장음표시 사용
291쪽
IN VERREM AC T. II, LIB. IV. 28 rfrugesqtie attulisse qt Iantam esse religionem convenit eorum, apud quos eam natam esse, et fruges invenisse constat 3 Itaque apud Patres nostros. atroci
ac difficili rei publicae tempore, quum, Tib. Gracchooeciso β, magnorum Periculorum metus ex Ostentis Portenderetur, P. Mucio, L. Calpurnio consulibus,
aditum est ad libros Sibyllinos; in quibus inventum
est, u Cererem antiquissimam placari oportere v. Τum ex amplissimo collegio decemvirali sacerdotes' populi romani, quum esset 7 in urbe nostra Cereris pulcherrimum et magnificentissimum templum, tamen usque Enna in prosecti sunt: tanta enim erat auctoritas et vetustas illius religionis, ut, quum illuc irent, non ad aedem Cereris, sed ad ipsam Cererem proficisci viderentia P. Non Obtundam diutius : etenim jamdudum vereor, ne Oratio mea, aliena ab iudiciorum ratione, et quotidiana dicendi consuetudine esse videatur. Hoc dico, hanc ipsam Cererem, antiquissimam, religiosissimam,
ab AEgyptiis suisse desumptos, idemque esse Isidein Toptiorum, Cereremque Siciliensium. 4. 'tigraque m lisse. Nnta res; sed duas Greres Pliti ius distinguit; Atticam alteram, alteram siciliensem,
seu Fnnens ein I de agrorram vero Ae Tendorum auctore inter scriptores non convenit.
5. Tib. Gracelo occiso. Quum ille tribunus plebis procacissimus rPIDP blicam Iegibus vexaret, auctore Scipione Nasica, in lapitolio ab optimatibus est oppee sua. - Aditum est
ad libros Sibullinos. sellieet, positi illi
in intima Capitolii parte, tantum cou--lehantur, aut quum saetiora; bus respublica laceraretur , aut quum gravis hostis instaret, aut etiam quum portenta quaedam animos terrerent. s. Sacerdotes. Sibyllitiorum librorum custodes, sacerdotes dicebant ne, quia munus eorum erat . iuspectis Sibyllinis libris, sacra DCienda , aut piacula diis mittenda imperare. Ηἰnc est quod eos orator sacerdotes appetistat; duo primum suere, deinde ad decem unque Provecti sunt, omnes patricii. Sacerdotium illud deinde eum plebe fuit comitiunt turri , et Sulla dictatore , Collegium eo tu, ex de eemvirali , quindecimvirale constitu
. Quum esset. Primum Cereri templum in Italia consecravit Evander. Alterum, de quo hic agitur, magniscentissime a Postumio fuit dictatoreaedificatum.
292쪽
principem omnium sacrorum quae apud omnes gentes nationesque fiunt, a C. Verre ex suis templis ac sedibus esse sublatam. Qui accessistis Ennam, vidistis simulacrum Cereris e marmore, et in altero templo, Liberae : sunt ea perampla atque praeclara, sed non ita antiqua. Ex aere fuit quoddam modica amplitudine, ac singulari opere, cum lacibus, Per- antiquum, omnium illorum, quae Sunt in eo sano, multo antiquissimum : id sustulit; ac tamen eo contentus non fuit. Ante pedem Cereris, in aperto ac propatulo loco , signa duo sunt, Cereris unum, alte
rum Triptolemi, et pulcherrima, et perampla : his pulchritudo periculo, amplitudo saluti fuit, quod
eorum demolitio atque asportatio perdifficilis videbatur. Insistebat in manu Cereris dextra simulacrum pulcherrime factum Victoriae s : hoc iste e signo Cereris avellendum, asportandumque curavit. L. Qui tandem istius animus est nunc in rem-guitione δ scelerum Strorum, quum ego ipse in com
memoratione eorum Non solum auimo Commovear,
verum etiam corpore perhorrescam λ Venit enim mihi sani, loci, religionis illius in mentem; versantur ante oculos omnia : dies ille, quo ego Ennam quum veniS-
8. Principem omnium sacro m. ΑVeata quoque omnium saerificiorum Principium erat. Haec aute ceteros deos omnea Colebatur, ita ut, quum Olympleo Iovi litar tur, primam sacri- sesi partem Vesta obtineret. Cererem vero hie orator vocat Meriscloriarn
prineipem: illud mihi ex eo denuessae videtur, quod eadem dea nominibus
diversis Vestae et Cereris celebrabatur. Saepe etiam Bona Dea dicitur. parensque Omnium deorum. Inde illud ortum duxisse puto, eam esse omnium M.
