장음표시 사용
211쪽
linquo rectam. Illud olim Augusti imitatus, qui cum tam multis mammoribus Vrbem ornasset, dicebat, Inveni Romam lateritia, relinquo marmoream. Is ergo ut eius admirabilem vive di noi mam breui percurramus) aetate prouecta Pontificatum iniens, inter alia prouidentis . sima vitae instituta: primum quotidie ante lucem surgens. diluculo rem sacram faciebat.Deinde grauissimis Reipub. Christianae auditis, atque peractis negotiis, consecuta ambulatione, exercitationis gratia, tribus 'vel quatuor horis ante meridiem quouis anni tempore pradebat. Cui prandenti,superiorum more Pontificum, viri in omni scientiarum genere peritissimi, praesertim Theologi astabant: qui propositas ab eo quandoque, atque in disputationem vocatas quastiones Theologicas argute eleganterque decernerent. Sed hos subinde alij a prandio mansuetiorum musarum periti sequebantur qui ut meridianum ab eo somnum, quem existimabat intempestiuum, abigerent, de humanioribus musis, quas optime calluit, agebant. Quibus succedebant viri graues, atque Legati Principum; qui de uniuerso Christianae Reipub. statu, Bdeque mutuis, ac nouisinter sese Christianorum Principum molitionibus , quae eius tempore maiores quam unquam fuerunt, tractabant: eique, penes quem legitimum uniuersi Imperium,& fiamma reru esset, formulas subi jciebant, quibus illorum inter sese ortas controuersias&auersos animos ipse Euangelicus, atque Apostolicus Salterra suo exhortationis condimento componeret. Tande hora tertia post meridiem rursum in publicum prodibat, quo liberius, atque nullo Anti- cameralium interpellante,aures omnium querelis praeberet, opemque ferret supplicibus.Quam summam humanitatem. quam ille cum sum Cma etiam seueritate coniunctam habebat, omnibus ex aequo praestabat inambulando. Nam simili, qua ante prandium ambulatione ut batur ante caenam, ut scilicet agitatio fie&motu, cum cibi antecedentis commodior in membra fieret distributio; tum ad consequentem, quasi labore parium, viam darent fames, & appetitio . Tantum quippe salubritatis in continua exercitatione,tum aeris mutatione reponebat , ut vix senis modo diebus, in uno, de eodem loco, urbe, aut pago
consisteret ii quin statim alio diuerteret. Quod si qua urgente cauila, Romae prasertim manendum esset; alternis saltem noctibus, aut do-O mum
212쪽
mum, aut cubile mutabat. Delectari enim se aiebat, summoperen uorum larium familiaritate, ac inspectione, simulque linteorum atque stragulorum immutatione Sc odore recreari vehementer. Demum quinta hora post meridiem caenabat, Sc paulo interiecto spatio temporis obeunte Sole,se somno dabat. Seci in cibis quidem non tam ille varietatem, quam optimum condimentum exquirebat: quod cum sine interuentu, de ope Salis constare non possit; consentaneum est profecto, ipsum salsis dulcia minime praetulisse. Non enim credibile est, tantam atque tam firmam ipsius, ut nouimus, animi grauita- 'tem, constantiam, atque in deliberando maturitatem; ab alimentis dulcibus, leuibus , dc biliosis potius, quam a salsis, grauibus, de melancholicis dimanasse. Verumtamen quod attinet ad horam S lis, cuius caussa, tanti viri vivendi norma a nobis tradita est, nullam ille sibi meridiana incommodiorem putabat ; cum antemeridiana utens, tam belle ad extremam usque aetatem se habuerit, ut pergraui morbo
