De tutela quam Graecorum loca sacra et hominibus et rebus praestiterunt [microform]

41쪽

cederent. Attamen, quum nobiscum reputaverimus, quam et ii, qui rebus publicis praeerant, et Iere omnes inomines avaritiae ines luxuriae essent dediti, quantis et quot contentionibus ac iactionibus civitates inter se ex rentur, quales denique copia' conductitiae bella gererent . . lae aetato per illos sere quinquaginta annos ritantum sere temporis interiacet inter

bellum peloponnesiacum et tertium sacrum non maiorem eorum exemplorum, quae religionem supplicum caedibus, seu sacrilegiis violatam ostendant, esse copiam, sane nos mirari esset necesse, nisi laee plurima oblivione obruta nos ob rerum inscitiam effugere recte opinari Possemus. Quantum vero iam hae aetate religionis nervi essent elisi atque, quam com

rupta ac fracta illa iam iaceret, tertio mero bello satis cognitum est The-hani enim, non ut Apollinis Pythii religionem defenderent et vindicarent, sed hoc tantum consilio, ut inimicis deprimendis suam augerent Potentiam et principatum totius Graeciae sibi tonfirmarent. Phocenses et Spartanos ad iravissimas poenas damnaverunt Quae sui multorum am magnorum scelerum malorum seges Namque apollinia Delphici augustissimum templum, cuius sacrae seres innumerabiles bet longe praestantissimae erant, a Philomelo primo Phocensium duce . occupatum, in Onomacho eius fratere maximam partem et a tertio fratre et Phocensiam duce Phayllo totum est exspoliatum Decem per annos hoc hellum maxime impium est gestum, ex Sacri pecuniis, vasis, coronis, statuis ceterisque templi don riis milites conductitii alebantur et vixi, quibus in Graecia civitatibus magna

erat auctoritas, neque minus eorum uxores largiter donabantur atque corinrumpebantur quiu etiam meretrices sanctis regum vel eivitatum donis,

imprimis coronis ornatam Conspiciebantur Uc Metapontini id terseereae pati coacti sunt, citharistriam quandam apud eos, diem sestum celebra ies, in publicum prodire eo Apollinis Delphici donario ornatam, quod haec civitas huic deo olim consecraverat atque dono dederat. Nec Phocem. sium quisque ex illis sacris rebus, quae maxime arriderent, se per vim,

42쪽

ψεDsuetim sibi auferebali, sit etiana ex avisi intraulina multi viri nobili Ioeo nati et rebus gestis iam ransigneum huic aeelesto'hello inerant. Euarii Athenienses et Spartani non inritumi pabile. Phoeenses aditiinhant, ' saeuam aliquantulo plus quam Pro eum Buxiliaribus missis fas erat, aer rum peeuniarum a eperunt iisque huius misium maxime seMest meri egit parilaipes sunt saeti, D. Ceteras' Melita es, quae hoc in bello neruae sunt, ut silenuo transigam, quanis vero in dias impretas et morum praviatas eorum, pii ine id a re auderent lasan esset, et quantum impiet tis inerementum' quanisque morum depravatio inde in Graecos redundaret necesse erat Tum Philippus, macedonum rex a Thebanis, quum h eensibus eorum ocii debellandis se impares esse cognovissent, arcessitur, id quod iam dudum cupiebat, et Apollinis violati ultorem se professus h censium urbes dimit, gentem ipsam Pollini Delphie stipendiariam feeit vel adeo a intemeeionem delevit. Quo facto in eorum locum ipse inter Amphictyones receptus haud in multo post Amphissaeos, qui Phocensium interitu haud deterriti iterum aeris Aponinis Delphici thesauris erant potiti, haud minore, quam Phocenses, poena asseci . Nec mirum igitur esse potest, Pythiam Philippi onsilium totius Graeciae prineipatum Atinendi adiuvisse ). Nae minus . Alexander Apollinem Delphieum in antiquam

xeligionem ae auctoritatem restituere conatus es Ceterosque deos coluit. Attamen Alexandrum, quum nullam rem religione magis in hominumati os valere Probo intellexisset, suo ipsius commodo magis quam deorum eorumque templorum causa hoc feeisse, fieri non potest, quin arbitremur. Nam quo saeilius Graecos sibi subiiceret et suo imperio obedientes retianeret, Persis hellum inferre, quod iam Philippus pater eius in animo habuerat, intuit. Quo propensiores vero ad hoc bellum gerendam eos redd

reto nihil antiquius, habebat quam ut iis persuaderet, nihil sibi esse

seq. 249.

