장음표시 사용
171쪽
Laris patii pQuae hujus spatii
166 . O Me. SA c T. III. CAP. VI. Decessiva, quae , tamets non coexsistant, ita tamen inter se conjunguntur , ut , dum uianum desinit , alterum incipiat exsistere , ut
dies , mensis , annus. Inde ens vocatur permanens, cujus essentiales a etermiqationes sunt si mu ita neas, ut horologium s successivum vero, cujus determinationes essentiales sunt succes.s vae, ut tempus, motu .
COR OLL. Omne continuum vel est permanens, vel successivum.
CXCVI. Ubi advertimus locari posse ali
quod ens compositum , quod in cosmologia corpus vocatur , ibi spatium adesse dicimus ;negamus contra dari spatium, cum nihil amplius locari posse cogitamus : sic dicimus non superesse in templo spatium , eum illud homi nibus jam consertum est. Res ad tisum loquendi attento per se manifesta est: igitur ratione ideae vulgaris habita spartam recte dicitur locandorum corporum possibilitas. SCHOL. Hoc porro spatium vulgo xoncipimus
tamquam receptaculum ab omnibus rebus vacuum, in quo reponi potest, quidquid lubet , seu ut aliquod trine extensum , continuum , similare , & a corporibus in eo exsistentibus penetrabile. His ratiocinando adjicimus ex te nissionem interminatam, divisibilitatem in infinitum , aeternitatem eum necessitate, ac immo. bilitatem quae breviter demonstranda sunt.. Tribuitur igitur spatio, . .) Interminata extensios numquam enim cogitando eo pervenire liret, ubi concipiatur non esse amplius possibile , ut eo us quoddam locetur: nimirum ubicumque extra mundum co
172쪽
Ds ExTENso, CONTINUO, ET SPATIO . I 6γα. Di υἰsibilitas in infinitum i quod enim cumque intervallum, quantumvis minimum videatur , in hoc spatio assumtum semper in duas partes aequales dividi potests unde in ejus divisione numquam a d finem pervenitur. Quod ut accuratius pervideas , pone duo entia simplicia a, & b intervallo quovis distantia, ajor inter a , dc b potest poni tertium c aequaliter ab utroque distans , quin alterutrum contingata nam si ens e ita in medio positum contingeret ens a , contingeret hoc ipso etiamens .b, cum ponatur ipsum c in medio aequaliter ab a , dc b distans ; sed si ens e continiagit ens a , . eum illo compenetratur cf. I91. ):. ergo etiam si ens e contingit ens a , cens e compenetratur eum ente b, id est, . si medium C alterutrum H, seu a, seu b contingeret , sipsum esset cum utroque, tam a , quam bicom penetratum, atqui si ens c esset cum utroque
compenetratum , etiam illa duo serent inter se compenetrata, quod absurdum est ponuntur enim haec duo a , & b ex hypothesi di
stare , cum autem compenetrantur , non di
stant igitur si ens e in medio positum intera, dc b alterutrum contingeret, illa duo a , de b disti rent simul, & non distarent, quod cum fieri nequeat , evidens est inter quaevis entia simplicia a, & b quocumque intervallo distantia semper posse poni medium e , sicque illud intervallum in duas partes aequales dividi. Di- rico id de quaeumque intervallo , nam hoc ar- ρh; l. 'gumentum semper ; &in infinitum redit . Vid. νa insipis
rum possibilitas aeterna est , ac necessaria, nec initium, aut finem habere potest: igitur idem de possibilitate locandorum corporum affirmari
cogitando quidem alio transferri potest i sume
173쪽
vibject sti68 ONT. SECT. III. CAP. VI. enim partem aliquam b inter a , & c , eamque alio cogitatione tua transser: jam quaero , quid facta hae translatione inter a , & c coa.cipis potestne ibi locari corpus t nihil sane est , quod impediat : igitur spatium ibi est . ubi illud abstulisti, ac proinde nihil transtu
CXCVII. spatium adhue expositum non est quidpi am reale. Imprimis enim generatim
possibilitas entium non est aliquid reale igitur neque possibilitas locandi corpora, in qua hoc spatium constituitur . praec. . Deinde quidquid minit, uel substantia est, vel accidens I. ras. cor. i. ὶ : atqui spatium istu ἀnequit esse substantia , repugnat quippe substantia infinite extensa , & divisibilis c I.
37M ), item aeterna , ac necessaria praeter Deum f. ii . : nequit esse accidens; accidens enim non exsistit extra substantiam 1 s. cor. 3. , spatium vero hoc debuisset ex. sistere, antequam substantiae crearentur. De nique non intelligitur accidens infinite extensum, &divisibile: ergo spatium adhuc expositum non est exsistens, seu reale. CORO Q. Omnibus igitur entibus sublatis nullum reale spatium remanet.
