De tutela quam Graecorum loca sacra et hominibus et rebus praestiterunt [microform]

21쪽

deportata prope Gymnasium erat conditum, Athenietasium servi eonfugere

solebant, Theseum preeaturi, ut alii minus crudes domino venderentur x Qua ex re nihilo magis, quam ex aliis documentis a Samoti Feliseo in allatis sequitur, ut quinque tantum asyla Athenis suerint. . I at . - , γι Quoniam igitux omnia Graecorum templa aeu fana et supplicibus et robus tutelam dedisse satis cognitum habemus haud alienum a re, da qua quaestio est instituta, mihi esse videtur, Perquirere, utrum eae quoqu am quae intra domos erant constitutae, a PIiees Iure ab omni impotu defende.

xint nec ne Iam apud Homerum Iovis Hereei abae, quae iuxta septum fremo

in aula ἐν αὐλῆ erat constituis, supplices ab iniuria defendere iure cor icessum videmus. Quum enim dysseus admodum saevam in procos laseivos ac Prodigos sumeret vindictam, Torpiades cantor tmedon praeco domo

quum Troia urbs capta et mediis in regiae domus penetralibus iam esset hostis, ad Iovis Hercei aram cum natis confugit et Priamurn, ut eum gram daevum armis circumdatum et telis armatum vidit, apud Virgilium hisee dehortatur verbis: Haec ara tuebitur omnes, aut moriere simul M Nec amplius tamen quidquam reperire Potui, ex quo Iovem Herceum etiam post riore aetate supplicibus tutum dedisse Telagium demonstrari possit. Hoc autem illo in Virgilii loco sane mentione dignum mihi esse videtur, Iovis Hemcei aram non in aula stare, sed in impluvium, in domus penetralia, ubi in laeo Penates, Seu Penetrales, Seu Apserio seu μυχιοι erant, translatam fuisse. Unde haud vana sectati simus, si hanc Iovis Hercei religionem eum illo augustissimo Penatum ac Vestae sacrario mediis in aedibus sit Paulatim eoaluisse et inde praecipue, etsi ex aliis quoque causis, illam summam Vestae religionem ortam ' Plutare, Thes. 35. Diod. Sicut lv. e. a. Meter et Stad nn I. it. 4o4

et seq. Potto I. it. I. 33.

22쪽

opinamur quod, etsi sustus haedere divinise meum non est consilium, ad aliquamiserto veri similitudinem his rebus, quae statim proponam, adducitur. Nam inde, quod Odyssens haud agnitus, dum Eumaeo subulco Persuadere studet Odysseum Proserio esse rediturum, testem, sibi nequaquam esse in animo sallere et dolos nectere, primum Iovem, alterum mensam hospitaIem, tertium Deum Odysse insontis, ad quem iam propius accederet, secit , iam tum temporis secum certe principis aliqua sanctitato fuisse quidem

habitum nee vero deam, cui esset nomen Vestae, esse factam constat.

Quum vero hoo in lam essent Penates et inter eos, nisi omnia me fallunt, ipse Iupiter ereeus, fieri non potuit, qui ii, qui in peregrinis, nedum haritaris gentibus hospitium atque tutelam petere eoacti essent, ad principis Deum seu aram confugerent et penatibus, ut hospitio ac tutela excipere tur, supplicarent. Odysseus enim apud omerum, postquam Areten, Phaeacum reginam, supplici voce obsecravit, quo ertius hospitio exciper tur, ἐπ ἐσχαρη ἐν κονίησιν resedit . Eadem de causa Themistocles, quum ad Admetum,molossorum regem, sibi nequaquam amicum confugere coactos eius uxori nam ipse sorte domo aberat supplex suisset, ad secum ἐπὶ τὴν ἐστίαν filio eius secum abrepto consedit. Admetus vero, ubi domum reversus audiit, quisnam ille ad Penates sedens esset, qui et quam ob rem eum Persequerentur, priorum iniuriarum plane oblitus hunc hospitio ac tutela excepit neque Atheniensibus, neque Spartanis, quamvis urgerent, prodidit. Nam, ut Thucydides verissime addidit: καὶ μωστονεν Demum του Hane ad aram, seu in sacrarium ad penates mediis in aedibus Heraclea, quum Hieronymo occiso totam stirpem regiam a Syracusanorum multitudine penitus exstirpatum iri intellexisset, confugit '. Praecipua vero religione etiam postea nonnullis in civitatibus haec ara