43쪽

squi , . M PI9 vero is beatum, qu ad inradium diloinrita inque Pers Tum lin cum . . quihusta Grae eorum d si affecissent, uliurus, ipse omninus deorum temPlis acrisque rebus abstinuit quin etiam irae suae, quamvis ardentiis quum Thoharum urbem sunditus everteret et ineolas in servitutem abduceret, din temperavit, ut omnem curam, ne templam stolarentuν neve Hylluerentur, impenderet atque adeo, is verum est, quod Diodorus Sio lu' litt*ris mandavit, esse inventam ho post eius mortem in commentariis Scriptum consilium ceperat, ut sex magnifica templa Graecorum diis, ut

Apollini Pythio, aedisiearentur. Hae Philippi et Alexandri arte atque de

Tum cura hoc cente evenit, ut ab illo terii helI saero usquo ad Axandri mortemiseriaecoriami templa minus violarentur, sed Mi hominibus et rebus Sacris biden malon, tiram,iahtea esse tutela. Ne hane quidem laudem Antipatro attribuere possumus. Qui quum a Cratero adiutus pugna ad Cra nem Athenienses, qui hoc in bello Lamiaco magis exardeseerent, quam Perdurarent penitus devicisset, continuo simulatque Athenas H,em ae essit. Archiam i quit Demost nem eiusque inteos, iam ab Atheniensibis, Demadeaue re, capitis. damnatos et i illius saevitiae obieetos, quocunquBisugissent, caperet, Mum militum catem misit Archias tum Hyperidem oratorem, Aristonicum Marathonium et Demetrium Demetrii Phalere fratrem, sum. mos viros, ex Aiacis templo, quo suppliees confugerant, vi abstraxit et

misit ad Antipatrum, qui de omnibus supplicium sumpsi Demosthenes vero, ille vir nostra admiratione maxime dignus, quem in Neptuni templum,

44쪽

quod hominum illi laetatis sensu ac votis conveniretit utque ab omissi Pario P ni cui ueret mo enim aetate .Graeci divinoli illo studio ariti. Mimo qui imoxinles anaitet, ut ri tale atque muniinimum quid melant, nor .erant Iinmutiinne deos solare curae illi. erat se quia e viti te visere pinnibus Rinmum nonum esse ridebatur. Ex ha laetate Di interes qu6que luessendi Prodiit, qui haud ysin magno ii assensu deorum historias eos rauit, in alitibus, quos homines, colere solarent deos tantiquitus Nech Mai t 0rtales . nec Iios misi antiquos 'ege veI .imu Rrtes suisse de Mo a Mum ii inque --d in Mineruaeta quis Oin Iexlindrumiseetii . l. lGoscii in is xiliuilii dissimale si esset uvitantuat sevum 'praematurorum, Morum imi aequeita eo ora aliquid magnanimi a laboriosi anseipere recusent et quibus non aliud, quam vita frui quieta atque beata desiderio 79 Polyb. IX. e. 3. Iut Demostli. IZ r Plui. de Iside ec Osiride. Cicero de a deorum I. c. si Augustia de

45쪽

ae voluptati sit. Et e Graecia si ipsi et ringuli viri et populi, qui post

Horm aetate' nondum omni animorum ardoreo muta aliquid conati sunt, Pietato in ido et vero Patriae amore, Paucis viris excutia, Earueranti Cuius rei Agathocles, Pyrihua et Aetoli satis uni doeumento , Agathoetea enim, optimatium saetionem ibi insensam plane exstincturus, quum impe via armata eum plebe et irritatis eum militibus eo invasisset et totam seraeusarum urbem saevitia a caede impleret, aine ulla deomun ratione qui ad deorum aras refugium petierant trucidavit ne ulli suppliei pepe, est Etenim Pyrrhus, Epirotarum rex, quum anno dueenissimo aertuagesimo exto Ch. n. e Sicilia rediena et haud ne magna Iade Carthaginiensium Manibus elapsus Meros pillephyrios iraeterveheretur, ut iniurias praesidio suo acerbe illatas in eo Heiseeretur opesque debilutatas repararet, mon in Locrense solos effudeliter rapinis et caede saeviit,ae ipsius Proserpinae thesauro ad hune diem inlaetos Ilarit Aetoli vero gens omni Graecoram aetate morum seritate nota et politioris quidem humanitatis, sua eteri Graeci melluerent, haud partieeps neque vero morum depravationis expers saeta pacem, ' quum Antigonum Maeedoniae regem mortuum non amplius extimeseerent atque adeo Philippum, qui ei

