장음표시 사용
21쪽
I Io. LODOVICI VIVI snibus: propterea quod tu istis stabilior est imaginatio,
quam in nobis.nos enim magis uagamur animo. Genitrita
cis facultatis hae sunt uires particulares. Expultrix in Partes ani mare,qua semen effunditur,Cr in seminam immittitur:iu'. foemina autem,continens CT aservans, tum immutatrix: quaesemen maris cum materia matris commiscet Cr temespera quatenus Cr corporis Cr cretusque membri contem perationi conducit formatrix, quae membra format signat postrem),quae stato naturae legibus tempore foetu excudit. Haec est anima uegetatrix,cum fuisfunctionibus: quae quoniam fiunt tot, tam uariae, par est ut uaria sint ei instrumentam loci, quibus exerceantur . unde partes in animante exi Punt,m membra, non uniusmodi, Cr simioliaria,sed facie er qualitatibus uarie atque admirabilia
DE SENSIBUS. HAec uitae ratio,c plantaestanimalibus est commuis nis. sed in animalibus quiddam uidemus inesse, cuius
plantae fiunt expertes nempe cognitionem,intueri,audire, tangere,gustare,odorari,quae ad exteri pertinet quum. ' tota plantae uita introrsum 1pectet, exterorum orba CrCognita ignara. cognitionis tria sunt genera unum, quod nouit i00i gς' corpora tantummodo praesentia alterum,quod etiam abosentia tertium,quod res incorporeus. Primi generis coaegnitiosensio uel sensus nuncupatur, etsi nomine parum apto:quippe quod no minus patet late,quam ipsa cognita sensio. tio. Sed utendum erit receptis uerbis .iis forte planius sat quis corporalem fensionem dixerit quod equidem non impedio. Ea uero est cognitio animae,per externum corporis instrumentum.Animaduertimus in an 'ali oculos,per
22쪽
DE ANIMA LIB. I. Ios,per quos cernit:aures,per quas audit nares, per quas odoratur palatum,quo saporcs d Adicat: tollim cor sEri , i.
pore senseum quendum diffusium calidi er frigidi, humidi
er aridi. haec fensoria uocantur,quasi organa Cr instruaei menta sentiendi,uel sensionum receptacula in quibus uis' illa sentiendi arti Mer effectrix sensus nominetur. quod uero sentitur en ne dicitur. Ita sunt in fen ione duo pria
ma,uigor O sensiorium, haec utique naturae potestate. ut uero ea potestis se exerat,additur aliquid in quoi obierictum scilice ac uelut sensionis materia. Dinguntur ergo sensius C sensile,ad sensionem. Quae porro in natura imaeguntur diuersa,medio aliquo utrique consentaneo applia cantur ut quuos carni annectitur per cartilaginem. meaedium est ergo,quod Cr sensili congruit Crs fui ut in uirisu uel auditu,aere aut aqua. Habet quoque medium cauta famallum,ut sensile quodammodo extenuetur distantia, minusque ueniat materiale ad fensorium,magisque sensius naturae congruens,quae WVpiritalioriquam ipsium sensile. consentanea uero exigitur distantia. nam siprocul absit,
editenuatur uenissa a fensili imago, siue ea uis quae in sensu imprimitur a sensibili, nucta ut iam fensio positexi Pere. Cuius imaginem intueri licet in sigillo cerae impresso quae ct fit crassi,non adeo in medio eius haereaebit forma,atque in summo, quod est annulo proximum. Sed distantia non simplex est,Cr ubique eadem alia enim est alibi pro portione senses, sensili ACr qualitatis meaedi j. Oportet item siue analogiam siue proportionem esse aliquam inter uim sentientem, buumsensile:ut hoc inestra limites illius concludatur,nec sit tamen adeo tenue,ut fallat quemadmodgri minuta grandoriolare saxum egi αgiunt inmoletra. DE I I
