장음표시 사용
131쪽
4uia non possit parotruis Aeman iudieat ut non tolera-io, alteri Sacerdoti assiliendi i sceni iam date: Quia dare alteri licentiam, qua is, alioquin non qualiscatus, idoneus reddatur ad actus legitimum valorem , videtur esse exercitium iurisdictionis . Contra vero parmchus non excommunicatus potest excommunicato dare licentiam, saltem valide, imo etiam licite in necessitate assistendi.
o Praesentia testium . uti di ipsius Parothi , debet esse moralis, ut intelligant , quod agitur , & testari
possint 1 adeoque insantes , amentes , dormientes non
possunt esse testes. Necesse tamen non est ad matrimonii contractum , ut habeant qualitates , quae in aliis causis civilibus, aut eriminalibus tequiruntur, & nihil interest, s sint impuberes, taminae, infames . exe mismunieata. insdeles, parentes, liberi, servi. Nam Tridentina Constitutio veteris Iuris correctoria extendi non debet , praesertim eum proeedat eontra valorem matrimonii, cuius causa savorabilis est , sicuti eadem Y,tione in sdei favorem eiusmodi testes admi ti solent. Imo , si de matrimonii valore postea lis in iudieio oriatur, ordinarie iussicere tales telles ad s/em rei ge. tae faciendam, notavit Sancher . 1 Deetetum Concilii Tridentini, requirentis ad matrimonii valorem proprii Patochi, ae testium praesentiam, non obligat in locis , ubi ea Constitutio nun- uuam promulgata, aut recepta est post tringinta dies a die publicationis. Quare Catholiet valide matrimonium contrahunt V.C. in saxonia coram Praedicante . Sed eis in aliqua civitate Decretum promulgatum fuerit, modo tamen expuiss Catholicis Sacerdotibus non adsint proprii pastores, valide, scut prius, coram Praedicanis te, vel sine Praedicante matrimonia contrahi poterunt. Cum enim his in locis tali rerum statu Decro um Tti dentidi servari non possit, non est existiman/tim li Bertatem matrimonii valide contrahendi impeditam esse. Denique, licti in civitatibus Germaniae, quibus Lutherant eum Catholicis permixti vivunt, V. C. Aviatu stant cives, revera in spiritualibus subsint Episeoposuo, imo etiam paroelio Augustano ; tamen existima dum haud est, Summorum Pontificum voluntatem ense, ut Tridentinum Decretum se extendat ad matri monia illorum sne legitimo Pastore celebrata , ne mulista ineommoda oriantur , si eorum filii legitime nati non stit, neque capaces ossiciorum , dignitatum , Sacrorum ordinum ca9. a J Id ipsum de eon ut ii, in Belgio con cederato celebratis inter Catholieum , & Protestantemia coniuges in casu quo celebrata snt coram parocho, Protestante declaravit Bened. XIV. in Epist.2 Due. Lboree. data p. Febr. 17 Q.
8 Sacerdos Catholieus non prohibetur assisere matrimoniis haereticolum, quos in sua Parochia habet anam post Concilium Constantiense haeretici non de nuntiati non sunt vitandi, ne quidem in Sacris: in que irreverentia irrogatur Sacramento , cum l'aIocuus Mn si Minister, sed tessis. . . .ci Ante matrimonium trinae denuntiationes p diacae tribus diebus etiam non sectis , dummodo conci c
ram populo frequenti habeatur , talem M-- intervallo Intercedente ce Mipe conseptu tam inci fieri debent, idque sub mortala,
centa mavis sit . iniae tamen denuntiationes ad sui . stantiam matrimonii non pertinent, quasi ris Intermiru
' Denuntiatione, in utriusque sponsi Paroebia se
ri debent, quamvis id non ubique observetur ι unde ad consuetudinem Ioci attendendum eli. . .n Denuntiationes ob aullam causam V. C. si Magnates eontrahant, si ob semum , status denuntiationes cum pudore spontorum, vel Dinutae
iunctae essent, aut si timeatur , matrimonium a consanguineis malitiose impediendum θ remitti debent. vel tina sola denuntiatio Pro trina fieri, immin2nte V. V. tempore Adventus, Quadragesimae.11 Si Epilcopus accedi non possit, etiam Parochus ociterit denuntiationes remittete: Quia, licet Parotho n competat jus dispensandi in denuntiationibus , nisi ex delegatione Episcopi, pertinet tamen ad illum an easu nec eis talis declarare , legem de praemittendis denuntiationibus per Epalaiam eessare r Culus exemolum mani lectum est, si quis mortis vicinus cum conis 2tibina contrahere velit, ut secutiore animo decedat , Droles legitimetur, die.
NA. Nulla culpa est , ver se loquendo ., matrim
eium ante hinc dictionem efnsummare .
Primae nuptiae secundum antiquissimam Ecclesiae
consuetudinem benedici debent . MeunJre non item 1 quia benedictio alicui rei semel collata iterari non debet. Consuetudo tamen jam obtinuit, ut nuptiae vi ginis eum viduci benedicantur a etiam primi viri non vidui eum vidua. sed servanda est consuetudo regi
i Clandestina sponsalia omni iure valida , & ligatoria sunt, & Parochi praesentia nequaquam requia ritur . Quod s Paruchus adhibeatur , monendi sunt homines rudes , ob talem desponsationem de fututo non esse matrimonium inter eos eontractum, ut sciant, ornicationem mortalem fore, si carnaliter conjungantur ante nuptias; ideoque non permittendum est , ut post talem desponsationem ad eandem domum comis migrent . is si sponsi in solemni sponsaliorum contractu uta tur verbis de praesenti . non debet idcireo matrimonium ratum censeri. Ratior Quia praesumi non debet , sponsos voluisse nondum praemissi, denuntiationibus matrimonium eum mortali scelere contrahere. Quare. licet usi snt verbis de praesenti, videntur tamen v luisse contrahere sponsalia , sicut alii solent, licet aliis verbis externis usi suerint. Nam verba intelligi debent seeundum naturam contraθus, qui instituitur . & in
te ligentia verborώm ex cutis, es stimenda diaeredit cuianis sermoaei res, sed ser- i ei stilinas est, id est, inserviens. c. Intelligentia, de verbor. fgni se. Secundo: Tametsi ponamus , sponsorum expressam intentionem fuisse matrimonium contrahendi , non tamen id esseere potuerunt , si hane suam voluntatcm parocho , di reliquis testibus non signi se aiunt i suppono enim, eos existimasse , non matrimonii . sed sponsaliorum tantum eontractui se interesse , ideoque , quod tune inter sponsos ageretur , ignorasse . Sin vero statuamus, eos probe stivisse, quid agere intendetent spons, tune dubitari non potest , esse matrimonium validum, quamvis illicite contractum , ideoque R poenis quibusdam Canonicis subjectum , iuxta caput ult. de elandest. desponsat.16 ob intermissas matrimoni; denuntiationes Canonicae poenae incurruntur. Prima. Cum alioquin proles nata ex matrimonio cum oeculto impedimento, hona
fide alterius saltem eoniugis in saeie Eeelesae celebrato, ex Iuris dispostione, ae privilegio legitima ee
statur ; s tamen publieae matrimonii aenuntiationes noris ne crimine intermissae fuerunt, tali privilegio proles ζrivatur. Seeunda. Si quis alioquin intra gradum proibitum ignorante. eoni akit prinnim, Aenuntiationibus, Deile, detecto postea impedimento, dispensationem a sapa obtinere potest. Sin vero dictas solemnitates in eontrahendo matrimonio neglexerit , spe eonia sequendae dispensationis in me nam eriminis carere debet 1 Quia dignus non est . ut Beelesi benignitatem facile experiatur, cuius salubria praecepta temere contempsit. Rutila H mri a3s manda.
Improbanda ulique praetis illorum paraehorum , quibus dum inopinato aliqui se praesentes s stunt pro Natrimonin contrahem do. voeem eae sando, vel alio modo eurant novi audite. Ita n-gendra Matrimonii valorem non impediunt , cum Melesae satia sit eos tune testistari eo modo. quo pG Iunt , de Matramonio . quod e noeetunt. virum foeminam eonaaxisse . solum eae M ita auenda possunt oecasonem periere multis intonvenientiis bux. Et quidem si e trahentes dubitent . an Parochus audiue rit , sortasse & dubit,bunt de valore sui Matrimonii, A nihilo minus eum tali dubio. libidine impellente , Natrim nium e nis ummabunt. Deinde exinde oriri possent lites circa talis Matriis monii vasorem et at dum a consanguineis fortasse ex industria in longum pro rahuntur, quis facile eredet huiusmodi eoniuges separatos vivere Addendum ouod expleta libidine . sorte di ipse contrahentes indebit contrahit Matrimonii, adeoque &ania ipsis dabitur illius inualiditatem salsiati hut prosequi. suadetem ergo isti Particho i ut patienter audito contrahem tum consensu . illos serio admoneret de caerilestro patrato ineontrahendo Matrimonio sine denuneiationibus e merito timere ne ipsorum Matrimonium Incilieem et itum hahiturum , si tanti steteras poenitentiam non agant e separatos uiuete debere usqua dum sant denunciationes , vel usque dum ordanarius ab eis non dispenset.
MAtrimonium graui metu ad id iniuste ineum
eelebratum Iure Leelcsassico irritum est. Ita tio peti debet ex discrimine inter matrim nium. 8e
lios contractus; quod hi, si eausa metus iniusti celebrati sint , posse a per inceptionem , vel Iudicis sententiam rescindi possint: At veto matrimonium , s semel per
132쪽
Lib. V. Tradi. X. Pars II. 13a
mutuum eonsensum valide eontractum si, praesertim si etiam eonsummatum , rescindi nunquam potest ob suit dissolubilitatem : Ergo necesse erat, ut ab initio ipsa Jtitis Crinstitutione vis iniusta matrimonio impedimentum valoris a fierret. Dixi autem i. s. avi mrru . Nam
levis metus non solet aestimati a Iuribus 1 Quia alioquin plurimae dispositiones . Ad contractus in controversiam vocatentur, cum levis metus facile intervenire,
vel quasi intervenerit , allegari , proharique possit . Id mque sentiendum est de Prosessone Religioni, Di, i a. Metu ad id mi se incusso. Nam metus. ut matrimonium insimet. debct elle per se , ae directe incussus ad extorquendum consensum . Mens est , si pastus aliam aliquam injuriam , aut vim sponte eligat matrimonium, tanqua in medium ad se liberandum i ut si injuste in carcere conelusus, vel iniusto bello pressus ad se libet andum matrimonium contrahat cum filia I uia diei, ad conciliandum eius animum . Omni Iure vallis dum erit: alia metus iniuste incussus non est per se, ac directe ea usa matrimonii, sed solum per aeeidens quatenus ipseniet iniuriam passus ad se libet andum ta
le temedium deligit i quod Jura ipsi haud adimere
a Nihil refert line loco, utrum metui iniussus ab ipso contrahente, an ab alio incussus sit a Quia Iura non in odium metum incutientis , sed in favorem libertatis
matrimonii metus impedimentum statuerunt.
