장음표시 사용
51쪽
serationem Epicurus induxit ob eam rem, quod veritus St,
ne, i Semper atomus gravitate ferretur naturali ac neces--Saria, nihil liberum nobis esset, cum ita moveretur animus, Aut tomorum motu cogeretur. cf. de nat deor. I g. 69.
Democritu de atomorum motu maxime dissentit. Certe non docuit declinationem vel clinamen atomorum, quippe quod ab Epicuro primum excogitatum sit. quod e pluribus Ciceronis libris liquet cf. de fin Ι,4 17 seqq; de nat deor. I et 73 et at plur. l. Id autem omnibus testimoniis
conStat, atomorum motum ab eo ita declaratum esse, ut atomi perpetuo in motu perseverantes putandae sint. Qua ' Vero ratione motum pSum explicaverit, non satis perspicuum videtur, cum atomos ipsas sua quidem propria natura immobiles statuisse feratur. Ita enim Simpl. in Arist. phys sol.
cendum 8Se, monet Cicero respiciens ad Democritum desin. Ι,4 17 hisce semotum atomorum nullo e principio sed hex aeterno tempore intelligi convenire, quo etiam pertinet Arist. phyS. ausc. VIII, 1 et de gen anim. II 6 pag. 772
rmans, Democritum eorum, quae ex aeterno tempore X- Stent, cauSam non quaeSitSse, quia hoc ultra aeternum ipsum
sit progredi. Itaque testimonia hac de re discrepantia in
52쪽
δε ciτ αναροζν. Stob. ecl. hyS. Ι, 14, 1 - 2sMμοκριτος - σὲ os ina ἐγεύ κενε σθαι δε κω ἀλλ λ-οπέαν ἐν τελωπεέρειν, ib. 19, 1: ζμοκρειος εν γενος κινύσεως et καTUπαλι oν πειναένετο Hac in testium de una eademque rediscrepantia Brundisius pag. 311 putat, atomorum motum, qui necessario ex atomorum inanisque exsistentia manaverit, in inani ex aete no tempore a Democrito statutumi SSe praeter quem motum primitivum alter queni dicimus
relativum ictu gignatur. Sed unde ictus factus est 3 Mullachius pag. 381 motus duos, alterum univerSalem, alterum singularem distinguit, quorum prior ad uniVersaSatomos pertinens, Vibratione auλμ ii et vertigine diph)tanquam instrumentis urens et ex aeterno tempore exstanS
minatus sit, posterior autem ad singula atomos spectanS non interna vi genitus sed extrinsecus aeterno pulsu effectus sit. Sed hac explanatione res fere nimis artificiose expedita videtur Forsitan res ambigua maiori simplicitate hoc modoonucleari potest. Atomi per Se nou moventur, quia materia per se iners habenda est. Deinde ut movendi facultas adsit, movendi medium, ut ita dicam, adesse debet, quod St inane, itaque motus nonnisi ex atomis inanique coniuncti exoritur. Cum autem et atomi et inani aeterna constent neque vis ulla vel officacitas, quae in universo sita non sit, cogitari
tus, et necessario aeternus est. Sed iam quaeritur, quomodo fiant πλ γαὶ καὶ ἀντιτε iat ubi reminiscamur, Democritum atomis tribuisse varia pondera, neque tamen, ut Epicurus fecit, simul motum graviorum leviorumque atomorum aeque celerem Statuisse itaque habebimus, qua re illae Dirti καὶ ora ostia gignantur, Scilicet ex variis atomorum ponderibuS.