in regno sucesserat, iuvenem contemnerent, non diutiua Persere Potuerant,

sed, ut suo more terram Peloponneriam diriperent, Aehaeis hellum intes xunt Priusquam Achaeos, gentem ipsam validam et Praeterquam ' eum multis et potentibus foetis, Epirotis, Phoeensibus, Macedonibus, Boeotiis, Arcadibus et Thessalis oniunctam invaderent, essenio sine ulla iusta helli nedum rapinarum ausa petierunt eorumque terram aerisiam deis

populati sunt. . Deinde Asiaeos quoque, qui Μesseniis laborantibus ato due auxilio venerant, Proelio ad Caphyam quum devicissent, praedantes ex Sicyoniorum praecipue terra mediam per Peloponnestu et deinde per 3 Diod. Sieul. XIX. . . 30 Liri XXIX. 13. t. ibid. 8 Appian. II postrem.

46쪽

Isthmum nemine resistente domum iter Merunt Aetolorum vero Papinae omnibus adeo usitatae a notae erant, ut sere nulli Graeeorumetvita nee Epirotis nee Philippo Luporem ac magnam iram intieerent. Adeo igitur impudente quum Aetoli, ne ullius divinae ne humanae uos ratione habita, ex aliorum terris praedas agere omniaque incendio delere eonsuessent, haud mirum est, eosdem, iterum in Peloponnesum II eursione saeta, ne eomm quidem templis et rebus aeria abstinuisse. Postquam enim hae in me ston Cynetham, Areadiae oppidum oecup 4am exspoliaverant, Dianae templum inter Cynethiam et Clitori situm, si Mν δ νεμψώστω παρὰ τεις ius; nν, aggressi deae greges atque armenta Populari et alias res aeras, quae non iuerant ipsi aedi, rapere eperunt. Quum vero Lusorum vicini oppidi ineolae, ut maiores rapinas averterent, aliquot ex ipsa aede vasa iis tradidissent, Clitori regressi sunt. Unde, ubi se hula oppido expugnando impares viderunt, Cynetham reversi Omnia deae armenta et res sacra omnes expilarunt Quum iam Aetoli sine pugna domum rediissent, tandem Philippus exercitum Achaeis omminque sociis auxilio adduxit. Quoniam vero non iam armis Pus erat, omnes foetos per nuntios Gestathum eonvocavit, ut, quid ommuni esset utilitati deliberarent et deeernerent. Quo quam ab omnibus ega i v nissent, nulla erat eivitas, quin plurium a gravium rapinaram atque aemletiorum Aetola a usaret, in his Boeotii, quod Minervae Itoniae templum, Achaei, quod, ut iam vidimus, Dianae templum expilassent Quas tam multas ae graves de Aetolorum rapinis quaerimonias omne socii quum haberent, uno ore deeratum est, ut iis hellum indieeretur et coniunctis viribus gereretur Boe erat helli a talis Olymp. 4o. I. anno centesimo vicesimo primo a Ch. n. initium. Verum hoc hellum, quamquam tam aeriter decretum erat et praetero hoc commune decretum etiam obb. U. 3 - λ obb. IV. 3. s. ' obb. IV. M 3.

47쪽

eum singulis ita ommunicatum est, ut ex sua quisqua terra confestimeontra Aetolos hellum faceret, magna amet cum iCunctati ni a plerisque,

maxime vero ipso a Philippo, qui etiam tum Aetolos Perilitveras monuera ut se purgarent, susceptum est. Quin etiam Spartae, hii iuvenes Aetolis, natu maiores Aehaeis et Philippo favebant, legati, qui illud decretum C xinthi factum tradiderant, sine responso dimissi sunt. Gravi inde seditione

exorta nec iuvenes, quum etiam legatum, qui Popia foedus eum Aetolia ineundum suaderet, ab iis expostulassent et Recepi emta neu nava mai9xes quidquam inexpertum miserunt ut ad foedus Mileumi ιAchaeis .illi uin Aetolis populum traducerent. Altamen, quamvis Machates ah Aetolis iuvenibus auxilio missus, vehementer in Achaeos et Macedones invectus esset,

tandem natu maioribus de magnis beneficiis ab Antigono et Macedonibus acceptis, haud minus de rapinis et iniuriis, quas ab Aetolis Perpessi essent, metatione iacta contigit, ut populus laedus cum Achaeis et Philippo scise ret. Sed quid tum evenit Paucis enim diebus post, quum iuvenes

