장음표시 사용
201쪽
496 ONT. Sac T. III. CAP. vII. duratio stentia, quae intelligitur vel eo, quod ens ' 'et pluribus in serie continua sibi succedentibus 'P eoexsistat, vel fallem de se aptum sit, ut ita
coexsistat, si successiva exsisterent : ita meam durationem intelligo, quod per conmentiam uo-vi me pluribus sibi contintio succedentibus ideis roexsistere. Duratio haec vel interminata, seu Infinita est, & aternitas audit ; ve i terminata, aut finita, &simplex dicitur, si utrinque
terminis concludatur: a m vero, si initium
quidem habeat, fine tamen careat.
SCHOL. Non attinet partitionem aeternitatis informalem, & participatam adferre; haec enim altera secum ipsa pugnat , quod alias videri-
mus. Restat igitur , ut una solum sit aeternitas, quae enti necessario, quod Deum alias dicemus, soli competit g. mo. . De hac porro Dei aeternitate jam a Platonicorum inde et empore acris inter . philosophos Juxta , ac theologos quaestio agitatur , utrum nimirum in ea suecesso quaedam admittenda sit . Videatur Antonius Genuens s . Mea quidem sententia 1., ph. lis haec facile componitur, imprimis. enim cer t. a. e. 13. tum est non polles in Deo dari realem statuum s aQQ. successionein, propterea quod ens neces arium immutabFle est s. in o. : deinde tamen nihil
vetae , ut ejus durationem ex ordine ent,um
successivorum vel possibili , vel reali conmpla mus. Plura hac de re in Theologia. Dura io CCXIlI. Duratio in se spectata non ost tem- non eo pus . Duratio in se spectata est entis ducta - mP i xat continuata exsistentia . f. prae c. , tempus
autem in suoeessivorum ordine conssile .arr. sed continuata entis exsistentia in se
spectata non est ordo successivorum: ergo duratio in se spectata tempus non est. CORO . cum aeternitas sit duratio, ea tem pus
202쪽
Da Loco, TEMPORE, ET Morta Is pus recte voeari nequit , tametsi addis ita.
CCXlV. Duratio per tempus menstar ars po-εor. Per illud duratio mensurari potest se quod meri si aptum est ad multitudinem momentoriam, ratur. quae in continuata exsistentia concipi potest ,
indicandam g. Ο sed tempus, seu ordo
plurium sibi in continua serie succedentium aptus est ad eam multitudinem indicandam :ergo duratio per tempus mensurari potest. Screo L. Si nempe mensurabilis sit; nain per se
constat durationem infinitam, id est . aeternitatem esse immensam g. 6 9. γ. Durationes igitur finitas solam iaceessionibua rerum menia suramus : unde die imus res haee tanto tempore , tot diebus, annis, sareulis duravit , quemia admodum comparate ast spatium almus, corpus hoc tot palmas , pedes , orgyas longum, la- tum , vel prolandum est . Quia porro nobis in ' vigilantibus i gens in mente idearum eopia datur , quarum aliae aliis continuo fucredunt,
hiud dubie haec idearum laceessio at menΩ-xandam cujusvis entis durationem inservit ; quin ipsa quasi mentira quaedam communis di regula omnium aliarum successionum esse videtur Unde si res quaedam multo citius, aut multo tardius sibi Occedant , ae ideae nostrae , eam iaceessionem nec persentiscimus sita globus ex tormento ejectus parietes etiam longius, distantes uno nobis momento perstinis gere videtur , uoi contra motum indicis, aue umbrae in horologio nequaquam percipimus . At vero, ut optime advertit Clericus, si nuti ori .ut, la uia ratio constans, & immutabilis , ac omia it. Gnibus communis dimetiendae durationis .seret ηuinquam inteν homines de durationum , ipsusque xdeo temporis longitudine conveniret ;infelices diutissime viverent. , selleium eoaura
203쪽
iy3 ouet. Sac T. III. CAp. VII. brevissima taret vita ue stilicet illud poetae ob
tineret : o vita miseνo longa , felicι De υD qui vehementi rei cujuspiam deifiderio flagra rent, illud ipsum temporis spatium longissimum pronunciarent , quod aliis in sua vi rei concupitae possessione brevissimum appareret, quae res necessaris inter homines commerciosum me foret noxia . Quare percommodum accidit , ut homines tacito ψaodam naturae lenis sit in communem quamdam , omnibulque Vul go notam durationis mensuram eo spirarent , revolutio haec est solis, ac lunae tum diurna , tum annua , quae tali ab ipsa mundi origine omnibus fuit cognita, ita longo temporis in. tervallo constans , de aequabilis videbatur qui1 tamen decursa Iemporis observatam est celeri. . tatem solis eo lipaicam percurrenti L multas pati inaequalitates , astronomi solem quemdam S. . ctum substituerunt , qui per aequatorem pr . grediens periodum suam podem tempore , quo - sol veru , absolvere haec deinceps res Oceasionem dedit , ut humana indultria ulterius