23쪽

publica fuit, ubi in prytaneo publici stabant Penates. Quare Theramenes ille, quum summae Critiae tyrannidi repugnans nemoratione ich quod erimitii

erat ei datum, resutante nec senatu auctoritate se contra Critiam din dere posset, sed adeo nomen suum ex ter mille civium numero et ordine exstinctum vidisset, omni hominum tutela destitutus ad illam aram an tissimam, quae erat Athenis in Prytaneo se recepit dicens καὶ τουτ μἐν μα του θεοδῖ - α' δ, --δέν μοι ἄρκέσει ἴδε

ἀνθ ρωποος ἀδικωτατοι, ἀλλὰ καὶ περὶ θ εοδ ασεβέστατοι β'. 'i:, Et quum totam per Asiam minorem omnes, quicunque Italici generis erant ex ithridatis edicto die constituta trucidarentur, apud Caunios Itali ἐς τὴν βουλαίαν 'Eστια confugerunt v. a quoque re, quia hae ara publica omnium domorum aras Dasi repraesentabat, summa religionei coleretur necesse erat. Nonne etiam ex hac ara ii qui coloni mittebanturi ignem secum portare solebant, quasi matris animam, quam, ne exsti gueretur, summopere fovebant Hinc sacri perpetuique ignis servandi mos et in urbe condenda sacram aedem publicam Vestae primam eonstrutuendi usus . . Unde altera quoque ausa aceessit, qua saetum est, ut summa Vesta religione coleretur. Quoniam vero Iupiter Herceus ipsis verbis penatibus in Vestae sacrario adnumeratur et postea sic Vesta, ut antia quis temporibus Iupiter Herceus, domus et deinde totius urbis custos hahebatur, quis est, quin coniiciat, ex illa praecipue antiqua Iovis Hercei religione hanc Vestae sanctitatem esse ortam δ' praesertim quum Vesta

demum postea dea sit sacta id quod inde quoque verisimilius apparet, quod etiam Posteriore aetate raro et aliquot tantum locis huic deae erat. Xenophon hist Graee. II. 3. 45-53 Diod Sieu XIV. 4 5. 34 Appian de bello Mithrid. c. XXIII.

. Dionys Halicarn Ant. Rom. II 65.

Penates. reuz. l. it. Dionys Halicarn Ant. Rom. II. e. 68. q. 5.

24쪽

attributum imulaerum sy, Quae uini hic de aris intra domos vel totius uirilaus domum, dico Prytaneum, Positis dicta si in memoriam reducere velimus, haud dubium est, qui iam antiquis temporibus ara Iovis Hercei in principum domibus, deinde ara penatum ibidem, Postremo Vesta seu Vestae cum penatibus ara in Publicis Prytaneis supplicibus suerit tutelah. Utrum vero apud Graecos uniuscuiusque domus penates supplia cibus,tutum refugium dederint, nec ne in ambiguo est relictum. Nam id, quod Cicero , ut oratorem decet, copiose dicit: MNihil sanetius, nihil omni religione munitius, quam domus unius

cuiusque civium, ubi sunt arae, soci ubi dii Penates, sacrae religiones et caerimoniae continentur hoc perfugium est ita sanctum omniatius, ut inde abripi neminem sas sit εapud Graecos quoque valuisse, non est, cur existimemus. Attamen tanta Per democratiam in Atheniensium eivitato stabilita erat libertas, ut ipso tempore, quo triginta tyranni dominabantur, sua cuique domus, dum modo huc se absconderet, inviolabile esset refugium v. Neque vero inde homunem sceleratum ne ex magistratum quidem domo extrahi et in iudicium duci potuisse suspicari licet. Qua re iacile ad aliam quaestionis artem, quae adhuc restat ducimur. Nam, ut iam initio indicaviqius, cum illis viris doctis, qui seculo decimo septimo de asylis scripserunt, stander,mo annus N et mohsmuthius etiam scelestis hominibus Graecorum templa patuisse et praesidio fuisse sine ulla

temporis Tatione contenderunt. Quae opinio, quamvis at dispersa et confirmata esse videatur, deorum tamen ac templorum naturae et reIigioni

adeo repugnat, ut non nisi multis et gravissimis documentis convicti hane MI Boetalia e l. ad Pind. Nem XI P. Il. p. a. 477.