NH. i. Matiimonium metu iusse incusso a Iudice
stupratori V. C. minime infirmatur. NH. a Si teneamus, quod doeui Lib. 3. I r. q. C. s. n. a. spansalia metu gravi celebrata ipso sule irrita ense, dicendum est, eum, qui metu gravi alterum coegit ad matrimonium, ante Judicis sententiam non obli-κari ad illud rati scandum i modo prci damno ea ocea sone illato, alio modo sitisseti pollit. Ratio a Quia
contractus cincinus, Ac reciproeus non potest es audica re, seu ex una tantii in parte obligare, si ex altera pam
te obligati , nulla subsistata Secus est in eontractibus, qui ipsis iure irriti non sunt . quamvis rescindendi i hi
enim potiunt claudicate. videlicet ex una tantum parte obligationem habete essicacem , ex parte altera vero inesse Meni, quia per exceptionem elidi potest.
Metus revelentiae non censetur vile justa, de sunsciens causa ad infirmandum matrimonium s nisi alia iuncia sint, V. C. saevitia, de minae patris.
In dubio, utrum metus gravis in matrimonii eciniatrati ii intervenerit, pro parte negativa , adeoque pro valore matrimonii iudieari debet et eademque ratio est de Religionis Proselsone. Ratio. Qiaia , item mav
mcipere curandum sit, ut matrimonium , in perpetua eonjunctione consistens, libera voluntate erant rahatur,
ideoque sponsalia , si quocumque etiam lekiore metu per vim extrinsecam iniuste incusso celebrata snt, sa-elle dissolvi possint, seu propria metum patientis opposita exceptione, seu Judicis implorata authoritate ipostquam tamen semel matrimonium contractum est , potius est , ut validum, quam ut invalidum iudicetur, eum matrimonii eausa favorabilis si , idque partim propter reverentiam sacramenti , partim quia Reipu-hlicae , & prolis edueandae interest , ut matrimonia non solvantur, nisi eorum infirmitas, seu impedimentum
dirimens appateat. Caeterum, si matrimonium gravi metu cogente e n-
trahatur inter infideles , qui neque Caesareis testibus
subieeii sunt, validum eenseri debet; quippe eum consensus nutum patientis , licet involuntarium mixtum habeat, absolute tamen voluntarius, & liber sit, scutdiaei Lib. I. Tract, I. C. 6. n. 7.
quod eum postea ex impr natione, vel alia causa deprehenda. ut, Parentes, vel Consanguinei nullum non movent lapulem . ut eam; m Amasiam ducat . Advertat ergo Parochus . qudio si Amasius cogatur a parentibus . vel consanguineis puellae . illi mortem , vel aliud grave malum minitando, matrimonium esset nullum . quaa tam e ei et iniustus, nempe ineui3 1 ab his, qui non mucini huiusmodi mala legitime intitte. Si .eto inducatur ad matrimonium contrahendum ob timorem legitimae aeeutatio. nis apud Judicem, tune quia metus esset oranino iuste incussus
nullatenus in validaret matrimonium.
ii. Helle etiam acetuit Amasium damnati quidsm Geundum alleilata , di probata ad duc noam Amasiam, quando reuera hu iusmodi poena in salsa iunciatur piaesumptione . to intervenit dum litam a se ipso primo tognitam asserit, nee alios postea admisse . quando revera utrumque falsum est. Cum igitur hoe rea tramonium initum Judaee eompellente . probabilε sit esse vallis dum, videat parochus, ne mit ipsum initum, aifirmet invalide uisse etint tactum , si mulier ipsa detegat suas fraudes ς comta erum ex ipsius di solutione quam plurima mala eventura.
omni Iure irritum est matrimonium: Quia sine
vero consensu non subsistit eontractus matrimonii; simulatus autem eonsensus non est verus eonsensus: Ergo Verum deceptor saerilegus graviter contra reverentiam Saeta menti peccans , de injuriam inserens . da- maum iniuste illatum compensare debet , deponendo
animum simulatum, de vere consentiendo .
a Quibusdam eas bus vero deceptor non obligatur ad verum matrimonium contrahendum , sed aliam puellae erimpensationem Leere potest . I. si decepta pici,irgine se salso iactavit: Nam deceptio deceptione tollitur . II. si ex tali matrimonio inlitiees exitus ti meantur . II l. si deceptor aliud postea matrimonium
a Coniugi assirmanti, quamvis iurato, se ficte eam
traxisse. fides habenda non est, donee elate id demotis
uret: allia pr sumi debet. idem suisse in corde, quod suit in ore. iuxta l. labici . ff. de supellectile leeata ibi. Non arbitror, quemquam dicere , quod non sit . Alia
vero ratio est in scito Poenitentiar. Est eni in distri meuhoe In foro jkdietati crassitur homini iontra se . Ad non ira se s liciter asserenti a In foro aut vi Punitentiae creditur horani pro se, o contra se , ait S. Thomas
De Matrimonio conditi eli. 1 R AEAtrimonium eontractum sub eonditione relata 1VI in praesen . vel praeteritum. V. C. contraho
r tam , se filia Tisia es, s virgo es, se puter mortuus est,
statim valet , s conditio vera est; de non valet, s eonditio salsa est. Ratior Quia eontractus quilibet ex eo venientium voluntate legem , de conditionem aeeipit rsi igitur ea si contrahentium voluntas, ut, s hoc exi
stat, stipulatio lata sit, si hoc non exitiat, stipulatici irrita existat , ita statim erit, sicut inter se eontraxerunt. Quare dieitur, quod nulla sit v/nditis , quae in
praeteritum e fertur, vel in prasius. Idque propterea , quia non suspendit actum , sed facit, ut statim valeat,
vel non valeat. Neque vero interest , etsi contrahentes sanolent. sitam conditionem esse. si V.C. ita conveniatur: 5ι pater itias adhuc ririt, tu tidior mea sistquis non videt , contra et lini secundum contraheotium voluntatem ratum esse oportere, si conditio in se vera eli, etsi contrahentes veritatem adhue igno ent pa Probabile est, quia matrimonium eontractum subeonditione honesta, relata in futurum, suspendatur usque ad conditionis eventum , ea eveniente persciatur absque novo contrahentium consensu r occipio te in
vom, s pater tuus e inseris, si iocio. in dot dederit . Idem sentiendum est de matrimonio spirituali , uuae est Religiosa Prosessio ; non item de electione .
aut assumptione ad Episcopatuin i Nam electionis v ta conditionata irrita habentur, e. a. de elect . in s. Nune
probatur Assertionis prior pars r Quia conditio pr prie dicta , N in futurum collata suspendit actum . cui apponitur . Quod tamen intelligi debet , si eonditici apponatur in ipso erantractu : sin vero eontractu, semel absoluto eonsensu pers Mus si , eonditio deinde illi apponi non potest, juxta l. q. cod. de donat. ve fella donat o ecuditiones solea κon recisis . Quamvis vero aliae stipulationes . de contractus absolute init postea nova stipulatione , vel conitaesu per mutuum contensum lub conditione infirmari possiit; V. C. Nisi De sui; istit nisi hoc steris; ut donatici, venditio rela indi queat i Secus ta inen est in matrimonio . quod semel validum nulla voluntate contraria dissolvitur . Posterior pars Assertionis probatur a Quia contractus celebratus sub conditione honesta pendente in futurum ea impleta puriscatur, A: perficitur a scuti ha
betur in i potior , is qui pilotes in pignore a cams mel coxditio extisit , perinde haberari ae s illo rem sme , qd o stipulatio interposita es , sne conditione ,
tia esiis. a Nis. Cum c.hristus Dominus matrimonii eontractum ad Sacramenti d gnitatem elevavit , non mutavit eius naturam : Quare sieut in aliis contractibus , ipsisque spons minus, sic etiam in matrimonio, si conditionaliseonsensus usque ad conditionis eventum continuetur, seu I a non
133쪽
ron revoretur ἔpti eveniente purus I ' absolutus es
scitur morali rerum aestimatione . Profecto, si infidotes inter se matrimonium contrahant sub conditione honesta pendente in suturum, vix negari potest, quinea aveniente puriscetur a Ergo idem dieendum est de matrimonio fidelium , cum nullum in hae re probabile diserimen affini possit inier matrimonium , de alios e tractus, neque inter matrimonium fidelium ,
Λ infidelium. a Necesse est ad matrimonii valorem, ut Parnehus,
se testes sciant appositae conditionis eventum. Ratio Quia Parochus , aliique testes a Coneilio T identino requiruntur , ut inres Iigant , matrimonium vere , di substantialiter contractum esse . de eoque in externo foro ad multa vitanda inremmoda testificari possint ;nis autem intersint eventui . fixe impletioni eonditi Ria . nesciunt, utrum matrimonium vere , de substa tialiter contracium sit , neque de eo in foro externo testistari possunt, sed tantum de contractu inehciato, te adhue in futurum pendente, di dissolubili: Ergo. Teii autem, si ips contrahentes coram Parocho, &testibus postea affiment, conditionem, quam contravi ut apposuerant, esse impletam i Nam hoe ipso censentur purificare contractum.
4 Per se loquendo non preeant consanguinei . veltiliter impediti impedέ mento Iuris humani , s mattiis monium vethis de suturci spondeant sub eo itione dispensationi, papalis . Nam talis pr misso versatur circa rem lieitam, videlicet matrimonium contrahendum post datam dispensationem ἔ per accidens tamen illicita potest seri talis dispensatio , seu ratione ista dati, si neseiatur, qua eonditione inter se promiserint, vel ratione damni , V. C. alicuius infamiae . quam
sponsi passuri sunt, si a Papa ipsi, dispensatio non
s Si 4mpediit stat Amonium eontrahere spondeant verbis de pia senti sub eo itione relata in suturam
diisensationem Papae, ea impertata non videtur mattimonium cons stere absque nou consensu coram par cha, de testibus expressor Quia nunquam praesumendum est , voluntatem dispensantis pontificis esse , ut matrimonium praeterito tempore contractum valeat .
sed ut post eollatam dispensationem praemissis denuntiationibus in facie Leelesiae eont ahere liceat 3 seut operte ex Bullis Pontisse iis colligitur. 6 Si quis sponsalia eum duabus contraxit sub eon
ditione in stiturum , potior habenda est ratio prioris desponsationis , ut . quandocunque conditio evenerit .sili liandum se. Quia . exod semes Maestit , a Iosis uere non potes. reg. a I. in o. Si quis matrimonium cum duabus erintraxit lubeonditione in suturum . illud validum est, euius conditio prius impletur. Est enim discrimen inter spon-ι alia , de matrimonium , quod illa non ita pendent a vestimatis continuatione , quia . quantumvis aliquis injuste consensum te .Met, nihilnminus obligatus erit conditione eveniente. At vero matrimonium eveniente eonditione perfici non potest , s consensus reu catus fuerat , sve simpliciter , 3e omnimode , sue ex parie ; ita videt ieet, ut, si posterioris matrimonii conditio prius eveniat, vilit illud ratum . ae firmum esse, non obstante promissione priore. Eis enim hoe iniquum ea, tamen validum i quandoquidem matrimonium pute eontractum, vel eventu eonditionis purificatum praeiudicat primo matrimonio, cu us eondia
N B. Si conditiones utriusque matrimonia smul e.eniant, neutrum validum erit : Quia incertitudo vitiat matrimonium. e. de literis, a. de sponsalibus. 8 Matrimonium contractum sub conditione , quae elu, substantiae, vel suhstantiali proprietati repugnat, ipso iure it ritum est i V. C. Contraho reci , s rene vationem prolis evires , aut se pro quaesti a iterandum re trudas, Oc. toll. I. valide contrahitur matrimonium eum ἰntentione adulterandi , a coniuge sne justa eausa sese parandi, item prolis generationem impedien3i . Sed non valide e nita hitur matrimonium . si talia in pactum deducantur, quae substantiali obligationi status matrimonii diiccte adversantur a V. C. contraho te. vi , s Ienerationem emites , Oe. ideoque eam e iudunt, Ed infirmant siet . .
