장음표시 사용
41쪽
tasti versus icti Madeburgi, hi ait Donatum res tractare, Servium vecta explicare. Ipse verissimcaddidisti: Servius utique in suis Commentariis grammaticum ageren potissimum voluit, monati tonsilium duit aesthetieamn scribere quam vocant interpretationem. Ex antithesi apparet Te hoc dicere, Donatum non valde voluisse agere grammaticum Quod et ipsemet confirmat in praefatione ad filium scribens, hoc ei commodum ex paterna traditione accedere posse, quod intellecturus sit, Virgilium non grammaticο Sed ratores praecipuor tradere debuisses ibi Oratores ex consuetudine cadentis Latinitatis pro rhetoria
huc accipiendi sunt Verum rex hoc ipsoe apparet diversum eum esse ab Aelio Donatos mi enim, si quis alius, Grammaticum agere voluit et egregie egit Fuit quidem titulo et professione Gram Urbis Romae, si fides rest inscriptioni scholiorum in Terentium. Sed titulus non tacit hominem: et re vera magis etiam grammaticum fuisse, ex peribus ejus apparet S. Ηieronymus Donatum magistrum suum grammatici nomine a Victorino rhetore separat, scribens in Chronico: Victorinus Rh n tor et Donatus grammaticus meus Romae insignes h
nhentur. Satis hinc apparet inieronymum a Donato
magis grammaticam didicisse, quam rhetoricam. Locum Bieronymi secuti videntur et Victor in Chronico dicens: Victorinus Rhetor et Donatus Grammaticus Romae i nsignes habentur; et Auctor Vitae obscoenae Donati, a Fahricio in Bibl. at editae: Donatus natione Romanus,n Grammaticam professionis industrix claruit, o p&pora ut
fertur rhetoris Victorini. 'ita ista inscripta est Ineipitolis Donati Grammatici, et ad finem Explieit ita D mini Donati Grammatici Sed non aliunde magis apparet, Donatum sibi hoc nomen quasi proprium vindicasse quam ex eo quod tamquam typus et exemplar grammatici in re philosophica jam a Boethio citetur in Comm. ad libros Aristot. de interpretati: Ipsa grammatica non
42쪽
n suscipit magis et minus. Nullus enim dicit alteram alteran magis esse graniniaticam sed eum qui grammatica ipsa, participat, dicimus literatum literatus autem suscipiti magis et minus ut Donatus grammaticus plus erat aetaten jam provecta grammaticus, id est literatus, quam cumn primum ad hujusmodi studia devenisset. Sicor sianus Messius, item Oram Urbis Romae, scripsit Exempla laeut lanum, lihellum prorsus grammaticum quae res fraudi fuit P. Bondamo, qui in titulo pro OR. i. e. or ruris, corrigendum putabat GR. i. e. grammatici. Eadem
professio fuit Iulii Rufiniani, qui tamen in thro de Sta
malis Lexe , si verum volumus, tam Grammaticum, quam Rhetorem, egit. Denique Oratores fuerunt Felix et alii, qui veterum exemplaria emendarunt, ut Codicum subscrimtiones docent. Vid. R nken ad Rutil. v. Praef. p.
