriptione ipsius rei subitantiae. Id vero est quod pernego de jure : nam irro frequentius definitionis S dc finiendi vox in Iure pro Regula effertur. De dc finitione iam supta leges
plures citatae, de definiendi voce idem dicendum,quaeque viisque pro regula statum significat, veluti lA . de Hu.tempor. l. 1. g. Scaevola de eo quod certo loco .i., Is de impensis in res At.l. 6. de diuo itas, l. 9. g. st facti, mo de iuras σ facti ign. ι. 97. de solutiombus i. s g. concessa ,ηπ.de donat.inι. vir. ι. T. gi . de excepi. rei iudi. . de ιbligat. 9. de haered pet. Ac nescio an ulli bi toto jure dc finitionis vox de finitione Logica usurpetur. Desiniendi sane verbo hoc sensu
utitur IC. Paulus in t. l.-. de tutelu,de exinde in Inst. g. I.eo ti. Et . quod Modestinus ait, in l.non aliter 69. g. l. ηπ.delegat. . in causa
testamentorum non ad disitionem utique esse descendendum esse, cum plerumque abuti uc loquantur, nec propriis nominibus ac vocabulis semper utantur, id de propria verbi significatione aecipiendum eli, ut etiam eiusdem initio vocatur, dc l. IS. g. s. ἄν. de infructo leg. Et si ibi Graeci vertunt άκμΓλις ορους. Ait tertio, quo ὀ si dictum illud pertineret ad Re gulam, lustinianus id non posuisset inter Regulas juris, sed potius collocassc t si tim scilicci, post legem l . huius tituli : ubi ex Paulo Iurisconsde regulis in uniuersum tractauerar, earunaque pericula descripserat. Quasi uero non tot aliae vel hoc ipso titulo, leges occurrant concordantes, locis tamen disparatis dillitisq; positae 3 lino Tribonianus pro inlii tuto suo hanc l. intcr quinque I auolenti regulas continuo ordine, propriaque sede, & poliremam quidem hanc, locatam voluit. Ait pol remitin , quod ipsa ratioi docear, desiniciones Dialecticas in jure potissi naum periculos fas ct fallaces esse, quo quς infinitis cxpcrimentis demonstias ri pol sic, illas quas viris auctores tradiderunt di finitioncs, rui-
848쪽
nus tutas esse , si ad justam Dialecticorum lancem exigantr. Esto. Sed & hoc ipsum sane de Regulis Iuris supra cumulate
ostendimus. Maneat igitur, Definitionem hic pro Regula.accipiendam. Et Me, ut nouis id argumentis nunc magis magisque stabiliam, notandum. Primo hanc l. desumptam ex fauoleni libris Epistolarum, &sic non ex libris Dogmaticis Theoreticis inerum ex Pragmaticis libris Restonsorum eius per Epistc. lam : ubi vix est,ut Iauolenus in proposita facti quaestione consultus, de Logica definitione quidquam egerit cogitaueritve, uetum de Definitione potius, id est , Regula Iuris : quae cum
pro dubitandi ratione vel a Consultore , vel ab ipso ix et in medium allata finiset, hoc responso suo monuerit, periculose Omnem definitionem, id est, Regulam, objici. Quomodo eodem plane sentu , Paulus proposita quadam constitutione seu Iuae quod veteres constituerant, id cst, Regula, luris Ciuilis, utrum perpetua ea esset,& quidem in casu proposito, ex Celse desnit
eam per pecuam non esse : addito , cx eirilem Celso, sub auctoritate Iuris scientiae plerumque perniciose errari, I.9 ηπ.dem O. id est , sub auctoritate Regularum luris, scilicet Ciuilis. Quomodo δέ luc dicitur. Omnu Hs ilio in Iure ciuili, Ze idem Ia uolenus lib. 9. Epistolarum ris l. r deisucap. dixit, minimeta seniens csse I v R E CI V l L I, - - res diverbis temporibuι capiata'