,, aθ Huc pertinet dubii citiusdam resolutio lactari a S. Congreg. die vita. Iulii i et . se seminais convenerunt in celebratione matrimonii coram L
A elesia hae tamen pactione inter se inita, scriptis M signata , de significata testibus ae parocho . coram
,, quibus celebranda ei ant sponsalia de oraesenti , utri matrimonium illud nequaquam e nsummare deis berent , sed post XV. dies mulier monasteriumri ingrederetur , ct post annum probationis proste , retur . interim vero omni iuri renuntiabat quod ,, sibi obvenire poterat ex matrimonio in corpus, mariti s conveneratque ut 6 ab his pactis de ,, fecisset , matrimonium nullum irritumque decla-
, , raretur . Ita rebus eoinpositis processum est adri matrimonium rite celebrandum . Sae. Congremia deelaravit eoniugium istud irritum est i etsi , , enim pactiones istae declaratae non suissent in is celebratione matrimonii ex antecedentibus Ae conis sequentibus, satis constabat, conjuges in actu dandiri consensus in his permansisse.
aliqui , persuas ob e Mugis adulterium alteri eoni uiagi rus competere matrimonii dissolvendi , contrahunt ea ipsa conditione , s uxor V. C. fidem matrim nil violaverit , ut liceat marito ea repudiata aliam ducere . 'erumtamen , quia hre iniqua , & i pia intentio non in pactum matrimonii deducitur .
is soratis Bullar. Tom. I. num. s . ita describit , de , , nulla pronuntiat coniugia Caluinistarum e miniri ster sponsum interrogat i Ateipis ne hanc in in ,, rem e respondet ille i eccipio . Tantumdem ex ,, sponsa quaerit , & illa annuit . Iterum ministeris sponsum e Personam , quam manu tenes di a ,, capis in perpetuam uxorem , nee in ulla illius, , aerumna deseres quoadusque in sua honestate & puritate permanserit . Idem repetit sponsae , s M la paria cum marito respondente . Reprobat hoes, conjugium tamquam eelebratum cum conditione,, substantiae matrimonii oppositae S. Cong. S. Offetiis die xx. Naii I s4. Coroll. α Valet matrimonium , s quis contrahat cum intentione , to nunquam utendi petendo , aut reddendo debitum 1 seue eonstat ex iis , quae dixi . Non tamen valet matrimonium , s conditio, sive pactum adjiciatur, quo ius, seu potestas matrimonii impeditur o v. C. Accipio re ea Iege , At in perpetua continentia mettim visas. Nam matrimonii sutinantia quam maxime eonsistit in iure utendi, de obligatione praestandi corpus coniugii tale autem ius , de obligario tollitur dima pactis . AE eririAtrionibus. N B. r. Ius reale. quod per matrimonii contractum
acquiritur . aliud non est , quam jus utendi corpo reconlusis ad usum generationi . o NB. a. Id commune est contractu i , ut apponi non possit in ipso eontractu aliquid eius substantiae repugnans; licet postea apponi possit per modum M. vi contractus priori ex parte repugnantis . Ita matri monio licet a principio apponi nequeat conditio eius substantiae repugnans a potest tamen postea apponi per
novam mutuam pactionem continendi ad tempus, vel in perpetuum, permanente interim vinculo matrim nil quoad alia, V. C. mutuam eoliabitationem, pr lis edueationem, fidem servandam , ut cum alia persona copula ea inalis non habeatur. N B. 3. Nunquam petere debitum non est eoniatra fidem matrimonii , de honum prolis , sed obligare se ad Runquam petendum 3 quod proinde seri
to Conditio adiecta eontractui suspendit ejus va lorem 1 sed non modus adjectus . Exemplum priotis est , s alleui fundus legetur sub eonditione , s n vis ex India venerit , di non impleta conditione legatarius moriatur , corruit legatum . Quoad modum Iero adiectum valorem suum habet contractus , etiam antequam modus impleatur . ita , ut res legata , vel donata sub tali modo ante eius impletionem ad haeredes transmittatur . si tamen modus tempore debito non impleatur , interdum revocari potest . quod sub tali modo promissum est e Quamobremeavendum est , late , ut modus impleatur . Exempla sunt e Lego Titio centum , ita tamen , ut mihi sepulchrum aediscet. Dono tibi a . ut tamen Baptismum suscipias. ii Conditio impossibilis adiecta eontractu i , V. C. Lono risi equum , si digito certam attigeris, statim eum vitiat et d modum impossibilis, Diso tui equAm, ut haeresistis fas , vel ut earum digito tangas , non vitiat, sed habetur pro non adiecto fouia modus dispostionem, cui adjicitur,non suspendit,sta validam esse supponito praeter
134쪽
o iram s modus repuenet substantiae contractus C. contraho tream, s tenerationem protis emtes , vel donee inveniam aliam csiorem . Hae enim vethorum formulae indieant non conditionem proprie dictam, de suspensvam , sed potius modum , quem e trahens post matrimonii contractum Observari velit . Nihil minus tali adiecto modo matrimonium vitiari respondit Gregorius 1 X. Ratio est : Quod id eommune sit omnibus contractibus ; quippe , dum contrahens inter ipsum contrahendum vult alterum obligari ad quip. piam repugnans ipsi sub Ilantiae contractus, latis signi
Mat, se non habere voluntatem vere celebrandi talem contractum: sine voluntate autem contractus non eiu-
gionis , vides ieet matrimonio spirituali 1 v. C. si . .eo Deae paupertalem, ita tamen , ut proprium possidere iterat. Satis enim tune apparet , non esse animum
vere vovendi. ν saa In dubio, num conditici impolutillis , sea non repugnans substantiae mattimonii, V. C. s putrem oceι- das, apposta suerit tanquam proprie iacta. N suspensva conditio , an vero tanquam modus non sulpe
svus , hoe posterius praesum debet ob savorem matrimonii .
propter quam plura ineonvenientia . R dissiculi1tes. qua circa hu-umodi Natrimonii validitatem possent oriri . praeterea . cum atrimonium ita contractum non transeat in absolutum , niti puris rata eonditiose . tur expectati peius non poterit ad.entus eo ditionis, ti tune illud absolute me verba de ptasenti Glebrare: Non aeso dari posse casum , in quo possit expedire huiusmodi Natrimonium tonditionatum eelebrare . ut si aliquis Hec micum Consanguinea . AE ad ipsus .itandam infamiam necene et set , ut illam dueeteta interim tame. timere e et, ne mutaret voluntatem eam ducendi , s protraheretur Matrimonii eelebratio ad aduentum eo ditionis. Tune igitur videretur ex pedare. ut na im celehraretur Natrimonium sub conditionet s aevisa ra , Me cts νε--ε. dimensa , - . Dum lamen possit, parochus in uinmitibus eas emper consulat ordinarium. terum disserui se de eonditi thus, quae apponi ponunt mn sensui Contrahantium Matrimonium , deserψite potest ad eluci. anda quae γε inen ad me sensum eo itinnatum M latium . acilius est etenim hae metrahi sub eonditione .
ETsi matrimonii eontractus , eiusque usus per se
honestus sit . quippe a Deo institutus ; tamen per. aceidens ob depravatam hominis naturam ex lapsu in pereatum quaedam incommoda, ae detrimenta habet iai I. Quod coniugalis copula seeundum speciem naturae, convenit eum opere fornicationis turpi . II. Quodi: propter eoncupiscentiae ardorem, de immoderatam ν luptatem hominis ratio absorbetur in opere conjugii. Ist. Quod veluti speciem servitutis perpetuae secum vigeri, a qua homo suapte natura abhorret. libertatis amans a uet Apostolus signiseat i. Cor. r. Alligatus estidiori, solicitus es , quae sunt mundi , quomodo placeat uxori . Lapropter Theologi tria bona observarunt in coniugio , quibus triplex illud malum , seu inremmodum eompensetur, Fidem, Ptolem, Ac sacramentum , sumpta doctrina ex S Augustino de bono eoniugii e . a . N Liti. v. super Cenesn ad liti e Mi haee bona exinpliein, ait i In fide attenditur, ne praetex vincatum eo rugati cam altero concumlaturr In prole , ut amariter suscipiuιur . benigne nutriatur , religiose educetur: In s crumento , ut conrugium non separetiar, Od missus. aut dimissa, ne causa quidem proiis , adtexi eo ungatur.
De Debiti conjugulis redditione. x π aee obligatio pertinet as bonum fide; eoniu-H galis, seeundum quam eoniuges inter se eo
iugia usum praestare debent, teste Λp'stoici 1. Cor. I. Uxori tir debitum reddat, smiliter autem O uxor viro. Idque , sive expresse petatur, s e tacite, ut cum uxorrae verecundia verbis expressis petere non audet. Estque die obligatio reddendi sub mortali , quippe circa temgtavem, si altet serici, instanter, fle rati nahiliter petat; ut proinde Consessatius interdum eoniuges de praeuatione huius debiti commonesaeere debeat. Dixi: Seri T. Laumis P. II.
Ho. Nam tergiversatione, Ad precibus aliquem averteis te, s id non valde aegre laturus sit, nulla , vel levis . est injuria. Dixi etiam: Si rationabiliteν exigatur, videlicet tempore . laeo opportuno, non item, si nimis frequenter, & importune petatur , aut s n lom s ero non decente, U. C. in Eeclesia, ubi sne saetile. aio coniugalis actus exereeri non potest 3 excepto ea-lu necessiatis, si nimirum eoniuges diu in loco saetoinelusi ob humanm fiagilitatem in periculo inconti
a Coniuges non peceant mortaliter, si intra vas naia turale modo, aut situ indebito eo niuali actu in me cere aggrediantur; nis probabile pollutionis periculum timeatur. Nam , hoe seposito , non pereatur in substantia actus e iustalis, sed tantum in modo aeeiden
tali . Qua de re dixi Lib. 3. s. q. n. I . N B. Coniux eontra iustitiam delinquit s immod ratis ieiuniis , aliisque carnis asa ctionibus notabilitea se impotentem reddat ad usum eoniugalem . a Coniugi adultero, si ejus ad arterium cognitum est, iuste eonjugii debitum negatur, non quod usus eonis galis post ulterium illicitus sit. sed quod coniux innocens conjugi adultero iuste negare possit, quia sta genti fidem tibi es meritti non sersatur. 4 Coniux ulter, dum eius adulterium incognitum est, debitum exigere non prohibetur , etiam coniugem ad id eompellere potest . Quod enim coniux propter adulterium privetur iure petendi debitum, prena quaedam est, ad quam adulter se ipsum eondemnare non debet, nemine agente, aut exeipiente, prassertim eum eoniux a debiti petitione ab linei e plerumque non ponst, quin criminis commissi suspicio, alia e incomm da oritura sint.
