Sigismundi Storchenau, ... Institutiones metaphysicae in 4. libros distributae. Liber 1. 4.

191쪽

minatus cususvis entis ceteris coesistendi modus ι ex his enim diversis, sed tamen pro quo vis ente determinatis coesistendi modis oritur ille ordo, quem spatium reale dicimus. Deinde tametsi locum imaginariam absolutum dixe.rim, id tamen non ita accipiendum est, quasi ille sub nullo respectu relationem involvat. Nempe universim locus concipi nequie sine relatione ad puncta quaedam, vel entia, quae cogitatione saltem nolira fixa sint , re perma. nentia ; jam vero entia hare fixa vel realia

sunt , vel solum possibilia , quae intra , vel

extra hoc universum poni posse cogitamus ; si primum : adest relatio realis distantiae . atque adeo etiam lotus restis si alter*m non habetur relatio realis distantiae , cum non adsintentia , quae realiter distent, nec proinde I cus realis , sed imaginarius soluin , aliquo tamen respectu relativus ad entia , quae poni posse concipiuntur. Certe relatio id mere possibilia ob terminum mere possibilem, non rea.

lis , sed solum possibilis dicenda est; tum e.

nim omnis relatio constet subjecto , termino ἡ& ratione iandandi, nequit, ea vere realis es.se , nisi omnia haec tria pariter realia sint ;alias posset quoque actus esse realiter consenta. neus , vel distentaneus legi , quae non reapse

exstat , sed solum possibilis est . Atque hine

toti universo, cum pro ente unico accipitur ,

vero sensu locus realis tribui nequit competit ipsi tamen imaginarius, vel abstractus compa. rate ad entia extra ipsum possibilia, quibus , si

producerentur, certo quodam , ac reali modo coexsisteret. Denique eum loco adhuc explicato consendi non debet locus, a communi loquendi eonsuetudine vulgaris dictus, per quem determinata quaepiam rerum series indicatur , cui res aliqua extrinsecus solum praesens est . ita videlicet. ut ad eam seriem tamquam Pars

non pertineat: ita dicimus Cabum in templo , schola, horro, esse. CCIX.

192쪽

Da Loco, TEMPO , ET MOTU . It CCt X. Situs est modus realis , ac determi- situs est naeus eeteris simultaneis tu ferie interrupta

eoe issendi. Cum de entibus remotis, ac di- a' h l stantibus agimus, iisdem non locum, sed si- in interutum ad sese tribuere vulgo solemus i ita e- rusti: s. nim cujusvis stellae comparate ad tellurem situm aliquem determinamus : igitur quod inentibus in serie physice eontinua coexsistentibus locus est, id in entibus in serie interia rupta positis stus vocatur , atqui in illis. locus est realis, ac determinatus modus coexsistendi . praee. : ergo etiam situs est realis , hc determinatus modus coexsistendi ceteris in serie interrupta positis. COROLL. I. Quae de Ioco dicta sunt , ad situm quoque pertinent s unde de situs per distantias , quas i i nere rectae metiuntur , designandus est , de quae ab ente tertio eamdem habent distantiam , eumdem si tuin comparate,d illud obtinent. CORO . a. Si ens unum aliquod in serie quadam continua positum ad alterum remotius eis

jusdem seriei referatur, ea pro interruptis haberi possunt : quare & iis situs eongrue tribuitur . Inde vero patet in usu horum vocabulorum, Ioel, & situs, magno non esse opere laborandum. SCHοι. Sunt quaedam , quae contra stabilitam oeeu loci realis definitionem pugnare Videntur. muri. Admissa hae definitione sequeretur ens, quod dubiis. unicum exsisteret, non fore in loco reali; ae. qui hoc videtur absurdum esse , quod enui non est in loco reali, est nusquam , & quod

nusquam est, nota exsistit, unde ens tale ex .i sisteret, & simul non exsisteret. P. c. M. n. m. Θ d. rationem adjectam : quod non est in loco reali, est nusquam hoc sensal quod determinato , ae reali modo simultaneisi non coexsistat . e. hoc sensu ; quod absolute

