장음표시 사용
11쪽
honestum tragieorum laborem vel summis de rabant honoribuη la theatris nonne inered, 'hllia paene per totum diem Dequentia Dei perpetua spectantium Ssiduitas Et hujus potissu
mum studii Macritate, quo et popuIus et poetae calebant mutuo, ut ego arbitror, actiun est imprimis, uti quae modo nata videbatur tragoedia cursu celerrimo ad Eummam persectionis laudem adduceretur et ut tragica oesi Graeci quam reriSSime MSequerentur ea, quae adhuc nulla eum gente conserenda me vicussu negaverit. Quo magis autem Atheniensium in dies augebatur ψοria quoque diutiuη -Iutis Graecae tutore principatus motibus utebantur: eo latius quasi porrectus et amplificatus est campus, in quo vires Xercerentur mentis atque ingenii. Extiterunt, quibun curae erat, rerum memoria Pofiteri ut traderetur; quae modo concoepta est eomoedia, aetissima ex vita publica et privata capiebat incrementa eloquentia et philosophorum doctrinae in rempublicam deducebantur. Simul plurimum valebant apud Ath nienses Georgias iste et alii sophistae, a quibus plurima ex arte 1eviter eruditis alia omnia prosecta, quam quae Graeci ad id tempus Perceperant. Ham enim gloriabantur, nihil esse, quod ipsi nescirent; nihil de quo non dicerent statim opiosi8Sime in conventibus ponoebant, qua de re quisque esset audire nihilque erat tam verum et exploratum, qui dicendo in dubium vocaretur nec quicquam tam a1gum, tam a vero abhorrenS, ut non ad id probandum excogitarentur argumenta. Itaque brevissimo temporis intervasso Populi more prorsus conversi suntiri orum instituta quamvis servare studerent nonnulli, Plerique tamen, ut seri hominum natura, probata rerum novitate longe a prisca vita declinarunt, ita ut molaret pristina virtus a sim-pΙicitas et antiquam pietatem vel superstitio quaedam eXeiperet Vel negligentia rerum divinarum.
πατοιν ὁ χυ εὐσεβής Agam. v. 478. τί γα βροτοῖς νευ ιδ τελεῖται; Choeph. v. 47. κρατεῖταί πως τὸ θεῖον παρα τὸ μὴυπουργεῖν κακοῖς.
Suppl. v. 403. Ζεύς δεερορρεπης νέμων εἰκοτιυς ἄδικα με κακοῖς, σεα δ' ἐννομοις. Suppl. V. 732. χρονι τοι κυρω ἐν μέρεθεους ατίζων τις βροτῶν δωσε δίκην. Suppl. v. 1051. ὁ Ο παρβατος ἐστ3ν μεγαλα τρην πέρατος. Soph. Phil. v. 132. ι - τούς δὲ σωφρονας
12쪽
Palaestrae jam vacuae aliaeus, gymnasia philosophis reserta et sophistis. Qui in soro habitaverant cives, eos nunc juvabat vinea Dequentare ). Quod si tempus ullum fuit, quo Meo omnia manifestissime perspicerentur, eminuit profecto aetas belli eIoponnesiaci, eum ericio
mortuo Summa rerum penes eos SSet, qui in sinu et oculis serebantur ab infima plebe. Tum insens animo omnes vexati, qui vel nobili genere vel divitiis praecessebant; tum optimates omnes non modo convicii exagitati, sed exilio et fuga a republica remoti tum multitudinis suffragia non extulerunt, nisi qui ad ejus voluntatem et licentiam e componerent. Hominea vero populares reipublicae administrandae prorsus ignari, quo erant animi impetu urbesenis,
temere omnia et surore quodam fiuStulerunt, quae antiquum tempus redolerenti O rerum atatu, quo republiea magna ex parte deformata Atheniensium etiam rudia menteηque prorsus mutabantur, tragicus poeta vixit is, quem scimus aetatis suae studiis et rationibus adductum etiam in tragoediis componendis multa novantem a pristina ratione Ionge discessisse.