3 si debitum reddituro grave salutis eorporalis peti eulum timeatur, iusta est causa denegandi i ut si petens peste infectus, vel sebit hectiea laboret. Ratio et Quia eoniuges in matrimonii eontiactu corporum p restatem in se dant salva statum personarum . seu induviduorum incolumitate . saecipe: Nis rationabilis ne cessitas eohonestet; ut si perieulum infectionis proptereoniugis lepram, vel morbum gallieum diuturnum strNam valde dissicile quibusdam .ecidit ;n perpetua lucta contra motus carnales perseverate. Non tamen te
netur , coniux sanus eum periculo insectionis leproso. aut insecto reddere d/bitum, etiamsi perieulum incon tinentiae leproso immineat e mla nemo tenetur propriam sui corporis v t,m, aut incolumitatem pro pria vises hominis nectato vitando exponere. cum is i* ne-eeisiate smplieiter positus non sit, sed alia concupi Dentiae remedia adhibete posse. 6 si conjux leprosus sae , alter eoniux sanus non omnino liberatur ebligatione debiti, exeepti quibus
dam eas bus. I. Nis leprosus coniux in hae te iure suo eedat. II. Nis Olux sanus maximum a lepra horrorem sentiat. III. Nisi uxor ultima. S perlecta sp eie leprae, quae leonina dieitur, insectast. Ubi nota.
quod viro ex eongressu eum leorosa maius perieulum immineat, quam vice versa. IV. Nis loci consuetudo talem frequentem aecesium ad leprosos propter contagionis publieae perieulum prohibeat. N B. Nullo ea su licitum est potione medica , seu pharmaco generationem, seu eonceptionem prolis impia ite . Nam id directe repugnat prineipali sni re trimonii , de mulieres mire abuterentur , s haberene Iieentiam impediendi generationem . Cur autem sce- tum nondum animatum, s ex eo matri periculum mostis immineat. medieamentis expellere lieeat . sao non ialia causa reddi potes, quam ea, quia seetus est veluti actualis aggressor , de proxima , ae directa eausa mortis maternaei Ergo lux habet mater se defendendi. At vero scelus nondum in rerum natura existens vim nullam institi, contra quam Jure naturali se defende. te liteat.
,, s a J Medieamentis tamen directe tendentibus adis expellendum morbum , non vero directe tendenia is tibus ad scelus etiam inanimati expulsionem , eum ,, probabilior, de hodie communior opinio teneat see-
. Si ex usu conjugali probabile perieulum mor
tis proli conceptae timeatur , justa est eausa neri gandi . Caeterum , si foemina experta sit , se proiniem vivam edere non Dile , prohabile est, nihilomunus petere posse , ae reddere a Quia melius videtur puero , ut existat privatus visione Dei , quam ut
8 si eausa noeumenti, quod proli insertur , temporalis sit, plerumque culpa venialis est, sne necessitate
135쪽
eoniugii actum exerrere, V. C. tempore menstrui, tempore purifieationis post partum. Etiamsi timeatur lepia insanti, si periculum incontinentim timeatur conia iugihus, necessarium est petere, & reddete debitum: Quia ex una parte ius matrimonii id exigit. ne per petua, vel valde diuturna continentia in eoniugio seria van3a str Ex altera uero parte melius' es proli, ut
infirma nascatur, quam ut omnino non nascatur.
ς Conaugi petenti in ebrietare, aut amentia, s ne peccato negati potest I cum non rationabili modo potat. Utrique coniuges in amentiam incidentes separam di sunt, donee ad mentem redeant.1o Qui ante nuptias votum continentiae ediderat, onjugii debitum a coniuge petere non potest ante dispensationem 3 quamvis petenti reddere teneatur. Ratio r Quia ad petendum debitum coniux non obligatur . sed solum ad reddendum. soluto vero matrimo
nio eontinentia servanda erit. Deinde, eoniuge in adulterium incidente, debet innocens votum suum pers
servate ι eum sne injuria conjugis possit, abstinendo etiam a redditione. ii Qui post matrimonium ante eius consummati nem continentiam simpliciter vovit, nec petere, nee
reddere potest, sed Religionem ingredi debet: Qui
enim promittit finem, implicite etiam promittit exe cutionem medii uniet, s illud necessarium esse intellis
pati unicum autem medium exequendi votum conti.
nrntiae simpliciter dictae habet coniux, ut ante consummationem matrimonii Religionem ingrediatur: Ee go vovendo absolutam continentiam ad id se obli gasse censetur. Secus vero dicendum , si id in mentem ipsi non venerit, vel non intellexerit. si conjux eum consensu coniugis continentiam a solute vovit, a coniugii actu abstinere debet, tam reddendo, quam petendo. sin vero absque consensu votum edidit, serεate illud debet, quatenus potest, videlicet ut nunquam petat . quamvis reddere teneatur .
Nortua conjuge in continentia Nanete debet semia
NB. Coniux, qui ante matrimonium votum eontiis rentiae vovit, vel post matrimoni m debitum se numquam ea acturum, plerumque debet alteri conjugi v tum indicare, ne suspicionem odii, vel superbiae eo cipiat . Quod si nihilominus votum valde onerosum sit alteri conjugi, puta, quia uxor prae verecundia pete.
re non audet, quando vir voto obstrictus nunquam petit, vel si alteruter coniux, qui vovendi licentiam ab solute concessit , iam menitens concessionis gravibus stimulis carnis agitetur, non sne ancontinentiae periculo, his eashus voti obligatio cessat , quatenus ma toris boni impedimentum esse eemetur. Rutius tamen
est, petere dispensationem sepet voto ab habente po
i et Incestus eommissus cum consanguineo, vel eonia sanguinea eoniugis intra primum , vel seeundum D dum impedit, quo minus incestuosus matrimonio uti possit petendo , di innoeens non tenetur reddere sidiaque loeum habet, etsi ineestus occultus sit a Ratio a Ubi cessat ius petendi, eessat etiam obligatio redde di i eoniux autem incestuosus in poenam criminis ami
sit ius petendi debitum. I 4 Certi ea sus sunt . quibus privatio auris debiti
conjugalis propter incestum non incurritur . I. Si ignorantia a malitia incestus excusat, quia eoniux ignorat. esse consanguineam coniugis, ad quam aeeedit. II. Si per violentiam coniux cognoscatur a consanguineo eonia iugis, vel f coniux gravi metu , v. C. mortis , adaiactus in erimen incestus eonsentiat. Ratio i inia pii.
vatio iuris petendi debiti Ecelesastico Jure eonstituta est in pomam incestuosi e Ergo , ubi incestus crimen
non est, poena haee locum non habet .as Episcopus per consuetudinem dispensare potest super petendo debito eum coniuge incestuoso. 16 Nimia multiplicatio prosis ordinarie non excusat a redditione debiti conrugalis ; eo quod multipliscatio prolium spectet ad praecipuum finem matrimonii,& melius est , ut vivat proles inops , quam ut non vloat Validum tamen est pactum, & licitum , ea .de causa initum, quamdiu incontinentiae perieulum non
et Si culpa eoniuncta petitioni conaugalis debiti
proveniat ex cireum stantia tenente se ex parte solius
petentis, licitum est ei reddere , V. C. marito incestuoso , et voto cessitatis obstricto e sin autem ex
circumstantia tenente se ex parte actus conjugalis, reddere illicitum est , V. C. si coniux eoniugii debitum petat in loco sacra sine necessitate, die. 18 si exitire debltum si eulpa tantum .entilis . reddere nulla eulpa est : Quia ordinarie adesi eausa
excusans, v. C. ne uxor marito petenti dis ieeat. &odium, vel rixis eommoveat. Quare in rati ea supte. rumque etiam obligat ut ad reddendum.
qvoci dum monitio non est profutura. vel quod dum ex ea aravia scandala sint eratura, Λ aliunde poenitens non habeat ig-- Tantiam traviter culpabilem . idem Consessarius des stete de ea monitione facienda. Hine meritti inferunt Theologi non essera ratibus eireum tantiis detegendam nullitatem mmmonia , seu Coniuges non posse nae reddere. nec petere. Idem dieas, si Com e Barius vadeat Coniugem privatum esse iure petendi, A tamen Pruaenter timeat non cessaturum a petitione . etsi de tali pri
Idem obseruare debet, dum exercere actum eo iustalem est v nialiter malum , vel ratione finis . vel ratione temporia, vel in la ne modi illum exercendi. In praxi videmus di meillime rem Ias perleela honestatis , di temperantia a Coniugalia servari. vel quia aenus libidini ad omnes venerea delectationis modos imis Pellat: vel quia ille . qui intra omnes modestiae timites se con- ineret, ab altero coniuge ibi silere non permittitur . Dum Er go hona fides exeusit, non facilia sit Consen, ius in detegenda malitia inua, maxime si uenialis stet a multo magis fi non de- Ruth res, qui omni vaeam culpa amiment. H. Ad.ertat Confessarius, ne urores sub specie pietatis . vex lici motarct . alienas se ostendant a reddendo debito Maritia; ex noe etenim non raeci lilia permolesta redduntur . ae occasionem
praebent ad alias diueriendi. Quod de tum est. etiam libent ex est persol Vendum i nee tristi .ultu eum Deio eomedendum . a mat 3n prasenti materia f. Fiane, seus salesus i. Int ostiesion vota a. p. ea . 3o. A tonita monendi sunt Mariti , nae Proprias uxores fastidire isemotis tent, di .eluti edacte eum illis coniugium exercete . Id praebet etiam ipsa non levem cicca si alim a te impud eo prosequendi . Aeeedit Coniugat a reddere debere . quoties unus ex eis virtualiter petit . , cum hoc paelo petere intelligatur . dum potast esse in perieulo in is rimatia , consequens est Maritum p . . non raro tener Ru hecidendum sua uxori . quamvis non petenti . Ceteum ea quod si illam s. tidira demonstret , A sere numquam petend ad ipsam accedat. non laesie ab eo uxor debitum exposcet con iugale et at interim, maxime si iuvenis sit, A nos valde pietatis exercitiis addicta; prudenter itinendum saepe in periculo in uin
lit. Non Deilis sit Consessarius In suadendo ootum eastita Isconiugatis; nam id araui stimum erit uxori. si ipsa semper petere aebeat . dum id iacere non possit Maritus . Maratus etiam aegre teret numquam ab uxore iutatum ei postulari. Quod fi am-
uinci consensu velint vo.ete eastitatem, & sibi inuleem et aam obligationem reddendi remittere , nee in hoc concedendo acalas debet esse Confesta tua . niti utriusque eo tuis iam m
mus a temptiete .iνtutem probaverte . a ex proiae u de virtvt. in .irtutem prudenter iucleare possit emittendum votum fideli iagee servaturos . Non erga adnuere de t statim se tale deside num i ps proponunt a re quamvis initio conversonis vel susesema vita spiritualit videantur Omnia propter Deum lupergressuisti . Heu quam sae, te tepescere , vel etiam frigeseere non raro apparet . quae maana videbatur Charitas i qui exeellentiorem petistiaonem uidebantur a petere . ad dimissa vitia redire 1 cauiatus proinde sempeν st Confessarius . A a ι at te tuminum μα- me novam lueem enixe expostulet, qua pro se , ae Animabus .
quarum ductor est, dualis si vera fiterea sistis via possit dis
De retitia conjugum colabunt e. I TTuge est altera coniugum obligatio ad bonum L A matrimoniali, fidei spectans, videlicet ut erit, bitent , mutua obsequia praestent in administranda re familiari, educanda prole. N ad quae proinde ab utroque Magistratu melinastieo, & si lari cogi posunt.