193쪽

non exsistat, n. Imprimis ens , quod unIeunexsisteret , quale est mundus totus pro uncente sumtus , effet in loco absoluto imagina

rio , cum illi pars spatii imaginarii ejusdem

extensionis respondere concipiatur esset quo. que in to eo respectivo ad alia entia possibili liquibus , si ponerentur , hoc ipso certo modo coexsisteret . Quia tamen neuter horum Ioco. rum realis est , neque ens illud foret in loco reali . Deinde esse n quam duplicem sensum contineta jam excludit determinatum , ac rea. lem modum coexsistendi simultaneis, jam vero ipsam actualem exsistentiam : illud in hoc ei. su verum foret non item alterum . Neque vero mirum cuipiam videatur inter haec di .scrimen a nobis poni , ut enim jam Lockius advertit, exsistere duntaxat non habet necessa. ria in connexionem cum loco reali, sed ea pri.

muni oritur ex hypothesi , quod plura simul exsistant : aliud nimirum est exsistera , aliua eoexsistera, sive , ut ille quidem ait, si tuari, vel loeari . Si igitur unicum ens a Deo proia crearetur , illud quidem exsisteret per se , &in se, non tamen siluaretur , Vel locaretur , id est, non exsisteret in loco reali et cum nosthaberet realem modum coexsistendi simulta. neis , quae nulla serent . Exemplum sume inumero; si ens unicum exsisteret, nec exsiste. ret numerus realis , nec ens illud esset in nu. mero reali d ita quoque in hac hypothesi nec daretur locus realis , nec ens illud foret ialoco reali. i. Si locus realis esset determinatus modus co exsistendi, sequeretur numquam dari posse lo- eum realem absque ente; sed id a vero abhor. reis possum quippe absque contradictione comcipere locum realem, di tamen negare Posse iaillo esse ensa . c. M. n. m. Possum quidem absque contradi.

194쪽

Ds Locol, TEΜpo RE, ET MOTU . I 89 se in illo esse ens quoddam determia atum sat nequeo excludere aliquod ex omnibus inde-sterminate sumtum . Fieri nempe diversis ex caussis potest , ut corpus quoddam determinatum a in loco reali b, quem concipio , ex si stere nequeat , at fieri non potest , ut locus

quidam realis sit possibilis , in quo nullum

prorsus corpus ex omnibus possibilibus exsistere queat , nam dum pono locum realem a eLie possibilem , pono explicite possibilem esse

modum realem a coexsistendi ceteris ι & cum pono in loco reali a nullum poste corpus exsistere , pono implieite , nullum possibile esse

corpus , vel quodcumque ens tali modo affectum, quod aeque repugnat, ac si, dum al5rmarem dari posse numerum realem , negarem simul exsistere posse res numerandas. Fingamus , ajunt Deum procreasse omnia

possibilia , 5c posita hac hypothesi omnia verius anam plagam , dextram , aut laevam moveri e mutabunt igitur locum realem , & tamen nullus realis modus coexsistendi mutabitur neque enim inter se distantiam mutarent , cum omnia simul moveri ponantur ,

neque praeter omnia possibilia aliud possibile concipi posset , a quo distantia quaedam de terminanda se reis sequitur igitur , locum rςalem in reali coesistendi modo nequaquam constitui . Propitio Nun ne evenit , ut hypothesis haec

multis ex capitibus secum ipsa pugnet ; imprimis enim absolute fieri nequit, ut omnia ponsibilia a Deo procreentur , infinitum namque

exhauriri nequit e deinde , qui ponit omnia possibilia actu simul exsistere , ponere simul debet omnia loca possibidia jam actu esse occupata hoc vero posito omnis motionis impossibilitas inducitur. Sed demus nonnihil adversariis , & abstrahamus interea ab his repugnantiis tum autem hypothesis fere coincidet