armati ex more maiorum solemnem Pompam in inervae templum ad anniversarium sacrificium erigendum duxissent et ephori, quorum erat id sacrificium sacere, ibidem remansissent, aliquot horum iuvenum, quiora sentem rerum statum admodum aegre ferrent, dum ephoros sacrificio periagendo intentos vident, improviso eos aggressi Pecudum instar ante deae altare et mensam trucidarunt, quamquam, ut Polybius ait, huius templi Minervae χαλκιοικον sanctitas tanta fuit, ut omnibus supplicibus, etiam iis,

qui iam capitis damnati essent, satis tutelae praestare soleret j. Spart ni igitur et Eleis quoque Aetolorum partes sequentibus et et is illusiis cunctantibus, ita ut Achaei soli hostis in petum serre cogerentur, laetuli in Peloponneso brevi tempore superiores sunt sacti. Tum demum Philippus per Thessalos in Epirotarum sine prosectus eorum copiis sibi adiunciis Anthracum, locum munitissimum, quia Epirotae id maxime expetebant, obsidere coepit. Hac obsidiones dum Philippus tempus et operam con- η' Polyb. IV. c. 35.

48쪽

sumit, Scimas Aetolorum dux, ee Thessalos Hosectus Inmaeedoniam

ineumionem saei et quum isagnam huius terrae Partem depopulatus esset in Inam uehem Iam ab ineoli derisIietam eonyersus, ut eteras erudelitatia praetermittam, templi, quod hic Ioci erat, Porseus neendi deIevit omnisque omatum splendidum, qua ibidem sepositus ad solemnia a hiberi soIebat, dilaceravi Inter AetoIos tamen nemo erat, qui Scopam, quamvis non solum in homines sed etiam in deos saeviisset, hominem Melaratum habere Quibiis de Aetolorum rapinis et crudelitatibus in deos hominesque Philippus certior factus, simula Ambracum expugnavit, in Aetolorum fines ineursione saeta eos pro iniuriis in Macedonia actis graviter ultus est, donec in Macedoniam, quam Dardani invasuri dicebantur, reverti et illue auxiIium ferre coaetus est. Tum Aetoti, Dorimacho duce, in Epirum invaserunt et quippe qui tum non tam Praedas agendi,q in Epirotas iniuriis assiciendi cupidi essent, maior saevitia, quam ulla antea unquam in alia terea, igne serroque vicos urbesque delevemnia ac in excursione Dorimachus, quum ad sanctissimum tempIum Dodonaeum

Recessisset, Porticus, sacrarium ipsum et multas res sacras pretiosisimas

igne eorrupit. Reliqua scelera, quae Aetoli bello sociali in deos secerunt, si Iicet praetermittere, haud ita multo post Philippum Macedonesque similia sceIera perpetrantes videbimus. Qui, haud immemores, quae Aetoli Prius Dii et Dodonae secissent, quum Thermum Aetolorum oppidum, divitiarum plenum, ceupatum diriperent, simu tempIi, quod erat hoc in oppido,

Porticus, omnes e Sacras, partim maximis sumptibus, Partim magna arte

saetas aedemque sacram incendio deIerunt et id quidem non tantum sec Tunt, sed etiam ipsa undamenta eiecerunt D. Neque minus Phillippum postea, dum Graecas civitates suo imperio subiicere tentat et Athenienses

Praecipue petit, templis pepercisse sed potius proeu ab omni religione ita Dedrum sana saeviisse ex illa oratione, qua Athenienses bello a Philippo pressi in concilio Aetolorum, quod Panaetolium vocabatur, ut Romanorum ' obb. V. c. I. AEL IX. L

49쪽

opem assequerentur, in Philippi et Μacedonum erudelitatem ae saevitiam inveeti sunt, satis, quamvis illi exacerbati et Romanorum opem implorantes rem supra veritatem auxerint, intelligi potest η, Philippo superato quum Romani in Graecos dominati sint, quanta religione hi Graeeorum templa habuerint, hoe loeo ieet non sit alienum proponere tamen, ut

hac de re oratione continua diputemus, quanta religione aut impietate exteri reges, ut Antiocbus, Mithridates eorumve duces et deinde praedones maritimi Graecorum templa habuerint, prius exponere mihi satius esse

