장음표시 사용
181쪽
i 6 ΟNT. SECT. III. CAM VI omnis alterius corporis obstarent : ergo vacuum est possibile. Vide Gassendum. Ponamus deinde sublata omni rerum universitate duo tantum corpora , vel, duos homines solum a Deo procreari , ut jam supra innui , quaeque hypothesis nullam omnino contradictionem involvit : poterunt utique duo haec corporavi quacumque impulsa ad se accedere , rursusque recedere; poterunt idem praestare duo illi homines ; risu, certe dignus foret , qui contenderet , duos hos homines ita at fissime cohaesuros esse, ut unus ab altero divelli nequeat . Iam vero hoc in ea su inter duo cor- .pora, vel inter duos homines vacuum interponeretur. Et denique quid prohibet , ut fingamus mundum hunc ante m rite annos a Deo in nihilum redactum fuisse, de praesente Locmomento rursus condis anne dices inter destructionem , dc iteratam creationem nihil temporariae extensionis intercessisse, sed 'ha,nc illi prorsus contiguam esse λ ita igitur quoque in vase quodam , destructo omni corpors interposito , daretur extensio vacua spatii , neque latera sese hoc ipso contingerent. Sc Ηοχ. Idem probat Lockius ab idea clara, Sedistincta , quam de spatio ab omni corpore Uaeuo animo conformare valemu& i certum qui Pripe est , omne id possibile esse cuius idea clara, & distincta a nobis obtineri potest ; cum omne id earum nostrarum Objectum in possibile, di exsistens rectissime distribuatur b. si
Mundus non est extensionis infinitae , quemadmodum alias commonstrabo : ergo nihiIProrsus vetat, quo minus Deus adjectis novis
semper, & novis corporibus illius amplitudinem augeat ; atqui si ita sit , datur extra
182쪽
Da Ex TEuso, CONTINUO, ET SPATIO. I et mundum actu quaedam capacitas recipiendi corpora a Deo procreanda , quae ipsa notionem vadui constituit S. 1oa '. igitur vacuum extra mundum actu datur. Seuo L. Lockius mihi iam saepe laudatus ex L. ..; mundi limitatione ita argumentationem instruit: si homo vivens a Deo ad extremos mundi libmites transferretur , posset is ibi constitutus maianus suas in altum tollere posset quoque earum digitos divaricare; jam quaeso , quid distantes inter digitos intercedet y Quo brachii extenta ponentur Nonne apertissime vides, necesse, ut adsit spatium sine eorpore ' Vel filiaee omnia fieri posse negaveris , edic , quale futurum sit impedimentum , internum ne iit homine ipso, an externam λ Et si hoc δε utrum substantia , vel acidens, utrum aliquid Ii vel nihil resistet Uim hujus argumenti optimo perspexit Cartesius .acerrimus spatii vacui hostis, utque se ab ea tutum praestaret , admirabilem pontem excogitavit, dicendo: extenβο- ρ-5. nem mundi indesinitam Q. . At ludere hoc pha. - est, non item philosophari; quid enim Vel a.
extensio mundi comparate ad nos tantum, vel
reapse , & in se indefinita est Si primum i uis ipsa terminis , quos nos quidem assignarae
nequimus, constringitur, ac proinde argumen intum toto suo pondere urget; si alterum: insi nita est; cur igitur id aperte non sitetur Cur dubio utitur'voeabulo Sed parcendum viro nuper adeo e peripateticorum schola egresse; apud ipsos siquidem in eonsuetudinem abierat ambiguis id gemis responsi bus sese contra hostiuia incursiones Ermar . CCU. V euum a Iu datur in hoc mura st . quis MCum omnia hujus mundi entia composita, si- in hoc e corpora ex entibus simplicibus consentur mundo.
S. 377. , haecque, nisi compenetrentur, qu - Η ' s casa
183쪽
378 . Ou T. SECT. III. C A P. VI. casu corpus constituere non possent, in certa quadam distantia cohaerere debeant g. I92. cor. a. , necesse est , u inter duo quaevisentia simplicia vacuum quodpiam , tametsi exiguum, intercedat s atqui si ita, vacuum utique in hoc mundo datur igitur assertioni
sua constat veritas ἀScuo L. Non minoris roboris sunt rationes , quas physi ei ex ini possibilitate motux in spm-tio pei secte pleno; ex diversa corporum mundanorum gravitate , ac pondere ex aeqaabiliastrorum motu , & stupenda luminis a stellis fixis ad nos usque propagati celeritate petunt 2 in his tamen , ne in alienam inessem falcem immisisse videar, non immorabor; sed Cartα sit iam, quae meae partes sunt, aliorumque Objectis, ut satisfacion, operam dabo. Ajunt r. ὶ Si spatium vacuum esset possibile , daretur illud in sphaera aliqua , in qu 2 ponimus ominne corpus a Deoe acinthi Irri ; ΩΑ ita nequaquam est; nam dicta in hypothesi , ait Cartesius, , , respondendum est vasis latera sibi in-- vi et in fore contigua Cum enim latet duoeis corporst nihil interiacet , necesse est , ut μ
m. Cum in tet duci corpora nihil interiacet, nec iis immotis quidpiam tutariaeere potest , sa teor, necesse este, ut se mutuo tangant: notavero, cum , etiani si nihil interiaeeat, iis tamen immotis a Iiquid intepiae era , sive interponi potest ff. 19 o. is r. cum schol. . Ad
Verum nemp , de realem corporum contactum
sitis non est . ut nullum corpus, seu spatium plenum intercedae, sed requiritui etiam , ut nullum adsit spatium vaeuum, sive ut iis no motis nihil interponi possit. Certe sine teme ritate negari nequit , posse a Deo in sphaera omne corpus, Persistente tamen ejas figura co .