Euripides sane tot rebus differt ab Aeschyli ingenio et Sophocleo, ut propriam ejus
indolem a naturam non indignam existimem, quae paucis adumbretur. o primum quidem non gravor annotare, quod Saepe pronuntiatum est post effingium sorte fortuna lucem perspexisse Poetam anno apud Graeco celeberrimo die ista praeclara ac laetissima, qua Persae
apud Salamina proelio devicti in fugam convertebantur ); eodem die, quo velut dei cujusdam beneficio contigit, ut princeps tragicorum Aeschylus armis indutus inter victores Procederet, Sophocles autem erecto tropaeo nudus et unguentis delibutus ad chordarum sonum paeanem caneret et epinicia. Ab initio autem enixe uripides turbis eorum se inseruit, qui Meo inuncti et arena Conspersi palaestrae exercebantur artibus. Tradit enim Aulus Gellius Nocti Atti XV. 20), deductum esse a patre D admodum juvenem Olympiam inter athletas pueros, sed non receptum in certamen per ambiguam aetatem; post Eleusini et Theseo certamine esse coronatum victorem D. Sed mox a corporis cura ad excolendi animi studium transgressus Ionge alia ratione vitam transigebat Iuveni enim et viro ita displicuit vita publica hominumque popularium ludia, ut minus in luce dies degeret et in oculis ivium, immo inaccessusu Arist. Nub. 1054 ταυρ ἐστι ταυτ ἐκεῖνα, Λ τῶν νεανίσκων αεὶ δἰ ημέρας λαλουντων Πλῆρες τὸ βαλανεῖον ποιεῖ, κενας δὲ τας παλαίστρας Mugd. m. 1070 4 'ξεκένωσεν τα τε παλαίστρας.
' Parentes tragie non ignobili suisse loco veri simile quidem, sed minus certum est. s. Plers ad mer. . I. - Bames in commentario, quem scripsit de Euripidis vita, p. 2. DThom. ag. I.; c. πρωτον μὲν σκησε παγκράτιον καὶ πυγμην, του πατρος αἰπιν χρησμὸν λαβοντος, ira
στεφανοφορους αγῶνας ὁ παῖς αυτε νικησει.
I De athletis quid senserit Euripides, satis declaratur Autolyci fragmento Primo. havat μην δὲ καὶ τον πιλννων νομον, θένονrες ἐκβαλουσι πολεμίους πάτρας Q τωνδ' ἔχεαι συλλογον ποιουμενοι Ουδεὶς σιδήρου ταυτα μωραίνει πέλας τιμῶ πρείους ἡδονὰς δαιτὸς χαριν στας. νδρας ουν ἐχρῆν σοφους τε αγαθους
τίς α παλαίσας ευ, τίς κυπους ανὴρ, φυλλοις στέφεσθαι, χώστις ηγεῖται πολει Α δίσκον αρας ἡ γνάθον παίσας καλῶς, κάλλιστα, σωφρουν καὶ δίκαιος , ἀνηρ, πολει παπρονι στέφανον ηρκεσε λαβων οστις γε μυθοις ἔρρ ἀπαλλάσσει κακὰ, . . . ποτερα μαχουντο πολεμίοισιν ἐν χεροῖν μάχας ἀφαιρουν καὶ στάσεις τοιαυτα ναρ . δίσκους ἔχοντες, η δι ἀσπίδων ποσὶ πολει τε πάσην πῶσι ' χλλησιν καλά.
13쪽
vitate sic tenebatur, ut a negotiis ublicis lane bhorrens totum e transferret ad contemplationem rerum et cognitionem. Hoc igitur nnina cum etiam magna librorum Opia instructus
esset D in bibliothecam se abdidit, ut quae ab Heraclito D aliisque philosophis de remini natura
scripta essent, cognosperet et intra ariete di SchISUS omne re Dorycrutaretur, quae pectarent ad societatem humanam. Unde non uuin, qui tanto meditandi ludi flagraret, montem suam ad eam imprimis appulisse philosophiam, quam Omnes Con Sentiunt nXima ingenii no menti ncio commendatam fuisse AnaXagoras enim ClaZomeniuS, quem e tempore thenis commorantem hilosophiam docuisso necepimus, multos eosque nobiliSSimo Viro cum in uno diseiplina consortium
pellexisset D praestans omni et studii et animi laude prae ceteris Euripidem commovit eu et ejusdem studii amorem insignem injecit, quo ipse inVestigabat remini naturam, et eandem in omni re severitatem Dimi O moestitiam, quam ipse rae e serebat. Eadem in utraque rerum nuXarum contemptio, eadem nimi nequitas, idem coelestis atriae amor i).