aliquo oppressus nunquam fuerit. Quinimmo in tam senili corpore summa potestatis onere grauato,iam firmu ille pectus, atque robustu negit animum: via septuagesimo ad nonagesimu prope aetatis suae annum,tribus integris lustris, in Romana cath reda Christi Vicarius se deri: Quique lotus longe quouis Atlante maior non caelum, verum' caelorum in terris regnum, Christi videlicet Ecclesiam hanc uniuersa lem,& suis ipse humeris vigilantissime sustinuerit, dc tanti huius Imperi j clauum tenens, gubernacula felicissime tractauerit. xxx lx Similem huic vitae regulam, atque victus rationem insequitur Feriadinandus Aragonius Ferdinandi Catholici Hispaniarum Regis exflio nepos, nunc Pontifex Caesaraugustanus,atque prouinciae Celtiberiae a Philippo Rege summo tamen Pontifice PioQuinto grauissimis Cex caussis approbante Prore constitutus. Vir sane aetate nostrai tegerrimus, idemque frugalissimus, atque in conseruanda optima n tura δc salubritate valde prouidus. Qui cum maturae iam atate suerit ad amplissimum eiusmodi sacerdotium promotus; in eoque annum agat quartum supra trigesimum natus nunc ipse octogesimum nullo tame hactenus graui morbo pressus suit, neque peculiari aliquo, vel leuissimo premitur. Idque ab eo tempore potissimum, quo eam victus
213쪽
rationem sibi prascripsit, ut prandium quarta ante meridiem: canam vero, quarta etia post meride hora quotidie sumeret. His succedit Al- sonsus etiam Aragonius, auis Regibus progenitus, Segobrigae Dux in Valentino Regno. Qui nuper annum agens prope octogetimum, cum in nullum antea morbum incidisset,subito quasi sanus e medio sublatus est. Is ergo varie licet, tame eadem caussa-ratione, quibus illi, meridiana fugiens prandia,cu pene ad meridiem usque semper de mo - 're cubaret, tertia, siue quarta hora post meridiem pran debat: canabat autem media sere nocte. Sed hoc quidem omnibus admirationi erat. quod eius prandium alioqui opulentissimum, in quo peruarios ille cibos,& valde solidos edebat, intra horas dumtaxat septem,c na multo
opulentior sequeretur. Cumque neque motu interim, neque agitati ne sese aliqua exerceret, nunquam tamen crudior ad mensam accessit.
Aiebat enim, de his saepe rogatus, validiores in ventriculo fieri concoctiones, tum vespere,occidente Sole, tum diluculo,oriete. Idque propter aeris tunc maxime frigescentis concretionem, quae ventriculos ar- Bchius cogit ad concoquedum. Nam reliquas consequetes digestiones, Uralertim in membra fiunt, quaque eaterno etiam calore iuuarint, ieiuna meridiatione perfici asserebat. Sic enim a peritissimis Medicis acceperat: longis videlicet diebus meridiari potius ante, qua post cibum, utile esse Quare omnes diei atque noctis horas ad com dendum,meridiana multo commodiores, atque salubriores esse existimabat. S d quid plura, obsecro, clarioraue exempla exquirimus ' qua quod plerosque mortalium, quos aetate matura prouectos,firmo, robustoque corpore atque incorrupta sanitate praeditos esse videmus an- Ctemeridiano cibo, eoque m oderato,quotidie usos fuisse comperimus in Ex his itaque concludi volumus, praecipuam ac commodissimam Salis dementa horam, non meridianam, sed vel antemeridianam, vel pomeridianam esse assignandam. Tam et si eo sunt mortales magis admonendi, ut sobrie in victu, atq: temperate se gerant:& qua omnibus in rebus Sal innuit mediocritate, hanc in cibo e potu quamaxime retineat.Na ut mussis omnia, ut dici solet,nitet,ac muda tat: ita etia sobriis
acteperantibus,nulla diei horaMemeridiana quide,fiet ad prandenduincomoda. At vero ij quibus in cibo nullusest modus, immo in usu est
214쪽
modum in victu excedere;ne in eos quidem morbos,qui craphlam,de ebrietatem sequuntur, incidant, prandium aut temperent, aut a meridiana hora reiiciant.
