장음표시 사용
51쪽
etiam eruditis ineptiis, et hinc nonnulla rectius intellexit. Sed nimirum in veteribus scholiastis non praecipue qua rimus, qualem Donatum dedisse Tu verissime monulati, aestitaticam interpretationem. Nam in hac parte multuma interpretibus recentiorum tempοrum superati sunt, qui rectiori judicio et pulchri sensu in his rehus utuntur. Alia veterum commentatorum utilitas est. Si recte haec m trebachii verba a Te inruist Crit. I. p. 6 ad scholiastas quoque relata sunt ego autem rectissime Te fecisse puto):n Et Rhetor et Grammaticus ita imprimis quisque nobis v majoris pretii aestimandus est, ut frequentior est in D memorandis cum rebus ex istoria et Antiquitate non aliunde cognitis, tum locis et notitiis Scriptorum depe nditorum; sequitur, Donati commentaria parvi nobis aestimanda esse. Nam nihil aut paucissima ejus generis continent. Quare hanc fere solam ex iis utilitatem posse percipi crediderim, quod conducant ad cognoscendam hi toriam interpretationis Virgilianae indeque discamus, qu modo cum universum Virgilii carmen, tum singula loca, et ah ipso Donato, et ab aliis ejus aetate aut ante eum, intellecta et explicata fuerint. Quod dixi plerumque ineptiis ex eruditione grammatica carere Donatum, non ita intelligendum est, quasi nusquam in hoc genere sit lapsus Ineptit in voce occiderea I, S8, et XII, sic inepte VI, 5s Adeon pronomine indeclinahil habuit. Ridicule II, subustodes de
Januarum postibus, et VI, 6 uncas manus de ferreis instrumentis intellexit. Omnium ineptissime ad II, 1u: Dissurimus visu exsangues annotavit: Quoniam de a nguibus loquebatur, allusit ut diceret dirigimus examn guras' quibus similes ineptias vide ih. a v. IS ad
III, s de vocabulis ubere laeis; ad V, s 1. IX, 2. X, do. Imprimis frequens est in hoc, ut vocabulum aliquod semel positum his intelligendum dicat. Ipse ait ad I, 8 Certe et hoc plurihus locis ostendimus, unam
52쪽
, orationis partem non semel, sed saepius accipiendam. 'Saepe fecit inepte, ut ad XI, Si tristis Latonia Mesora dabat, Ilio interpretatur: tristis Latonia dabat tristesti es, dicens e pοetae morem retinere quem ubique servaverit. Nollem Donatum secutum esse et laudasse Bronkhusium ad Prοpert. p. 16S. Eadem chorda in plurimis locis herravit, ex gr. VI, pio VIII, 65. XI, 185. Metri neglectum notavit eur. Stephanus de delectu in lection Virg. p. hs in annotatione ejus ad VI, 8 Sr Ille triumphata Capitοlia ad alta Corintho, ubi exponit, Capitolia triumphis ornata. Prorsus similiter lapsus est II,
si et IV, St. Quid dicam quam multis locis propter
exquisitioris sermonis inscientiam et doctrinae defectum verborum sententiam 3sequi nequiverit quam multa per nimias argutias contortis explicationibus perperam sit interpretatus. Imprimis in vi et virtutibus orationis Virgialianae investigandis, dici non potest quam saepe multa in poetae verbis quaerat de quibus ille ne cogitavit quidem. Sic ad II, ut vehementer laudat Virgilii artificium quia cum Aeneas rogasset Quo res summa laeοZ respondit Panthus: Venit summa dies, eodem vocabulo Summa repetito Ad idem genus pertinet quod in pronominibus et nominibus a Virgilio usurpatis, ubique fere magnum intellectum et vim sententiae inesse putet, ut ipse ait ad I g. 13 Illum quod dixit, et ejus nοmen suppressit, i hoc est quod plurimis locis diximus, magnum intellec-ntum ex pronominibus nasci; ' et III, 2ο1: Apparet, ergo ut saepius diximus in pronominibus esse plerum que maximum intellectum. Ita et in nominibus propriis magnam ubique vim quaerit ), et ab inimicis semper in convicii significatione, ab amicis in laudem posita esse putat Adde, quod ubi Virgilius numerum aliquarum
A VI, 5M: Iovis nomen debemus extollere V est enim ei in nominibus magnae significatio potestatis.' a. et in nominibu .