23쪽
DE videndi sensiu primum dZ disserendum: is enim l
simplicisimus e st,ac noti)gimus,ade)ut eius appeti ilatio ad reliquos sensus,idque animi cognitionem extendidatur.Videsne,inquiret omnes,quam suave pomum, quam graue aes,quam dulcis concentus, quam teter odor atque auersandus,ut acute confectum esὶ argumentum ita rei quae omnes notitiae ex hac una intelligaturi oculi sunt in animo non minus quam in corpore π quae de visu diis cuntur,ut acutus sit uel hebes, ad caeterorum quoque sen - fundi iunctiones accommodantur. Autor rerum omnium
tu in suam per uniuersium mundum diffudit,lpiritalem in 1piritalia,corporalem uero in ea qxae egent corporarat ut eius beneficio a se iritus intelligerent, Cr oculi corporei cernerent,sic in angelo 1piritalis est lux Dei,insole
autem corporalis.Lux haec,qllae corporis in modum per
moles esὶ recepta,quum in raro hae sit corpore, licit illud pellucidum,ut cunctum posit co 'pici uelut nitrum,aqua, aerem, quod δια pαν is Graeci nuncuparunt. q rem uero densiorem nacta est materiam, exclusa ab intimis haesit circa summa e que tenuis lux,quod in extima facie conis Dicitur, uocatur color.non quin colorata sint etia corae coio,. porum intima,sed coloris effectus in superficie est color autem pro lucis portione uarie temperatur. iam vel pluis rimum lucis retinet, quod uocatur album uel minimum, quod utrum in quo fiunt etiam distinctiones,Cr ceu grais dim quidam nam est album CT candidum, eist atrum, hiis grum CT 'ficum ex quorum commixtione Cr temperaae mento,alij atque alij colores apparent,quidam albo, quiridam nigro uicini alij tanquam in meditullo amborum.
quae omnia esset recensere pene infinitum. Num sub ipsis formis
24쪽
DE ANIMA LIB. I. Ipsormis sunt aliae uelut minoresformae, quas nonsit persericui numero. Declaratur hoc,qu)d insolo uiridi nucta esὶ Derba, nulla arbor, quae non proprium quendam habeat virorem, Crsuum ab alijs omnibus distinisum. Sensorium visus exterius quidem sunt ocul interiasuerd duo nerui a cerebro pertingentes ad oculos. Itaque exterior lax cum illa oculorum coniungitur, ad notitiam uidendisicut lux Piritalis cum luce mentis, ad intelligentiam. Nec uideri
quicquam Cr disicerni potest, ni adsit certiuου quidam uel
lucis uel luminis modus,pro ut CT potentia oculorum neaeque enim quantuluscunque sufficit, ut de nocte sicut ruris sum immodica lux obruit oculorum vires: ut si quis imis strorumsolem serenum occidentem conspiciat, quod i commodum aquila non sentit. Lux uero, seu lumen,quod hie non di,ὶinguo, haud adeo est necessaria propter inisteruallum oculi σuisitis,quam propter ipsium uisite, ut tenuis lux a maiore adiuuetur. nam si circa uisite non fit lux, tametsi in reliquo fit interstiti', sint tenebrae: circatissile autem lux,cernetur.itaque qui de nocte faces aut lata ternas gestan ipsi uisi ab alijs,non uident eos. Quaproαpter res quae plus participant lucis, facilius in tenebris
cernuntur ut prunae, adamantes, raros unis pecula, ατum,argentum, prum, orichalcum, uulgata Crpolita. Cr animalcula quae cicinde ae nominantur: quorum, ornaimum lux dieis leniore obruitur,de nocte exim ut alicaeram minorum luminum in maioribus. Nec solum sibi ipsa suppeditant haec lumen in tenebris ad sui conlpectumsedimpartiuntur uicinis rebus. Spacium autem oportet esse spadiuta. aliquod, ex quasi interuallum, inter colorem Cr ocumlum.oculus enim nihil cernit primum er perse,nisi lucem:
ideo hunc absque interuallo intuetur. odsi color oeulo
25쪽
superponatur,non cernet eunt: quia excluditur lumen, aeivi ope fit notitia usus. Sin uero longius color recedat,
non intuebitur: siue quod usus potentia imbecilior es quam ut eo pertingat: siue quod radij qui a ui siti ad ocuisium ten lunt,tantuloci intercapedine cotabescunt. Prinaecepsit he,utimodb dicebant,est lux CT quae uidentur re aliqua, nodo quodam rationes lucis cernuntur,nemperaradiatione informam Dramidis, cuius busti est quod1pectatur. comus autem attingit pupulam, spe non totusnnerique enim rei magme uniuersus conus sub magnitudinem pupulae potest cadere. ideo pupula diligenter se circumae uolui mira celeritate, ut omnes lineas coni, quoad eius facere post perlustret. Qua de causa uisite quod agitatatur,mium certo conlpicitur,quod lineae coni non tam fixe feriunt ccntrum pupulia,quam ad uisionem comtenit. Turribatur quoque ulus in commotione interualli, ut in aere:
sed manifestius in ijs quae densiorasunt, uelut aqua mutatro. Qui oculi hebeti sunt usu, ijs maiore os res est cono ad uidendum: idcirco procul non uident. adhibentur pro remedio conspicista,ut res appareat maior, quo ne debialem aciem subterfugiat. Alij quum quid intentius uolunt intueri, contrahunt genas, ut simul uis oculorum in sese recepta fit efficacior, mul imago rei arctiuε coacta,ne se effundat, sed amplior fensorio im rimatur, atque flabiatior: quod in peculis atque oculis animaduertimin usu
euenire. thecula enim, ta oculi concaui imaginem conciaepiunt maiorem tumentia uero pecula, Cr oculi extantes, minorem.Oculi nullum ex se habent colorem nam si quem haberent, omnia putarentur esse eiusdem coloris: ut qui per uitrum ceruleum intuentur,aut rubeum, omnia iud
mi eius esse coloris. Ex in uehementi tra bili multa ossa
26쪽
DE ANIMA LIB. L Iseensentur nigra, Cr in iracundia anguinea vel lute quae nonfuut.Ergo primum uisite est lux, iecundum color,teraetium adiacentis gratia,quod luce aut colore esst conuestiatum. Tametsi ea quae solam obtinent lucem, uelut aer rari
rum G liquidus, non dicuntur spectari, propterea quod quale sit, nemo facile dicat: sicut aquam uel uitrum dixeriris,in quibus denskr materia lucem reddidi ad naturam coloris propius accedentem. D E A V D I T V. Est . altersen us,quo percipiuntur fioni: neque enim sonus. oculis sonos dinosicimus. Sonus quid sit, difficile est explicare.Gignitur ex plaga duorum corporum, qua aer pellitur usque ad aurem. Sitne aer ita impulsus sonus,an ea corporum commigio, an aliquid adhaerens esentiae, discitis ad explicandum quaestio, Cr minime necessaria. Nec aliter in aerest sonitus,quam orbes illi in aqua, iacto in eam lapide CT in orbem sonus porrigitur,magis ac magis sese extenuans Cy hebescens. qui orbes sistanganis tur,priusquam ad aurem pertingat, imperfectus auditur
ideόque molem esse solidum,durinis est necesse, qua peru
iatur aer:nam molles non habent eum uti ut linum Crria. Leuior autem,Cr latior CT complanatior materies, si
duricies asst, ualide uerem ferit, Cr procul pestit interigritin ideo latius sonat, ut in aere. latius adhuc, Cr inteaegrius, i fit caua: sicut in lebetibus Cr Ombalis, propter crebrum rcpercusum:plaga enim congeminatur. AI eis ra uero superficies aerem diffringit, Cr raucum confuissumque quiddam fonat. Oportet autem aerem tum impetiit, tum non dissolui. t laquesimul Cr ictu est Cr celeritate opus, ne si remisse committantur corpora, lentus aer ci