Erorum principem, quod deorum parens, et generis humani altrix, prima debitos diis sibi vindicat honores. s. Simulacrum pulcherrime factum metoriae. Multi quaesivere quaPropter Ceres Vietoriam in manu haberet, et aliam alius opinionem protulit; mihi hoc inde venisse apparet, quod iu
bello, rerum copia, multum eonfecit ad victoriam. L. I. Codd. Cuiae. Guel serbyt.
Μemm. recordatione. Videtur e glos--. I. V. L.
293쪽
IN VERREM AC T. II, LIB. IV. 283sem, praesto mihi sacerdotes Cereris cum insulis ac verbenis suerunt; concio, conventusque civium; in
quo ego quum loquerer, tanti fletus gemitusque fiebant, ut acerbissimus tota urbe luctus versari videretur. Non illi decumarum imperia non honorum direptiones, non iniqua judicia, non importunissimas istius libidines, non vim, non contumelias, quibUS
Operti oppressique erant, conquerebantur: Cereris numen, Sacrorum Vetustatem. sani religionem, istius
sceleratissimi atque audacissimi supplicio expiari volebant; omnia se cetera pati ac negligere dicebant.
Hic dolor erat tantus, ut Verres, alter Orcus Veni SSE Emiam, et non Proserpinam asportasse, sed ipsam abripuisse Cererem videretur. Etenim urbs illa non urbs videtur, sed fanum Cereris esse : habitare apud sese Cererem Ennenses arbitrantur; ut mihi non cives illius civitatis, sed omnes sacerdotes, omnes si accolaratque antistites Cereris esse videantur. Ennae 7 tu simulacrum Cereris tollere audebas p Ennae tu de manu
Cereris Victoriam deripere, et deam deae detrahere conatus es p quorum nihil violare, nihil attingere ausi
. In lis ae verbenis. Quo habitu
Mera laeere solent. Infida erat, lauea laseia caput amplexaris. a Cujus utroque latere vittae dependebant. Festus, insulam propriam suisse, templi, ho-atiae, atque sacerdotum. - Verbenis. Non consentiunt inter se scriptores de
verbi hujus sensu; alii enim herbae
genus quoddam , alii latius eam Vocem Patere existimant, et pro quavis alia herba vel etiam arbore eam intelligunt. 3. Deetimarum imperia. Decuma Contra ius et a quum imperatas. Elate quidem Ioeus ille sumitur, ut scelus Verris per religionem augeat. Nam proseeto Sicilienses, non minus abla- a Pea. quam rapta deorum simulacra querebantur. 4. inerti. G v. e codd. recedit vexati, quod sorte glossema Est. I. V. L. 5. Oreus. Pro Platone sumitur; magis tamen Poetis haec vox est accommodata quam Pedestribus acript ribus 6. Omnes accoire. Dictum hic pro Populares concivesque Cereris. Quermadmodum enim urbs non urba videtur, sed sanum , cives, non iam cives En nae , sed ipsius deae sacerdotes et con- eiura dici possunt. . Emest. Enno. I. V. L.
294쪽
sunt, in quibus erant omnia, quae sceleri propiora Sunt, quam religioni. Tenuem tit enim P. Popillio, P. Rupilio consulibus, illum locum servi sugitivi, barbari, hostes : sed neque tam Servi illi domitiorum, quam tu libidinum; neque tam sugitivi illi a dominis, quam tu a jure et a legibus; neque tam barbari lingua et Matione illi, quam tu natura et moribus; neque illi tam hostes hominibus, quam tu diis immortalibus. Quae deprecatio est igitur ci reliqua, qui indignitate
Servos, temeritate sugitivos, Scelere barbaros, crudelitate hostes vicerit ΘΙ Ι. Audistis Τheodorum, et Numinium, et Nicasionem, legatos Ennenses, publice dicere, Sese a Silis civibus haec habere mandata, iit ad Verrom adirent,
et eum simulacrum Cereris et Victoriae reposcerent; id si impetrassent, tum ut morem Veterem Erinen Sium Cori servarent, publice iri eum, tametsi vexasset
Siciliam, tamen, quoniam harvi a majoribus Constituta accepissent, testimonium ne quod dicerent: sin autem ea non reddidisset, tum ut judicio adessent, tum uti de ejus injuriis judices docerent, sed Inulto maximo de religione quererentur. Quas ill rum querimonias nolite, Per deos immortales, aSper-8. Serri. D. i. Indicat hIe oratoreIvile bellum quod ita Sicilia Ri1pilius.