progressa artem longe Gilissimam coaestruendi horologia invviret , in quibus aequabilis ficti solis motus motu indicis non mimis constanti, . ac aequabili designatetur. Vide hic quoque L
CCXV. Motus est activa , eaque.continua loci mutatio cum ratione sitfficiente in ente: quies contra est continua entis in eodem loco perseverantia 3 ens, quia movetur , vel quatenus moveri potest , mobile audit. Cum partes cujusdam entis relate ad alias in e dem ente Iocum mutant doritur motus in t finus: tit fili ta aqua bulaiente. CORO . I. Motus intestimis in ente simplici
locum non habet . neque adeo mutationes iPsius internae , velut cygitationes , per motum explicari possum. . . -
204쪽
DE Loco, TEMPORE, ET MOTU . I99
COROLL. Fieri potest , ut res eadem comparate ad a Iias moveatur , dum aliarum respectu quiescit: ita homo sedens in navi communi navis motu quoque abripitur , interea tamen comparate ad partes navis quiescit. COROLL 3. Continua loci mutatio exigit, ut exsistentiae entis in loco a succedat exsistentia
ejusdem in loco b , & sic porro r cum igitur
series successivorum sit tempus , omnis motus sit in tempore , numquam in momento , ipseque, si ut ens spectetur, est ens successivum . S c H o L. Cum ens at in motu constitutum sub ea duntaxat ratione spectandum sit, quod continuo locum mutet, eoque nihil .conserat aut
magnitudo ipsius , aut alia quae cumque quali tas, recte agunt philosophi, dum quodvis mobile ut punctum , praecisis reliquis omnibus , considerant; inde vero ratio petitur , cur spa- tium a mobili confectitin per lineam ductam' apuncto , ubi motus incipit , usque ad illud, ubi is cessat, & per omnia puncta media transeuntem designetur; fluxu quippe puncti linea
generatur. Eadem porro linea, cum spectatur, ut secundum eam mobile progredi nititur , linea directionis vocatur, estque recta , si directio aliquo tempore non mutetur, in casu vero opposito curva s ipsa tamen haec curva ex
rectis infinite parvis pro quolibet momento datis coalescit , corpus enim , etsi per lineam
curvam moveatur, singulis tamen momentjsper rectam abire nititur ψ quare etiam geometrae curvam ut polygonum infinitorum laterum , id est linearum rectarum infinite parva iarum considerant. Denique spatiumridem , vel Iongiori , vel breviori tempore a mobili con ficitur: inde notio eeleritatis oritur ; si enim duo sint mobilia, quorum unum longiori tem pore, alterum breviori egeat ad idem spatium percurrendum, illud tardius, hoe eitius moveri aifirmamus . Est adeo celeritas aptitudo
205쪽
mobilis ad datum spatium dato tempore per currendum . vel ipsa, ut nonnulli volunt , ra tio temporis ad spatium: qme quidem verita ''ma sant, si de sola motus celeritate sermo sit At Dariesius monet celeritatis ideam magis uis niversalem esse , eamque ipsis quoque cogitationibus, quae tamen veri motus non sunt ,
tribui , teste ipso loquendi usu: quare M putat , ejusmodi definitionem seligendam esse , qa eadmittat, ut celeritas ad Omnis generis operationes successivas gpplicari possit , quin et imex Canato, eamdem profert dicendo : celeritatem esse id , quo ons certo tempore eertum o perationis sua. scopum attingit , qua quidem probata illico sequitur omnem substantiam , quae successi agat, , cum quadam celeritate CCXVI. Omnἰs, mufatao , qua fit in ense composito , fit per motum . Cum ens composit uni constet determinata certarum partium conjugatione ., i v. . , omnia , quae in ipso sunt, adeoque & ipsum itam, invariatumque permanet , quamdiu eaedem partes eadem earum multitudo , idem denique conjunctionis modus, ac situs in variatus. manet erm ut eus compositum mutetur, necesse est, ut partes kliquae vel addantur , Mi demaentur ,. vel transponantur vel prioribum ablatis a lias sub
stituantur , sed nihiJ horum fieri potest nisi
per motum : ergo nulla mutatio in ente com
posito e fici potest nisi per motum
Cono . Ponamuli ens'. compositum cogitare; erit cogitatio vera illius mutatio, sc proinde in motu partium eonsisteb, quod absurdum est. Sed de hoc alias. SCHO L. Ita quoque praetereo alia j quae de motu
a metaphysicis hodie doceri solent; mea enim opinione eorum in phystea proῖrius est locus.