25쪽

sequi possimus. iossurannus vero postquam de Hebraeorum asyloruin iure ac conditione optime disseruit, hoc tantum addidit, Graecorum inter et Hebraeorum Ula hoc potissimum interfuisse, quod hi eos, qui eaedem de industria perpetrassent, in fria non admisiεsent, illi contra etiam tales excepisseat; nec vero uua rationes hau gravem criminationem confirmare tentavit. quam ob rem eum, sicut rillum Osiandram, de quo satis iam initio diximus sitim ulla ciniuria praeterire possumus Restat igitur, ut me hsmuthii argumenta diligenter accurateque examinemus i mei clitiaen

haec Theseum, Artemidos ara inmunychia, antiquum Neptuni templumi Taenaro, eiusdem in Calauria, Iunonis et Artemidos templa in Samoiosula, Terme matris sanum in Hermione, Artemidos templum Ephesium et denique Athenae Aleae templum in Tegea urbe Iis vero locis, quos Wachsm de Theseo citavit, nihil aliud, quod iam antea vidimus, demonstratur, nisi servos, qui dominorum erudelitatem ac saevitiam non amplius Ρerferre Possent, huc confugere solitos fuisse, ut πρασιν impetrarenti Ex loci deinde de Munychiae Artemidos ara a Wachsm ex Demosthenis decoro ua oratione citato nihil aliud, misi id cognoscimus, nonnunquam eum, cui vel maiores, quam quos ferre posset xl, ut ipse quidem arbitrahatur. iniusti sumptus triremes sublicas extruendas essent impositi ad hanc aram coniugisse. Quod Taenarum attinet, citat achsm Thucydidem μ' , ex quo servos supplices a Spartanis hinc abreptos esses ideoque gravem terrae motum iis a diis iratis esses immissum eognoscimus Ut ad Neptuni sanum in Calauria transeamus, summam huius templi religionem etiam posteriore aetate plurimum valuisse eo loco quem Wachm ex Plut ' L. cit a. h. a. hth. p. 19.μὸ L. it. a. Th. a. th. . , 'δ f. 63.

4 Lili. l. c. 128. q. Demosth. V. c. 29.

26쪽

eitavit, demonstratur ' Ut Iunonis et Artemidos sana in Samo insula

Teriaeque Mauis templum in Hermione et locos a metamuthio de hiscitatos, ne resutatio nostra sit taedio, praetermittamus, Praesertim, quum id, quod mohsm statuit, nequaquam inde comprobatum sed solam inorum sanorum sanctitatam demonstratam videamus, ad ea iam duo templa, quae restant, progrediamur. Me Ephesi Dianae templo sanctissimo Plutarelius 47 memoriae prodidit, Dianam hoc in sano obaeratis πισυλίαν καὶ βδειαν αποτῶν δανείων praebuisse. Hoc sane aliquissi eiusmodi esse videtur quod Wachsmuthii sententiam comprobare possit. attamen quis est, qui non videat, hanc esse religionis depravationem, cui non iis temporibus, quibus Graecorum religio adhuc incolumis stabat, sed tum temporis demum, quum per hominum cupiditates templorum sanctitas undique corrupta et tu vulgarem ac profanum usum conversa erat. locus auerit. Quod postremo Athenae Aleae templum in Tegea attinet, huc Pausanias, quum desperasset, fore, ut civibus suis, se non nisi rerum necessitate coactum post infelicem ad Haliartum pugnam. in qua occisum erat Lysander, ab omni in hostes impetu abstinuisse inductasque decisse, persuaderet, iudicium eorum iratorum haud iniuria timens confugit et rcceptus esti Pausanias ille, qui Graeciam descripsit, is in ἰὸ αρα τὸ ρυν τοι , inquit M), ἐκ παλαιου

Πελοποννησίοις πασιν αἰδέσιιιον, καὶ τοις αυτοθι ἱκετεύουσιν ασφάλειαν μαλιστα

παρείχετο εδήλωσάν τε ἀτε Λακεδαιμονιοι το QDυςανίαν καὶ Ἀργεῖοι μυσίδαν καθεζομένους ενταυθα κέτας οὐδε αρχην ἐξαιτῆσαι θελήσαντες. Summa igitur fuisse hoc Athena Aleae templum in Tegea religione ac sanctitate nemo

Α' Quod bo quoque Strabonis testimonio comprobatur: χυτω δ' ἐπεκρατησεν ἡ τιμη του θεου τουτου παρα τοῖς Ελλησιν, στεκαὶ Μακεδονες δυναστευοντες ηδε ιέχρι δευρο φυλαττον, πως τὴν ασυχίαν καὶ τους κέτας ποσπαν ίδουντ τοὶς εἰς Καλαυρίαν καταφυγοντας οπου γε υδ Axit οσθων ἐθαρρησεν 'Aρχίας βιάσασθαι ςτρατιωτας ἔχων ο προσετέτακτο υπὸ AνMπάτρου λιντ αγαγεῖν κἀκεῖνον . . . Ii πείθειν πειρατο Strabo Ill. e. VI.47 De vitandis usuris a 93.