Anaxagorae philosopho celeberrimos se Viros. iiiii sthac aetate noruerunt, penitiis addixisse, non ignoramus, sed Pericles, Democritus Archelaus Thucydides Socrates, quid debuerint singuli philosopho praeceptori quosque in usus conVerterint j iis doctrinani, ni inus ii iii ei. - cf. Schatibach. fragm. Anaxagorae p. 15 II. I s. alckenniti diatribe in vi ipidis perditor dramat reliquias p. 25. . . Ingenio troque moribuSq e Praseceptori discipulum suspicor suisse sit uilli iniim. Itritisque lineamenta duci sorte possent nonnul Iar hie satis erit unii in attigisse. De AnaXagora Aeliantis Var. II ist VII l. 3. I ναξαγό/m v ισὶ ιν γελωνTcἱ Orεὐφθῆναι. μηδὲ ιειδι torrc τὴν co tW dii ipsius discipuli ingenia capitalia Pericles et Euripides etiali suisse feruntur ιγελ ιστοι De Tragico testis est apud Aul. Geli. Noct. Att. U. 20. Alexander Aetolus: O δ' Ἀναξαγορ0 τρυτιμος inci0υ στρυφνυς ιι ἐν μυθε ποοσειπεῖν. cc 1ιισογωος, cc To Jce ιν οὐδὲ cio ινον μεμαθηκως - Viri optimi AnaXagorae, qilem constat omnia postposuisse discendi quaerendique divinae deIectationI, imago Euripidis an inio, ni fallor, observabatiir dum Philosophi nobis physici talides caneret et Geometrae in versibus, quos ex incerto dramate servavit Clem Alex. Strom. IV. p. 634. Id. l. c. p. 28. R. In Anaxagorae schola Hiisque exemplo didicerat Euripides, praemeditatione futuroru in malorum lenire eorum adventum rhoc in vita iiotidiana perutile monitum a viro se didicisse sapiente sub Thesei persona testatus in scena, Anaxagoram Atticis spectatoribus notissimili designavit. IIo loco convenit breviter attigisse familiaritas quanta intercesserit inter Euripidem ac Socratem nobilissimum aetatis virum eundemque Anaxagorae discipulum. III enim sui studiosissimus Euripidis ut pliano teste Uar. Ιlist. II. 3. eoterorum poetarum constanter abstinens uni Euripidi operam navaret. s. alchen. l. c. p. 14. b. et 25 b, ubi haec: Singulae propemodum Euripidis γνωμαι nobis monstrant, quod et aliunde noveramus, in Socratis illum exercitum suisse palaestra.
14쪽
Quanta vero Anaxagorae auctoritas apud Euripidem uerit quaeque debuerit poeta CI, Eomenio, ejus rei documenta cum alibi tum in tragoediis ipSi inveniuntur satis multa. In
iis enim saepissime numero mentio sit decretorum phySicorum, quae tantam Anaxagoreis DNillitudinem habent, ut primo adspectu non possimus, quin miremur, illata eSSe res abstrusas et reconditas, quae a dramati ratione alienae a poeta abhorrere identur. Neque desuerim
qui philosophemata ista pro inanibus tamquam ac rigidis additamentis haberent, quibus a poeta ornamentum quoddam vellent addi sabulis vel speciem assectari philosophi Quippe ambitrabantur, in intimos philosophias prossu neutiquam enetraSSe Euripidem, sed altiora suisse Anaxagorea, quam ut mente et animo percipere potuiSSet Graecu poeta ossa poetam alucinantur imitando consectatum esse, Sanguine Vel medidi non confirmatum. In hanc sero sontentiam miramur, qui lactum sit, ut abiret etiam clitegetius, qui cum alibi satis considoratum se praebuerit, minus accurate de Euripide commentatu eSt. tenim praeter miram quandam Eomitatem et blandiloquentiam tribuit poetae, ut terique omnes , eximiam ingenii volubilit tem ne mediocrem dicendi vim, Sed abjudicat animi severitatem et sanctimoniam, morum honestatem et integritatem, judicium intelligens et elegans, artem et Scientiam sabulas bene instituendi ac philosophiam non multum abest quin derideat ). Μajori etiam injuria affectus est a Boiiterweckio, qui in Commentationibus societatis obtingensis recentioribus IV. . 1 - 34 quaestionem de philosophia uripidea institutam vulgavit. Is enim quamquam Euripidi non imputat putidum ac vanum imitandi studium, tamen in tragoediis plurima sibi visus depreliendere inter Se pugnantia non minu Confidenter, quam
temere affirmat, uripidem ut hominem judicii inconStantia animique levitate insignem ad philosophiae Studia propensum quidem suisse, Sed non tanto ingeni praeditum, qui in ipsa ejus
penetralia intrare potuerit tortuOS autem et ei pleXa de obficuri naturae rebus philosophemata poetam inseruisse, non ut probarentur etiam aliis, Sed ut occasionem nancisceretur Ostentandae eruditionis pugnante natura philosophiae deditum non omnia eum naXagorea didicisse, sed Singula tantum, non tam in veri meditatione defixum fuisse poetam, quam in sententiis conglutinandis, ut ad inanem Sermonis elegantiam omnis Ait detrusa tragoediae vis su-eatusque nitor expulerit nativam istam granditatem. Nec id solum Euripidi vertebat vitio, Veriam addebat, de religione philosophum Scenicum non bene esse meritum, imminutam esse ejus tragoediis morum honestatem, Verae Virtuti Sensum non confirmatum, sed debilitatum et depravatum D.