206쪽
CCXVII. Quid finitum sit , & infinitum , dixi β. 4o. i illud nimirum limitem. , seu
defectum esterioris realit tis habet, hoc non innitam Clare autem inde patet id, quod defectu ulterioris realitωtis laborat , non e habere astu omnia, quae in ipso concipi possunt, ac proinde semper eo majus aliquist cogitari posse rigitus finitum est , quod non habet omnia aquae. habere potest, & quovis finito majus alterum in eodem genere concipi potest rinfinitum contra , quod habet omnia actu, quae: habere potest , & quo majus aliud in eodem
genere emicari nequiro COROLL. Nec minus perspicuae sunt propositio nes inversae : quod nooe habet omnia actu quae habere potest , vel quo majus aliud in eodem genere comi pi potest , finitum est : ω quod habet omnia acta , quae habere potest , vel quo majus in eodem genere cogitari ne .
quit, illud infinitum est. CCXVIII. Ωuod sine fina augWri potess , i, - auost
istim esse non potest . Q iod sine fine aeugeri fugeri potest , tale est . ut eo' majuς sine fine coiici Po est,pi possit s sed illud', quo majus sine fine con- 'isti' 'EGeipi potest, sine fine finitum est 'pra c. coia se ne . Toll.ὶ : ergo quod sine fine augeri potest , ε- qui x. ne fine finitum est: atqui quod sine fine fini rum est y infinitum esse numquanir potest ; se-eus enim a liquando simul finitum , dc infiniatura, foret : igituet quod' sine fine augeri
207쪽
COROLL. Quod augeri nequit , infinitum .est , de quod infinitum est, augeri ampli nequit. CCXIX. Numeras anu in Ilus repugnae a Cum numerus aliud non sit , quam multitudo , quae oritur ex collectione earumdem uinnitatum , per essentiam numeri genera iam' accepti non determinatur , quot eum unitates ingrediantur e ergo salva numeri essentia
cuivis addi potest unitas , atque hac adjecta rursum alia , & alia sne sne : atqui adjecta
uilitate numerus major essicitur, ac proinde augmentum obtinet potest enim quivis numerus considerari ut unum , in quo unitates partium vices agunt : igitur quiris numerus sire fime augeri potest quod autem tale est, infini eum esse nequit . praec. : ergo num 2-rus actu infinitus repugnat /Collo L. Quantitas igitur infinita numero ex primi nequit potest autem Oinnis quantita
SCHOL. Frustra sunt , qui putant , vim arg menti declinari dicendo : numerum s nisum quidem unitatis adjectione augeri , non ustio , Infinitum p . velim enim , ut palam edicant , quam sibi de numero in genere spectato ideam
conserment: certe, cum species ex definitione generis fluere debeant , necesse est, ut statuanqquoddam numeri genus , i quod in infinitum, sic infinitum tamquam suas species dispeci queat, quemadmodum exempli causi. ens in finitum & infinitum . animal in hominem , dc belluam distribuimus . Definiant igitur nobis genus istud , eamque adserant definitionem , quae in utramque speciem conveniat , qu anis praestiterint , responsione sua nihil dixisse censendi sunt . Sana sicut omnipotentia sine absurdo nequit tribui in .finitam , de infini 3am , eo quod ipsa in concepte essentiali infi
208쪽
Da 1,NTE INFINITO, IT FINITO. Bo3' nitatem involvit' ita neque numerus in fini- ,
tum , & infinitum dividi potest , quia in hujus essentiali conceptu finitas includitur. Consentientem hae in re habeo Cl. Mos hemium celeberrimum commentatorem in Cudvvorthum: sciunt omnes, ita ille: numerum in is se nihil esse , sed ad res , & actiones re ,, serri et ex quo patet , cum de numeri insi. ,, nitate oratio instituitur , hoc proprie quae- - ri: rerumne quarumdam, vel actionum tanta ' ' is sit niphitudo, ut omnis a. ea terminus, Sc is finis absit hae e ipis vero controversiae expli- , , catio ostendit jam quodam modo, numero qui , , nihil dubitini infindatem adjudicare , eosis sine repugnantia id facere non posse. Mul-M to vero elarius idem apparebit , si in nori senes , dc potestates , vocabulorum numeri rus , dc numerare accuratius inquisivero . , , Numerus nescio, quid sit aliud, quam mul-ri titudo rerum, vel actiouuin, quarum singuis lae finitae sunt , & modo suo terminatae .