53쪽
Discrimen tertium ex omnibus gravissimum, quo inmiinter se distinguuntur, in variis atomorum figulis sive formis positum est. Ex hoc enim explicatur lange maxima pareearum qualitatum, quae ad res quodam modo adaptataee8se sensibus nostris videntur; porro ex illo patet, qua ratione tanta sit, quantam videmus, illa animalium rerumque Varietas, qua ex cauSa aliae re alia penetrent, alias non penetrent, cur hae re n0Stros Sensus Semper hoc modo illae vero illo inciant vel gustum, olfactum, tactum, auditum commoveant, visum Lucretius doctrina de simulacris libro IV explanavit, quam hoc loco extionere alienum duco, quemadmodum aliae res duriores densioresque, aliae molliores et liquidae exstent, quo pacto demum aliae nobis iucunditatem aliae Norem afferunt. Illam variarum figurarum in atomis proprietatem poeta unicam earum qualitatem significasse videtur, cum sol hoc loco verbis utatur: Percipe, qualia sint exordia rerum. - Sententiae de variis atomorum figuris hisce verbis continentur:
II, 333 Nunc age, iam deinceps cunctarum exordia rerum
sequalia sint et quam longe distantia formis sepercipe, multigenis quam sint variata figuris,hnon quo multa parum simili sint praedua sorma,
isse quia non Volgo paria omnibus omnia constent; senec mirum, nam um it eorum copia tanta,
hut neque finis, uti docui, neque summa sit ussa,
sedebent nimirum non omnibus omnia prorsum
hesse pari filo similique adsecta figura.
Versus quartus et quintus, qui itidem hoc in libro 723leguntur liquidi et perspicui prim adspectu non sunt cum
54쪽
dubium oriri possit, ad quod vocabulum referenda sit vox,parum', utrum ad proxime antecedens an ad statim sequens. Sed coniungenda sunt certa multa parum ' et interpretanda, ut eandem vim habeant ac pauca itaque docet prior Ver-SuS, multas vel potius infinitas atomos eadem figura praeditas SSe, po8terior ero praecipit, in atomorum Summa sivolgo inesse figurarum diversitatem. Divertitates autem figurarum hae ipsae non infinitae, at innumerabiles vel incomprehensibiles sunt, quam rem Epicurus describit verbis: α ριους περιληπτα εἶναι ταῖς διαφοραῖς των πύματων. Quas de loco ambiguo opiniones nostras protinus probabimus. Primum quod ipsas per se figuras attinet, excepto illo, quod de magnitudine varia supra tractatum est, diScrimine Lucretius, ut plurium rerum, qua accidere Videmus, rationes evolVat, praecipue autem ut, quomodo SenSuum perceptiones fiant, enarret, varia figurarum Specimina tanquam obiter enumerat alias dicens hamatas, perplicatas ΙΙ, 394), alias leves rotundasque 402), alias angeliis praeditas 428), alias quasi ramosas 4446), alias acutas 463), alias globosa et qualidas 469), alias asperas' 472). Hinc
minime ducendum est, illas, quas nominaVerit, omne quae exstent esse figuras, nam aliae atque aliae praeter illas Sunt, dummodo earum numerus non habeatur infinitus. Quod docent VersuSII, 478 Quod quoniam docui, pergam connectere rem, quae hex hoc apta fidem ducat, primordia rerumhfinita variare figurarum ratione; sequod si non ita sit, rursum iam gemina quaedam,seesse infinito debebunt corpori auctu.senamque eadem unius cuiusvis in brevitatericorpori inter e multum variare figurae
Pluribus igitur figurarum speciminibus in praecedentibus
Versibus occasione data enumeratis, nectit poeta, ne qui uni-
55쪽
versi infinitate seductus praeter commemoratas angulo8as, m- tundas cet. alias infinitas sive quod ad magnitudinem sive quod ad numerum pectat, sumat, e praecedentibus Sententiis aliam, genera figurarum permulta quidem exstare et quodammodo, cum rerum arietas tanta sit, nobis innumerabilia, at non infinita. Qui locus ut recte intelligatur, in mentem revocemu Oportet ea, quae de varia atomorum magnitudine dicta sunt. Quamvis enim magnitudine atomi inter se distinguantur, tamen haec earum varietas certi finibus continetur, quippe cum atomi neque tantae sint, quae culis cerni possint, neque tamen omni extentione ambituque careant. Cui autem tomo magnitudo finita est, figura eidem infinita esse non potest. Deinde, quod 485 - 496 exemplo illustratur, corporis ambitus magnitudoque eo modo augenda st novis partibus aSSumptiS, quo plures varias figuras figurare volumus; simili quoque ratione et atomi, si infinitae iis figurae essent, visibiles vel immanis extentionis exstare deberent. Quare cum in una eademque atomo infinita figura inesse non possit, omnino atomorum figurae infinitae nod Sunt. Sane contra hanc poetae rationem probandi atque concludendi imprimis hac de re, quod minus quam par Si Suppetat, vehementer invehi fas esset,' sed repetimus iam an
h Anti-Lucretius III, 360:-Dic mihi, quae Virtus, quae causa potentior ipsa semateria Pauca ad classes illa redegitissemina, quae nobis aeterna immensaque iactas γ-Nam si atomi sunt innumerae sub quisque figura, sesaltem infinitae generis cuiusque creati sire fierent pa8Simque lupi pa8simque leones ἡet pecudes pasSim lapides, plantae exorerentur ἡatque homines omnis semper daret omnia tellus,
isnec volucres aer, nec iSee unda teneret.