Ne falsa videamur tradere, lac audias ipsa Boutemeelii verba. P. s. Certi nihil Euripides de rebus divinis sta-
15쪽
is criminibus magna ex parte injuste ac perperam Iaeessi Euripidem a Bouterweckio pariter atque ab aliis, qui minus considerate inspiciebant tragoedias, Sine ulla dubitatione con
firmaverim Arte enim tragica isthac jam aetate accescente non ignoro equidem, verborum fient tiarumque noribus abundare tragoedias Euripideas proculque distare ab Aeschyli cothumo ac gravitate Sophoclea neque raeterit Sane qui primum adeunt Oetam male offendi iis, quae exposita sunt de terrae natu a aetheriSque, de rerum origine ac principi et quae alia eadunt in physicum omnibus tamen, in quibus e phySica eXaminavit, accuratius perpensis comparatisque inter se, id quidem certiSSime patet, ea non Stentationis caussa Xponi vel o
namenti cujusdam, sed propterea, quod totus ad philosophiae Studia confugerat poeta itaque
imbiberat philosophiam physicam, ut X ea quaSi sente Omnia Videantur fluxisse, quaecunque do conditione ac sine vitae humanae propoSuit, de rebus bonis ac malis et quae sunt id genus alia. In his enim studiis, quae apud Atheniense tum primum culi mox ad vitae societatem
relata esse didicimus, totam sere netatem contriVit Oeta pensitavit maxima cura, quae-eunque in hominum philosophantium disceptationem cadere ossunt et quae ipse cognoverat humana divina voluit in Solem produci, ut innotescerent ac robarentur civibus etiam quam
titisse ex iisdem tragoediarum eius locis adparet quibus nunquam sit, constans tiirbare religionem popularem conatus est; P. 10. Plura comprobant Euripidein decreta vel non intellexisse vel de industria alterasse. P. I. Sed quae viilgo credebantur respuens, ipse quid statueret non inveniens, seri non potuit. iii sibimetipsi repugnaret, cum nodo, ut Oetit in decet, adsentiri perperam reditis, modo res novas inoliri videretur. P. 20. Verum si philosophum Euripides eo comprobavit, quod ejusinodi fiententias proferre non dubitavit. evr in hac quoque tragoedia iterum iterumque sibi repugnans reclamat nunqtiam desperandum esse in rebus humanis, cum Super cuncta intueantur boni digna pietatis praemia consequantur mali vero nunquain selicensint Consultius, puto Euripides egisset, si rebus. liae sua natiira ad reclam rationem revocari non poterant, coram populo lucem astundere non studuisset. P. 25. Sed id quoque ad singulare hujus poetae ingenium pertinet, quod sibi impar modo hiimi serpsit inodo ad sublimitatem evehitur Sophocle et Aeschylo dignam. P. 29. Morum studiosum observatorem fuisse Euripidem adparet, sed nunquali in cogitatione aliqua defixus nec veri diligens indagator sententiam modo hanc niOdo illam italis ei in mentem veniebat, talem in versibus posuit tamque parum curiosus in hoc genere sitit, ut nec trita ac sutilia adspernaretur, dum-imodo aliquid veri iis inesse litaret. P. 33. Poetis ad phiIosophiae studium propensis Euripides annumerandus est; sed cum philosophorum more quid de ervin natura quidque de uin una conditione statuendum sit, animo volveret, non satis huic cogitationi immoratus, neque de rebus diligenter pensitandis sollicitus, id tantum sit aerebat, quod generaliter pronuntiaret. Itaque non tam veri itam sententiarum stlidiosus suit. Aliorum vestigiis inhaerere dedignatus, Anaxagorae tantum aliqua nonnun tuam repet ns, inter manifesta Cperplexa, certa ac dubia fluctuans sapere tamen sibi videbatur. Contra has Boiiterweckii criminationes Euripides ex parte defenditur a Schneithero in disputation , qua paucis abhinc annis roningae prodiit de Euripide philosopho assentitur vero dicenti, poetam sibi ipsum non se inper constitisse, Anaxagore nonnunqliam non recte intellexisse, religioni nocuisse. Nec minus aspere accusatur Euripides ab aliis, velut a Μuellero in dissertatione, quam ratistaviae de Euripide Deorum popularium conte inplore edidit anno hujus saeculi vicesimo exto.' alchen. l. c. p. 96. 7. - . ii 4. a.