ab Euno et Clinone motum. Consecit. Servi igitur fugientes, et dominia suis insensi, Parta amnis libertate locum eum tenuerant, quem postea Verres obtinuit. Ii tamen quamvis omnibus inimieissimi, saerIs illis pepercerant, quae Postea praetor turpissimoruna vi rorum Contactu immorido violare non dubitavit. Ηane Drator occasionem arripit, Verremque cum servis vivide conseri. Attamen fatendum est locum illum, multo magἰs seneca quam Cicerone dignum videri. Perpetuo ludit in vocibus orator, quarum in ieem alteram alteri opponit, ut aliquod inde lumen elieiat. Non arridet hic illud ingenii dormitantis acrimen. quod neque oratori, neque iudicibus . neque rei tam atroci convenit. in Singula quaeque locram teneant sorti a decentem. in LI. I. Majoribus constituta. I iam hin. et Hoti m. instituta dederunt, quod GraeV. Probat, quouiam in regg. codd. o ureit.
295쪽
nari; nolite contemnere ac negligere, judices. Aguntur injuriae sociorum; agitur Vis legum; agitur existimatio , veritasque judiciorum. Quae sunt omnia permagna; verum illud maximum : tanta religione obstricta tota proVincia est, tanta superstitio ) ox istius facto mentes omnium Siculorum occupavit, ut, quaecumque accidant publice vel privatim incommoda , propter Dum causam Scelere istius evenire videantur. Audistis Centuri pinos, Agyritienses, Cati- Decisos, Herbi tenSes, Erinen SeS, complureS alios, publice dicere, quae solitudo esset in agri S, quae Vastitas, quae fuga aratorum, quam deserta, quam inculta, quam relicta omnia. Ea tametsi istius multis et variis injuriis acciderunt; tamen haec Vua causa in opinione Siculorum Plurimum Valet. quod, Cerere vi lata, omnes cultus, Ductusque Cereris in his locis interiisse arbitrantur. Medemini religioni sociorum
judices; coiiservate Vestram β. Neque enim haec externa vobis est religio, neque aliena : quod si esset, si suscipere eam nolleti S, tamen in eo, qui Violasset,
2. Agitur exta imatio. saepissime judiem admonet orator. POPulum -- toria iudicia iniuria arguere. Nunc etiam, ut saepe alias, demonstrat eos innisnu sua habere, num Postea invisi
sint aut dilecti populo, num judicia
aequa aut Injusta in posterum habebuntur.3. Tanta superstitio. Siculorum religio ab illo Verris iacto in superstitionem conversa est. Vox illa superat
eis a supersto defluit, et indicat aliquid quod legitimum in religione modum
transgreditur. - Istius facto. Frane. taciti male sorsan, ea istius furto. - me ter eam causam. Lambin . verba illa delet; Hottom. vero ea rejicit quae sequunturi scelere Attio. Uterque vero nobis errare videtur, quod voees Illae majorem Ora iovi vim addunt. Usitaintum et solemne apud veteres erat diis
iratis referre . quidquid mali respubliea patiebatur. SIe Ilor. III, 6, ait, in Diste minorem quod geris, imperas: I Ino omne erincipium; hue reser exitum. Di multa neglecti dederunt Hesperiae mala luctuosae o. Sic quoque Cicero elades bello Punico acceptas, negleetae religioni tribuit.
4. Ea trametsi. Gro. Gmtero auiactore . et tametsi. Male. s. Consereate vestram. Puniendo,
et expiand , scelus illud quo Ceres,
quae apud vos Colitur, est violata.