ubi vides etiam Regulam Iuris Ciuilis abc:o urgeri : de quo alioquin Iat leno Plinius lib. 6. epis. H. eum licet dubia sanisc., etiam Ius Civi L E publice resondisse. Et profecto,quod secundum nouumque argumentum se perioribus addo,haec ipsa lv Ris Civi Cis appellatio ostendit agi hic non de dc finitione quae naturam dc substantiam rei alicuius describit, seu de demnitione Logica, verum de Regulis Iuris Ciuitas. Nam ita Iuris Chuius Regula dicuntur l.28. . . M pactu, l. 4. o. qui restset. ιν miti
I 2. g. regula 2- απ.de tegat. I. Similiter supra quoque t fraudis τ'. Papinianus: Semper in Iare Civili, S c. Sic de l. t6 i. in Iure Cisili receptum cst : vi& l. 24. ηπ. de condit. θ demonst. constitutum,l. 3. ηαν. de solutiomb- , &c. quibus verbis omnino Regulae juris indicantur& subjiciuntur. Indeque S euitas consitutio pro Re gu Ia,Li depriuatis delictu. constitutio β. .ga. ηπ.de
WΟ. Tandum haec est,illud Ius Ciu i L E specialiter dictum, quod sine scripto in sola Prudentum interpretatione, auctore rate
849쪽
tate consistebat,i.2. g. legι, ε nouissime, o g.deinde, ιαν.de orig. r. Cuius pars praecipua, Regulae iuris,quibus Ius Ciuile olunfundatum & constitutum fuit generatim. Vide ZI.1.f. 'st ΚιAuintis 4I.de .mr.Eodemque sensu passim Cicero Ius Ciuilevturpat, & a legibus separax, ob. . os ire. atibi.
XVII. RE G V L A RV MCollictio, seu Sastimas: ubi
REGULAE quatuor ex libris Pomponij ad Mutium t Scaevolam scilicet & Va
riarum Lectionum. POMro Nil, qui sub Marco I .fri π.ὶ Regula quateor se
850쪽
Quod quis ex culpa sua damnum sentit, non intelligitur sentire.
DE Damsi communione,est haec Reg. qua quaeritur utrum ei qui culpa sua damnum sensit, ita culpa sua noceat, ut& periculum rei semper ad eum spectet, &actionem nullam unquam habeat ad damnum euitandum, vel alteri communicandum Id, inquam, hac Reg. quaeritur: Et vero eadem definitur , periculum ad eum solum spectare , neque eo nomine actionem ullam aduersus alterum ei competere posse: hac R. pro ratione subieAa,quia nec damnum sentire videatur. Quare eodem jam redit haec Reg. qub duae praeterea hoc tirulo aliae,puta lex i s. inprisc. , 17 .g 2. Ex quibus, iuncta hac Reg. haec generalis Rcgula conficitur, factum cuique suum, veluti vim d. l. I s. moram G. IT . culpam e t. non alteri nocere debere : Nil igitur commune cum hac Reg. habet quod vulgo dicitur , Scienti se consentienti iniuriam non fieri, seu nullam esse iniuriam quae in volentem fiat, non videri fraudari eos qui sciunt&consentiun l. I S.Iup. Neque enim haec culpa est tam proprij, verum patientia alieni, etsi S haec quodammodo culpae ipecies sit: Quare perperam Interpretes id huc trahunt. Duo autem sunt edictus huius Reg. Prior est, qudd peric Ium rei pertineat ad eum cuius culpa damnum datum est: v luti si culpa emptoris ros euincatur, non datur ei actio de euictione vel duplae stipulatio, sed damnum euictionis ad eum pCrtinet,l. 29. g. I. ..de euiction. Alter effectus est . quod is qui culpa sua damnum sentit, alium in communionem damni v xare non possit, veluti si coheres aliquid praestet ex facto suo, id
a coherede non repetir,l 46.9. . --πu.emsi. Hinc de condinminus, cuius iussu seruus communis damnum dedit, condominum iu damni communici em vocare non potcst,ι. l ..de n xii amon. idemque dii endum de Socio l. 2.3. ωι. αν.prosocio.
Idemque spectatur in actione Legis Aquiliae, ut in sp. l. vis.