,, Numerara veso significat explorare, quanta ,, sit multitudo rerum, . Vel actionum quarum
, , dam finitarum , quo eognitum fiat, quinam fines sint, vel tetmini hujus uel illius mul a , titudinis. - ---Has qui cum notioneri y nominis infinitus comparabit definitiones ,ri is sine ullo confestim negotio sentiet, v ri eabulum insist tus sine manifesta repugnan-
. ,, tia cum vocabuIo numerus sociari non pon,i se, atque bina haec vocabula ex eorum esse, , ordine , quae mutuo sese tollunt. 8c everia, tunt. ,, bce. &e. Sed. neque mathematico.
rum infinitum euipiam scrupulum injiciat; illud enim , tametsi ea in. scientia usus dc De quentissimi, & ingenti eam commodo con jun-- cti sit, tamen solum imaginarium esh, di et
ca extensionem , aut numerum imaginarium. Tςrsatur, nec tam actu, quam tentιa solutas infinitum est. ἰ
209쪽
s. si Iibuerit, summa quoque finita, est . Cuiri fini- mahel tym additur finiis , additur aliquid. , quod finitum. numero exprimi potest L alteri s mi ister conis stituto sq. praec. cor.. , ac proinde numerus additur numero sed si numerus , quotiescumque libuerit , numeno addatur, numerus,. qui inde oritur, semper est finitus i lxaec, vergo si finitum addatur stato., quoties libuerit , aggregatum, quoquo semper manebit finitum . I a numquam incies intellessitam insi- nifum Me eollectis quotcumque intelligentiis. -
COROL v. v. Cum multiplicatio sit. iterata adiaditio, ut norunt arithmeticii, etiam si. finitum per finitum quotiescumque: multiplicetis sa ctum semped finitum: erit . . COR o x. Infinitum est immensum , seu men
surari nequit g. 69. , nec finitum. potest esse pars aliquota infiniti L. 1 68.); denique - universim finiti ad infinitum, nulla est. pro
Exten- CC XX , Exten in Male in hum esse πι- aE hs o tensum. quoddam reale infinitqm hilum exsisteret , exsisteret numerus partium reaia,epuis lium amri infinitus sed hoc repugnat. si gnax, a 49. ergos extensum realis infinitium esse nequit.
C OR OBG s. Cum syatiam reala sit extensam, reale, spatimn reale insoleum repuguat. COR Otin. B. Limes extensi est figura f. i89.)r igitur quodvis- extensum Reale figuram,.quamdam habe t necesse est , quod uem veram est de omnii ente eomposito. cisus. 6. Oit. Con
Co Roti L. 3 a Cumi divisio partes nopstificia
210쪽
Da ENTE INHNITO, ET FINIT . 2GF partium lealium actu .infinitum : patet igitur nullum ens coni posivum esse in infinitum divisibile. En novum argumentum pro exsisten . tia entium simpIiciam. S c R o L. Laudatus supra Μoshemius impossibili- Loe .eia talem extensi resis, seu , at ille quidem ait , materiae infinitae , sic demonstrat . Non ne si g. bunt, qui materiam eue volunt infinita ,, a Deo conditam, posse Deum , qua est in- credibili potentia, Zc virtute , huic infini- ,, tae materiae demerst aliquid , dc detrahere , aut partem ejus aliquam in nihilum redige
xa re . - - - Ηoc autem si Deus saceraeis potest , nonne extremitas in il la sit male is ria, quam infinitam tanti ev vosamus, ne,, cesse est unZe enim pars quaedam demi , , ae abradi potest , iis extremum quoddam is habeM , oportet et quo si careat , ne ipsa. - quidem infinita potentia auferre aliquid in- , , de valet . Quod extremum a tem aliquid , , habet, aut quo 1 parte quadam enorema po- , , test privari , id infinitum nemo dixerix..1, - - - Finge Deum partem illam, qua , , adem,t in Meriae. , reddere illi, εc restituere:
quid tum fiet num materia , quae sinua facta fuerat, postquam demia illi fuerat por- ,, tio , Infinita evadet nerum addita illa parte- -- - - - Finita est sine controversia,
illa portio: ergo si ad materiam, unde subis lata est , adjiciatur denuo , , finita quoque
in manebit . ---ου- Hoc vero si dederis,. nonne ipsam materiam finitam esse , statim A simul largiendum. erit Z duo nempe habemus M satio: partem finitam a toto suo latretam , se & totum finitum , quod parse sui quadam privatum est . Haec duo finit conjungun- ,, tur, dc sociamur a Deo Hanc ergo duorum finitorum conjunctionein num putas in- ,, sinitum officeret materiam , quae finita suero mi,