Tiberius vero Donatus in interpretando Virgilio multo magis grammatica doctrina plerumque neglecta, totus fere in rhetorica versatur. Vnius in Elencho editt. Virgilii ad annum Ic8s vocat Donati commentarios inepti hominisum, cum istus in eo sit ut Oetam ad rhemrim pra cut exigat. Ipsius verba in Prae ad filium jam supra memoravi: i Ne forte nescias, quid tibi conmodi ex hacntraditione possit accedere, paucis accipe. Si Maronis
carmina competenter attenderis, et eorum mentem o
ngrue comprehenderis, invenies in poeta rhetorem sum-nmum, atque inde intelliges Virgilium non grammaticosi,sed praecipuos oratores tradere debuisse. Idem enimn tibi ut aliquibus locis exempli causa posuimus artem plenissimam dicendi demonstrahit. ' Vides eum in Vidigitio rhetorem summum monstrare voluisse. Incipit statim ab hoc, ut argumentum poemati rhetoricum tribuat nyrian mum igitur et ante omnia sciendum est, quod materiae B genus Maro noster aggressus sit hoc enim nisi inter initia suerit cognitum, vehementer errabitur: et certe lau-
43쪽
ndreduini est, quod idcirco incognitum est et latens, i, quia miro artis genere laudationis ipsius, dum gestan Aeneae percurreret, incidentia quoque aliarum materiarum genera complexus ostenditur, nec tamen aliena a partibus, laudis. ' Aeneam sibi laudandum proposuisse poetam ait, et quae in eo vituperanda essent, oratorie in laudem, d torsisse personas autem inimicas Aeneae ut ipse rhetorum
verbo dicit deformasse. Ad VII, 6;5. scripsit BCantalogus iste huic interpretationum libro non fuerat ins virendus. Nihil enim habet, quod artificiose possit exponi; Fabricius in Bihi Latina T. II. p. vi vocabulum
artifime recte interpretatur: ter irae. Talem igitur expositionem praecipue spectavit, grammaticam parvi pe dit. Ita ad II, 16 dicit poetam scripsisse more praecia Rui Omlaris; ad I Sy non sine rhetorica disciplina; ad I, S, fecisse secundum artis Praecepta e et similia a pissime alibi. Denique ubicumque plus posuit quam n dam Virgilii verborum paraphrasin, et latius evagatur, rarius aliquid grammatici generis aut antiquitatum doctrianae attingit, et haec ipsa numquam ex interiori eruditione deprompta verum aut rhetorica artificia et inventionis elocutionisque Virgillianae virtutes tractat, aut praecepta moralia tradit, quae ipsum Virgilium docere voluisse lectores suis carminibus putat exemploque Interpretationum suarum prohare studet, quod in Praefatione dixit: Nim
gillani carminis lector rhetoricis praeceptis instrui potest, ne omnia vivendi agendique ossicia reperire.' Atque ex verbis illis intelliges Virgilium non grammaticos sed oratores praecipum tradere debuisse, probabile mihi fieri videtur, ipsum rhetoricae artis magistrum fuisse. Idem totius operis indoles veri simile facit, et orationis color. Stilus enim saepe est declamatorius V et sicut Virgilium
Forio legendum est e raris laudaresum eat. Cf. ipsum Donatum ad XI. Aen. M.
44쪽
Aeneae laudationem scripsisse putavit, ita ipsum dicere possis simul paraphrasin et laudationem Virgiliani carminis composuisse. Adde, quod ad VII, Ss sermonem Amatae
ad Latinum ita interpretatus est, ut plane declamationem de schola componeret super themate Virgiliano, seque hominem proderet rhetoricis exercitiis assuetum.
Merula ad Ennium p. 56 3 Supposititium appello, Donatum, nec injuria. Quae enim tanti momenti ration me inducet, ut credam eum esse Donatum, diligentemn alioquin scriptorum veterum interpretem, cui tam obstin Data et morum qui retro, et auctorum in Conimentariis, sane prolixis praetermissio Mea mens illa quae Donnati nomine in Virgilium circumferuntur, non Donatin esse, sed alicujus, non ineruditi tamen, Paraphrastis. ' Egregie Merula, et plane ei assentior propter has causas ea Commentaria Aelio Donato abjudicanti. Sed sunt nimirum alterius Donati, cujus et nomen in titulo praes
S. ieronymus, lib. I in Rufinum: Pum, quod puer legeris Uri in Virgilium commentarios, Vulcatii in Orationes Ciceronis, Victorini in dialogos ejus, et inii Terentii Comoedias praeceptoris mei Donni, atque in, Virgilium, et aliorum in alios Argue interpretes eorum, quare non unam explicationem secuti sint, et in eademi Prudenter etiam Nerula non ineruistum paraphrastem appellavit. inus mihi placet P. Nannii judicium qui, Bonati commentarios vocans inac uaacmo ,-- - rebva nec elasontio aermonia inareticisa, in miram delatus est opinionem, ut putaret paraphrasin esse, non Virgilii, sed commentariorum veri Donati rum Aliquis, inquit, indoctus indoctissimis verbis paraphrasin scripsi in Donatum id jam mundo obtruditur pro Donato.'Fuerunt adeo qui crederent Fabricium hunc interpretem, totum vel partim, confinxisse. v. Barin ad Stat Theb. IV. d ei XI, 5dd. Enimvero non Fabricius primus Donatum edidit, sed secutus est editionem Neapolitanam , quam secum Neapoli attulerat. Vide ipsius Praefationem et epigramma in
titulo, continens colloquium inter hospitem ei bibliopolam, auctore v. n. A. Blobo Madeburgo Annebergensi .