296쪽
sancire si vos vclle oporteret 7. Nunc vero in communi omnium gentium religione, iiique his Sacris, quae majores nostri ab exteris nationibus adscita atque
arcessita coluerunt, sitiae Sacra, ut erant re Vera, si Cappollari Graeca' voluerunt; negligentes ac dissoluti si cupiamus esse, qui possumus Θ
LII. Unius etiam urbis , omnium pulcherrimae atque ornatissimae, Syracusarum direptionem Commemorabo , et in medium proseram, judices; ut aliquando totam hujus generis orationem concludam ac definiam. Nemo sere vestrum eSt, quin, quemadmodum captae sint a M. Marcello SyraCusae, Me Pe audierit, nonnumquam etiam in annalibus legerit. Con
serto hanc' pacem cum illo bello; hujus praetoris
6. Santare. Confirmare, inviolabilemque et intemera in Praestare, me ma repetendo , ab illo Per queua laedata est. Sancire enim est tamquam sanguine hostiae consecrare. . oporteret. Vir enim bonus quam- Iibet religionem tuetur; deinde qni probat, aut non uleiscitur, quum pos aet, scelera quibus deorum violatur maiestas, is aeque ae Melestus ipse dilainvisus habebitur. Hae re iudices ad Pnniendum Verrem acuit, quem aiinultum relinquant, iisdem , quibus ipse Verres , menia a diis immortalibus urgebuntur. 8. APPeliari Grceca. Vid. pro Cornel. Balbo, cap. 24. Cereria saerorum originem apud Latinos ad Evandrum refert Dionys. Halic. lib. I.
LII. l. Unius etiaran urbis. Hanc accusat ἰonia Partem orator surtorum apud S3racusanos commissorurn na
ratione concludit. Mugnifice urbem illam describit. quam altus loci, gemini Portus, numerus alte lucolarum et opea, inter graecas urbes primo ordine collocarant. Locus hio vero pretiosissimus est rei veritate. Quum describit singulas urbis partes , quid qvid mirabile In unoquoque occurrit. depingit, non templorum Oblitus qirae saepissime Postea commemorat. 2. serte hanc pacem. Modus illo contrariis contraria opponendi. qui saepe, ut supra vidimus, paullo frigidior est, mirabilem hic orationi vim addit, et oinuem ingenii subtilitatem explieat: non in verbia enim constat, sed firmo contra nititur fundamento ἔOptime duorum virorum agendi rati nem exhibet, quorum alter flagitiis.
alter vitiis et flagitiis innotitit. Cicero ipse, in libro qui orator inseribitur. hunc locum cap. 49 hia verbis laudat:
in Semper hae , quae Graeci ἀHiθετα nominant, quum contrariis opponuntur contraria nuinem m oratorium necessitate ipsa eniciunt,et eum sine industria... Nos etiam in hoc genere frequentes. ut illa εαtit in quarto Accusationis, etC.
297쪽
IN VERREM AC T. II, LIB. IV. 287
adventum, cum illius imperatoris victoria; hujus cohortem impuram, Cum illius exercitu invicto; hujus libidines, cum illius continentia : ab illo, qui cepit, conditas; ab hoc, qui constitutas accepit, captas diacetis Syracusas. Ac jam illa omitto, quae disperse a
me multis locis dicentur, ac dicta sunt : forum Syracusanorum, quod introitu Marcelli purum a caedo servatum est, id adventu Verris Siculorum innocentium sano ine redunda Me; Portum Syra Cia Sanorum, qui tum Et nostris Classibus et Carthaginiensium clausus fuisset', eum, isto praetore, Cilicum myoparoni praedonibusque patuisse. Mitto adhibitam vim ing tiuis , matreSsamilias Violatas; quae tum, urbe capta, Commissa non sunt, neque odio hostili, nequo licentia militari, neque more belli, neque jure victoriae. Μitto, inquam, haec omnia, quae ab iSto per triennium persecta Sunt: ea, quae conjuncta cum illis rebus sunt, de quibus antea dixi, cognoscite. Urbem Syracusas β maximam esse Graecarum Urbium . pulcherrimamque omnium Saepe audistis.