184쪽
Da ExTENso, CONTINUO, ET SPATIO. I s, nullam quidem esse connexionem inter vas, is & hoc, vel illud corpus particulare , quod is in eo continetur . Quod autem addit . ,, maximam , ac omnino necessariam esse in- is ter vasis figuram concavam, & extensionem is in genere sum tam , , , id quidem non inficior , siquidem extensio ea vel vaeua , vel plena este potest , neque enim , ut ille salso putat , in extensione esse alia corporis constia tuenda est: secus quippe aut mundus foret infinite extensus , aut extra mundum , id est ,
extra omnia corpora corpus exstaret . .
z-ὶ , , Manifeste repugnat, ut distent , sive ut m .is inter ipsa sit distantia, te tamen ut illa di is stantia sie nihil ; quia omnis distantia estis modus extensionis , di ideo sine substanti L,, intellige corpore , extensa esse non Pa-
Distantia dupliei ratione confiderari potest sprimo cum Lockio ea est ipsum spatium se- . eundum solam longitudinem spectatum , ac proinde uti spatium vel plenum , di reale, vel vacuum , de abstractum est , ita quoque distantia alia erit vacua, alia plena , seu realis. In hac igitur hypothesi inter latera sphaerae non erit quidem distantia realis, id est, nihil reale interponetur, erit tamen distantia vacua, in qua aliquid reale poni posset , quo effici- tur , ut ipsa vere distent . Secundo considerari debet distantia , ut est quaedam reIatiis duorum entium inter se , quae ex determinato coexsistendi modo oritur f. i9 I. schol. , a quo entia realiter distantia denominantur. Pro. be igitur advertendum , has duas enunciatiornes nequaquam sibi opponi , ae propterea simul veras esse posse : parietes hujus obara realiter distane e inter pariates huius obara non inteνeedit distautia realis r quod quamquam ex sch. cit. satis mani sel una sit , tamen xursus illustrare juvat. Cum duo parietes e
185쪽
exsistunt , necesse est , ut eerto quodam , Meeali modo sibi coexsistant : hic modus realigalius est , quando inter ipsos nihil reale exsistit, nee exsistere potest; & alius , ac diversus , quando inter eos aliquid reale vel acta ponitur, vel saltem, iis nempe immotis , poni potest: prior essicit: ut denominentur contingui posterior , ut distantes dicamur , α quia uterque modus realis est , parietes hi ve Ise realiter contingunt , vel a se realiter distant. Jam vero patet ex his, nihil referre adimodum , qui essicit , ut parietes coexsistentes dicantur distantes, , seu actu aliquid incer ipsos interiaceat, seu non, modo aliquid interiacere iis immotis possit f. semper enim manet idem modus realis , dc omnino diversus ab illo, quiaos denominat contiguos : ex quo ulterius seia quitur , posse parietes vere , ac realiter distare, tametsi eos inter non sit realis distantia , modo sit abstracta, seu. vacua ; nam idem modus coexsistendi realis perseverat in parietibus anni hi lato omni corpore intermedio , qui ani suit, quique eos distantes denominavit , ponitur quippe actio divina solum in. corpora interposita, non autem in parietes tendere. Atque inde colliges, distantiam non esse modum
extensionis, quo vocabulo Cartesius corpus intelligit sed esse rei tionem odiundam ex ILD-' do duo tum corporum, vel aliorum entium fi-bi coexsistentium ac proinde non posse quidem esse sine corporibus sibi coexsistentibus ,
posse tamen esse sine, corpore inter duo Coexsistentia actu interpostio.'3 Si dicta in hypothesi, sphaerae latera sibi non
ellent contigua, nihilum , quod intercederet: D M. foret extensum a sed , . nihili nulla est exten- , , sior ,, ergo necesse est, ut in sphaera a nisi hi lato omni corpore medio latera coeant , de sibi contigua eisiciantur ..