195쪽

xpo ONT. SEc T. III. CAP. VII. det cum ea, quam Clarhias olim Leibnitio A. . jecit : ponamus , ajebat is , Deum totum hoc

universum vel ita creasse, vel ita nunc trans- .serre , ut manente reliquo universi ordine sol noster eum in locum perveniat , quem nunc stella Sirius occupat; quid igitur , quaerit , nonne hoc in casu ordo , modusque coexsistendi entium mundanorum non mutaretur , traularetur tamen locus & totius universi , dc singulorum ia eo entium ὶ At vero eum uat. versum non sit in loco reali , quemadmodum

supra dixi, locus, qui dicta in hypothesi mu .

taretur , non realis, verum solum ima cinarius foret , polletque is determinari ex mutatione distantiae a corpore quodam , quod extra to tum universum immobiliter poni concipere

tur.

q. Determinatus modus coexsistendi simultaneis non est immobilis ; sed locus realis omnium consensione immobilis est : potest quippe eas unum occupare locum ab altero relictum: igi..tur determinatus modus coexsistendi non est llocus realis. I i. d. M. hoc sensu r quod remaneat amoto inde ente , ρ. M. hoc sensu e quod moυea ur cum .nte moto n. M. sic d m. n. cons. Locus rea

lis nequit alio sensu dici , aut elie immobi. lis , quam hoc : quod eum ente moto no moveatur , quod optime in hac sententia sal. Vatur; nam quam primum ens quodpiam moveri incipit , perit ille determinatus modus co exsistendi simulta ne is , singulisque dein mo. mentis ens illud novum senaper , dc novum' aequirit , atque ideo de loco in locum trans. ferri dicitur . Loeum autem realem ita esse immobilem , ut amoto ente remaneat, Vehe menter nego sequeretur enim inde locum realem esse absolutum , contra quem eaedem rationes pugnant , quibus supra spatium abso llutum reale non esse evici S. i 9 . . Neque

196쪽

Da Loco, TEΜPORE ET MOTU . Is Ivulgaris persuasio quidquam obstat nam im mobilitas ea , quae secundum vulgarem ideam loco tribui solet , non ad locum realem, sed ad imaginarium, id est, ad em partem spatii imaginarii , qaae enti respondere concipitur , pertinet : concipimus nempe idem punctum , vel eamdem partem spatii imaginarii , quae prius enti in loco a exsistenti respondebat ,

fixam , ac immobilem remanere , nuneque aliam ejusdem spatii partem eidem enti iam in loco b exsistenti respondere , neque id sine fundamento : possibile enim est , ut illuc sta-.tim aliud ens ponatur. Atque inde quoque

patet, quo. sensu possit ens locum ab alio relictum occupare. Ens nimirum eatenus in locum alterius succedit , quatenus similem ino--lum coexsistendi simultaneis obtinet, quo fit ,

.ut illi idem punctum spatii imaginarii , quod

.antea alteri tespondebat, jam respondere coniscipiamus o obtinet igitur ens locum imagina iazium eumdem numero, Fc locum realem eumdem Deeie cum eo , qui ab altero ente relictus est neque enim idem numero modus ab unciente ad alterum transire potest , cum accidens extra substantiam exsistere nequeat, sicut non

Polluin rotunditatem ex uno m8rmore transia

ferre ad aliud. s. Nullum ens potest locum realem mutare , quin moveatur a sed si locus realis seret deter minatus modus coexsistendi , fieri posset , utens locum realem mutet , nec tamen movea

tur : fieri siquidem potest, ut circa ens a laquiete positum alia b. c. d. moveantur , quo casu ens a semper acquireret alium determinet

tum modum coexsistendi ipsis b. e. d. Quia generatim nulla mutatio loci concipi potest si .

ne motu : ergo.

d. M. Nullum ens potest locum realem active mutare , quin moveatur , e. M. passive n. Id. & sic d. m. n. cons. Eas passiue locum re lem