Porro vir est eaput mulieris, ae familiae Epnes. s. quihus proinde imperare potest , quae ad convenientem domus administrationem spectant. a Maritus uxorem, de familiam alere debet : Nam ob hane eausam dotem accipit. Si autem pauperem duis xit, sibi imputet; nihilominus enim alere tenetur . Ve-nmtamen indotata uxor magis tenetur laborare . quam dotata. sin verti dos marito expresse, vel tacite pro
missa, sed non soluta fuerit , lieet is uxori nihilominus cohabitate teneatur, & coniugii debitum reddere, non tamen eam alere obligatus est, nisi inops sit , esea parentibus ali non possit; cum etiam vice versa uxor dives marito inopi alimenta praestare cogatur . Prae Crea uxorem a marito sne necesIaria eausa recedentem maritus alere non tenetur, quamvis dotem ab ea aeceperit r Qui enim non facit, quod debet . non recipit ,
quod oportet. Uxoris autem offetum est, ut maneat in consortio, & obsequio viri r Quare, s id praestate rici-lit, merito ei alimenta subtrahuntur. Secus est, si ob viri saevitiam, aliamve eius culpam recesserit, item, si ob aliam causam discedere compulsa suetit , V. C. otiniariti amentiam , morbum contagiosum , vel cliam
136쪽
Lib. U. Tract. X. Pars III. Igs
ob propitum delictum sn exilium missa: In eiusmodi non habent ius puniendi eonsanguineot propter dese
eastiti, maritus ad alimenta ipsi praestanda obligatur. Oum superioritatis. Excepto i si eorum curae, ae po NH. In deiectum mariti , ad uxorem, fle familiam testati seu expresse, seu tacite eommiss snt. V. C. alendam obligati. pater eiusdem alimenta neeessaria mi- fratres pueri in domo fratris aetate maiori, habitantes. nisi Me debet Quod s uxor ob eulpam suam, puta, Verum per modum correctionis potest stater V.C, M a stillesii . rejecta a marito per divortium bona aliun- Imein moribus levem, etiamsi suae eurae speciali iee de non hab8at ad sui sultentationem, tunc ad Iudicem non commissa sit, coereere, Ze castigate ad eaVenda pestinebit, ei a marito necessaria obtinere , ii dotem damna sorori impendentia, si non easti e tui. mulie i, in delicti poenam luerati velit. N B, Uxor plebea tenetur eoque te, lavare, non voa Vir domiellium arbitratu suo eligit , ae mutat i ro nobilis; eiusmodi enim labores serviles dedecent uxor autem eum sequi debet, iuxta e. unaquaeque i. statum ejus. Alias obseruandum, quod, quidquid niti q. a. Una spe mulier jequatW virum suam , seri in iter V. C. nendo lucratur, sibi aequirit ca i maritu, ritu, sive is morte. Quae causa est, cur uxor aequirat enim tenetur eam alere ex dote. Quod si indotata ou solum mariti sui I item, quod dos non exigatur in lo- Pserit, aut ex materia a marito submnistrata aliquid eo contractus, sed domi ei lii , quod maritus tune haia conficit, tune opus ad maritum spectabit. huit. Sed limita. I. Si in pactis reatrimonialibus ect- ca 4 Hane doctrinam ego admitterem in ea su quotti, lueti, habitationi constitutus fuit, non potest dein- is nere vel quid simile exercete si supra conditionem de maritus discedere . nis eausa de novo superveniens, is seu statum uxoris. N ante non praevisa id exigat. II. si s ne magno incommodo animi 8e eoeporis uxor maritum sequi non CAPUT III. .
posse , etiam iussa de causa V. C. voti sui exequendi petegrinantem, aut ad hellum prosciscentem . Meus , De fide Tori semota. 1i facile sequi possit a tune enim ius matrimonii id postulat i vel his mulier seiens tali viro nupserit , ideoque taeite se ad id obligarit I tune comitari de hei, si sne animae periculo possit.
I tertia obligatio ad bonum sdei eo ju-A L galis pertinens, ut e lux ad aliam per nam
copulandi eausa non ace edat, quamdiu eoniux eius vi-
NB. Lieri vir, de uxor in eo jure pares sint, quod vat. Unde ad alias nuptias transire non licet priuiancuter absque consensu alterius ad longum tempus di.. quam certum nuntium, aliamve moralem certitudinem scedere debeat, nisi in necessitate , V. C. si Phineepi non unius nuntii, aut testis solum aeceperit de morte maritum ad bellum evocet I attamen in hoc maritus mariti. Ratio est: Quia, quamdiu non habetur m superior est uxore , quod ille arbitratu suo , etiam ratis certitudo, sed dubium aliquod manet de eonio uxore invita , hrevem instituere possit pereatinationem; gis morte , periculum est, ne secundum matrimonium sed non vlee versa uxor sine nee essitate absque viri invalide contrahatur , Ae sorniearie consummeturi Ese consensu peregrinari potest. go tutior interim pars tenenda, de a nuptiis abstine
4 Coniux eoniugem exulantem , si nihil eontra s. dum est. dem matrimonii peceavit , sequi debat , his moralis a Propter probabilem c non eertam 3 eredendi eau- impotentia, seu dissicultas excuset. Fateor tamen, sim sam, quod coniux mortuus sit, non est alteri coniugi,
quentius occurrete posse causam, ob quam tale uxoris saltem in externo foro, permittendum i ut matrimonium infortunium maritus sequi non teneatur .
aliud contrahati Quia haee est praxis Conlissoriorum,s Conjux eonjugem ab alia persona retentum venia di ss. Canonum Constitutionibus consormit . Ratio die a te sibi potest . vero est: Quia Iudex, praesertim scelesiasticus, bonum publicum Eeclesiae , de reverentiam saeramentorumi o Marito coneessum est, uxorem delinquentem mo- publicum Ecclesiae , de reverentiam saeramentorum derate castigare, moderatius tamen , quam liberosi Etsi praeserre debet privato eommodo 1 Si autem in tali ea: enim virci subdita si, est tamen laeta, & adiutrix d, in lieentia seeundi matrimonii denegetur, solum tim
mesti ae administrationia , i8e quo quodammodo par . ri potest perieulum ineontinentiae r quod tamen mu- aod si uxor gravissime deliquit, actis eastigatio Ju- nur cum Dei gratia vitare potest . si autem licentia
diei committenda aenia concedatur , di publiea Melesi approbatio , maius o suppono, quod punire alterum per modum vim an mimi Periculum publici scintili . ti it te etentiae .
disti .ctu, sit iurisdictionis, ad potestatem superiorem c. si forte prioe maritus adhue vivat. ipe tinens, comparatione subditorem; quae potestas iu- 3 Quod s tamen mulier ex valde probabili οεεω, aei iesionis exinde quasi naturaliter promanat , quod none, ac praesumptione , N iustissima ei .ndi eau plure1 homine, in unam societatem , vel similiam coeunti fas quod maritus mortuus si, adeoque hon, fide.si Non enim posset talis societas diu conservari . nisi nimo se illi opponeret, ad secundas nuptia, transiret emi in ea potestas eoereendi, & puniendi sngulos tanis nihil in tali casu peccatet . Quamobrem ConsesIaith, quam membra totius corporis , si a rectitudiise honeis in conscientiae soro id ipsi permittere, & Iudest in ex satis deelinent. His suppostis dico, quod paterfamia terno, si post eelebratas nuptias causam intellige et ilia, habeat tu, delicta domesticorum moderate, di le- neque mulierem punire, neque a secundo marito sepa i, ite, puniendi. Rario: Quia potestat puniendi prove- rare deberet, donec eognitum esset, priorem maritumnit ex eo itione Communitatis: Quare, cum ei tas, adhuc vivere. Ratio est a Quia in moralibus, in quias u Respubliea si persecta Communitas , ideo , qui bus plerumque certitudo omnino haberi non potest pristini civitati , habent potestatem 4nserendi poenas homini ad instituendas actiones sua, suffeeth d.bet priua a.e, mortis. At vero familia domus est Communia babilissima, licet non omnino certa opinio , seu piae tas imperfecta: Quare, qui praeest similis , videlicit sumptio . V in Vrater familias , Ee par Minative etiam mater anilias .abent potestatem coercendi , de poenas inserendi do- CAPUT IV. reestiei, tantummodo leves; rejusmodi est V. C. sub tractio tibi, verberatio aliqua, spectara personae qualitate .
8 Careerem privatum e stituere , sub eapitis prema prohibitum est Caesareo Jure 1 Non prohibetur ta men paterfamilias in easu es leuius delicti filiam , vel servum ad breve tempus includere , etiam punitionis
y In punitione domestieorum tria eo urrere debent. I. Causa puniendi, in tantum, ut pcima eommensure tur delicto . Atroeia erimina etiam potest patet semiis
1ias punire , sed leviter , & intra limites potestitis suae , ut interim Magistratui ius p. blice puniendi i
tegrum maneat, si ad ejus tribunal deseratur. II. Conditio personae punibilis i Nam sunt quidam personae domestiem, quas propter aetatis maturitatem, de status libertatem non decet verberaret scut nee mechanici , qui per eonstituta mereede laborant , o Magistris suis verberari se patiuntur. III. Recta intentio punientis, videlicet non ex odio, sed ex e haritate erga delinquen
io Frater, aliique propinqui , licet natu maiores ,
a DRelis generatio est praecipuus finis actus eonim
L lis , quem proinde eoniuges implieite saltem in-rendere debent: Nisi per aceidens ob sterilitatem, aut senectutem desperetur proles, idqae intendi non pontiis cum nemo operans intendat ad id, quod fieri non
a Licitum est eoniugio nil ob vitandam Incontinen-tram , non tantum in eoninae, sed etiam in se ipso .diam matrimonium post lapsum hominis in micatum a Deo ordinatum est in remedium e eupiscentiae .
3 Solius eorporalis sanitati, eausa eoniugio uti v detur esse veniale r Nam haee est finctorum hominum
.persuas , camalem eommixtionem non vacare culpa ,
di deformitate , nisi eohonestetur bono prolis , aut bono sdei. 4 propter voluptatem, tanquam sinem operationis; niugio uti est veniale . Ratio i Quia non tinnum delectabile , quod est naturae sensiti ae congruum ,
137쪽
sed honum honestum ἰ quod eaturae rationali cons num est , humanarum actionum finis esse debet et Et
eum voluptas a natura indita sit gratia operationis naturalis acuendae , promptiorisque essiciendae , pros clo cum naturali rerum ordine pugnat, qui operati nem ad voluptatem retiit, id est, ideo operatur . V.C. cibum , potum, somnum &e. capit , ut voluptate
m filiis legitimis , o illegitimis, ae horum
1 π Ilii, di filiae vel Iegitimi sunt , .el illegitimi .