XL Qia φ cum de loco. tempore, atque hora Salis prolire satis disputa uerimus; superest,ut de modo, seu mensura,quibus ille pulpamentis adhibendus est,ut suaviores inde nobis excitemur animi Sales quod suimus supra polliciti) disseramus. Nempe, qua temperatione dc medio idem ipse modus,pro tam varijs atque diuersis hominum gustibus, de
naturis,omnibus accommodari debeat. Res sane perardua, atque inue tu perobscura; quamque ut maxime dubiam, explicatuque dilacillima pertimescimus .Quis enim in tanta, tamque infinita rerum, quae saliuntur varietate, de usu diuerso, unum quempiam saliendi modum ab o nanibus ex equo approbatum inueniet Ac licet inuetum, uis hunc ta quam verissimam,atque certissimam quandam ad id regulam accommodare se posse contendetὶqui non potius in vagam dubiam, multiplid cem seu lesbiam, ut dici solet incidat3Nihil enim tam discite factu est, quam congruentem unicuique negotio modum adhibere: perinde ac a neque dissicilius quicquam, quam proprium, atque verisiimu in rebus medium inuenire.Quae duo usqueadeo inter se connectutur, ut neque medium a modo neque rectum,quod ex his conficitur,ab utroques cerni possit:quod expressit Flaccus, Est modus in rebus,sunt certi denique fines,
Z quos Thra citraque nequit consistere rectum.
Siquidem omnibus in rebus praeuid edum est ipsum Quatenus, quod tum medij, tum modi, atque etiam recti naturam subit; illudque inter parum de nimium, interque magis Sc minus prudeter est collocandv. Quamuis cauendum sit summopere, ne potius in nimium,cum id ma Cgis offindat, quam in parum incidamus. Vnde peruulgatum illud a fa pientibus mire comendatum, Ne quid nimis nunquam digne satis poterit laudari,ac neque excellentius,quam Alphei Poetς versis exprimi, --m g ιν id est, hoc Nequid nimis, nimiu placet mihi. Cum igitur in re, siue actione,etsi per se optima peccari possit nimio, id quod incitur peccare in modo , praeterqua nimia pietate, siue amore in Deu:quod Arist. aliis fatetur verbis, pro Deo sapietia suppones necesse inde
215쪽
inde est,ut non minus, modi,quo res accommodatur, quam rei etiam,
ratio haberi debeat, ne peceetur. Inde quippe in Musicis recte dictus est modus, atque ab eo deducta modulatio: quod sine his nulla quidem musica, ex suauissimis licet sonis constet, concinne possit auribus consonare: quemadmodum non solum de auditu, sed de aliis etiassensibus, cum de inuenien d o inter eos medio agebamus, fusi is antemeridiano sermone diximus. Si igitur in aliis attemperandit sensibus eum suis sensilibus seruandas est modus; is maxime omnium in gustat de saporibus est retinendus. Atqui verus ille, atque consentaneus gustui Salis usus, & quae ab eo ducenda est mediocritas,nequaquam singulorum quorumque hominum gustu, autvoluptate astimanda sunt; quin potius ad primorum.
laniorumque iudicium , dc usitatiorem sensum reserenda. Verumtamen cum Sali tam insitus, atque innatus sit modus, ut vulgo, nullum
habere Salem, pro eo quod est, nullum inesse rei modum, frequenter usurpemus; ut quid quaeso, mediocritatem, seu veru de mediocri Salis Busu iudicium,abude quam ab ipsomet Sale colligemus Quanqua neq; posset ille alijs mediocritatem prascribere, non ipse mediocris aut non tui modum ex sese gustantibus statuens. Neque enim quispiam, nisi aut agra, aut praua aliqua stomachi affectione laborans, merum Salem comedit; quem,non ut cibum, sed ut cibi condimentum, supra inter escas annumerauimus. Siquidem ab omnibus hoc ille differt alime iis, quod hac quantumcunque dulcia, siue alterius cui uiuis saporis sint, sola quidem per se, utcunque edi possunt: Salem vero nisi cum alio co- sociatum alimento,nemo sanus appetijt. Vnde neque modi neque me cdiocritatis ratio Sali maior inessie potest, quam quae ab eodem exprimitur alimentis admisto. Quippe qui vel paucus, vel nimius, ingratus est mediocris vero sanis praesertim, longe gratissimus. At haec inquies, mediocritatis ratio minime soli conuenit Sali: quandoquidem cunctiali j sapores, etsi multum acres, siue austeri, alijs asociati, reducuntur ad