27쪽

invenitur, qui ex loco line a mehsm eitato persuasum non habeat. Numquid omnes illi loci, quos achranuthium ad opinionem suam tuendam citasse cognovimus, aliud demorastrant, nisi summa fuisse illa templa, quorum mentio est faeta inter Graecos religione innime vero, etiam scelestis homi Dibus deorem templa patuisse et praesidio suisse, id quod Waelismo opinatus est, illis Ioela comprobatur. An est quisquam, qui vel servos domitiorum erudelitate e cives nimiis impensis oppressos vel summos viros, rerum angustiis circumventos, ut Demosthenem et Pausaniam,

hominibus sceleratis adnumerare possit Nonne potius nobis et gaudio et consolationi esse debet, quod iis, quibus ontra crudeles dominos vel aia Versus intemperantem ac mobiIem civium multitudinem vel in saevos hostes nihil praesidii in iure esset relictum, deorum Potentia, seu religio templorumque sanctitas tutelae a saluti fuit Atque illis Iocis, quos

Wa hsm citavit, non soIum non adducimur, ut in eandem eum Wachsm. eiusque sociis abeamus sententiam, sed ipsius religionis ratione habita eiusque praeceptis cognitis Iane contrariam sequi debemus sententiam.

Nam licet illi Ioel etiam scelestis hominibus Graeeos ad templa aditnmdedisse coarguissent, quid amplius inde sequeretur, quam ut religione homines iam abusi essent. Dii enim iis hominibus numquam aditum ad templa

dare poterant. Nam si eiusmodi homines excepissent, nonne omnia scelera atque omnes fraudes comprobassent et defendissent, nonne omnia divina et humana iura evertissent et haec ab hominibus in posterum sancta esse

liabenda negassent Quo nihi magis Graecorum diis et religioni nondum

Corruptae contrarium esse potuit. Per deos ergo seu religionem hominibus sceIestis non Iicuit templa intrare ne eius generis homines iis excipi assuit. Quam sententiam et, ut ita dicam, reIigionem Graecos quoque Procul ab illa melismusti opinione revera secutos et professos esse nec impiis a scelestis hominibus aditum ad deorum templa dedisse plurimis et certissimis ipsorem Graecorum testimoniis docemur. Euripides enim hanc Graecorum religionem Iane pronuntiavit primum per Iphigeniam ': 'rapbig. Tauric. v. 36 .

28쪽

deinde per Iovem me τοῖς μἐν ναρ ἄδικον βωμον ora et ιν υρφν

Ei Assienienses, dum Delii sanctissimi Apollinis sani occupati se purgares;udent, id non nisi delictis non voluntariis aras refugium praebere των κουσίων μαρτηματων καταφυγὴν εἶναι τους βωμους denegare non poterant. Atque adeo apud Athenienses lage vetitum erat, ne quis, eaede etiam haud voluntaria pollutus ad deos, eorum templa resque sacras accederet. ὁ νομος τυν νδροφονον haud voluntarium τῆς πατριδος - των ἐν ταυτη παντων καὶ ὁσίων κω ἱεμ ειργει , Nec mirum est. Nam is, qui caede, seu eulpa aliqua pollutus, non purus ergo sed MLτὸς ἐναγης, μιαρος Seu νοσιος esset, b Commorari non poterat, quin ipsam templi sanctitatem contaminaret, itaque sacris locis ipse abstinere debebat vel, sin minus, a nemine non erat inde reiiciendus. adem de ausa is, qui eaedem etsi haud voluntariam vel iustam perpetrasset, Prius expiaretur necesse erat, licet eius, qui occisus erat, propinquis iustae poenae essent datae, necquidquam, quominus in patriam rediret, post annuum exsilium obstaret. Samothraciae

quoque religione praeterea illius sacrae insulae, quae hanc diutissime retinebat, impiis hominibus deorum templa apud Graecos per religionem non licuisse intrare et eos excipi nefas fuisse satis comprobatur. Quum enim Pe seu post infelicem apud Pydnam pugnam eum Evandro sibi amicissimo hane in insulam se recepisset Attilius illustris iuvenis a magistratibus petiit, ut sibi paucis alloquirudi populi potestatem merent. Permisso utrum nos, MLV. 312. 3 Demoth in Arist. 33. 3