SCHOL. I. Atque inde spatium istuc imaginarium , abstractum, aut Naeuum , de quo PDoea , dicunt; item abolatiam , cum a rebus actu locatis .nequaquam pendeat possibilitas enim Iocandi corporis absque actuali locatione optime subsistit. Quare spatium absolutum Se in te non est. Neque, quae opponuntur , mulis Mhabent ponderis: ajunt nempe. - spatium , quod sublatis omnibus entibus rein manet , est mensurabile ; sed quod est mensu- rabile, est quoque reale et ergo spatium, quod sublatis omnibus entibili remanet , est reale.
174쪽
Quid λ quod spatium istud dicatur magnum ἰ
φarvum , quantum &c. sequitur proinde exsistere spatium quoddam , quod absolutum sit ,
Iri. d. M. est mensurabile terminis alienis e. m. terminis propriis n. M. sic d. n. eo . Ea-
. tenus solum spatium illud , quod sublatis re bus omnibus superesse intelligitur, dici potestimensurabile, quatenus ordo, quem res , si ibi locarem uet , constituerent , per determinatam mensuram explicari potest non vero , quasi illud haberet partes realiter exstantes , quibus mensura applicari posset. Ordinem nempe entium coexsistentium , qui vel actu datur, vel dari saltem poste concipitur, per distantias explicamus , quae distantiae mensurabiles sunt e quod cum facimus , designamus mente termimos, quos ab ipsis entibus locatis , vel locandis abstrahimus, enunciam usque tot , exempli causi a , Orgyas, palmos , pedes, interponi pon. se , atque sic alienis terminis spatium illud
mensaramus propriis certe metiri ipsum ne - quaquam possumus, cum enim non sit aliquid reale, nec habet partes realta , nec etiam terri
minis propriis concluditur. Cum deinde dicitur quantum , magnum, parvum , verum id est , si haec in abstracto , de mashematice . non item si in conereto , de realiter intelliis gantur . Nimirum mensurabile , quantum , magnum , parvum tam in concreto prout denotant in recto subjectum reale , in obliquo ero ipsam mensurabilitatem , quantit tem .
magnitudi aem, parvitatem; quam in abstracto accipi possunt , cum aliud non significent , quam ordinem , qui per distantias exprimi possit: quemadmodum esse numerabile de quoia
vis numero concreto aeque, ac abstracto verissime assirinatur . Sicut igitur quantitas mathematica eth vera quantitas , bc vere mensurabilis , tametsi realis non sit ; ita quoque hoc torchen au Metaph. L. L H spa.
175쪽
patium, licet reapse non exstet, est tamen ve. ro aliquo sensu mensurabile , magnum , parvum, non quidem quasi veros, ac reales haberet terminos, sed quod tales concipi possint. a. in Deus potest alium adhuc mundum a nostis penitus distinctum condere : ergo necesse est , ut extra hunc mundum actu detur spatium, in quo nimirum is locari possit. R. Spatium , quod extra mundum hunc aspecta- bilem datur , imaginarium duntaxat est , non reale , non enim alter mundus in spatio reali
locari deberet , secus istud ipsum quoque spatium alio reali, & istud rursus alio , atque sic in infinitum , egeret; sed Deus, si conderet
alium mundum , conderet aeum in spatio imaginario, de condendo mundum simul conderet novum spatium reale, quod nempe in reali si- itaneorum ordine consistit , ut infra dicam . Probe igitur sciendum : reale spatium cum mundo praesente initium habuit , dc siequoque aliud spatium reale inciperet exsistere, si alius mundus crearetur; interea tamen spatium imaginarium jam ante datur , quatenus nempe concipimus possibilem esse ordinem rerum ipsis nondum procreatis sicut possumus
cogitare rotunditatem absque corpore rotundo, aut numerum sine rebus numeratis verum ut - talis rotunditas , vel numerus non est realiter
exsistens, ita spatium illud non est reale, sed imaginarium , ac mera possibilitas recipiendi
a. 3 Potest Deus totum hune mundum alio transia serre t igitur extra hunc mundum . Videmur actu esse spatium reale; translatio enini' entis
fieri nequit nisi ex una parte spatii realis in
kliam. R. Nego id, .quod in consequente insertur Una cum sua ratione addita. Pone , quod captu facillimum est , duo solum corpora , vel duos homines , nihilque praeter ea condi poterunt
176쪽