' Plutarchus in Sylla p. 453. Euripidem vocat σοφὸν νδρα καὶ πολ τικῶν ἐπιστῆαο- σοφισαεπιυν alibi de glor Athen. V. Aeschylo tribuitur στόρια, λογιοτης Sophocli. ovi Euripidi. - Athenaeo cf. IV. 158. f. - 1. 270. c. - XIII. 56 l. a. poeta cognominatur tum scenicus philosophus tum sapiens. - s. ameSius i. c. p. 13. Ruum itaque talis tantusque vir Anaxagoras ob philosophiam suerit tantopere periclitatus, illius discipulus Euripides hac re territus illico ad scenam se eonvertit. duodevicennis existens ex quo tr goediis componendis praecipue vacavit. Non is quidem disciplinae suae veteris λειποτι κτης aut transfuga,
16쪽
Has tamen omnia cum nondum ad liquidum perducta Sint a quoquam, ut, quae et qualis fuerit Euripidis hilosophia in tragoedias deducta, paene in occulto Sit, res satis digna visa
est, quae de integro eXaminetur ac doceatur. Et uti ix crS quidem, quam nunc instituemus, quaestio hipartita erit, cujus altera pnrS, quatenus ab AnaXagora bySicorum nuctore Pendeatin
ripides, investigabit altera, quo in usus physicam lillosophiam ille verterit. Quorum quod primum posuimus, paucis licet absolvere. Nam quidquid huc pertinet, athenarii diligentia prostat ), quamquam non ita dispositum et ii ordinem digestum, ut quid sibi voluerit Euripides aliudque ex ali qua ration aptum Sit, ersilicii intelligatur. In Anaxagora philosophia tamquam in undament niti Euripideam etsi certissimum est,
minime tamen ita ab ejus oro dependere videtur oeta, ut quaecunque raeceptori probata nudivit discipulus tamquam praescripta neciperet et decreta immo ero in re rimaria tantaeSt X mea sententia eorum discrepantia, ut totam urilii dis hilοSolibiam jure quodam paene
ntiam queas nominare. In Anaxagoreis enim quod Platoni ), ristoteli ), aliis ' offensionisuit, Mentem vel Deum, postquam motu Semel impulisset materiam quiescentem, ilii pertinere ad res describendas et ordinandas, idem videtur Euripidi displicuisse. Utcunque est, sive
rectius perspexit praeceptorem latone et riStotele, Sive mutaVit AnaXagorae raecepta Euripide non, ut Anaxagoras docuisse Vulgo utatur, Praeter aethera in quandan ESSe ο- vendi ve mentem censuit, sed ipsum ethera nimantem exhibuit mentem esse divinam ct numen divinum et vim moventem D.
sed fidelissimus et constans cultor et custos; innia ni in anagni Inagistri praecepta conservavit et secum in musari in castra intulit adeo ut post hinc colli urnata audierit lillosophia et ipse emphatice cenicus philosophus sit dictus. Et sane id sibi praecipue Euripides in Dinnibiis suis tabulis proposuisse videtur, ut ali-ditoribus suis quam maxime prodesset et per jucundas carminum et sabularum umbages animis eorum virtutis amorem et hujus vitae contemptum instillaret ut omnia deni sile pietatis, constantiae prudentiae et patientiae Praecepta veterum heroum exemplis cohonestaret deni lue pliniariim Aententiaruni Ppetitionibus suis Atheniensibus inculcaret. uid iiiii magnanimus ille praeceptor honorifici de Deo unquain locutus est aut aapienter de Natura id civibus suis frequenter propinavit; nec subiimide et clanculuit id serit, sed aperte popuIo exhibuit salutaria moralis sapientiae dogmata poetico tamen duleore emollita. AEL Barnes ad Troad. V. 681. Theon sophista notavit Euripidem, τε runce καιρον αυro 'Eχαβη νιλοσοφεῖ. Sed heon nesciebat, quod Euripides prae summo moralis philosophiae studio ut illam auribus et animis hominum instillaret artis poeticae paullo negligentior ultro videri voluit. '' - Paullo post adduntur ..uilin Origine noster c. eis. IV. p. 214. dixit quod Euripides esset Philosophiis in cena, ὁ κειτά τινce σκηνικce Ψιλόσονος καὶ φυσιολογίας τῆς Ἀναζαγορου ειχροαrης. ' - s. d. ad Phoen. V. Φ9.
' Valchen. l. e. cap. IV. - VII.