45쪽
re quid vel sibi vel aliis videatur, enumerent.' Si haec, quae citat, Donati commentaria in Virgilium superessent, quam multas variorum interpretum sententias inde discere mus, additis eorum nominibus. At Tib. Donatus numquam plurium interpretum piniοnes enumerat rationesve eorum aut nomina ponit subinde tantum aliοrum dissensum uno verbo indicat, ita ut saepe cunctos stilo declamatori r jiciat ut ad I ui , Ηοc loco doctores falluntur; cibid. S: DIIoc loco inanis intellectus homines, omisso Virgilii, puro et vero, sic suspicionibus in falsam interpretationem ii ducit, ut asserant, etc. ' ita enim is locus corrigendus est, adjuvante s. IIartem.); ibid. Ips 'Isic errant malei interpretantes et disputando pessime suum confitenturi, errorem; riloquitur de interpretatione, quam secutus est
ipse Aelius Donatus, de Tropis p. yyy ibid. 185:, Videamus quemadmodum de ipsis cervis locutus sit pomi, a reprehenditur enim temerariorum voce ita s. Rar vim. quod dixerit, a tergo sequuntur; et revera vitiumn est, non poetae, sed pessime pronunciantium; b IV, SB. nio loco absentem alui mortuam volunt, et danti exempla imprοpria, ut non uno sed plurimis locis r in bentur errare; ta IV, IS , Qui inania sentire volu i runt, dicunt hoc inruannihale exstitisse, quod est absuri, dum; ad V, a di, Qui intellectum loci istius durisi interpretationibus dissipant, dimisso eo quod intelligi debet, argumentatione superflua perquirunt, quod poetan non sensit. Talia non sunt ex ratione Aelii Donati.
Sat multa dixisse videor, ut Tib. Claudium Donatum ah Aelio Donato diversum esse probarem. De ipso Tib. Claudio quae dicam, pauca abest Barthius ad Stat. XITheh. Si dicit locum quemdam ejus, quem vives, Gntiquiatatem non infimam sapere. Fabricio in Bibl. Lat. To. I. p. os bd. 1 et ui), III p. sis, ibi Med et Infimae Latinitatis V. II. p. id et Saxio in Onom. I p. sod Aelio Donato recentior, sed incertae aetatis habetur: item
46쪽
Ηeynio in Catalogo Scholiastarum, et initio Notarum ad Vitam Virgilii. Addit IIunius Prisciano tamen et Servio, qui eum laudant, antiquiorem fuisse. Quod argumentum
cadere necesse est, si probavi non hunc, sed alterum D natum, in Servio et Prisciano citari Ceterum juniorem Aelio Donato esse, ex totius operis colore et Latinitate, qua utitur, probabile puto. Fuisse tamen paganae reli gioni addictum, et ex animo deditum, multi loci testantur. In Praefatione, Virgilii lectionem etiam propterea commemdat, quod magisterio ejus instrui pοssint qui se aptant ad deorum ultum futuraque nοscensi. Vide, praeter alia, ad I, 28 cia et sο. II, 16S V, pos VII, 26s. IX, uir, sol et ur Uno in loco, qualis nunc in ediationibus legitur, interpolator aliquis, pius ille quidem et
sanctus, non cοgitavit se in pagano scriptore versari re num actum, quod sincera scriptura in Ms. Ea emensi servata sit. Nam ad X SIS Dum sequeris istium infelix, noua gaudia Coedon, Dardania stratus dextra, securus amorum, sui henum tibi Semper erant, mise rande, jaceres, haec genuina Donati verba exstant in m. IIari. V Viderat enim adolescentem Clytium, quemn dum securus sequitur, amoris ardore possessus, qui am n juvenibus solet esse conveniens, salutis suae immemor factus est. Exstitit quidam, qui noluit haec ita scripta in juvenum oculos venire: unde factum est ut hoc modo interpolata hucusque lecta fuerint v - amoris ardore pos-n sessus est, qui amor exsecrabilis juvenibus scelestissimis solet inesse, quo nihil naturae magis repugnare videtur,n nihilque Deo gravius, quod plurimorum miserahites exitus, ostendunt Nec poeta aliud hic innuit, quam eοs, quin foedissimum hoc sequuntur vitium, tandem infelix patin exitium. Dum igitur hoc sequitur, salutis suae immemor factus est. Et mox cum similite Donatus in paraphrasi posuisset, ut vecta ejus servavit sta Nova amoriam n gaudia sequeris, qui amores esse juvenum solent; ' in