Est, judices, ita, ut dicitur; nam et situ est quum
munito, tum ex omni aditu, Vel terra, vel mari,
praeclaro ad adspectum : et portus habet prope in aedificatione 7 adspectuque urbis inclusos; qui quum
3. Gadisus fuisset. Ita natura et mis munitus, ut neque Romanis neque Pieriis patuerit. - Uaroni. Navis erat piratica longa et oneraria. 4. Ingenuis. In quos multo gravia Peccatur quam in servos aut libertinos, quare vox illa adhibetur quoties Verris seelus amplificare tentat orator.
enaas descripali noninus, earumque formam et aitum exhibuit : at in eo vir gravissimus ereavit, quod mala
auctoritate induetur ,.Insulam Achra dinae una serie conjunxerit, et pro insula isthmum obirriserit. 5. Pulcherrimam Omnium. Non pul
hium , sed et Umnium quae in orbe errarum exstat i; quod sic intelligendum e e monet locus de Rep. III. 23 , quo eam omnium pulcherrimam Cicero, post Timaeum , profitetur. . AEdi atione. Prope intra ipsa moenia duos habet portus, majorem et
298쪽
diversos inter se aditus habeant, in exitu Conjunguntur et confluunt. Eorum conjunctione pars oppidi, quae appellatur Insula, mari disjuncta angusto, ponte
rursum adjungitur et continetur β. LIII. Ea tanta ost urbs, ut ex quatuor urbibus maximis constare dicatur; quarum una PSt ea, quam
dixi, Insula : quae duobus portubus cincta, tu utriri quo portus ostium adit unique projecta est; in qua domus est, quae regis Itieronis suit, qua praetores uti
solent. In ea sunt pedes sacrae complures; Sed duae, quae longe ceteris antecellunt: Dianae una; et altera, quae fuit ante istius adventum ornatissima, Minervae. In hac insula extrema est fons aquiae dulcis, cui no
men Arethusa' est, incredibili magnitudine, plenissimus piscium; qui fluctu totus operiretur, ni Si muni
tione ac mole lapidum a mari disjunctus esset. Altera autem est urbs Syracusis, cui nomen Achradina est; in qua sorum maximum, pulcherrimpe pomticus, ornatissimum prytaneum', amplissima est curia,
templumque egregium Iovis Olympii ceteraeque
ii rhis partcs una lata Via Perpetua, multisque trans-
minorem. Maior occidentem versus, fauces habet inter insulam et Plemmyriam promontorium; minor autem, qui et portus Laccius vocatur, inter Achradinam et insulam urbi Aese insinuat. et majori conrungitur. g. continetur. Continuatur, sine intervallo est continens. LIII. l. Ex quatuor. Atrabo Syra
rufi, quinque partes adscribit, et iis
Itiae Cicero ciam nemorat Epipolas adindit. T tius urbis circuitus erat Igo stadiorum, et 22,5- Passuum P HIanomm . quae septem leucas galli a
u. Arethusia est. De hoc celeberrimo sonte multa seriptores mirabilia sabn-lat I sunt; quae. si tanti est, leges narrata apud Cluverium , sic. Ant. 356. 3. Prytaneum. Locus erat apud Graeeos, ubi judices tuagistratusque olebant habere consiliatu. I ine diis Citur nonnumquam Buleuterium et Curia : ibὲ Vesta igne perpetuo colebatur; ibique bene de republica meriti cives Publico sumptu alebantur. Nulla erat urbs tota Graecia, quae fiuum non haberet gymnasium.. 4. MMis ob mpii. Id est. eui Dionysiux detraxit itingui ponderis aureum amicultria . Qua de re adi Val. Nax. t. I, P. 24 edit. nos t. et ibi notam.
299쪽
IN VERREM AC T. II, LIB. IV. 289
vorsis divisae, privatis aedificiis continentur. Τertia est urbs, quae, quod in ea parte Fortunae sanum antiquum fuit, Tycha β nominata est; in qua et gymna
sium amplissimum est, et complur S aedes Sacrae : Coliturque ea pars, et habitatur frequentissimo. Quarta autem est urbs, quae, quia postrema aedificata est, Neapolis si nominatur; quam ad summam theatrum est maximum : praeterea duo templa Sunt egregia, Cereris ianum, alterum Liberae; signumque Apollinis, qui Temenites Vocatur 7, Pulcherrimum et maximum :quod iste si portare potuisset, non dubitasset auferre.