17쪽
Anaxagoras enim aetheris et terrae materiam ita tantum inter se differre dum suasisse existimatur, Sicca, plendida calida ut conformarent aethera, terram humida, obscura, Moda: Euripides naturam aetheris et terrae Iane diversam esse Voluit et terram obseura, Digida humidaque continentem Per se QSSe inanimem itaque carentem, aethera Solum, quippe qui terrae partibus vitam inserat, animatum et divinum, compositum e lucidis, sp1endidis, calidis. In hac sententia Euripidem fuisse tum aliis multis ex rebus efficitur, tum apertissime arbitror declarari istis versibus, quibus aethera immoderatum et Sublime suSum, qui tenero uvidoque amplexu terram circumdatam teneat, Iovem deum esse dicit. ορῆς τὸν φον τονδ' πειρον ἰθερα καὶ γῆν περιξ εχονθ' υγραῖς ἐν αγκαλαις; τουτον διαLε Ζῆνα τονδ' ηγου θεον. laceri trag. D. I. ap. Matth. Et eo quidem eonfidentius licet loqui, quod praeterea Iurima bVenerunt, quae a1iam in partem accipi non OSSunt, velut ea, quibus Juppiter γῆς χζst καπὶ γῆς ἐχων δραν verbis describitur, quippe eum terra undique aethere circumsuS qum in ejus gremi Rustineatur . Itaque Aethera solum cum deum unicum haberet Euripides, minime audiendus videtur Vesinenarius, qui Oetam quidem carminum conSesentem Suavitati ibi persuasit coelum et terram habuisse pro duobus IementiS, e quorum conjugi omnia gignerentur Seeundum Philosophum autem Mente quadam ura et infinita Coelum a terram Creata esse Deorum, inquit ille, quales a Graecis colerentvi', contemptor, uripide unicum agnovisse Deum videtur
mente praeditum, quo omnia regantur cf. Cic. de at Deor. I. g. 37. Cleanthes autem, qui Zenonem audivit, in ipsum mundum, uni ultimum et altissimum atque undique circumfusum atque complexum ardorem, qui aether nominetur, certissimum deum judicat. - Cic. Acad. r. II. l. - L Natat Com. Μythol. II. I. Nam Jovem alii ex poetis arbitrati sunt esse aera, ut illud est Horatii in primo darem ,,Iacet sub Iove frigido. alibi: quid latus mundi nebula, malusque Iuppiter urget. ' Si etiam Theocritus ecloga quarta . κωπιυς ἄλλοκα μεν πέλει αι9ριος--λλοκα δ' ει. Paulo post adduntur Ne desuerunt, qui aethera Iovem esse erediderunt, quem patrem appellavit Lucretius libr. I. ac terram matrem, quod ex his omnia oriantur, ut dictum est: Postremo pereunt imbres, ubi eos pater aether In gremium matris terra praecipitaviti At Virgilius non solum patrem, sed etiam omnipotentem vocavit aethera quo nomine nullum neque elementum neque Deum, neque mundi patrem, praeter unum Iovem vocarunt antiqui sic enim scribit lib. sec. Georga Tum pater omnipotens oeeundis imbribus aether
Conjugis in gremium laetae descendit, et omnes
Μagnus alit magno Commistus Corpore laetus. Ruid est autem aliud aether, quam universa regio illa, quam Anaxagoras ignem esse credidit et quia semper
arderet ita nominatam 3 Efferuntur haec verba in roadibus v. 890 sq. ab Hecuba. st γῆς - ζημα καπὶ γῆς χων δραν
καινα δ' ἔγκει νυξ φέρουσα φασμα λέξω προς αἰθέρ' .
18쪽
aυτοφυῆ mentem puram aeternam, atque adeo infinitam, nulliusque rei indigam non ille, quas
aliorum sui opinio, Deum mentem esse censuit, quae materiae velut infusa a eum illa arcto conjuncta, hanc molem instar Spiritus gitaret, Sed puram et a materia longe semotam cui materiae natura Sua quiescenti et confusae mens ista divina motum indiderit atque malum, creatri coeli et terrae. Coelum autem, Sive Aethera, et erram, Velut duo elementa consideravit, ex quibus omnia in 1ο universo nascerentur, et in quae Omnia, eum viderentur mori in suum quodque reSolverentur. Sed, ut carminum Oeta consuleret Suavitati, atque ingenio elegantissim morem gereret, veluti quodammodo συναρχοντας εδ ιεγίστD Jahιονε, omniΡarentesinethera et Terram εἰδοποι νησας, connubi junXit suasque hic Poeta ἐρωτικος mori qui dicebatur partes elegantissimas assignavit: e hoc Conjugi omnia rimum enata cecinit, atque etiam nunc Per hos conjuges, vernis praesertim temporibu in mutuo ruente ampleXus, in ordine quidque suo vegetatum ustodiri conseriarique ). aetenus alchenarius. Nec Se eitherus mentem, opinor, perspexit Euripideam, eum pagina quadrageSima Septima diSSertationis Suae haec pronuntiaret , Sed, ut Anaxagoras non semper rite distinXit inter νουν et ethv ὶν Sic uripides nonnunquam liquatenus confudisse videtur Λethera et Deum, ita ut Aetherem nonnunquam Deum vocaret. Iuxit illud ortasse ex eo lante, quod introd erat