27쪽
.2ῖ IO. LODO VI cI VI vis ςulos uos continuo disipet. praeuertenda est ea digipa
tio celeritate plagae ut quum uirga aut scutica aer inten te caeditur,uelocitis ictus non patitur orbes aeris di)tur fari, existitquefolims, in quo percussus aer est pro molo icta proximus uero,interualli habet uicemEensorium ei bexteriu3 quidem auris, Cr crassus quidam in ea aer, quaα sique humor interim ueia,nerui ab auribus ad cerebrum G ἡ ' pertinentes Hic aer aliricularis cum externo isto coniunaetus. gitur, qui est Merberatu corporum pulsius: unde si aud tio,sicut ad uictum lux cum luce.Naturalis huius aerae inα dictum esse aiunt,quod fi quis auriculam manu comprese ieri sentiet intus strepitum,scilicet moto illo aere. Caeteri
rum si quis sit istic aer, quem ego polim tenuem humori rem dupongiosium esse arbitror: sed is tamen motu omaenino care . sonitu, qui de reliquis est sonis cogniturus.
bonibus uero ille ex aere est externo, qui admota manu conclusus inter auriculae mae iidros sinusque, σ exitum quaerens,sionum i um edi quemadmodum in retortabucaecina In aqua etiam audiri, uni qui affirmen qu)d pisces duiliant sonitus .quod mihi uerum non videtur nes enim pisces in aqua auluntsed motu aquae tactu sentiuntauon η od abnuam agdire pisces aliquos, quorum annotamus ad officium audiedi perforata capita in modum aurium:
Crextra. aqgam fontim exaudiunt, quos attente auculistant,alias admirantes, alias territi, alias quos isticefaricli. uerum naturae arcana uti nobis incumprehensibilia.
Fieri potest ut pisces aliqui sub aquas audiant, Cr hoc sit
illorum ingenium itaq, hocsit relictu in medio. in caeteris autem qua non est aeri adituw,nec sono ut per densifimos parietes. Vidi tamen in cemesiarchio Menciae principis, Zeneticae globi in aureum aUs usta rima operis temta
28쪽
DE ANIMA LIB. I 2I stit ci, qui intrinsecus edebat sonum abscrupulis, vel
auri bracteolis .sed auri lumina exterior erat praetenuis,qi abstrupulis internis icta podere uerberabat, unde existebat sonus.Aer ictu molium di)filiens,si occursu sori .lidi corporis integer refectatur, unde uenerat , it sonus τe sexus ,siue reciprocus, qui a Graecis nominatur. Echo. quanto uero uicinius est,quo impingit,er integrius resiuiatat,tantost maior echo, plenior minor autem conα
fusior, quo uel corpus o longius, uel confractior est aer.er quia postrema impingunt potius quam prima,idcirco echo semper quod ultimu sfom,explicatius reciprocat. Refecti semper aerem percussum, ide)que semper etiam echum fer merito Aristo.affirmat sed non percipi a nota 'bis,propter tenuem reflexionem.aer enim,etium sinu um corpus solidum occurra non impellit aere uicinum, quin ab illo uicistim repellatur sed uincit aer caesus proximum aerem quietum, impete ac uiolentia, quam ei corporum
concussus dedit. quos ut ualidis uentis stiritibus,minus soni audiantur,noctess sint ad audiendum aptiores quam dies quippe in motu uenti aer caesius,no se perinde expano discuti quum quieta sunt omnia. quod cernere est in aqua
fluctuante, in qua orbes iactae rei continuo disturbantur. Sonus est,fenple auditus corpora aute,quae sonit propter sonu, sonum ita quae corpora folium non emittunt,ut luna Critanum,inaudibilia nuncupantur. Sonus in actione ipsa uel tardus est,uel celer infensione aute acutus aut grauis, ta