mediocritatem et ut dulcia cum amaris, acida & pinguia cum viri Lque; perinde atque etiam cum salsis omnia. Praterea neque amara,
edi per se sola; neque praedulcia gustus omnino serre potest. Non e go Sali proprium atq; singulare erit, quod alioqui ei comune est cum O iij cete-
216쪽
ceteris saporibus. Quae quidem in Salem tametsi sapienter obiecta nuhilominus accommodata quadam distinctione dilui possent. Neque enim eam tantum mediocritatem Sali inetae volumus qua, alterius saporis admistione, salsi exuperantia cohibctur. Nulla quippe saporum extrema tam sunt sibi ipsa contraria atque inter se distincia,quae dummodo suo congruant medio, non possint facile redigi ad mediocri
XLII Est ergo altera mediocritas inquirenda , quae uni Sali inter sapores . concessa ita natura, ac media est inter ha bitum & priuationem. Vt- pote qua Sal sic temperat admista, atque suauitate condit ad gustum, ut idem absens mirum sui desideriu gustantibus relinquati In his enim esculentis, quibus Sal adhiberi solet, si absit , eius etiam priuatio salso tantummodo cotraria succedit, inque Salis locum illa suscitur. Quo
fit. ut eiusmodi esculenta, uti materia quadam, aut omnino Salem t quam formam concipiant; aut non alterius saporis, praeterquam solius Salis, dum is abest,priuationem subeant. Non enim Sali dulcia siue amara non acria,austeratae,neque alia quavis saporum genera adia Buersa sunt, sed tantum ipsa Salis priuatio, id est, non salsum, hoc eniim salso opponitur. At vero dulci, cuius oppositum est amarum minime
fiet contrarium non dulce; neque non amarum amaro: quoniam huius priuationis loco, contrarius aliquis sapor opponitur, quo facile absentis memoria aboletur. Vnde colligimus, non unam,aut alteram in Sale mediocritatem inueniri, sed tertiam quoque prioribus adiungi posse. Quae cum late patet, tum Sali communis est cum ceteris sapo ribus Nam ea quidem inter parum & nimium, interque magis & minus salsum, collocatur: estque in eo potissimum sita, ut neque plus, vel minus 'uam satis est, Sale utamur. De qua mediocritate in praesentia Chabendus est sermo. x iii Sed hanc ut facilius explicemus , tria nobis occurrunt inquirenda. Primum, an haec ipsa mediocritas, quam unam,atque indiuiduam esse oportet, ad mortalium qualemcun8ue gustum, & arbitrium aptanda sit, atque ad peruarium, & mutabile ipsorum de gustibus iudicium refereda. Deinde an potius quod aequius videtur, sese mortales omnes ad illam tanquam ad amussim accommodare debeant nullum aliud in
217쪽
medium intendentes, quam quod Arithmetice aeque inest inter ipsium magis id minus. Postremo, an utraque horti melisis constare possint, si ad mediti, quod Geometrica definitur proportione, reducat ur. Qu*rum primum merito ab omnibus de reijciendum esse. 5d damnandum videtur. Qui enim per incerta certa demonstrari potiunt' Nam ut plu-beus omnino homo ille esset, qui more quonda Lesbiorum,plumbea utens regula ad conformandos lapides; non hos ad regulam sed hanc ad illos accommodaret:sic iners profecto fieret,ac permsultus,quisquis veram atque indiuiduam salsorum mediocritate eX tam varijs,tamque dissentaneis mortalium gustibus definire se posse pro fiteretur. Alteruvero, quod in Arithmetica mediocritate positum est,in eaque ut in immobili, δc oculos, Sc mentem defigendam esse suadet, nimirum apparet firmius, atque certius: nisi constaret, unum, atque idem mediu neq: ex equo ad omnia extrema responderet neque quod unicum & immutabile est varie ubivis accomodari posse.S pe namque accidit,ut quod unis pro medio est, alteris pro nimio, alteris vero pro modico habeatur. neque rerum tam exacta inueniri solet aequabilitas,ut quasi trutina somnia perpendi possint. Quamobrem illud postremum mediu,quod dicitur,quoad nos ideoque positum est in ratione Geometrica,amplectendum,atque proposito accommodandum esse censemus. Sic enim