197쪽

Iem mutat , quod ex se ad. hanc mutationem nihil conseri , sed alioruu duntaxat entium , quae moventur , occasione novum modum iiDdem eo exsistendi acquirit : illud vero actita Iocum realem mutat , quod, cum in se habeat ejus mutationis rationem sulficientem, ad eam Teapse concurrit . Illud fieri posse lubens admitto , non item hoc at cnim generatim nulla mutatio loci concipi potest sine motu ita sane e at sine motu , qui sit in aliquo ex Pluribus entibus, non vero, qui determinate sit in eo ente , de cujus loci mutatione quaeritur. Cumprimum situm plurium entium inter se mutatum suisse observo , rite colligo inotum aliquem in uno , vel altero horum entium

contigisse, sed qnod illud sit , nondum exinde constat et investigari igitur debet , in quo

ente hujus mutationis ratio sufficiens contine tur, quo detecto constabit illud active , reli qua passive locum realem mutas te. Ens itaque quodvis potest locum realem passive mutare , quin moveatur, non autem active. Ratio est quia , cum motus sit continua luci mutati cum ratione sufficiente in ente , ut infra dicam , omnis motus est activa loci mutatio 3 si igitur ens active locum realem mutaret , quin moveatur , sequeretur illud moveri , de non moveri : contra nullum absurdum ex eo oritur , quod ens passive locum realeni mutet ,

quin moveatur; immo id per se se consequi. uri modus enim , quod ens a enti b co exsistit, non solum ab ipso ente a sed a positione quoque entis b pendet , unde sive ens a ,sive ens b moventur , ipse quoque mutatur . Neque vero hic etiam obest , quod idea vulgaris omnem loci mutationem cum Inotta C On- Iunctam repraesentare videatur ea enim ruς-

sus , ut supra de immobilitate dixi , non tam ad locum realem pertinet , quam ad imaginarium, qui omnino a nulla eiis e mutari potest , ' quin

198쪽

Da Loco, TEMPORE, ET MOTU . quin ipsam moveatur: satis fit illi praeterea per hoc , quod neque ulla loci reatis mutatio fieri queat sine aliquo mota , qui sit vel in hoc,

vel in ente aliquo alio. . Dices fortasse : nequit ens locum imaginarium 'mutare , quin moveatur et isitur nequit etiamans locum realeni mutave . quin moveatur .

Sed ratio distis in eo est; quod locus imagiri narius , cum absolutus sit, a nullo alio per deat, quam ab hoc ente, a quo repletur, unα de consequens est, ut ratio sufficiens, cur lacus imaginarius mutetur , veti in ipso loco . vel in ente ibi collocato contineatur, jam vero primum ella nequit , cum locus imaginais xius nihil sit reais; alteram mutem si iut, hoci ipso ens illud movetur, nam motus ei, mutatio loci , cuius ratio sufficiens est in ente r'igitur in aperto est, omne ens moveri, quod locum imaginarium mutat . Ab opposito locus realis hoc ipso . quod sit ellentiali tre Telativus , non tantum ab hoc ente , sed etiam a vicinis coexsistentibus pendet , ut jam plus dictum est : quare ejus mutationis ratio vel in hoe ente , vel in quo Vis alio , quod relationis terminum constituit , contineri potest, quo fit , ut modus realis coexsistendi alicujus entis etiam quiescentis toties mutetur , quotaes alcerum, ad quod istud resertur , moveri incipit. Ad extremum & istud adnotasse juverit, inter mutationem loci realis, de ejus amissionem magnam interelle discrinien s maiatari nimirum locus realis nequit , nil una Glius aequiratur , quod ut fiat , necesse est, ut AEx pluribus entibus coexsistentibus unum saltem moveatur: sed amitti 4ocus readis absolute potest absque omni motu ε si enim uno ente persistente omnia reliqua .an nihilarentur . ensillud non foret amplius in I.to reali, cum non haberet amplius, quibus coexsiiteret.