DI EXTENso, CONTINUO, ET SPATIO. I prcerte duo haec corpora ad se mutuo a Deo propelli , poterunt duo illi homines ad sese vel accedere, vel contra recedere; in utroque vero hoc casa fieret translatio corporis ex umna parte spatii imaginarii in aliam, neque lamen ulla hae in re repugnantia ostendi potest . Fatendum tamen , mumdum posse alio oransferri , i locutionem esse non satis propriam , non quidem quod motus verus , ac proprius in vacuo haberi nequeat , sed quod non adesset mutatio quaedam distantiae realis , quae cum motu proprie sumto alias semper eonjungitur; cum enim nullum ens reste exintra mundum totum exsistat , a quo is realiter distet , nulla quoque realis distantia , posita hac translatione , mutaretur. Praeterea cum iaspatio illo imaginario non adsint Partes rea des , nullam quoque in eo partem designare possumus , nisi quatenus aliquod corpus locari poste cogitamus : inde , quia possibile est , ut Deus alium mundum praeter nostrum condat , di quia , si id reapse seret , illi responderet pars spatii imaginarii alia ab ea , quae nostro nunc mundo respondet , amoto per cogitatio- rem novo illo mundo nostrum illuc transferri a Deo posse concipimus , ex quibus omnibus nequaquam sequitur, jam nune extra mundum spatiam reale exstare. Universim denique voculae hae: fie , ibi , alibi, in usu vulgari se ἡre ad spatium reale solum applicantur . unde vero sensa diei nequit: mundum potuisse hie, ibi, alιbi condi, inisi ilare addatur pars spatii imaginarii per possibilem alicujus corporis locationem designata. SCHOL. 2. Sunt praeterea nonnulli, qui, dum spatio huic veram tribuunt actualitatem , illud simul attributum Dei est e , ac in ipsius imis mensitate consistere affirmant . ne nimirum praeter Deum aliam quampiam substantia in increatam , ac infinitam admittere cogantur .
177쪽
3 2 GN T. SECT. III. CAp. VI. Raphsonis , Mori , Nevvioni , Clarkii, aliorumque nobiliorum Angliae philosophorum haec est opinio, de qua acris olim Clarkium inter& Leibnitium concertatio exstitit . Verum multa sunt, quae eam refellunt opinationem. zego quaedam attingam. i. Possibilitas entium generatim non est sermaliter ipsa Dei omnipostentia f. 36. cor. I. r igitur neque possibilitas locandi corpora est ipsa ejus immensitas. 2. Spatium concipitur per modum extensi
continui g. 396. sch. , partesque illius di
versae diversis corporibus in iisdem locatis commensurantur immensitas autem Dei est simplicissima , neque ullo pacto in ea quamdam extensionem cogitare licet : vide Moni-glia. 3. Tempus non est aeternitas Dei, secus res , quae sunt in tempore, forent in aerit emitate Dei : ergo neque spatium est immensitas Dei ; aeque enim absurdum est , utentia, quae sunt in spatio, sint revera in ipsa substantia divina. 4. Deus vi immensitatis suae est essentialiter determinatus , ut omni' spatio reali , quod exstiterit , praesens adsit, ut in theologia dicam s sicut vi aeternitatis suae determinatum ut omni tempori , quod fuerit, coexsistat i si igitur spatium foret ipsa immensitas', Deus vi suae immensitatis determinaretur , ut suae iminensitati praesehs adsit, quod ri su dignum est . Sed jam ad notionem 4patii realis evolvendam transeamus. CXCVIII. Ut intelliamus actu dari spatium reale , non aliud requiritur , quam ut intelligamus actu dari aliquod extensum conti Nunm , in quo corpora aeru reeipiantur , Θ eerto inter se oriane disponantur , ac conne
Bantur . Ut intelligamus actu dari spatium reale , non aliud requiritur , quam ut per res cxsistentes ea in nobis idea excitetur ,
quam vulgo de spatio habemus ; sed cum intc l .
178쪽
DE Ex Tasso, CONTIRUO, ET SsATI6. I stelligimus actu dari. aliquod extensum conti-- nuum, in quo corpora actu recipiantur , Certoque ordine inter se disponantur , ac connectantur , tum per res exsistentes ea in nobis idea excitatur, quam vulgo de spatio habemus g. i96. st h. γ : ergo ut intelligamus actu dari spatium reale , non aliud requiritur , quam ut intelligamus actu dari aliquod extensum continuum , in quo corpora acta recipiantur , & certo inter se ordine dispoianantur, ac connectantur. COROLL. Igitur etiam si non intelligimus actu dari aliquod continuum extensum , in quo corpora acta recipiantur, & certo inter se ordine disponantur , ac connectantur , non in telligi inus actu dari spatium reale. CXCIX. Posito duntaxat ordine simultaneo-νum, quatenus in serie ph Pe continua coexsistunt , intelligitur aeru dari spatium reale . Ut intelligamus actu dari spatium reale, non aliud requiritur , quam ut intelligamus actu dari aliquod extensum continuum , in quo corpora actu recipiantur , & certo inter se ordine disponantur , ac connectantur prae c. γ ; sed possito duntaxat ordine sinulta neorum , quatenus in serie physice continua coexsistunt, intelligitur actu dari aliquod e tensum continuum , in quo corpora actu recipiantur, & certo inter se ordine disponantur, ac connectantur: ipsa quippe corpora sic continue disposita hoc extensum essiciunt: erisgo posito duntaxat ordine simultaneorum , quatenus in serie physice . continua coexsistunt, intelligitur actu dari spatium reale.