47쪽
editionibus legitur: qui amores esse scelestorum j v venuin solent. Ita ille interpolator cujus factum non reprehendo et si ipse adolescentibus Donati commentarios legendos darem, interpolatum hunc locum dare mallem, quam sincerum. In eo tamen minus perite egit, quod litus fuisse videatur se paganum scriptorem tractareritum, quod ipsum sibi contraria dicentem effecerit. Quem enim Donatum videri voluit haec scripsisse: B Qui amor vexsecrabilis juvenibus scelestissimis solet inesse. Nec poeta aliud hic innuit quam eos qui foedissimum hoc
sequuntur vitium, tandem infelix pati exitium; ' in eodem haec verba, continuo sequentia, reliquit Apparet a vitem hunc notari Virgilii carminitas, non quia adoles-ncentis amore captus est, quod tunc licitum fuit.' Ad rem cons. Donat ad I, 28 et V, 2s6. Commentarios in Virgilium Donatus senex scripsit i), ut apparet ex epistola ad finem, Q ait: Incertum metuensu vitae, quod magis senibus incumbit et proximum est,n cursim scripsi quae potui, relinquens plurima. Intem pretationum titulum, quem Codices praeferunt, genuinum et ah ipso auctore profectum esse, docent verba ejus ad
VII, 6.5 Catalogus iste huic interpretationum libron non fuerat inserendus. Co . et epistolam modo citatam vina saltem edi volui, quaeritia ad caetera inteia ligenda aditus et vias aperirent, ut si quid mihi adversin accideret, haberes interpretationum mearum quod imitan reras exemplo l. exemplum .' is Interpretationibus,
in duodecim libros divisis, quibus totidem Virgilii explicantur, tertium decimum adjungere voluit, de qua re ipse
agit ad VII, 6.5 Catalogus iste huic Interpretationumn libro non fuerat inserendus Nihil enim habet, quod
Seripsit ad filium, vi saepe antiqui libras diuaeli s. 'id claudius ad iiivlum libelli Vibii equestris.
48쪽
Partificiose possit exponi. Est quippe nominibus hom
unum, gentium, fluviorum deorum, terrarum, montium, Pherbarum, provinciariun fontium plenus et refertus., Tamen ne quid libro decerpi videatur, dicemus aliquandus uno libro, qui tertius decimus erit, cum totius P peris complexione dictviri, ut historiae per duodecim l
Phros sparsae, et cetera quae supradicta nοn Sunt, possint
nevidenter apparere. Cujus loci mutanda interpunctio est in hunc modum quid libro decerpi videatur, dicemus aliqua ejus: reliqua uno libro, qui tertius decun mus erit, cum totius peris complexione dicturi etc. ' Et e quidem loco non dubitasse videtur, quin tertium decinium libruni additurus esset cum tamen duodecim libros absolvisset, incertus fuisse, an postremum quοque complere valeret certe duodecim illos interim vulgavit, et in epistola ad filium, calci addita haec scripsit: Quia ex communi voto contingit diutius vivere, hos librosi, interim legendos curavi mihi enim certum est dehinc me non esse deserturum in te studium patris, ut tibi, B quantum potuero, pari praeparem cura, quae Pr ter supra dictam causam videor omisisse. Sic enim fiet, ut origines singularum personarum, quas Virgilius Aeneidosn libris comprehendit, et quae in aliquo studio florueruntii l. Forueris , aut nullius fuerint meriti, vel contraria deligendo depressae sint, simul etiam cognosces i. -- nn eas oppidorum insularumque rationem, regionum, D montium, camporum vel fluminum, templorum ac fanon rum, herbarum, quin etiam et lignorum vocabula, et cetera his similia. Sed haec sic accipias velim, ut ex commentariis scias veterum me esse collecturum antiqua enim et ahulosa ac longinquitatis causa incοgnita, nisi priscorum docente memoria non potuerunt s. terun
Dexplicari. Proinde si haec longior ejus f. longioris 3 aeui suffragio supplere valuero, erit tibi gratissimum, , labore potius patrio ista didicisse, quam tuo. Si minus,