-Nec iuvat innumeros alibi confingere mundos,
56쪽
te dictum cum nostrum nou sit veritatem sententiarum exquirere, sententia ip8M e carmine eruisse proposito uostro at St.
Atomorum ergo figurae finitae habendae sunt; at eo inario tomi, quae eadem figura Sunt praeditae, exempli
causa globosae, rotundae, re vera infinitae exstant:
II, 22 quod quoniam doeu pergam conmectere rem, quae hex hoc apta fidem ducat, primordia rerum .hinter se simili quae sunt persecta figura, . infinita cluere etenim distantia cum sithformarum finita, neces8 est, quae similes inthesse infinitas au gummum materiai sesinitam constare, id quod non 88 probavi.
Numerus figurarum finitus postulatur, quia in omni rerum varietate nihilo minua certus modus finesque certi reperiuntur infinitae autem atomi, cuiuscunque figurae sis debent, et quod atomi universa sunt infinitae et quod numerus rerum similiter formatarum verbi gratia herbarum animaliumve infinitus esse potest, quod utrumque infra probabitur. . Denique alvam addit causam poeta: II, 547: quippe etenim si manticule finita per omne secorpora iactari unius genitalia rei, hunde, ubi, qua Vi quo agi eompressa eoibunt rimateriae tant in pelago turbaque aliena3
Haec Lucretii de atomorum figuris doctrina accurata Epi--in quibus omnigenum scateat sine limite rerumiscopia, quae OStro parce conceditur orbi; sinam Si revera tarent, quo exstrui orbes, siqua ratione proba nostratibus esse replendos secorporibus B po8Se novis coalescere formis isto concurrente atomos, nova semper ut illic -ac penitus nobis incognita corpora gignant γ-Si rerum genera et certa et finita videntur, ,e88 modum finemqne atomis frenumquo necesse est.'
57쪽
curi placita sinuitur Epicurum enim atomos leves, rotundas cet statuisse liquet ex ptius apud Diog. L. verbis X, 60, ubi ,τῆν ψυχὴν ε αμμοιν λειοTiazon καὶ στρογγυunoniων docet; deinde Si verum est, quod puto, Seudoplui. I. Epicuri sententiam continere, primordia nonnulla V0eaVit περιπερῆ, λεῖω, voL- σθα Idem denique probant Ciceronis libri de nat deor et de fin bon et mal mullis locis et Lactantii inst. I xi. De graviore autem c0mmento, figura quidem esse finitos, atomos autem una eademque figura praedita infinitas, conserenda sunt Epicuri verba haec: Diog. . , 42 προς τε
aroι. μ' Voci απερέλθατον. meSUllaec ViS incomprehensibile nostrae menti, id est magi varium et multiplicius, quam quodenarrari enumerarique po8sit. Quae Seud0plut de lac. phil. I, 3 affert differsentiae incomprehensibili cauSam , εἶναι
plicationi nihil inservire possunt, cum haec expositi ipsa magno lab0ret vitio si enim atomi απαθεις καὶ γραυστοι sunt, certe nihil iis nocet, quam habeant figuram, quia haec illas, quae immutabiles solidaeque Sunt, reddere ευ αὐστας non valet. Compilatori autem sententiarum philosophicarum multa fides habenda n0n est, eiusque relata singula aliorum testimoniorum auctoritate non Sublevata caute accipienda Sunt. Sed iam, quid Democritus de atomorum figuris cogitarit, videamus. Hunc quoque atomi varias tribuisSe figuras, Satis clare docet Cicero de nat. deor. I, dicens: ἡISta
58쪽
ἡ enim flagitia Democriti sive etiam ante Leucippi, esse cor-,puScula quaedam levia, alia aspera, rotunda alia, partim, autem angulata, curvata quaedam et quasi adunca cet. f. Acad. II 4 121; heophr de causa plant. VI, 6. Differt autem Democritus ab Epicuro vel maxime, dum varietatem atomorum infinitam esse vult, qua rerum infinitam varietatem explicet. Ita testatur Arist. de gen et int. I, 2 , ἐπε δ' c Iorio τ' ἀλγγγες ἐν τέ φαινεσθαι, ἐναντία δε
pag. 303. Lactantius de ira dei cap. X Leucippum haec fere omnia de atomorum figuris itidem docuisse nos monet.