53쪽
rerum non definivit, sed generaliter locutus est, solitus sit monere poetam hoc ideo fecisse, quia in generalitate plus plerumque cogitetur, quam revera specialitas exhibere possit. Talia quae in nonnullis lοcis vera esse possunt, Donatus ad fastidium usque ubique repetit, et saepius inepte adhibet. Porro, ut singula sententiarum membra et singula verba non superflue posita esse demonstret, saepe puerilia et nimium aperta monet et omnino multa habet
quae sponte intelliguntur, et hinc fere sine utilitate longus est. Saepe hoc notavit Laudinus, et propterea multis locis nihil in Donato se reperisse testatur dignum quod hcerperetur, ut ad VI, 8s VII, 11 X, 28.
Aliorum scriptorum locis , quos saepe et e multis citare solet Aelius Donatus, hic noster raro utitur, et ex tribus tantum auctoribus Terentio, Sallustio et cerone II enim cum Virgilio prae caeteris in scholis frequenter lectitabantur, et a grammaticis et rhetoribus, qui non utebantur remotiore doctrina, fere soli solehant
citari. Sic Arusianus Messius, Orator reis Romae, scripsit Quadrigam sive Exempla elocutionum, ex his quatuor scriptoribus petita. De hac re vecto dixi in Dissertatiuncula de Arusiano Messio p. S. Locorum aDonato citatorum quoniam plenum indicem nusquam peri, ipse catalogum apponam, additis variantibus e m. Imrlemensi.
ad I Aen. asy Vacuae quippe a doloribus person nae potest e diverso responderi Terentiano dicto: Tu si hi sis aliter sentiaST, Ita et s. Locus est Andr. II, 1, 1o, ubi Bentirius e conjectura aliter censeas. ibid. 6o. IIoc esse servandum in talibus causis
etiam Terentius docet, qui dixit in Andria Sed ubi
inueniam Pamphilum, Ut merum in quo nunc rat adia imam, atque expleam animum gaudio ' Non enim com
54쪽
s vertere animum quispiam potest, nisi fuerit in timoris nouum securior factus. Ita et s. nisi quod recte: eo ertere animum ad erudien m quisquam potest Locus est II, 2, 2 quem iterum Bentidus conjectura tentavit. Ordinem in illo loco a Terentio servatum laudant Ael. Donatus et Eugraphius, item Servius ad I Aen. Io.ib. 1 S. Accedebat ad hominis castitatem malorum stantorum saeva congeries, quae etiam libidinosos revocatis Veneris tυenereis voluptatibus, ut Terentius sua adeo ex re istud sit, nisi ex nimis orio ' - Ita plane etiam m. hahel. Locus autem est timui. I, 1, p, et ipse a Bentiri mutatus. ib. 86 niuin sententiae etiam Terentius assenti
vitur, qui dixit Sine Cerere et Libero friget mentis V
spexit ad V, as S , Fervent enim Venereae voluptates, nsient Terentius ait, hi intervenerint Ceres et Litar. ad II, et , Et Terentiana sententia hoc loquitur, non fieri sine magno periculo facinus magnum aut, Amorabile. - Terentii locus est Iseaut II S,IS: Non sit sine periclo laciniis magnum et memorabile; ' quem
expressit Auctor monostichi in Fabricii tu Lat. T. III. p. Si et in Anth. at T. L p. SyS: Magno conficitur
discrimine res memoranda: ' ut recte notatvi inumanno in Poeciles T. I p. 68. Donatus iterum in mente habuisse videtur ad IX Aen. οS Novi facinus magnum sine magno periculo compleri non posse. 'ad IV, Terentiana sententia huic loco conv
mnit, qua dictum est: mm in dubio est ammaea malorum momento huc et illuc impellitur. Item ad VIII, S8r: In hujusmodi cunctationihus md sperandum sit, Terentius docuit, qui ait Dum in dubio est animusis paulo momento huc e lituo impellitur.' - Et ad XII, uus: I ic loco consentit Terentiana sententia, qua di h tum est Dum in tibis eat animus Raaeta momento