' Legitimi sunt, qui ex vero matrimonio susce. uti sunt , vel qui suscepti sunt ex matrimonio non .eto. attamen in facie Ecelesiae celebrato, di bona fi. de, Ialtem unius conjugis , consummato . Et si enim post illorum conceptionem matrimonii impedimentum detegatur, pro legitimis tamen benigna Iuli, dispositione habentur 1 3ummodo bona fide , saltem alterius patentis, concepti sint, quamvis post litis contestati'nem super impedimento matrimonii, sed ante Iudicis sententiam. In dubio etiam ob favorem liberorum praeia sumendum est, quod bona parentum Me ex putatilio atrimonio concepti fuerint. a Conceptos illegitime matrimonium subsequens purispat , si parentes conceptionis tempore ad eontrahendum inhabiles non fuerant ; di id intelligendum est quoademnia , ut nimirum in haereditate, seudo , primogenitura, non minus. quam alii legitimi succedere. itemque ad ordines, bene fieta , dignitates Leeles astieas , etiam Episeopales , absque ulla dispensatione prom
veri possint: inia benigna Iuris dispositione , ae veluti fictione matrimonium subsequens trahitur retro ad tempus eoneeptionis liberorum. N B. Quod si parentes tempore natae non item comceptae prolis ad eontrahendum inter se habiles 1 rint . probabilior, & Iuri eonformior Sententia eli .uuod talis V. C. ex eoniugato conceptus . natus a tem post mortem mariti 1 vel eoneeptus ex Clerico . Saetis ordinibus initiato, natus vero post dispensatio. nem summi Ponti sei, a sequente matrimonio non legitimetur. Ratior Quia leges solum attendunt ad e putam . quae , s habita est mitr personas impeditas . noluet eam purgari subsequentemat ramonio; seuteol-
kr,'-- duxerit, nihilomιnus spurius erit fritis. Ido .ertim est, etiamsi mulier virum , quocum copuia rata est , ignoraverit. esse eoniugatum. a Filii illegitimi alii sunt natura lex, alia non natu. uiri. sive sputii , inter quos Canonico Jure hoe di- e limen est, quod illi suscepti sint a parentibus , in
ter u tempore conceptionis matrimonium consiste. . noterat; non naturales vero ex eortu damnato sustenti suerint. Sed secundum Ius Caesareum naturales i solum censebantur , qui nati erans ex conrubina
unica domi retenta , quacum matrimonium contraru uiget; non naturales autem , si eum eorum matre matrimonium eontrahi non potuisset . Reliqua autem
dieuntur nothi adhue hodie, qui non habuerunt cer. tute Canonico omnibus illes time natis , etiam
lautiis, seu ex damnat eoitu ortis . Parentes necessam alimenta praebere debent a lacet Caesareo Jure aliud
x Cura alendi legitimam prolem ad patrem pertineti
eum ob eam rem dotem accipiat, ut onera matrim
nii sustineat, familiamque alat; praeter uam quod mu.lier proprio Iacte natos suos nutrire debeat. Quod ad
illegitimam prolem attinet , mater eam Primo trie nio. postea Pater alere tenetur . . is sa mater ob paupertatem, vel infirmitatem puerobctando vacate non possit, aut s nobilis si, eui s cundum morem patriae dedecori vertitur , prolem laiactare , patris impensis nutrix adhiberi debet. In desectum patris, aliorumque ascendentium per lineam paternam , mater , aliique per lineam ejus ascendentes prolem inopem alere emuntur a latellige , si noles laborando si h este non possit susten
NB. Nomine alimentorum eomprehenduntdr victus, vestitus, habitatio , & caetera , quae ad corporis susten lationem necessaria sunt pro euiuslibet status eo iti
N. Recte telo testatur Cas. lib. a. observ. 83. quod
piter stio lauso recte donet . aut testamento rei Inquat, quod si instar alimentorum; scut Λ filiae dotem eom petentem eodem iure dare non prohibetur. 8 Alimenta ea, quae absolute necessaria sunt ad vi tam . parentes filiis suis quibuscunque , di quantumvis steteratis. naturali Jure gebent. Non repugnat tamen, slium, Oel si iam λ crimen, propter Quod iure ex haeditati posset, etiam post pueritiam privati posse omni bus alimentis etiam necessariis. exeepto casu necessitatis. Estque Sententia Uasqueet .s Filii naturales, s nee proles legitima adsit, nee uxor superstes , succedunt patri suo ah intestato in duabus unetis, S una eum illis mater aequali portione. io Testamento, vel donatione eoncessum est patri, legitimam prolem habenti , naturalibus filiis suis una
cum eorum matre unicam tantum unciam haereditatis
relinqueret sin vero mater absque liberi, superstes sit, semiuneiam . Si autem liberi legitimi non extent, per missum est patri, illegitimos naturales ex alti haere. des instituere, vel, quomodo ei placuerit, hona sua eis donare; dummodo ascendentes, si supersiat, legia
Ii Matri, spectato Iure eommuni Caesareo naturales liberi una eum legitimis tam ab intestato , quam ex tectamento suecedere solenta excepto seudorum iure. ra Etiam nothi, seu vulgo eo emi, matri, & Pa rentibus maternis, nisi ea ιllustris sit, una cum legitimis succedunt seeundum eommune Ius Caesareum LAd patris vero Reeemonem non admittuntur cum eum vel omnino non , vel saltem honeste demonstrare non possint. 3 Qui ex damnato eoitu orti sunt . astendentibus suis nee ab intestato, nee ex testamento succidere possunt 3 sed nee ascendentes ad Musmodi filiorum sue- cessionem admittuntur. 34 Alii vero praeter astendentes spurium haeredem insiluere possunt . Imo etiam avus , deficiente prole legitima, nepotem legitimum, aue naturalem ex spuistio filio natum, instituere potest; modo id non faciat intuitu patris. Deinde, si testator bona telinsuat exec tori, gravando eum , ut inter pauperes distribuat . potest executor etiam dare filiis spuriis testatoris , lapauperes snt. Fratres illegitimi, etiam vulgo eone pii simo secundum quosdam etiam ex eoitu poni bilias ve uterini, sive ex eadem matre nati sint, eorundem que filii. ae nepotes inter se consanguinitatis iure suc-eedunt a sed fratres nodi utor rii ala tmenato inter se non
ueeetiunt. Hatici r Quod in illegitime natis censeatur esse ius cognationis ex parte matris p non item agnationis ex parte patris. Neque refert, etsi filius a Primei pe legitimatus st: Quia intelligitur in ordine ad suscedendum patri, non item aliis eonsanguineis. Potest tamen ital et fratrem illegitimum, etiam spurium, haeredem testamento instituere. is Habent autem haee omnia loeum etiam in soroconseientiae . adeo ut si filius naturalis , aut spurius aliquid ex haereditate accipiat , cuius seeundum leges incapax est, restituere teneatur: Quia non est lex proprie poenalis in criminis poenam tantum lata, sed estinea pacitas ἡ minii, seu lutis cujuscunque acquirendi ob iustam eausam. Interim h res legitimus non prohibetur spuriis aliquid sponte concedete: Quia tune non iure haereditatis, sed gratuitae donationis aecipiunt. Is Legitimatio. sxe natalium restitutio feri solet per rescriptum Prineipis, vel alterius a Principe potestatem habentis. Ea duplis est. Una ad Eeclesastiea i ta , ordines, beneseia i quam solus Papa , tanquam supremus in Eeeles a Princeps, cuicunque voluerat iblegitimo, iure proprio, di ordinatio conserte potest . Non solet autem summus Pontifex legitimare alterius
Prinei pia temporali tutisdictioni subiecio, , nis sorte indirecte, ae casualiter, si quando gravis eausa Reipublieae Christianae ita exigat. Altera istitur est legitimatici ad civilia iura, puta, hareditatum successiones, ossicia. ae dignitates qualem quilibet Princeps in temporali-hu, aut Respublica libera suis subditis, etiam propriis liberis . quin & Clericorum filiis . etiamsi ipa quoque Clerici snt, arbitratu suo e serte potest. i Porro ejusmodi generali legitimatione ei vili eo sequitur si ius illegitimus , ut instar legitimorum suce
dat in haereditate patentum, & eon languineorum ali rum; non item in paterna nobilitate . seudo, prim genitura, vis speciatim expressum suerit. Quia an a nerati concessone non veniunt ea, quis non esset ν rismiliter is specie eoncessuras . reg. 8a. in s. Unde nec potestate alicui legitimandi data censeri debet concerus , ut ad seuda illegitimos legit et .
138쪽
8 spuriorum non est proprie dim legitimatio, sed
potius dispensatio quaedam. 19 Episeopi communi iure dispensara possunt eum illegitime natis ad Ordines minores tantum , de simplieia beneficia.dio Qui habet potestatem legitimand , eensetur etiam habere potestatem dispensandi eum illegitimo in ordine ad eertum effectum a non tamen vici versa r Qui enim potest . quod majus est, potest etiam, quod minus est, vi id. in maiore contineatur. Deinde dispensatus ad ordines non eo ipso etiam ad beneseia dispensatus censetur i Quia ad disperata non si bona illatio, phaesertim in materia strictae interpretationis. at Religiosi natalium desectu laborantes ipso iure dispensati esse censentur ad ordines sacros , non vero ad dienitates , de Praelaturas. ar in dubio quisque censeri debet legitime natus a quia, ut Atilioteles testatur, non unum , sed multiplex pariendi tempus homini a natura datum est. Nam de septimo mense, de octavo, de nono patere potest , quod plurimum , decimo , Nonnullae etiam mulieres
as Si post nuptias eontractas exacto mense septimo, item, si post mortem, aut divortium nondum advenistante sne mensis undecimi proles nascatur , pro legitima habeti potest. CAPUT VI.