49쪽
n legendi sunt tibi veteres necessario collecta condiscas. 3 Ita postrema interpungenda sunt).Ηunc tertium decimum librum a Donat editum esse, sed injuria temporum periisse putaverunt Georgius Fabricius ad Donati commentarios VIII, 65, itemque in re sit ad oratium quem Fabricii locum Tu retulisti, Bist Crit. III. p. g), et Barthius ad Stat. XI Theh. 5.S. Prudentius rem in medio reliquit o. Alb. Fahricius in Bihi Lat. T. II. p. id ed. rui): itaque in Bibl. Med et Infima Latinitatis V. II. p. 1 8, Barthi verba
transsumens, pro myrehenusit, quo ille usus erat, scripsit:mmprehendere voluit. Tu quoque inruist Crit. II. p. 8 rectissime monuisti, incertum esse, an Donatus hunc librum absolverit Opinor, si absolvisset, adjectus fuisset exemplaribus, et etiamnunc in Codicibus legeretur quod minime
quidem certum argumentum est, sed tamen ejusmodi, ut propterea paulo magis prohabile esse putem, non additum hunc librum a Donato quam additum esse. Ceterum assentiendum puto Barthi I. c. optanti ut vel cum jactura reluquorum commentariorum, unus hic liber, si tamen scriptus est, exstaret. Addit Barthius , Multo utique majore eruditionis fama nunc esset Virgilius, omnium utiqueBPost sacram Scripturam, pretiosissimus et omni admirantione dignissimus author. ' Nihilominus, si hic liber esistaret, parum inde laudis Donato accessurum fuisse putem. Ipse enim profitetur, se ex veterum commentariis Lomnia esse collecturum, ut suo labore aliorum labor levaretur: si non absolverit, filium suum monet ut veterum commentaria perlegat, unde nimirum eadem discere possit.
Multum diversa ratione igitur in hoc libro usus fui Set Donatus, quam in reliquis, de quibus in praefatione
ait: Cum adverterem, nihil magistros conferre quodn sapiat, scriptores autem commentariorum non docendi
Veterea ommentalares memorat etiam ad x, d m
50쪽
n studio, sed memoriae suae causa quaedam favorabilin studio, multa tamen involute reliquisse, haec, fili chansissime, tua causa conscripsi, non ut sola perlegas, sed
nul collatione habita intelligas, quid tibi ex illorum,
quidve ex patera labore sequendum sit. Non enim aut illi omnia complexi sunt, aut ego tanta composui, quae te possint ad pleni intellectus effectum competenter i v struere. ' Scilicet in priorihus thris,hi talia fere tra lavit, in quibus ipse probe exercitatus fuisse videtur, suo magis Marte rem egit, et sua ipse via ingressus est; quamquam sicubi quaedam ex antiquitatis doctrina attingit, et in illis usurpare soleat clunt, dicunt, fertur vel similes formulas, unde apparet eum ex aliis haurire. In
hoc vero postremo libro, in quo historica scientia et varia eruditione opus erat, omnia ex aliis commentatoribus desumturus erat. Sed propter hoc ipsum mallem nos postremum librum habere, quam reliquos omnes Pluris facerem veterum commentariorum reliquias, in illis pra cipue rebus versantes, quae ad antiquam historiam et variam eruditionem pertinent quam totos duodecim libros
ex ipsius Donati ingenio profectos. Non ideo dixi quod
hujus Donati ingenium prorsus spernendum existimem. Imo credo etiam IIunium, ut erat vir ille Summus veteribus grammaticis et scholiastis paulo iniquior, fortasse durius, quam par erat, hos Donati commentarios inepti hominis pus appellasse. Quod poetam ad rhetorica pra cepta exigendum sibi putaverit, hoc temporum, non minis vitium est: quod hanc ipsam rem, per se non Probandam, satis eleganter nec plerumque inscite insuls que perfecerit, haec vero ipsius hominis virtus fuit. Nemo qui legerit, negabit, pro temporibus quibus vixisse eum probabile est, opus esse eleganti sermone conscriptum et auctorem neutiquam destitutum fuisse aut inveniendi aut eloquendi facultate. Si caruit grammatica eruditione itemque aliarum quarumdam rerum penitiori doctrina, caruit