55쪽
vhve se illae impellitur.' - Locus est And I, 5, 1. Firmatur hinc optimorum Terentii Codicum lectio, cum alii voculam vel omittant, quae deest etiam apud M. Donatum ad Adelpiu III , , ut et Lactantium ad Stat XI Theb. D. IV, 11: Ait emi , quasi abjecti sexus. Nam
i, Terentius ita ex iracundi senis persona ait Tu, inquam, v lier, quae me omnino lapidem hiaud hominem p- v s. in Ram et Terentius, et mox non homi nem Eadem varietas in Terentiorem. II. 1, p, ubi
R. 2sS: Ille est gratus cujuslibet jussionis essec aetor, qui praeceptis laetus obsequitur denique et Terentius tetigit dicendo liceat tam Deilis res, a quin disseisis siet, Quam Mittis aetas. Ita plano m. nisi quod male disseilis et Locus est eaul. IV,
6, 1, ubi amicus quidam noster elmanter, ut solet, nuper
conjecit legendum esse: suum tantus aetas. In vulgata
lectione absurdam sententiam esse ait Credo di sed est elegans et studio quaesita surditas, quod Graeci vocant Oxymοron. Vulgatum, praeter Tib. Donatum, vidit etiam S. Ambrosius, et imitari non dubitavit, exam V, 5. ib. *S: Egregia duorum auctorum dicta, interro- Agantis unum, alterum judicantis Terentius quippe ait: Pro Iupiter, ubinam ea fides putavit enim quaere B dam, existimans posse congruam reperiris Virgilius a ntem judicavit quaerendam non esse, quod reperiri tutan non possit. Nil variat s. o nisi quod Proh Iuppiter. In Terentilineant. II S, 15 legitur O Iumpiter. ael. Donatus ad Adelph. III, , Su, eadem loca Virgilii et Terentii comparans, etiam citat Pro Iuppiter. Ibi Terentius es sui eredas jam, aut mi eredas quem
locum hic affert Servius. a VH ad bilo est, quod etiam Terentius mo-ynetes suando, inquit, non potest fieri quod vis, id
56쪽
noeta quod possis.' - m. possit, ut legitur in Andr. II, 1, 5, et ipse citat Donatus a v. io Diui se nientiae et Terentiana consentit, dicta aliis verbis, mententamen eadem: Quando, inquit, non potest fieri quodn,is tabella quod possit; ' quem Donati locum Bentirius
ad Terentium citavit ut lectionem quando firmaret, et aluterum a v. 22 addere poterat. Ad v. MDonatus dicens: Pergamus, quo possumus, quia quo volumus non licet; 'in mente fortasse habuit alium ex eadem comoedia locum IV, 5, 1o: Ut quimus, Hunt, quando ut volumus non licet. 3ib. .S: Muic loco Terentianum convenit dictum: BVirgo, inquit, victra, et quo magis diaeres, Nihili aderat ad menti ad pulahritudinem, villus paraus,Bnu S pes, ipsa horrida, Lach mae, ratum tu is, ut quidquid boni In ipsa inesset forma, hae Drmam
extinguerent. Revera enim ipsa est incorruptibilis uianchritudo, quae tunc quoque inviolata perdurat, quumn Pulsatur adversis, et sui detrimenta non sentit. ' - - :tit, ni vis boni ut legitur apud Terent Phorm. I, 2, p. ad VI, 1ss: Unde et in Olare dicimus, quum alia quid furtim vola manus subtrahitur et inuolare rursum, cum violentae manus in aliquem diriguntur, sicutis virentius ait Ilii facile in oculos in olem me o Ms hahet ait: si faelem inimiam venefleo. Locus est
Eunuch. IV, , , ubi facile illi, non illi fatale Ca