quae sunt inter haec duo interualla graduum complura. DE TACTU. Constitutio prima naturalis corporis, elementano turae complactitgri. quor. qualitates ac uires primς
29쪽
aridum: ex quibus aliae coniugationes existunt, duri ac mostis,asperi Cruvis,grauis Criauis Maec qui dignoscit, . unus est sensius,iij tactus nominatur, diffusius per omnes
corporis neruos,uesper ea quae uice sunt neruorum. communicatur ea tangendi uis carni quoque ex uicinitate edtenulus atque hebetius. Interuallum quidem tactus Cr tarictilis perse est caro,sed ipsa quos communitate quadam sensorium si quid superponatur carni,sentiet quidem per illud nerui 1piritus,in quo est tangendi facultas ut cui
dum uel rigidum,durum aut molle per chirothecam,sed Tactilia ea qualitas. Verum
ex illis tactilibus,quae de communi omnium sententia pomsuimus,si quis rem subtilius expendat,inueniet solis priamas qualitates elimentares ad hunc fensium proprie perαtinere: reliquas autem,ad uires Cr robur.itaque alia ali Cr molliora,er duriora censeri: sicut magis aut minus,liel grauia uel leuia. Asperum autem Cr Due ex arido unim humecto,per aequalitatem aut inaequalitatemfuperfraciei.Vnus ergo est tangendifensius, Cr unum tactilemetum. pe clementaris qualitas, cuius ope naturale corpus commpingitur. Eae uero qualitates,quoniam ex proportione ac congruentia uel noxiae sunt, uel falutares corpori an Inantis,idcirco ad eas noscendas tactus est uniuersis anim mantibus tributus,eπ per uniuersium corpus, quo facilius declinetur damnosium.Sed in homine in extremis potis mum digitis manuummon quod istic caro sit molli)fimi, sed partim ex contemperatione, artim ex assuefisione. atque eo naturaliter ducimur, ut digitis illis praetentem mus,erficiamus periculum primarum qualitatum:quod
ut expeditifimum est,ita ta levi fimi detrimenti, si quid
30쪽
DE ANIMA LIB. I. 23 accidat. Adiecit hoc quos beneficiunat . vi molisque tangssntur egnius irritarent fensum,quam uisite uel audibile te quoniam ipse perse tangunt anima nocumentum esset ab illis paratius Crgrauius,quod enim corpus uideratur,uel auditur,no attingit ipsum perse oculu,uel aurem. Esto beneficium aliud , quod breuioribus terminis arictiones tactus guli itasque uni circumscriptae, quM audiatus e Tusus.celerius enim tangendo gustandoque , quam uel cernendo uel audiendo delassamur. Nam quod tactus gustus ad essentiam animalis pertinent, ton item audiritus Cr uictus: moderatio Ut illorum actionibus adhibita a Nat ra , ne per effusas operationes corrumperetur sente
sus , CT periret animal, quod periculum alijs exsentibus
mantibus. sunt quaedam illis congruentia, ut fructus CT punis triticeus homini, gramen pecori. Sunt quaedam aliena,ut lutum uel ligna quorum alia sunt omnino fatua Crins ida, alia prorctum aduersa atque inimica, uel inrasuauitate,utfH er abolithium uel damno,ut uenena. αnocumento essentfutura,)s qualitatem indidit gustui ini. micam: sicuti contra salutaribus, congruam Cr placenis
temfilutaria autem uoco,non tam affecto corpori,quam
recte habenti.necreber si qui ex peculiari quodam ingemnio, uel uisuefactione, amaris rebus aut fatuis,aut alienis gulatui capiuntur: sicuti homines voracesCr ebriosi,ta mulieres praegnante, CT qui laborant atra bili. Qualitas haec quae gustui uel allubescit,uel de lice sapor nominam tur. Gustatus sensorium,est neruus supra linguam expans