verus aptandi, atq; collocandi medi j ordo dc modus proponutur,quibus peculiaris mediocritatis formula de prascriptio tradi possit. Positum sit igitur, salubriorem Salis usum, eiusque anibendi mo dum,in ea etiam debere mediocritate versari, quae ex caeli,atque soli natura tum gentis,in quibus est usus; bc saniore, de frequetiore tractati ne colligi atque praescribi potest. Nam ex hoc ipso, Geometrica con cludi ratione vicietur, ut mediocritatis latum possit esse in eo,quod est C magis,quantum in eo,quod est minus,si iuxta loci ac temporis varietatem, materiam quoq; talem ac tantam subi j ciamus. Ε tenim in regionibus calidis Zc siccis,maxime aute quae in planicie, de convallibus positae sunt, harumq; incolis, modico, eod. ben igniore, ac minus acri opus est Sale. Hi enim aridi cu sint,atq; exsiccati libi ipsi fiunt Sal immo lubsalso sere ob ariditate humore constat,neq; quod intus habet,quas no habeant, possunt vehemeter appetere:quales esse comperimus Australes
218쪽
similem locorum situm incolentes: qui praesertim sub Solstitiali orbe
agunt : ac proinde aestui vehementique calori subiiciuntur. Qui plane tametsi saltum exquirant, ac sine Sale,non tam ob gustum, quam ob
lalutem, nullam sibi vitam relictam putent quemadmodum pomeri. diano sermone in nonnullis valde aestuosis Aethiopia partibus Salem salutis caussa conquiri ostendimus tamen quod ad gustum pertinet, dulcia magis affectant. Idque propterea quod sicca cum sint, ac femiuusta ipsorum corpora, ideoque gustus in eis amarore maxime assiciatur, dulcibus magnopere aluntur S recreantur. Quamobrem Australibus cum modico sit Sale satis, horum quidem de Sale usus ad modicum potius, quam ad nimium accedit; neque tamen ab eisdem idcirco a vera Salis mediocritate desciicitur. Cotra vero in regionibus frigidis, & humidis, siuae plana illae sint, siue montosae, quarum incolae pituitosi sunt, atque humore redundant, hos aliorum respectu, nimio, taquam mediocri, uti Sale oportet: cuiusmodi sunt Aquilonares quibus Id salubrioris vite & iucundioris victus caussa conuenit salsioribus
vesci cibis hosque dulcibus anteferre. Unde fit, ut simili proportione, qua Australes ad modicum inclinant, sub eaque veram sibi ipsi mediocritatem attingunt, Aquilonares etiam in nimisi vergetes,hanc ipsam, in eo quod a modico magis distat, dc nimio est propior, constituant. Qua peculiaris sui modi ratione ac proportione utrobiqi seruata, iam neque modico, neque nimio peccare virosque, neq; a suo quidem medio recedere dicemus. Quinimmo verum Salis usium recte,honestes ab eisdem expeti, Sc exquiri concludimus. Ceterum, cum mediocritatem Salis, eiusque usum, tam sub ipso ni V mio, quam sub modico, Geometrice venati fuerimus eamque pro natura & qualitate regionum,ad inueteratum usum,&consuetudinem earum reduxerimus; nunc ad Arithmeticam rationem reuerti, atque talem inuenire oportet, ut qui eam sequantur, non regulam ad se quin
potius seipsi ad regulam accommodasse videantur. Habet enim Salsuam aequabilitatem, suamque in re fixam medii stabilitatem; ubi materiam quoque talem in Arithmetica ratione constitutam . utpote aequi- distantem ab extremis, in qua versetur, nactus ipse suerit. Cuiusmodi sunt in uniuersum regiones sere omnes,quae Aquilonares inter & Australes
219쪽
strales, tam a solstitiali orbe citra ad Arcturu; quam a brumali ad usq;
orbem, ut Graeci dicut απαραδακήν, compreheduntur quas vocant tem
peratas ; proptereaquod ad calorem non minus quam ad frigus inclinent. In quibus cum Sc caeli temperie, de salubritate aeris, & solerti cultione, peruarios, atque uberrimos fructus terra germinet, qui neque Aquilonari frigo rigeant; neque meridionali ariditate absumantur, cultiores illas eue, atque ad inhabitandum mortalibus conueuientiores esci comperimus. Quare cum mediae hae sint, atque ab intemperatis virinque regionibus ex aequo distent; sit ut eorunde coloni utcunq; invictu mediocres, atque frugales existant. Nam neque cum immoderata Aquilonalium ingluvie dc crapula conueniunt: neque omnino