terum melius de hoc vecto Ael. Donatus ad Eun V, 2, 2o. R. BOS: Manc dicendi artem exsecutus est in nmoedia Terentius, assentatoris officium in eo stare lyn nificans, ut in comparatione sit ille potior, qui laudatur. v Ait enim Thraso miles Magnas vero gere gratias
Thais mihi ille si diceret magnas, qui interrogabatur,n non promerebatur patronum, cui placere cupiebat: sed nati Ingentes, ut aestimationem audientis assentationen superaret. In is agere aente gratias deest et mm
57쪽
legitur extimationem audientis. Locus est Eun. III, 1, init. de quo eadem est aliorum observatio Ciceronis Lael. 6 Aelii Donati, et Eugraphii. ad VII, 68: Verecunda oblatio et adversus ex-n probrationem omnem satis munita, nec in hunc locum conveniret Terentiana sententia, qua dictum est Aiax quid monstri aiunt ea quoniam neminitabtrudi potest, Itur ad me. Et revera quum quis offert filiam suam, cavere debet ne in suspicionem contrariam veniat. ' Melius Ms ne in hunc locum; mox minus bene alunt et quoniam memini. Locus est Andr. I S, IS; quem in mente etiam habuit Donatus ad . Ss, scribens: BQuos putamus illius perfidi nunc esse tractatus aliquid
ii monstruosum existimat genuisse, monstrum alere, et monstrum deforme nutrire non se enim praelatum C nteris putat, sed conjunctionem nostram cunctos incolas horruisse.
ad VIII, 1 So: Quum multa congereret, primam posuit virtutem suam secundum illam sententiam, quamn Terentius tenuit dicens: Mihi spes omnis in memet sita est. Ita tres. Legitur in Phorm. I, , 8s: In me omnis ves mihi est. De memoria Donatus citasse videtur. ad XI, 1ο8 v Nulla est enim culpa, sicuti et T Wrenti placet, ulcisci adversarios, aut qua via te captent villi, eadem ipsos capi.' - Locus est in evra I, 1, 1S: Injurium autem est ulcisci adversarios, Aut
qua via te captent illi, eadem ipsos capi SN ubi Bentidiis edidit: eaptent te illi, alii vocem illi decerunt. ibid. 18o: merentius sic Quid meritus 'I diciton responsum est Crucem. ' res Quid meritis. Locus est Andr. III, 5, 15; ubi alii quid meritus es Apud Servium ad Iram. Sis, ubi hic locus citatur, editiones vectum s stantivum habent, Mices Burmam omittunt. a XII, 1d n Fors dicta refutet quod est in usu
58쪽
n vulgi quod non aetat deus. Nam triste aliquid nomian naturi, optant primo ne accidat, ne omen afferre vid
Brantur. oc et Terentius in Andria posuit aliis verius expressum: Si eueniat, quam dii prohibeami, diuessio.n Prius optavit ne fieret, et sic protulit, quam optabat,nne fieret ' - s. corrupte: Sic eveniant. Ceterum
in Andr. III S, S legitur quod, prahibeant.
ad I I. ubi Sallustius citatur, nil Codex variaLibid. o. IIo hominum genus meliore testimonio Sallustius persequitur, et contrarios occulte reprehendit,n dicens: Et injuria erepta ignoscere ream Pera rein malebant ' - - recte: Sallustius Proseqvitur. C terum in Cat s vulgo alio ordine: ecepta injuria. f. Muncker ad III gin P. I O6. ib. Sr: Inrepta sunt dispositiones et destinationes nanimorum, sicut Sallustius ait Nam talia incepta con- sutiorem vertissent reipublicae pestem faetura. ' res: m talia vis non consultorum ertissent ratem ad
IV, 16: ne tu vero dispositiones sunt, ut plurimisn locis et apud plurimos lectum est, et definitiones ubue morum significant ut ipse Virgilius Mene incepton desistere latam Et Sallustius Nam talia inrepta in inconsulto reuertissent rem pestem saetura , hi nihil variat m, nisi quod ni ante ineonsuli omittit.