in Anaxagorae philosophiam illud de connubio Terrae et Aetheri placitum, quod poesi magis
eSSet aptum, quam nuda illa philosophica propositio de mente divina omnia ordinante, quippe quae magis ingenium et mentem assiceret, quam phantaSiam et SenSum. Sed cum haec Propo- Sitio semel mentem occupasset, ita ei inhaesisse videtur, ut plane Se Aether et Deus in ejus animo confunderent et ut ita inscius et imprudens, cavillatoribus ansam daret eum reprehendendi, quasi Anaxagorae disciplinam non intellexisset et Deum Statuisset Corporeum. Quorum neuter Vera diXit. Nunquam enim, quantum equidem diligentissima cura potui PerSerutari, docuit Euripides, a Mente creata esse coelum et terram; nunquam docuit, Mentem materiae motum indidisse atque ornatum nunquam docuit, Mentem materiae non infusam nec cum ilia Conjunctam eSSe nec perspicio, qua ratione refellatur opinio, uripidi etioetae et Ρhilosopho unicum Aethera suisse eum, qui ab hominibus appellaretur Deus maXimus vel Iuppiter Terra enim Aetherque elementa duo sunt ex Euripidis sententia naturae diversissimae ista Sicea ac Sterili natu a per Se inanimata, a mente sejuncta orbataque aetheri solo vis inest vitalis,
cogitandi et intelligendi facultas aether est per se animatus, Si men divina, Si Deus. Ab hac autem re, in qua, quod inter Euripidem et Anaxagoram intercedit discrimen, positum SSe credimus, Si discesseris, utrumque eadem plane via ac ratione progredi facile senties. Ut enim Anaxagoras primum rerum principium o totosαρειαν B, in quo omnia, quae Atant, eo tincta erant et commixta, aliunde agitatum divortio dixit in duas partes diremtum esse, in
' Lucret. Rer Nat. I. v. 830. Nunc et Anaxagorae scrutemur ο ιοιομέρειΠν, Ruam Graji memorant, nec nostra dicere lingua Concedit nobis patrii sermonis egestas: AnaX. D. I. Ομου πάντα χρη/ι tr ῆν, πειρα καὶ πλῆγος καὶ σαικρυτητα - Arist. Phys Ruse. III. 4.
Sed tamen ipsam rem lacile est exponere Verbis, Principium rerum, quam dixit otiolovgoειαν.
19쪽
quarum altera res calidae et tenues, Iucidae et Siccae sint conjunctae, in altera deorsum lata obscurae et humidae, frigidae ac densae ): ita Euripide primum quidem omnia haec, quae
supra et Subter censuit unum suisse, ut commiXta inter se et constricta, e unam suisse sormam coeli et terrae, deinde ea divisa Secretum Vulsumque esse a terra coelum et in con-Apectum prodiisse aethera purum, Splendidum, diVinum et terram Siccam, ObScuram, ratione carentem et inanimatam. Document est Melanippe fragmentum sextum:'Γς υρανος τε rota toeg i 3 ιέα δένως, πετεινα, θῆρας, οἱ θ αλ vi τρεφει ἐπεὶ δ' ἐχωρισθλοῦσα αλλκγλc9 διχα, γένος τε θνζT 9ν )Tiκτουσι παντα κανέδc0καν ές φάος Quamvis enim sejuncta, tamen inde ab pS divorti mutui amoris vinculis tenentur copulata coelum et terra, ita ut omnino societate arctissima se attingant tabili juncta connubio. Terra enim, Sicca ac Sterilis latura, Cum Sua ponte nihil gignere possit, aetheris amplexu semina recipiens ac quasi gravidata omne animantium genus ex gremii sui Oecunditate emittit, plantas, volucres, seras, homines inde Verissime duo, Aethera et erram, invocat tanquam numina, Aetherem o ἰθν ρ, o Lρανοί, ut origini auctorem maritum perhiben patremquo omnium rerunt, erram h ais, x Λημήτηρ nutrimenta Suppeditantem Significans matrem atque nutricem. HaIio doctrinam suam aeΡisSime XΡοSuit Euripide nec possumus, quin nΡΡοrtemus, quae huc pertinent dicta gravissima. IIIcert trag. D. III. b.