1 DEr bonum saeramenti intelligitur indissolubili,
nexus conjugum , ut neuter ab altero separati debeat. Matrimonium tamen non est ita indissolubile, ut eius dissolutio naturali Iuri proprie repugneti Nam, quibas casses res consimitur, eisdem etiam dissolvistir C. Omnis, 27. o. a. Et Deus absoluta potentia in lege naturali dispentate non potest r Si enim lex natura sis est, sequitur ex naturalibus, de per se notis principiis, quae, eum immutabilia sint, stantibus rerum naturis, etiam , quod ex eis dedueitur seeundum se , immutabule esse constat 1 atqui Deus olim dispensavit eum Judaeix . ut ob rationabilem causam licitum esset repudium conjugis, seu dissolutio matrimonii quoad vi culum . Adde , quod haee divortii eonsuetudo pollea
etiam ad gerites aestiverit a Matrimonium , praesertim Conmminatum. -
rea Dei institutione indissolubilitatem habet sacri redi sterii eausa , nimirum propter futuram Verbi divini l carnationem , quae etiam Adamo prophetleo spiritute. elata fuit, dieente e Boe nune os ex ossibus meis .sγομεν quod relinquet homo patrem , ct murrem , Otidhaeresis uxori fais . O erant das in carae tina . Gen. a. Quem locum etiam Christus Matth. Io. citat , 8 interpretatur eo fine , ut reat uncininia a priam sui institutione indissolubile , atque ita desneeps obser vandum ostenderet 1 tiaque ait , jam non sint dis , sed tina coro . Quod ergo Deus conjunxit , homo non separet. a Maiorem autem sirmitatem habet matrimonium
consummatum, quam ratum , ad eum modum , uia
maiorem firmitatem habet coniunctio Christi eum soclesia secundum earnem assumptam , quam eoniunctio Christi eum Leelesia per charitatem, quippe quae per mortale pereatum solvi, de auferti potest. 4 NH. Matrimonium ratum , & non e summatum per Religionis professionem omnino solvitur 3 idque Feelesiae aut horitate , quam per traditionem aetepimus. Si enim matrimonium Iure naturali , aut divino per vota solemnia solveretur , id ipsum etiam seret per v ta sunplicia; quandoquidem votorum solemnitas, Rasimplicibu, diseriminatio solo Leclesiastico Iute i
nis interea per vim oppiImatur a marito i matrimo
nium in dissolubile quidem redditur quoad vinculum , sed probabile est, nihilominus udiorem posse ingtedi in inter viduas prosteri a nisi exinde proli ineomm dum timeatur 1 Quia nemo sne evira jure suo privari debet. Uxor autem , eo bimestri spatio per Canonis benes eium libera a debito reddendo, habet jus ingrediendi Religionem: Argo. Authoritate Papae matrimonium ratum ob eausam gravissimam solvi potest . Probatur ex praxi 1 Nam saepe hoe factum esti de Summus Pontifex ob gravemeausam solvere potest vineulum Prosessionis Religiosae
Ergo etiam matrimonium latum. Probatur eon seq. ex
illo vulgator si possιm visee,e ωlarentem te , po sum etiam vincere te . Igitur si aut horitate Ecclesi solvi poteli vineulum Religiosae Prosessionis, per quod solvitur matrimonium ratum, sequitur, eadem Pontificas authoritate matrimonium ratum solvi posse .s Neque vero per hane dissolutionem solvitur lex divina, sed seu ti in voto, ae iuramento proxime, aedi recte remittitur ius Deo aequis tum per commissio nem Eeelesiae, eiusque summo Pastori laetam Matth. is. indirecte vero, de eonsequenter ausettur lex divina devoto observando . quippe quae eo ipso des nil uuod vinculum legitima potestate ablatum est: Ita similiter
I ex divina iubet vinetilum matrimonii, etiam nondumeransummati , perpetuci eonsistere . praeterquam si ne-el si dissolventis authoritas accedat. Ea autem aeceis dente directe quidem sol Mitur ψinculum matrimonii , sed lex divina tantum in directe, de per aecidens am vetur, quando apponitur conditio , per quam lex divina oblieare iam desinit. Neque sequitur , quod Poniati scia authoritate essentia saeramenti mutetur, sed fit, ut per authoritatem scelesi dissoluto contractu , in quo ratio Sacramenti sun datur , vir , 8e mulier detanant esse saerum symbolum. 6 Nuptiae secundae, tertis, quartae &e. tum veteri,
tum nova Lege eoncessae sunt. Est de sde , de patet ex Apostolo I. Cor. T. I Coniugium unius viri eum pluribus smul uxoria hiis non ita naturasi Iuri repugnat, nulla ratione, V. C. Dei dispensatione, cohonessari possit. Ratio: Quia talis polygamia ex propito obiecto realitiam non ha- . , solum ex adiunctis incommodis, quae inceritis ealatius abeste, vel aliis malaribus commodis com-iunt. . Accedit , quod intrinsece mala i Be h. concedi nunquam pone Constat autem , Deum concessisse Patria
uxores licite aeum genu, Abrah
hodie matrimonium ratum: Elgo id non ad Ius divi num, quod immutabile, fle constans est, sed ad Uele sae authoritatem referri debet. Eapropter budiei pta, ei pitur, ut eo niugi , de Religionis ingressu ante consummationem matrimonii deliberanti . himestre sp tium definiat , intra quod vel propos tum Reliatonis exequatur, vel debitum reddat. Et licet probabile st, quia coniux, etiams nolit ingredi Religionem , per himestre possit negare debitum ; tamen eontrarium est probabilius i Nam extra casum, quo alter coniux R ligionem ingredi cogitat , Canones nunquam restri gunt eoniugi jus, de potet atem exigendi carnalem e putam . Quod s uxor deliberans de ingressu Religio. I. Laumari P. II. chis ut oli, MOTU . um concessisse Patriam
ram, ut familiae gubernatrices , eorumque filii bonorum paternorum haeredes esse pos ne , sed solum in ι sicut olligitur Gen. ae. ygamia, nisu --Πn eum pluribus uxo
. autem vir unus duas uxores habeat ,
non erunt duo In una carne , sed potius divisio in Plures carnes. Vide Matth. io 'Polygantia plurium virorum ad unam DXorem ma-3orem Ceformitate ni presefert, quam unius viri ad diI res umores , & plura etiam ineommoda secum sertquamvis non ita, ut Deus absoluta sua potestate eam concedere non posset. Nam Deus permittendo lveta. miam non proprie in ea dispensat , sed affert eondi tionem, per quam illieita esse desinat ; ad eum re dum, scuti s iubeat innocentem Meldi, vel rem alie nam comino luci auferri.
simplicia non insolvitur odium is destita Λ incitat ἡ ' ri' e
go id non ad Ius do ut mulis intra annum Iucto nubens s insau , ut
polleriora marito non possit donare, aut tessamentore
linquere ultra tertiam partem , ut nihil a marito per donationem lucrati possit, de se e etiam aliarum sue cessionum incapax si Canonico Iure sublatae sunt i quippe repugnantes libertati matrimonii a Christo Nn assae I. Cor. I. R m. . Quae vero prandi directa ae principaliter in favorem liberorum prioris matrimonil
cleetetae sunt , in suo vigore manent. Ratio: Quia non sunt proprie dictae poenae, sed potius provisiones, ae favores liberorum , nee simplieiter a secundis nuptiis retrahunt, sed tantum sub conditione, si eonium timnis oecasione prioris matrimonii provenientibus potiri
139쪽
Hlit. Tales pinis, sta potivi provisivim sunt, I. Con
iux transeundo ad secunda1 nuptias mittit reptae a sem Mnctrum provenientium a coniuge defuncto , ut
Made α'ea alienare. neque ultima voluntate
euiquim res inquere possit, sed filus prioris mammonii ex aequo inter ipsos dividenda relinquere cogatur. II Coniux ad se eundas nuptias transiens non potest suo confugi donatione , aut ultimae volantatu dispo sitione plus relinquere , quam ulli liberorum prioris mittimonii. I Mater transiens ad seeundas nuptias
orivatur tutela liberorum ex Prrore matrimomo sulce.
olorum i Quia suspicio est , mala administraturam
esse propter assectum ad norum maritum , 8c ex rpi suscipiendam prolem . IV. Si mater ad se undas nuptias transeat, meretur, ut educatrone liberorum pr ras matrimonii privetur . U. Si mulier haeres ab intestato extitit alleuius liberorum ex more matrim nici , non aequirit plenum dominium , sed isum usumfructum bonorum , quatenus ea ex paterna su stantia proveniunt , quare ea alienare omnino prohia hetur . sed aliis eiusdem matrimonii liberas reserva
tur, si superstites sint: Attamen ex testamento filla , imo etiam ab intestato, si alius filius , aut filia non supersit, pleno jure suecedere potest . 1. Probabile est , quod constitutiones illae locum
non hibeant in inrita ad secundas nuptias transeunte, eo quod, si Imperator etiam patrem in lira illa conia si tutione comprehendere voluisset, id expressisseti Sed neque in uxore secundo nubenti locum habere videntur ante Iudieis sententiam. Ratio est. Quia i etsi, quatenus ad liberorum provisionem spectant , favor hiles snt tamen eomparatione ipsius tranteuntis acineundas nuptias exosae sunt , Ad quodammodo poenales, seu ad smilitudinem poenalium , iuxta illud : Et Me commmis viri. mulieris muti hi posta . Adnruictam autem nemo obligatur ante Iudicis lenientiam . Deinde leges illae , quamvis favorem liber nim eontineant , semper tamen nituntur odio secumdatum nuptiarum , quasi illae minus honestae snt , de iudictae eum aliqua iniuria erga priorem maritum, im pietate erga liberoε : Quamobrem etiam poenae , acnualcta appellantur.
N B. Hine resolves e Si vir susceptis ex priore m erimonio liberis, defuncta uxore divite, aliam pauperem duxit . licet Inte eivili prohibeatur , illi plus ,
quam vini liberorum suorum relinquere a attamen coram Deo nihil preeitutum , s supra id . quod lege
concessum est . moderatum quidquam mulieri clanc lum donet , quo post mortem suam se honeste alat .
Cum enim id extraneo cuivis ἡonare , aut legare γι-st absque peccato, cur non etiam uxor iodi acnt de se, ae liberis suis bene metitae λ Et licti filii . hineio legis ei. ilis dictam donationem excedentem re scindere possint a priusquam tamen rescindatur, Puyes
eam eontistere , ut naturalem effectum pariat trans ιereffli dominii rei donata in uxorem secundum donatoris defuncti voluntatem .
g Ivoletium cnon aeeeptum pro separatione eonia
D iugum di soluto eorum matrim mox adum
tem 1 ultiplietur, dummodo absit periculum incon.
tinentiae 1 sieut colligitur ex vinolo I. Cor. 7. Et SS. Patres exempla memorant condugum fidelium mutuo consensu eontinentiam voventium : Quamvis pro erpericulum incontinentiae Consultum non sit eoniugibus continentiam vovere , nisi praemissa matura deliber
rione, Ee longa experientia , quod facile continentes .mbo esse possint, a Conjux Religionem ingredi potest eum e lensu alterius e iugis simul ingredientis , vel in saeculo edito eontinentiae voto permanentis I modo tune eius aetatis sit . ut extra probabile periculum incontarentiae versetur . Idemque dicendum est , . si maritus Saerum ordinem suscepturus sit. Colligitur ita ex Natth. I9. Omnis, qui reli aeris domum , vel fratres,
aut sorores, dat panem, uat matrem, os uxorem, erc. centuplum accipiet.
a Λd Episcopum pertinet dispicere, utrum uxor in hoc casu extra incontinentiae periculum existat. in
re conuenit, ab eo ad maiorem sereritatem neentiam petere 3 quamvis etiam sne petita licentia Piosessio malitura st. Si coniux absque eoniugis eonsensu Religionem
profiteatur , Professo nulla est r Quare revocari , imci sponte egredi potest i post mortem tamen coniugis ad alias nuptias transite prohibetur . Ratio a Quia prae sumptio est, quod vovens se Woluetit obligare eo m do, quo potuit, secundum illud si non valet. quod ago , vola, ut valeat, solvesere potes. At vero maritus invita uxore ad duo se obligare potest, rempe ad non petendum debitum, & ad continentiam servandam post mortem uxoris: Q te , eum haee duo in Retiagiosa professione tanquam pars in toto comprehenda
tur , ideo praesumptio Iuris est, quod saltem haee duci
ptomittere voluerit maritus, s Professio ejus non vale ret. Quae tamen praesumptio in conscientiae soro veritati cedere debet, si animus vovendi eontinentiam non erat, nisi dependenter a Prosessionis valote .s si coniugatus eum consensu alterius coniugis, nec Religionem ingredientis . nee in is to votum conti nentiae edentis, profiteatur , offrici Crdinarii revocari potest ad uiori debitum reddendum i ea autem ma tua ad Monasterium redire cogitur, quia Prosesso valida fuerat.