videtur. Haud minus enim, quam ab Aetolis et Macedonibus, ab Antiocho Syriae rege templis parcitum est, quum sere decem annis post ab Aetolisium in Romanos iratis impulsus in Graeciam transiisset M . Quum deinde Mithridates, rex Ponti, ut in Asia, quam armis victricibus iam Romanis

ecine id se queri, ito hostilia ab oste passi scirent esse enIm quaedam belli iura, quae ut facere, ita pati sit fas Sata exuri, dirui tecta, praedas hominum peeorumque agi misera magis, quam indigna patienti esse. Verum enimvero id se queri, quod is, qui Romanos alienigenas et harbaros vocet, adeo omnέ simul divina humanaque iura polluerit, ut priore populatione eum internis Diis secunda eum superis bellum nefarium gesserit: omnia sepulcra

monumentaque diruta esse in finibus suis, omnium nudatos manes, nullius

ossa - terra tegi delubra sibi fuisse, quae nondam pagatim habitantes in parvis illis castellis vicisque conseerat ne in unam urbem quidem contributi minores sui deserta reliquerint. Circa ea omnia templa Philippum infestos

circumtulisse ignes semiusta et truncata simulacra Deorum inter prostratos iacere postes templorum. Qualem terram Atticam secerit, exornatam quondam opulentamque talem eum, si liceat, Aetoliam Graeciamque omnem saeturum. Urbis Moque suae similem deformitalem suturam suisse, nisi Romani su venissent. Eodem enim scelere urbem colentes deos Praesidemque arcismi nervam petitam eodem Eleusine Cereris templum, eodem Piraeei Iovem Minervamque sed ab eorum non templis modo, sed etiam moenibus vi atque armis repulsum in ea delubra, quae sola religione tuta suerint, saeviisse.

Liv. XXX l. . c. o. um Romanus legatus . . . Athenienses in Deos superos inferosque nefanda atque inliumana scelera eius reserendo quid mihi aut iiiquam re querunt, quod obiicere ultra possim Eadem Sanos, h1- denos, Aeneos, aroilitas, liasios Parios, Sainios Larissenses, Messenios hinc ex Actiata existimate queri ibid. I l.

' Liv. XXXV. e. Appian de rebus Syriacis c. a.

50쪽

ereptam tenebat, eorum imperium penitus exstirparet, satrapis rauis et umhium praesectis, ut tricesimo abhine ae omnes Romanos, qui apud eos versarentur, eorum mulieres aes liberos omneque genus Italicum trucida dum inurarent, dixisset; et ex hoc crudelissimo edicto uno die omnes homines, quicunque Romanae vel Italicae stirpis in Asia minore versaba tur, ut Plutarchum ' auctorem sequamur, octogies mille homines intemficerentur nec quidquam refugii nisi In 'deorum templis It esset relictum, Ephesu eos Italos, qui in Dianae sanum confugerant, dum eae

simulacram amplectuntur, vi abst, aetos trucidarunt; Priamen eos, qui ire' Aesculapii templo supplices consederant, occiderunt Caunii natione Cari, eos, qui in Utaneo ad lacum supplices sedebant, abstractos, postquam in virorum et mulierum aspectu liberos trucidarunt, ipsos interseeerant; Tralliani denique, sui ipsi eaed- perpetrare in aninum inducere non possent, Theophilum Paphlagonem, vim seritate infamem, ad hoc lacinus perficiendum conduxerunt, qui tanta quoque saevitia rem Perfecit ut manus ipsas simulacra tenentes abscideret B. Licet aIliquot eorum, quae diximus, templa in Graecorum templa referri non possint, Iamen Graec xuin nullum templum, ne sanctissimum quidem, hoc bello tutum atque inviolabile suisse, satis est testimoni, Delos, cuius summa sanctitas, de qua iam ante mentionem fecimus, adhuc nondum erat violata et etiam tum, quum bellum cum Perseo Μacedonum rege, a Romanis gerebatur, omnes tam inviolatos praestiterat, ut, si ipsis Livii verbis uti liceat, permixti Romani, Μacedones et Eumenis navales socii, inducia religione loci praebente, versarentur m) Quam ipsam ob sanctitatem Delos mercaturas facientibus maxima placebat unde Corintho deleto tam frequens ac dives emporium

erat, ut quotidie decies mille servi ibi venumdarentur et infinitae divitiae

'' it. Sullae a.' Cieero pro Ieg. anil. . .m Appian de bellomithridat. c. 4. 25. a Liv. XLIV. e. 29.