cum immodica Australium libidine . de perfidia communicare visuntur. Quo fit, ut ijdem cum neque aridi, de biliosi sint, ut Australes neque pituita redundantes, ut Aquilonares: ita neque horum, neque illorum more, aut salsa, aut dulcia, vel nimis, vel minus quam par est coquirunt: sed eam potius mediocritatem attingunt, atque in eo medio conquiescunt,quod ex aequo interest inter ipsum paru Sc nimium, in- terque magis Sc minus saltum. MHanc igitur mediocritatem, huncque meliorem saliendi modum, uniuersae fere Europae gentes inter ipsos Australes de Aquilonares in . terpositae, Sc amplectuntur, Sc seruant, dc frequentant, indeque bene habent. Nam cum mediae sint, atque subinde extremarum utrinque gentium vitia internoscant, facile est ipsis rerum medium sequi ac tenere; perque illud ipsum eisdem extremis gentibus temperatiores, ac modestiores euadere. Quandoquidem Salis mediocritatem expetentes, sobria duce frugalitate, ab immanissimis sese vendicant externoruvitiis. Et cum medium teneant, facilius ad perserendos belli, agrique Clabores, frigori simul & aestui allaescunt. His siquidem medijs siue me diocritatibus circa Salem utentes eiusmodi interiectae gentes inter primos Europae populos, immortale Hispanorum robur firmatur: his inclitae Gallorum vires reficiuntur: his antiquissima Italoru viri us retinetur: tum Sc Graecoru nerui, Sc Macedonum artus, be Laconicorum
membra roborantur. Quin de uniuersa deinde Asia, sub eisdem quibus Hispania bc Gracia parallelis, Orientem versus contenta, similio V fruga-
220쪽
frugalitate, atque Salis modo condita fines suos ab excursionibus aliarum gentium validissime tutata est. Nec vero haec ipsa a mediocritate orta frugalitas eos tantummodo firmissimo corporis temperamento stabiliuit,sed effecit etiam,vt mitiores atque humaniores essent, & facilius, multoque libentius continentiae ac temperantiae iugum subirent ; equibus tum maior animi moderatio & grauitas cosequuta est tum m-
genij acumen ac perspicacitas patefacta; tum denique diuinarum atque humanarum scientiarum cognitio ab eisdem longe uberior acquisita. ΑNam primi omnium Chald i in Asia,ut in cibo M potu parcissimi ita& Mathematicarum artihi, praesertim Astronomiae, inuentores fuerut
subtilissimi. Omnium praecipue Iudaei in Pal stina Melectus atque mediocritatis ciborum obseruantissimi,ad diuinas futurarum rerii proedictiones, Sc verissima vaticinia proferenda inteliores fuerunt. Philosophiam cum summa eloquentia coniuncta, in Graecia Athenienses prae omnibus calluerunt. Lacones item, veram frugalissimae, parcissime Reipub. normam tradiderunt. Quin & Macedones, in perferendis
belli laboribus patientissimi, nonne summo eoru Rege Alexadro du Bce, bonam tunc orbis partem sub iugum miserunt' An non & Venetiomutum longe clarissimi, atque patriae amantissimi, reliquas mundi
Respub. & gubernandi peritia, & diuturna Imperij stabilitate ante
celluntὶ Iam vero Romani,ac socii Itali, virtute, consilio,atque bellandi arte usqueadeo ceteris praestitere, ut manu partu a se orbis Imperiu, non solum potentia dc armis; sed legibus, atque institutis sub iugo continuerint. Verum Gallorum inuicta virtus, atque firmissimii corporis animi robur, iure quidem sunt cum his omnibus comparanda. Vt qui cum omnium Europe gentiu & spoliis opimi, & triumphis undiq: reserti sint, patrios tamen lares semper defendetes, sic sibi,atque patriae Ununquam defuertit, ut e proprijs finibus nullo unquam tempore, neq; bellorum incursu expulli fuerint. Tandem ad Hispanos venio, quos per uniuersum orbem regnandi caussa dissit sos, patria quasi extorres inuenio. Quippe qui hac ipsa mediocritate, atque virtute duce, tum frugalitate, ac religione comite, tam longe lateque imperium, nomenque Hispanicum propagarunt, sic maria omnia,& terras ultimas perlustrarunt; ut non solum Romanos & Gracos simul, sed reliquish etiam