i. NihiIi nullam esset extensionem positivam, ost
186쪽
DEERTENSO, CONTINUO, ET SPATIO. Igrpropriis terminis constrictam , elle tamen e e. tensionem negativam , & alienis terminis mensurandam . Nimirum in ejusmodi sphaera illulnihilum contentum eatenus foret extensum , quatenus aliquod extensum reale, sive ordo it multaneorum tantae magnitudinis it Iud locari
posset, & termini, quibus illud nihilum concluderetur , non essene proprii ipsius nihili , sed essent ipsa sphaerae latera . Pertinent huc ea , quae dicta sani f. I97. sch. I. n. i. & Σ . Sume paritatem ab umbra , quae nihil positivi est, & tamen extensa, magna ,
parva dieitur , comparate nimirum ad terminos alienos corporum circum positorum , quibus concluditur : vide Montglia . Ceterum est aliquod inter nihilum, & vacuum discrimen , ἡ . 'quod negligere haud oportet : cum nihilum Wiat. r. cogitamus , nulla se res menti nostrae objicie , praeter absentiam Omnis rei ι at vero cum υ ' , cuum cogitamus , repraesentamus nobis & superficiem corporum eorum , inter quae illud intercedit , & potestatem mensura quadam spatium ii lud exprimemdi , quae tamen mensura citra respectum ad corpus, quod ibidem locari
potest, cogitari nequis , ea spatii vacui ideam distinctam ab idea nihili. 4. 3 Solum extensum quodpiam inter duo entia
intercedens efficit , ut ea distent : sed inter latera talis sphaerae nullum intercederet exten. sum et ergo . Et addunt : absolute impossibile est, ut illa entia a se non distent, inter quae actu intercedit extentum reale: ergo etiam ala opposito absolute impossibile est , ut illa a se distent , inter quae actu non intercedit extenis
asi. d. M. solum extensum Vel eonererum , vel abstractiam inter duo entia intercedens &c. e. AG solum extensum eoneretum , seu nen ereale , n. M. sic d. m. n. con. Ratio ex ad-
Me dictis satis est inanifesta , nempe hoc in
187쪽
33a ou T. SEc T. III. CAp. VI.easu inter sphaerae parietes non intercederet
extensum concretum, sive reale , quia nullum corpus actu interponeretur intercederet tamen extensum abstractum, seu vacuum, cum possibile sit , ut parietibus immotis corpus quodpiam extensum interponatur . Ad id , quod adὰitur, ratio dispar assignari potest: hoe ipso
solum , quod extensum reale inter duo entia interponatur, jam satis impeditur , ne ea sibi contigua sint f. Iso. 3, unde necessario consequitur , ut eadem a se distent 3 contra ex eo , quod nullum extensum reale inter duoentia interiaceat , nondum concludi potest eα sibi esse contigua , adeoque a se non distare .Ejus rei ratio est , quod ad duorum entium eontiguitatem duo requiruntur , nimirum uenullum extensam reale actu interponatur , icneque iis immotis interponi possit: jam vero, cum duo ad rem quampiam constitutiva requiruntur , uno eorum posito res ipsa nondum poni. tur, tametsi vel uno sublato res eadem quoque
s.) Leibnitius putat vacuum cum idea mundi
optimi pugnare s at vero imprimis mundum eo , quo ipse .statuit , sensu nequaquam optimmum esse alias demonstrabo : deinde ad munis dum optimum pertinet utique eorporum mundanorum motus; quare cum in spatio perfecte pleno nullus fieri motus queat , vacuum cum notione mundi optimi adeo fion pugnat , uvetiam in ea includaturis Denique , ut summatim omnia complectar , ajocum Fortunato a Brixia , , spatium vacuum nonis esse aliquid reale positAtim , sed quemadis modum dum olim dixerat S. Augustinus .ri spatiosum nihA . Reale tamen dici potest, , , sumendo reale pro omni eo sive positivo. , , sive negativo , quod ab intellectu non des, pendet . Nullo quippe cogitante intellactari distant a se mutuo puncta a, b. - - - Exe t
188쪽
DE ExTEMso, CONTINUO, ET SPATIO. I 83,, tensum porro dieitur spatium , amnserabι-ἰε Ecc. eodem plane sensu , quo exuno de
is mensurabilis vocatur umbra , - - - Exten-
M Iian nempe, di mensura evax dicitur spa- ,, tum , quatenus extensum , & mensurabile,, corpus potest in ipso spatio locari. - ,, Haec porro cum ita sint , Iiquido apparer , is frustra quaeri, num spatium obstantia sit , M vel aceidans. Manifestum enim est, neutrum is horum esse, aut censeri posse spatium , ut- , , pote nihil reale positivum , quod duntaxatis in subsi1ntiam , & accidens potest jure diis stribui . - - - Nullatenus demum ossici , ,, spatium etiam ab iis , qui illud admittunt, ,, imaginariam nuncupari. Siquidem no id-M eo dicitur imaginarium , quod ab imagina. ,, tione dependeat . sed quod illius dimensio ,, nes, ut optime ait Cl. Gastendus La , im c. ,, star corporearum , quae in sensus cadunt , posse dimensionum imaginemur. ,, Videatur quo. que Ηuetius b Sed satis de spatio i nunc b cende loco, & sim, uti dic de tempore, di motu fur phia
De Loco , Tempore , o Motu . CCVL Cum plura entia simultanea in seis obsie xῖe physice continua coexsistunt , atque se . ordinata spatium reale constituunt , quodvis ρ' 'Ens modum quemdam realem, ac determinatum ceteris coexsistendi habet , qui efficit , ut ens sit ibi, ubi est, quique fundamentum praebet realis relationis distantiae , prioritatis , aut posterioritatis , quae est inter dum quae visentia; neque enim alia est ratio, quod duo entia determinatam illam a se distantiam
189쪽
1 4 ONT. SECT. III. C Ap. VII. tumet obtineant, quam quod eos determinatos sibi coexsistendi modos habeant , quibus mutatis ipsa quoque mutabitur.