CC. Sublato duntaxat ordine simultaneo inrum , quatenus in serie p0sice continua coexsistunt, non intelligitur actu dari spatium rea liter . Sublato duntaxat ordine simultaneorum ,
quatenus in serie physice continua coexsistunt, H a nou
179쪽
ONT. SAc T. III. CAP. VI. non intelligitur actu dari extensum aliquod continuum , in quo corpora actu recipiantur , & certo ordine inter se disponantur, &con
ligitur actu dari extensum quoddam continuum , in quo corpora actu recipiantur, &certo inter se ordine disponantur, ac connectantur , non intelligitur actu dari spatium reale as S. cor. ): ergo sublato duntaxat ordine simultaneorum, qua cenus in serie physice continua coexsistunt, non latelligitur actu dari spatium rea te. CCI. Spatium reais est ordo simultaneorum, quatenus coexsistunt in serie pissice eontinua . illud certe est spatium reale , quo dunta Xaeposito intelligitur actu dari spatium reale , dc quo duntaxat sublato non intelligitur actu dari spatium rea Ie; sed posito duntaxat ordine simu Itaneorum, quatenus coexsistunt in serie physice continua , intelligitur actu dari spatium reale f. i99. ), & sublato duntaxat ordine simultaneorum, quatenus in serie phy-sce continua coexsistunt, non intelligitur actu dari spatium reale *. praec. : ergo spatium reale est ordo simultaneorum, quatenus. coexsistunt in serie physice continua.
COROLL. I. Spatium igitur rea Ie pendet a e exsistentibus simultanei et, ac proinde essentialiter relatiυum est, iisque sublatis aufertur cons.
S. I97. cor. . Colt OLL. 2. In quovis ente composito datur ordo quidam simulta neorum a non item in
simplice . igitur illi , non huic, inest syatium
COROLL. 3. Cum ens non habet alia in serie physice continua coexsistentia , nequit esse ita . spatio reali ι ita mundus , cum pro unis ente spectatur, non est in spatio reali, istud tamen in se continet.
180쪽
Da ExTENso, CONTINUO, ET SPATIO. 27ssCHOL. Ens, in quo 1 alium reale inest, di Quia citur implere spatium , sea rapis Aa , vel ut ' veteribus placuit , cireumferiptivo exsistere in .. spatio : igitur omne ens compositum replet definitiis spatium , dc circumscriptive exsistit , non auri vc ex si tem ens simplex , cui propterea exsistentia d- 'sinitiva tribuitur; defiuisiυe enim ex sit stere diacunt, quos ita exsistit, ut ipsius diverse par tes non coinmensurentur di ver sis partibus spa iii imaginarii immensi: nempe cum ens reptat spatium, tum in spatio imaginario concipimus partem immobilem ejusdem extensionis , quae ut integro enti respondet , ita singulae ejus
partes singulis totius entis partibu& correspondere, ac velut commensurari cogitantur. Iam vero istud in ens simplex , quod nullam partem realem admittit, convenire minime polle in aperto est.
CCII. Dixi de spatio imaginario s*6- I96. Quia xyν. , dixi etiam de spatio reali f. praec.): spatium
hoc frequenter plenum a illud vacuum , vel plςnui , purum compellatur , ab Epicuro autem , &Lucretio inane. Est tamen aliquod , licet per- Do νον. modicum, inter notionem spatii imaginarii, nar. t. v.& notionem vacui, tametsi res sit eadem , ' discrimen : nimirum cum spatium imaginarium concipimus ut extensum infinitum vacuum nobis repraesentamus ut capacitatem recipiendi alicujus corporis vage, & indeterminate sumti id est : vaeuiam est spatium , in quo actu nullum est corpus, attamen quoddam esse potest. CCIII. Vaeuum est possibile. Imprimis enim vaeuum potest Deus omnem corporum mundanorum est. pos- motum impedire, eaque in persectissima quiete constituere , atque ex iis unum vel alterum annihil are; atqui in hoc casu foret spatium aliquod sine corpore, adeoque vacuum, corpora enim circum quiescentia ingressioni H om-