29쪽

liospites Samothraces inquit vere accepimus, an salso, sacram hane Ins iam et augusti totam atque inviolati soli esse Quum ereditae sanctitati adsentirentur omnes cur igitur, M pergit, pollutam homicida sanguine regis Eumenis violavit Et, quum omnis sacrorum Praefatio eos, quibus

non Sint purae manus, sacris arceat, vos Penetralia vestra contaminari

cruento latronis corpore sinatis Itaque Praeterquam quod in potestate Romanorum sese insulamque totam et templum esse cernebant, Theondam, qui summus inagistratus apud eos erat, ad Persea mittunt, qui nunciaret:

Λrgui caedis Evandrum Cretensem esse autem iudicia apud se more maiorum comparata de iis, qui incestas manus intulisse intra terminos sacratos templi dicantur; si confideret Evander innoxium se rei capitalis argui, veniret ad causam dicendam si ommittere se iudiei non auderet, liberaret religione expiando violatae sanctitatis scelere templum ae sibi me ipsi consuleret M). Forsitan aliquis contra dixerit, deos non permisisse quidem, ut impuri ac scelesti homines templis exciperentur, sed etiam ho Perreligionem non licuerit, tamen homines, nippe qui omnia sacere et

etiam sanctissima contaminare audaces tantam, ut impios ac scelestos templis arcerent, non habuisse templorum sanctitatis curam et inde factum esse, ut etiam caede polluti atque sceleratorum quisque ad templa eo fugerent iisque exciperentur. Quod utrum usu evenerit, nec ne et

quando, quoties quantumque hoc evenerit, quae res iure religionis depravatio nominari debet, statim secundo in nostrae quaestionis capite videbimus.

Quum enim illud ius divinum omnibus partibus cognitum habe mus, ad secundum caput illustrandum progrediamur, quanta religione illud

a Graecis diversis aetatibus observatum, vel si minus, quantum per homianum cupiditates sit violatum ac depravatum. Ne taedio quaeso ii, qui haec legunt, assiciantur, quum, ne quidquam eorum, quae ad rem nostram

pertinere videantur, iraeterinitiam, Graecorum res inde sere ab initio M Liri L. V. α 5.

30쪽

Fepetere et usque ad Tiberium Romanorum Imperatorem pereurrere ne-eesse habuerim Athenienses, ut iam antea vidimus Doriensibus supplicibus, id quod per Iovis Dodonaei oraculum iis demandatum erat, Pepercerunt. Paulo hostia Ion Atheniensis vir et antiqua a nobili gente et magna te eives potentia et praeterea vietoria in Ol3mpiis reportata insignis, ut Terum potiretur, a Thea ne Μegarensium Principe, socero suo, Pluribu quo amicis adiutus subito Athenarum areem cepit. Quem res novaturum inde deiicerent, quum Athenienses undique eonvenissent; ipse Cylon eum sinua re desperata clam aufugit; eius vero socii, quum sugae spes, quoniam Atheniensium multitudo, ipsa quidem diuturna obsidione sessa, archontibus hos eum desecta manu obsidendos commiserant, iis essct

adempta et fame adeo laborarent, ut aliquot eorum iam interiissent, tandem adminervae aram in arce supplices onsederunt. Qui, ut Herodotum sequamur, a Naucrariorum Prytanide, ea scilicet senatus parte M quae his ipsis diebus reipubIicae praeerat, sponsione acta, supplietum non esse sese passuros, ve si potius hueydidi dem habeamus, ab arehontibus, ne Iocus sacer cadaveribus pollueretur, fide data, nihil acerbi in ipsos statutum iri, vel ne tandem Iutarchum Praeternittamus, a Megaele rehonte impulsi ad causam dicendam quum descenderent, maxime ab Alcmaeonidis, id quod inter omnes auctores eonstat φονευσαι δ αυτους lais ἔχει Aλκμαιωνίδαο magna ex arte nesarie intersecti et eorum pauci, qui ad propinquas deas venerandas confugerant, ad ipsas has aras trucidati sunt. Sane id, nod ex Plutarcho cognovimus, memoria dignum esse videtur,

quod illi, dum ad causam dicendam descendunt, siluinminervae simulacro

annexum manu tenebanti duo illis, ubi venerandis deabus appropinquarunt, sua sponte ab to Μegacies cum eollegis, quasi dea supplices reiiceret, ad eos interficiendos proruisse et eos quidem, qui iam extra erant, saxis obruisse, eteros vero ad ipsas Eumenidum aras, ad quas interim confugerant, trucidasse sertur m Alcmaeonidae, quum ita contra ius et ias supplia MDSebdman et Μeier . it. P. 2 - 22. ' Herodoto ro. Id. I. sa 6. Plutarch. Solonis viti es Paus lib. VII. e. 5