LIV. Nunc ad Marcellum revertar, ne haec a me Sine causa commemorata esse Videantur : qui quum - tam praeclaram urbem Vi copiisque cepi SSet, non Putavit ad laudem populi romani hoc pertinere, hanc pulchritudinem , ex qua praesertim nihil periculi
ostenderetur, delere et exstinguere. Itaque aedificiis omnibus, publicis' et privatis, Sacris et profanis, si pepercit, quasi ad ea defendenda cum exercitu, non expugnanda Venisset. In ornatu β urbis habuit victoriae rationem, habuit humanitatis: victoriae putabat esse, multa Romam deportare, quae ornamentos. Tarcha. A graeco , dorice
6. Neapolis. Partem illam 4rs ante Christum annis aediscatam fuisse demonstrat Cluverius. P. Temenites vocatur. Sie dicebatur a solitudine extra syracusamu muros, ubi templum fuerat exstruinctum. Verbum illud Temenites , a τε --εγος venit, quod locum desertum, ei unctum, aut deo consecratum si gniscat. Suetonius Tib. c. 74, nos d et Tiberium in extremo vitae tem - ΙΙ. Cic. pars secundia. pore , liuno Apollinem Romam deporistandum curavisse, ut bibliothecam novi templi exornaret. LIV. t. Ex gua. Noli metus enim erat, ne rursus arma contra rempublicam caperet . quod in causa fuit, cur Carthago oPprimeretur. a. Publicis et Primiis, sacris et pro nia. Graevius e codd. reg. et ed. Venet. .. Publicis, Pri alis, a sacris. profani .. I. V. L. 3. In ornatu. H. e. In urbe Rcima
300쪽
urbi esse possent; humanitatis, non plane spoliare ευrbem, praeSertim quam conservare voluisset. In hac partitione ornatus β, non plus victoria Marcelli populo romano appetivit, quam humanitas Syracusanis
reservavit. Romam quae asportata sunt, ad aedem Ηο-
noris' atque Virtutis, itemque aliis in locis videmus. Νihil in aedibus, nihil in hortis posuit, nihil in sit,
urbano : putavit, si urbis ornamenta domum suam non contuli Sset, domum Suam 7 ornamento urbi suturam. Syracu Sis autem permulta, atque egregia reliquit: deum vero nullum violavit, nullum attigit. Conserte Verrem; non rit hominem cum homine com
paretis, ne qua tali Viro mortuo fiat injuria; sed ut pacem cum bello, leges cum vi, sorum et jurisdictionem cum serro et armis, adventum et comitatum cum exercitu et Victoria conseratis.
LV. Edes Minervae est in Insula, de qua ante dixi;
. Graev. Beck. Hii, exmoliare, aueto itate multoruin codd. I. V. L. S. In hae partitione ornatus. Ita par titus est, ait Orator, eaptae urbia orna. menta, ut non Plus deportarit Romam
quam syrae is reliquerit. Egregium sane illud esset humanitatis et tem rantiae exemplum ἔ sed cum historicis hie pugnat orator, et eum Livio Praeseristim Nam ille. XXV, 31, testatur um m diripiendam militi datam, et mulis irae, multa avaritiae foeda exemia pla edita suisse. Ceteras qraidem residem scriptor, cum magna fide comis positas fuisse scripsit, sed verbum quidem nullum de hae partitione o natus tam aequa subjecit. Imo tua addit : ornamenta urbis, aignaque quibus abundabant Syracusae, Romam fuere deveeta. Quin direpsionem Syracusarum magnam fuisse, testantur ea ipsa quae subjecit, inmquam laetum vellet excusare. Hostium, inquit. illa spolia et paris belli jure. Et paullo inserius addit: Visebantur ab externis ad portam Capenam dedicata a Marcello templa , propter excellentia ei
generis ornamenta. Itaque multo oratorie magis quam vero totum huue loeum Cicero exaravit.
6. Ad aedem Honoris. Templum illud prope portam Collinam a Nariseello fuit rursus aedificatum testante Cieerone de Leg. Π, 58. Livina autem illud primum a Marcello fuisse conse
. Domum suam. Domus Marcelli urbI ornamento sutura erat , alipsa neglexerat omamenta, in urbe viserentur. Etenim singulorum civium abstinentia public- civitatis decus efficit. Lamhin. sine ΜSs receperat . . Domui scire ornamento uinem sutura n is, malo iudicio.