CCVII. Per modum realem , ac determina tum , quo ens unum ceteris simultaneis in eadem serie physice continua eoexsistit , fari equastioni: ubi ens sit. Cum huic qiuestioni res,ondendum est , teste experientia referimus ens , de quo quaeritur , ad alia proxime co- exsistentia , ejusque ab illis distantiam , pri ritatem , posterioritatem, dc alias similes relationes investigamus, ac determinamus; quin& locum entis , & permansionem illius in Ioeo ex immutatis his relationibus dijudicamus, cumque haec praestitimus , quaerenti locum entis satisfactum est ; sest hac ratione aliud non agimus, quam quod determinatum modum hujus entis ceteris coexsistendi , qui nempe harum relationum fundamentum praebet . praec. , investigemus, ac determinemus: igitur per modum realem, ac determinatum , quo ens unum ceteris simultaneis in
eadem serie physice continua coexsiliit j soris- fit quaestioni, ubi ens sit. SCHOL. Ita quaerenti , ubi sit Liber a in serie
librorum continua , satisfacto , cum daeo libruma esse altero b priorem, altero c posteriorem, tantum a d , tantum ab e distare : idem patet ex modo, quo locus desideratus in mappa geographica designari solat. CC Uil I. Locur realis e ' realis , ae dete minatus modus coexsistendi ceteris simultane irin eadem serie p0sice continua. Locus realis
est id , per quod latis fit quaerenti, ubi ensiit , ut per se omnino manifestum est ; sed
per modum realem , ac determinatum Coexsistendi ceteris simultaneis in eadem serie physice continuae satisfit quaerenti , ubi ens sic
190쪽
determinatus modus coexsistendi ceteris. simultaneis in eadem serie physice continua . Co Roth. I. Locus igitur realis cujuslibet entis pendet ab aliis proxime positis ἡ quapropter
essentialiter relativus 3 & abfoliatus non rea his , verum imaginarius est, quemadmodum de spatio dixi fg. χο r. cor. I. I9p. sch. COROLL. 2. Locus cujusvis entis determinatur per distantias, adeoque per Iliaeas rectas, quae
ab aliis ad illud duci pollunt S. is r. , di ibi
est, ubi recta concurrunt. Co RoLL. 3. Locus non habet internam cumente connexionem, neque in eo quippiam mv. tare potest: est igitur externa solum entis deis
terminatio f. s 8. 3, qua mutata ipsum proprie non mutatur g. iis . . SCHOL. Cum extremitates linearum , quae locum determinant, puncta sint, locus entis instar puncti consideratur, inde optime Cartesius observante V Volso monuit, nos , cum de lo- eo emis agimus, non tam figurae , te magnitudinis, qua in positionis solius rationem habe. re ; quo etiam si, ut eorpus unum in alterius locum succedεre affirmemus , tametsi multo majus, aut minus sit, modo eumdem coexis
fistendi modum obtineat : id quod astronomis
quoque perfamiliare est . Porro quae ratio est inter partem , & totum , ea quoque videtur inter locum , di spatium ; concipimus enim spatium velut ex multis locis coalescens . Lo.eus nimirum absolutus, dc imaginarius est de . terminata pars spatii imaginarii, quae enti cui piam respondet, quaeque ab eo, si compositum sit , repletur ἱ locus autem realis est pars spatii realis: cum vero spatium reale sit ordo si. multaneorum in serie physice continua coex si , . sentium , non videtur in hoc ordine pars alia assignari, aut concipi posse, quam deter.