τίκτει δἐ βοραν, φυλά τε ΘΓ θῶν,
' Anax. D. VIII et XIX. ' s. Diod Sic. I. i. 'χοικε δὲ me τῆς τῶν λων φυσεως ol δ' Ευρεπιδης διαφωνεῖν τοι ποοειρηυένοις exposuerat Diodoriis antea sententias eorum, qui unum naturae ultum in Orbe statuerant ' μαθητW ευν Ἀναξα- γορου του φυσικου. - Euripideis componas ovidiana, quae sunt initio libri primimetamorphoseon: Ante mare et terras et quod tegit omnia coelum Unus erat toto aturae vultus in orbe, Ruem dixere Chaos rudis indigestaque moles: Nec quicquam nisi pondus iners congestaque Modem Non bene junctarum discordia rerum. v. 5 - ). Ruaque sui tellus innabilis unda, Lucis egens aer nulli sua forma manebat; obstabatque aliis aliud quia corpore in uno Frigida pugnabant calidis, humantia siccis, Mollia cum duris, sine pondere habentia pondus. Hanc Deus et melior litem atura diremit: Nam coelo terras et terris abscidit undas, Et liquidum spisso secrevit ab aere oelum. v. 14-233. Sic ubi dispositam, quisquis sui ille Deorem Congeriem secuit sectamque in membra redegit. v. 32-333 Hae super imposuit liquidum et gravitate carentem Aethera nec quidquam terrenae faecis habentem. v.67-68 . Natus homo est, sive hunc divino semine fecit Ille opifex rerum mundi melioris rigo, Sive recens tellus seductaque nuper ab alto Aethere cognati retinebat semina coeli. v. 78 rat .
20쪽
Cf. Hipp. v. 679. ω γα καὶ φως - et v. 1025. νυν ὁ ορκων σοι Ζῆνα καὶ πέδον χθονος ' λι- νυ u. - L. Orest. V. 1496. - Electr. V. t 77. - Med. V. 55. - . 148. - . 246. Phoen. V. 1306. - Jon. v. 1445. - MeeSt. V. 243. - Hipp. V. 452. - Hipp. r. D. XVII D. Statuisse perinde AnaXagoram, aere et aethere in terram delapsis echao omnes res se- Qemendo procreari, fragmentorum reliquii nihil quidem aperte docemur', sed vix est, quod dubitemus, praesertim cum raeSto Sint teStimonia Varronis Reatini, Diogenis Laertii, Ironaei, Theophrasti. s. Varr. de Re rust. I. 40. Si Sunt Semina in aere, ut ait phySicus Anaxagoras. Diog. b. II. s. ζω γενεσθαι λυγρου καὶ θεριιου καὶ γεωδους, στερον δε ξυλληλων. - Iren. adu Haer. II. 14. Anaxarogas, qui et atheus cognominatus est dogmatizavit, acta animalia seminibus e coelo in terram decidentibus. - Theophr. Hist plant. III. 2. άναξαγόρας ι ἐν τὸν
Neque, quae ad finem rerum pertinent et exitum, in iis Euripides in alias partes abiit, verum Anaxagorae iihil vel oriri, vel interire, Sed omnia secerni tantum aliaque forma indui
s Schol ad h. l. ιυς φιλόσοφος ὁ γηὶ καὶ ηλιον ἐπιβοῆ, ἐπεὶ σν παντων εἰσίν. Sehol ad h. l. παλιν δὲ την γῆν καὶ τὸ φως ἔπικαλειτια, ως-- ιωτατα στοιχεια - 1. Sext. Empir ων. Μathem. X. 5 3 i5. Ἐκ γῆς δὲ καὶ αἰθέρος εἶναι τὴν γένεσιν Ευριnίδης, ως παρεστιν ἐκδέξασθαι ἔκ του λεγειν auror Αἰθέρα καὶ γαιαν παντων γενέτειρα αείδω. Euripideis lucem quandam afferre videntur, quae cecinit in Chryse Pacuvius: Io vide circum supraque, quod complexu eontinet Terram nostri coelum memorant, Graji perhibent aethera; Ruidquid est hoc omnia is format, auget, alit, creat, Sepelit recipitque in sese omnia omnium idem est pater; Μater est terra ea parit corpus animam aether adjugat: Indidem eodemque oriuntur de integro atque eodem oecidunt. Euripidis de aethere sententiam multis iodis risui vertebat Aristophanes comicus in Nubibus, Thesmophoria-gvsis, anis aliis sabulis. iuculentissima exempla observantur in Ran. v. sis. Αἰθὴρ ἐμον βοσκημα - in
αἰγὴ γαρ, τε τα πρωτα διεχωρίζετο, καὶ ζω ἔν--ψ ξυνεrέκνου κινουμενα sq. ' es. Natat Com. mythol. VII. 13. Nec me latet, quod quidam crediderunt, in generatione mundi, cum divisa suerunt a sumnio opifice inter se elementa, omnia animalia primum sponte nata esse atque ea quae Plurimum haberent caloris, ad superiora lata tacta esse volucres quae multimi haberent terrestrem mistionem innumero reptilium atque terrestrium animalium constituisse terramque inhabitasse a quae aquosae naturae accederent, mare et aqua inhabitasse, vocataque esse natantia. Sed enim cum terra postmodo eat re Solis siceat eonde fiataque suisset, cessavisge hanc generationem et ex mutuo congressu animalia fuisse orta, ut sensit Anaxagoras physicus, cujus auditor ita scripsit in Melanippe ιυς υρανος τε γαια τ νειορ νη μία sq.