6 Si eoniux lieentiam ingredie i Religionem coniugi libere concessit, censetur se obligasse ad perpe tuam continentiam, imo & ad Religionis ingrestum .s iuvenis, aut de incontinentia sospectussi. Necesse tamen est , quod fuerit conscius Juris, ita disponentis , quod de uxore in dubio non praesumitur , quip pe ignara Iuris.' Si unus coniugum adulterium commilit, alter eo
ipso aequirit ius instituendi divortium quoad torum ,
di habitationem, remanente tamen subitantiali vi neu
los trustra enim stii qui, fidem postulat servati ab eo, cui sdem a se prastitam servare recusat. causa est, cur Christus Matth. s Ee Io. hane solam divortii causam permittit: Dico autem vobis . ι Μιa aquil urque dimiseris uxorem suam, nisi ob fornicatimem, mactatiar . Ratio est : Qitia solum adulterium eon umgis re snat eontractui matrimoniali per se, alterut que conrugem in perpetuum liberat a fide eonjugata . Alia vero crimina, ob quae t ut infra dieam 3 conru repelli potest , per accidens se habent ad
substantialem obligationem ι quare tis cessantibus Iecivi
B Intelligitur autem hie divortium non quoad ωἰ--ltim , sed solum quoad habitationem, Ee totum sui eos suitur ex verbis Christi Mare. io. Luc. I6. I. r. r. Nomine sernieationis, ae moechiae intelligitue omnis eonsummatus concubitus eum altero supposto id uisi, etiam est sodomia, ae bestialitas. Quia iustum
diVortium oritur ex eo, quod coniux earnem suam in alteram divisi eontra naturam matrimonialis Τalo autem fixiso hi per Drnicationem. clomian . N hestialitatem completam , non item per incompte tam sne seminis effusione , multo minus per tactu impudieos, aut per peceatum mollitiei. a Maritus, Ed uxor iure divottii propter adulterium instituendi squales sunt. Ratior Quia ius di*ottii oritur ex violatione sdei eonjugalis , ad quam coniuges aequali iure obligantur. s Separatio coniugum ad torum propria auth ritate fieri potest i Quia ius naturale , ae divinum ob eausam adulterii divortium fieri permittit . Sep ratio tamen quoad habitationem propter adulterium Beelesiae sententiam requitit . eum talis separatio in publicam notitiam venire soleat . Exeipe e Si etiam erimen adulterii publiee notum se , vel maritus alio praetextu se separare possit , V.C. peregrinationis lon inquae, sed line redeundi proposito, ita, ut scanda
to si eoniux in causa non notoria a e nause sine iudieio Ecclesae repulsui si, ante omnia eum Iudex, cujus offetum imploratur , in pristinum statum restituere debet . Ee postea eausam divortii eognoscere . compulso altero aci probationes proserendas . secus est, si causa divortii. puta, adulterium, notoria si, seu per evidentiam iam, seu per eonfessionem Rel. Nam hoc easu repulsa uxor non restituitur . Ratio: Quia petenti restitutionem obstat exciptio de notorio des
ctu Iuris, seu proprietatis. ii si eoniux repulsus fuerit praetextu impedimereti dirimentis, v. C. Ob eonsanguinitatem, Petita testitutione , s probationes in continenti asserantur , testituendus est quoad omnia alia , excepto loro .
140쪽
6dque propter philentum tornieationis , si sorte impe
N B. Mari iux sesens eo uis suae adulterium . sieet suis eienter probare nequeat, per se loquendo debitum reddere non tenetur . etiamsi illi a Iudue sub Ex communicatione mandetur . Nam praeeeptum Leelesae in salsa praesumptione fundatum non obligat in conscientia; quis praesumptio cedit veritati. Tamen , ne iudieium Ecclesiae eontemnere videatur . condemnatus cibedire debet, quatenus scandali vitandi necessitas u stulat. I a Coniux in noeens post eoniugis perspectum adulterium Religionem proditeri, vel Saerum Ordinem a eipere non prohibetur. Nocens tamen hoc non potest facere, si innocens statum non mutavit : Quandoquiadem sententia divortii nihil incommodi innocenti a Diatri debet, quo ininus coniugem adulterum revocare,
apsque reconciliari possit, si ita ipsi lubitumst. Se-eus est , s innoeens ingressus sit Religionem . Quods tamen eoniux adulter semel aut iterum monuerit alis ternm coniugem, ut post suam emendationem recipia tur . non exauditus . Religionem ingredi , vel Sacros ordines Mei te potest .i a Gerti ea sua sunt , in quibus eoniugi divortium non permittitur propter conjugis adulterium . I. Si coniux vim passa sit 3 quia formaliter non est adulterium . secus est , s gravi metu compulsa e n sensit a Nam mortem potius oppetere debet ex fidei coniugalis natuta , quam in stuptum consentite . II. Si per ignorantiam ad non suam accessit i aut si uxor maritum probabiliter defunctum putavit , S ad alias nuptias trans it , aut in Me ea su eum aliquo fornicetur :Quia varat eulpa adulterii formalis , quod solum eau. se iusta divortii est . III. Si alter coniux etiam eriminis partieeps fuit , vel etiam ipse sornicatus : Quia in hoe easu paria delicta pati veluti compensatione
Monet tamen Molina , maritum adulterum nihilo . minus posse et iminaliter accusare uxorem de adulteri ci d vindictam publicam ; quia in ordine ad accusationem criminalem delicta patia non compensantur, praesertim eum leges permittant marito uxorem de adulterio eri. minaliter aeeusare , sed non vice versa uxori mali tum suum. l. I. C. ad L. Iuliam, de adulteriis. 34 Si post unius . vel utriusque affulterium eoni ges rem iliati sint , eensetur ius matrimonii restitutum, perinde ac si eo imen nullum antetessisset 1 Qua- 14 . si alteruter eon ux Ponea tornicatur , ale.. aentiliarit aus divortii. N B. t. si post sententiam divortii , Iulleis auth
titate factam , etiam alter eoniux adulterium committat , non obligatur ad recipiendum coniugem . nisi
Iudex ex ossicio eompellat , ad occurrendum proh fili perieulo incontinentiae . Illud lamεn sitendum est , quod eonao aeeus Iu civiliter de adulterio ad divo lium initituendum possit etiam post litem toniel aiam opponeret excipitonem de lapsu alterius eonjugis r Imo eo ux , qui similiter fornicatus est , non potest honaeon seientia divortium instituere, esto, crimen hius o eultum, &.alterius notorium sita modo etiam alter se emendate paratus existat. R. a. Innocens praesumitur eondonare nocenti imiuriam , s familiariter eum tractet , eum illo commi- steatur , dee. Si tamen re ipsa abfuit voluntas eondo nandi , nihilominus in conseientiae soto divortium in nituere poterit , licet in externo foro non audiatur propter auris amissi praesumptionem .is Coniux a coniuge adultero separare se m est , sed non debet , ex necessitate praeeepti per se, & o dinarie loquendo i quia i ut S. Augustinus ait , per
mise Domnus , non iussit ), nis id neeessarium si ad
procurandam emendationem eoniugis , vel ad standa tum vitandum , ne maritus erimini uxoris saepe relabentit indulgete videatur .
16 Coniux innocens post institutum divortium eonia iugem emendatum revocare suo iure potest . Ratior Quia per Iudicis sententiam innocens suo iure privari non debeti cum alioquin exceptio rei iudieatae prosceret Reci , contra quem lata fuit ι quod iniquissimum esse ait Iulianus l. evidenter , ε de ereept. rei iudicatae . sed tareen innoeens non obligatur revocare emendatum a quandoquidem frangendo semel matri monii fidem privatus est iure exigendi debitum eo iugii r Ex charitatis tamen lege, si coniux in periemio ineontinentiae versetur . recipiendus est .ir Aliae eausae divortii instituendi sunt per Meliadens , utpote non provenientis ex violata fide mali
monia, ut mo te talibus em sis regintibus eonio recipx debeat. Prima harum causarum est lapsus inhaerelim , convenienter Apostolo ad Tit.,H-λ--minem post O se Mam-cra M.
oemnatum tune recipere non tenetur: Quia seelesa in poenam haeresa privare potest aliis lumibus . seu d miniis i Ergo etiam jure illo, quod habet in eo pus confugis . Secunda est grave periculum antia piae lacet ob p ulum insectionis eorporalis. V. C. Iema. recedere, cur non ob periis culum animae, V. C. si maritus si magus, s sol iei in nycentem tune enim valet illud Chral Matth. s. M oeultis raus se desidiat te M. I ertia est grave perieulum corporis. Hue pertinent Insidia, quas coniux alterius vitae machinatur . vel alia magna eon)ugis saeuitia, seu ex ira, seu ex ebrie tate, &e. proveniens, ut fine probabili periculo gravis damni ipsi eohabitare non possit. Oportet autemelle grave malum in futurum impendens, & probabiliter ines itabile alteri eoniugi, ut divertere ipsi liceat. xmmo dico, Grave malum, cujus videlicet meistus , ae trepidatio iusta sit. & merito hominem pru-
centem, considerata personaequalitate, moveat. Eius modi malum non tantum est mortis, aut mutilatio nis membrorum , sed etiam atrocium verberum . Printerea graves, di frequentes discordiae quihua edit ab latio con augi innoeenti molesta redditur, sust ient mcausam praebent divortio; cum grave malum reput tur perpetuci offensum habere eum, quocum sempee vivere eotaris, de ex quo res tuae pendent. Dixi s eundor Ira futuram impendens. Non enim sussieit ad divortium , semel aut iterum uxorem V. C. a mari to praeter eonsuetudinem ira ingenti eommoto acriter
nimis verberatam esse; ris probabilis timor sit, ejusmodi malum si pius imposteeum sustinendum esse. Di dii tertio: Prosistititer inerit liti . Quia, s cautio susis scietis dari possit de malo imposterum non inserendo , non erit locus divortii. su seiens autem cautici een.
tur, Per quam boni viri athitrio satis consultum 2 4 alterius I qualis cautio plerumque entideiussoma , aut pignoratilia, interdum vero optimaeli juratoria , si vir probus iura mea: ἱ Religi emquam maxime revereti existimetur . . Caeterum omnia d leutieyda relinquuntur arbitrio judicis.,ἔhilium . . - 'μ amentiam ineidat, di alteti priraculum vitae non tametitue . 1ie et molestum si ei laee toleranda est a Uuidquam breuitis easibus muli
dotem, at s. ii maritus, Escit to matrimato A e
. .. causa. divOI propter gra e perieuIum eo poris, aut animae notoria sit , propria author ita e se
paratio fieri potest per se loquenda r Interim imi , est . Imo ratione scandali vitandi plerumque nereminum , ut Iudicis Teclesiastici offetum implo etur . nata perieulum in mora sit. is pacto divortio inter eoniuges liberi ordinarie remnere clehent penes innocentem , expenss patris . s ise ausam divortici dedit e Sin contra , apud patrem .
i i , - Irit locupletis , saltem post Iudies, se
Limita hoe primo r si innotans infidelis se , tune in favorem fidei tradenda est arteri coniugi fideu pro
Ies . Seeundo a Liret vir di inrtio causam praebuerit . si tamen mulier ad seeundas nuptias transeat , pro seclueanda ipsi non relinquitur. Tertior si mater, quae eausam divortio dedit , loeuples si , pater autem minus idoneus, proles relinquitur apud matrem
Similiter haud dubie dicendum, si pater, qui eausam divortio dedit, locuples si , mater autem pauper , quod proles patri relinquenda st . . Misis in priri
liquu Coqvim sua tioitia esulam dederit di sortii, adve tat C fessarius esse incapaeem absoluticinia euoadusque ita e m
exertitio sui auris impediatur . II. Non iuste liter aeeidere potest Maritum propria authoeit e me uae . qui di esset . putet tuto posse ad iti, Cum malum quod secat re e re teneatur . Item sibo eoniaticisci fuerit eausa divortii saltem quoad 4 et omni diluentia illum a se remouere , ne alter ista serim divortium, saltem quoad thorum is urore. quia ipsem adulteram iudicaveriti di fi non repellit is habitatione . id niscat ne utopriam publicet infamiam , non tamen des nil eam me vis oeulis aspirere , ae cum ea s .e se gerere . primo uitur innarius moneat inciparem esse ah tutionis . si erudeliter cum ea Mat , quamvis propriis oculis ipsam adulterantεm vi disset a gravia eum purulici non pertinet ad Maritum. Meundo, monea