59쪽
Iraecedentibus peractis planim est, exstare in se et per se niversim, cui tanquam indissio, nihil omnino neque addendum neque auferendum sit; qualia ex aeterno tempore omnia fuerunt, talia sunt semperque erimi. Quam sententiam illustratam reddim Lueretii verba:
II, 294D 4,Nec stipata magia fuit unquam materiai Deopia nec porro maioribus intervallis, isnam neque adaugescit quicquam neque deperit lata; is apropter quo num in motu meipio nuniscorpora sunt, in eodem ante aes aeuua suere het post haec semper simili ratione serentur, het quae eminerint gigni , πι-ntur eadem hem ione Et erunt et reseent vique Mehunt, sequantum euique tatum est per foedera nataria;
isne rerum summam ommutare uuae potest vis,hnrem neque quo m-it genu unum materiai heffugere ex cinnirantequam est usquam neqne in omne, is de coorta queat nova vis irrumpere et omnem
senaturam rerum mutare et Vertere motus.
Eadem de universo decreta, quae facile inversum prin-eipium: ex rutilo nihil dieanhur, Epicurus Herodoto dedit D. L. X, 39: ,καὶ εἰ ἐφθείρετο δὲ τ αφανιζόμενον εἰς τὰ
αυτ τὴν μεταβολην ποιησαιτο. ' Quae utique tenenda et Spectanda sunt, si quaeritur
60쪽
Supra iam edocti sumus, naturam ex primordiis omnes re creare, augere, alere, numine aliquo divino minime intercedente Natura autem aliud nihil est, nisi atomorum earumque proprietatum in inani summa, quare natura creatrix )ita intelligenda est, ut atomi solae perpetuo agitentur et moveantnr, quae mere fortuito, omni consilio omnique intentione exclusa re concretas genuerint Semperque gignant. Neque enim tota natura, neque atomi singulae conscientiae mentisve participes ducendae sunt, immo vero animus ipse atomis totus constituitur, alio non adiecto. Quam doctrinam praeter multos alio locos maxime tradunt perspicuam illi Lucretii Versus, quibus κοσμογονέα illustratur:
V, 416: Sed quibus ille modis coniectus materiai selandarit terram et coelum pontique profunda,
risolis lunae cursus, ex ordine ponam, isnam certe neque concilia primordia rerum hordine e suo quaeque sagaci mente locarunt, isne quos quaeqne darent motus pepigere prosecto, Optime praeclareque hac de re tota tomicorum fictio refellitura Lactantio, qui id ipsum omnes res nihil nisi atomorum coacer
vationes rationis expertes mereque fortuito factas esse concedens,
at deinde invertens contra auctores tendit dicens in libro de ira dei cap. X: Sed concedamus, ut impune de mundis deliraverit;
de hoc loquamur, in quo sumus et quem videmus. Ait omnia X individuis corpusculis fieri. Si hoc ita esset, nulla res unquam sui generis semina indigeret sine ovis alites nascerentur ac vagine partu, item cetera viventia sine coitu arbores et quae gignuntur e terra propria gemina non haberent, quae nos quotidie tractamus et serimus. Cur in frumento seges nascitur et rursus ex segete frumentum Denique si atomorum coitio et conglobati essiceret omnia, in aere universa concrescerent, Siquidem per inane atomi volitant. cet.