Apparet legendum esse ni in consultorem vertissent. I. 166. Intelligere autem debemus quod in omnia naus locorum descriptionibus curandum est locum poetam n sic descripsisse, ut ingredientem. unc morem etiam n Sallustium tenuisse manifestum est, hi dexteram, vel Blaevam dicit, a tergo, et a fronte se velut consistentem vin uno loco faciat. Recteres ut re velut consi
59쪽
ib. Sus i Nam ue, ut Sallustius ait, iamritiae Dudem, probitatem, caeterasque Mnas arte subuertite Proto iis superbiam, crudelitatem, iam negligere, Omnia ve-ionalia habere edocuit, et caetera.' - in artes bonas,
ut vulgo in Cat. o. sentit in Pro iis, cum apud Sallustium vulgetur: pr his.. h. 8 Citatur Sallustius. ad II ..u: Quod Maias dixit: non tantum plures
Basseruit, verum etiam docuit plurali numero dici vo utere. Docet hoc etiam Sallustius quum ait Postquam uncte amiae iterae Scalae commutatae sunt sequi ait ceterum verba Sallustii pariter scripta exhibet, cum tamen in Iug. 6 ita legantur: Ubi unae citque cisteriae scalae comminutam Pro commutatae quin et D natus scripserit comminutae, non dubitandum puto. ibid. su: More Sallustii dixit conatus sum. Ibi venim ponitur conatus, ubi effectus sequi non potuit. Item ad IX, Dd: Sallustius quoque ubi ponit rimatus Brat, millos effectus consecutos ostendit. Et ad XI, MS aio mitis enim secundum Sallustianum etiam mo- rem, cοepta significat, non tamen impleta. ' ad VI, Suo: Etiam Sallustius dieit: Uti animum B inquit aegrum soles, somnus merit.' - Recte mererit, ut legitur in Iug. I. ih. SIS: Ipso verbo Sallustius usus est, quumn diceret Libido mensa, sic ut me aes Peleret Nymna a Peteretrer.' - Ita et Mae In Cat. S. legitur: Sic mens M, et praeterea a nonnullis lubidine.
ad VII, 6m n ali genere laudis Sallustius plenus
B est: nam et ipse multos collaudat, ac deprimit adjecta, vituperatione. 's. In is deest ac post couaudat.
CICERO. ad v, 6r ubi Cicero citatur, nil variat s.
60쪽
a VII cs: Talis ultimi exemplum Cicero, et
crebro in secundo Rhetoricorum dedit omnium, inquit,nqui fuerunt ab ultimo principla hujus enim novissimum
n fixerat gradum. In s. deest Cicere. Recte. Nam pro Vet crebro, scribendum: et Cicero Mox habet: omnium,
inquit, quisque fuerunt ab ultim principi hujus pro evilanis. Recte nisi quod in Cicerone II de lavent. . pro quisque fuerunt, legatur quieumque fuerunt. Deinde ita pergit, vulgata egregie supplens v Filius viri Cum dicit uias potuit videri de Saturno dixisse hujus enim
Ηis addo: ea Tib. et Donati ad jus spectantia. ad Io, i Quum fieri aliquid non licet, incian pit licere, si ejus fiat jussu, cui jubendi plena potestas
est. Ecce exempli causa ponamus judicium publicum. n Non licet hominem vecterare aut torquere, et qui haec fecerit plectitur sed si jussu judicis fiant, nullum ad mittitur crimen. ' - - si jussu principis flat. N tahitis varietas. ib. SOS: Tum fribus diuae, media in testudine templi, Saepta armis solioque alte subnixa resessit Quomodo est judiciorum omnium consuetudo ducunturn judices usque ad fores secretarii, ibidemque ossicium manet illi vero ingressi solium ascendunt et sedent. '
m inclarum mnium ransuetudo, quae videtur esse codiruptela, e sequentibus orta Deinde s deducuntur. ad II, 1s6 n Doli definitio est quum aliud agitur, aliud simulatur. Item ad V, iu: Bene definitin poeta quid sit dolus. Sicut enim interpretatio ejus v prudenti exitu disputationis expressa est Dolus est quum aliud agitur, aliud simulatur. Est definitio Aquilliana apud Ciceronem III Off. s. et Topic s.