199쪽

Re is N T. sa e T. III. C A p. VII. In sucis CCX. In continuo iaceessivo . is s. eer. Cς si ψης plura entia in serie continua ita disponun-eonii ' tur, ut repugnet duo eorum simul exsistere ,

nua da- utque tamen . semper uno desinente alterum

Or- exsistere incipiat . Secundum hanc igitur re-'' gulam omnium successivorum Ioca eodem modo determinantur , & haec determinatio s- mi litudinem parit in mo do , quo entia sucia cessiva, se consequuntur et quare eum id genus similitudo si ordo sq. . , in entibus com tinua serie succedentibus ordo quispiam exstat.

.e in eo CCXI. Tempus reale es ordo oecessivorum tempus in seria eontinua . Id est tempus reale , ex νς- ς quo petitur responsum , ut satisfiat quaestioni, quaendo, vel quamdiu res quaepiam exsti terit , exsilat, aut exstitura sit; sed id est ordo successivorum in serie continua: ex multitudine enim rerum succedentium judicamu 1ongitudinem , aut brevitatem temporis , &illi , qui ad nullam rerum successionem animum advertunt , quod contingit profunde dormientibus , - aut quorum cogitatio in uno objecto cum voluptate defixa est, tempus e iam longius interea effluxisse non percipiunt; sc quoque actionem aliquam praeteritam ad tempus eo remotius relegamus , quo plures actiones successivas inter illam , & praesentem intercessisse, aut intercedere potuisse advertimus: ergo tempus reale est ordo succes, i suorum in serie continua . 'COROLL. r. Quo plurium idearum succedentium intra idem intervallum ens quoddam sibi conseiunx est , eo longius judicat esse suum tempus f inde fieri potest , ut animalculum , quod per aliquot solum horat exsistit, ob ve- loeitatem tamen idearum succedentium Lecu. tum sibi vivere videatur. COROLL. 2. Tempus numquam illum exsistit,

200쪽

Da Loco, TEMPORE, ET MOTU . I9s

ed pars solum aliqua , quae propterea tem pas. presens vocatur uti prateritum dicimus, quod ante exstitit , dc futurum , quod postea ex

CORO . 3. Positis rebus in eontinua serie sibi succedentibus ponitur , & iis sublatis tollitur tempus reale, ante mundam igitur conditum non fuit tempus reale , verum cum illo incepit. SC HOL. Uerum tametsi sublatis rebus successivis auia non exstet tempus reale, sive soneretum, da-tema ustur tamen abstractumi, vel Imaginarium , quemadmodum dictum est ste spatio , quoeum tempus maximam analogiam habet ; sicut nimirum ibi spatium Iconcipimus , ubi, etsi Mnactu ponatur, poni tame potest corpus quodpiam, ita quoque cogitamus tempus este, cum possibilis est ordo rervin succedentium , licetis reapse non exsistat s unde tempus istuc etiam ante ipsum mundi ortum, ponimgs, atqu regrediendo nullum in eo initium deprehen dimaq , quemadmodum spatium quoque undequaque infinite extensum est. Concipimus Porro tempus hoc imaginarium , velut ens com- politam ex partibus successivis, continuis, nec interne differentibus , 5e a retas successivis diastinctiam , cui ismen eaedem coexsistant : aliaque adeo ut continuum quoddam secundum colam longitudinis mensuram extensum et quare ut spatium per eorpus mathematicUm trine extensum , ita tempus per lineam rectam continuam recte repraesentatur ; cum enim puncti fluxu generatur linea, prodit totum quodpiam ex partibus continuis, & prorsus similibus comia

Postium, in quo una solum pars praesens est . quae per vestigium actuale puncti fluentis designatur , dum interea huic puncto ita fluentires successivae coexsistunt. 'CCXII. Duratio est continuata entis exq- ouid I 1 sten-