장음표시 사용
21쪽
pariter de Trinitatis mysterio insaniam
suam intelligendam esse, volebat; ut apud praefatum Hennum . Meminit praeterea ejusdem Claudiani, quem modo Mamerintum, modo Mamertinum, vocat, Peravius
tom. 2. theolog. dogm. lib. I. c. 2. num. 6.recitans ejus verba lib. 2. de statu animae, quae omnia sunt in Platonis commendationem , quem, Ob Trinitatis notitiam ,
quam eundem putavit naturali vi assequutum fulta , summis laudibus extollit. Revera tamen Petavius asserit, Claudianum , s attente Platonis,& Platonicorum libros Ieriiset, non scripsisse ea , quae nunquam Plato, nec Platonici, somniarunt.
Secundo nobis se objicit Hierax, AEgyptius, infelix Manichaeorum sectator, qui inter alia sua deliria , hoc pariter venditare non erubuit; se scilicet posse Trinitatis
mysterium adaequa te omnibus explicare ,& adeo naturalibus similitudinibus exponere , ut quilibet ei facillime assentiatur. Lucernae exemplum adducebat, habentia lamen per ipsum sola duo lumina, Patrem
scilicet, & Filium; & illud usurpabat,
Lumen de Lumine , ad errorem suum pro handum . In quo quidem a S. Hilario rea Prehensum lib. 6. de Trinitate, testatur
quci S. Bernardus epist. 1 Io. refert, publice dixisse, se Trinitatis mysterium,& profundissima quaeque alia Fidei nostrae areana , polia solo ingenii sui acumine pene
trare. Habemus a laudato Henno, cit. loc. Praeterea Du Hamel haec Bernardi verba recitat Et dum paratus est de omnibus redis dere rationem, etiam qua sunt supra rati
nem praesumit, ct contra fidem . 22uid enim
magis contra rationem , quam ratione ratio
nem conari transcendere 2 Et quid magis contra fidem , quam eredere nolle quidquid non possit ratione attingere .
Post tres hoste recensitos Haereticorum e rores, tres alias scholasticorum sententias circa rem, de qua loquimur, in medium adducimus. Prima est quorundam The logorum, qui docent, Trinitatis mysterium ita humanae mentis captum superare, ut nulla naturalis luminis perspicuitate possit detegi; & non solum illud esse supra ,
sed etiam contra, humanae rationis vim; ita ut si quis sola ratione ducatur , myst rium illud omnino impossibile esse iudicet . Resert hanc Theologorum sententiam , suppresso tamen nomine , Framen de Trinit. tra t. i. disp. I. It. I. q. 24Seeunda sententia est Raymundi Lullii , qui
ex opposito docuit, mysterium Trinitatis non solum non repugnare naturali rati ni , sed ita illi esse consor me , ut per eam possit evidenter etiam demonstrari . It Lullius in libro, cui titulus Apostophen, dc ia libris pariter sententiarum . In quibus , teste citato Franen , intendit, tria sh c, quae Trinitatis mysterium constituunt, posse naturali lumine demonstrari. Nimirum, primo, plures effe in Deo personas; secundo , nec plures esse, nec pau ciores, quam tres; tertio, personas hascei
Patrem, Filium,& Spiritum Sanctum esse. Citatur etiam Eymericus in dictorio Inquisitorum P. 2. qu. p., de Lullio scri
Tertia sententia est communior inter The Iogos , qui docent, Trinitatis mysterium
non esse contra , quan vis si supra natu ratem rationem; adeoque etsi positive non possit, nec cognosci , nec probari natur liter , potest tamen negative probari; solvendo scilicet argumenta, quae in contra rium adducuntur, de repugnantias , qu
ab Adversariis excogitamur . Et hoc qui, dem non seclusa divitia revelatione , seaea supposita , de habita, aut immediate a Deo, aut mediate ab Ecclesia per fidem. Dicimus ergo I. dogma fidei esse, Trinitatis
mysterium nec ita esse juxta naturalem rationem, ut naturali evidentia probara possit; nec adeo esse contra naturalem rationem, ut naturaliter probari possit, illud esse impossibile, aut repugnans. Secun
da conclusionis pars probabitur , quand Trinitatis existentiam contra divini mysteriishostes probabimus, ex parte; de ex Parte probabitur etiam in secunda huj see Dissertationis conclusione, in qua ejus
non repugnantiam ostendemus; fit negat ve probando, omnia argumenta solvere conabimur,quae congeri contra eius possuhilitatem ullatenus potant. Primam Pr bamus modo contra Haereticos illos, quos nuper adnumeravimuη6c pariter contra
Raymundum Lullium , de quo dixit Fraia
sen, verisimi I ius sibi e se, eum censuisseis , evidenter demonstrari posse divinarum Personarum Trinitatem independenter ab
aliqua supernaturali illustratione; quod insequentibus etiam ostendit. I. Probatur ex Scripturis. Matth. II. 27. nemo novit Filium, nasi Paterii neque Patrem
revelare . Et expressius Lucae xo. 22. Et
nemo scit, quis si ι Filius, nise Pater; σ Pissi Pater, vis Filius, o cui Oaluerit νι-a
22쪽
νevela νe . Haee eadem testimonia a Concullo Nicae iii l. proferuntur, ut probet, imo pomi bile esse naturaliter penetrate divi
eoelis ea. Nomine autem earnis , & sanguinis , ait S. Cyrillus Alexandrinus in Orat. de Verbi inearnatione, non venire stantum cognitionem habitam ea sensibus, sed qua neumque . dummodo sit naturae viribus acquis ta. Ia ipsam pem euriosua nais
tiam, avit mandanam se iam preeipitur , sedia utroqua est Hiraai Beatus es simo a Bar Iona, inquis Dominas, quia ea re o sanuis non revelavit tibi , o e. vim Filii Dei cunitio ea teste, diυinaqvie inspirationis donum est . II. Probatur ex Conciliis. Nicaenum I. generale lib. 2. , probat, ut diximus , divinae tenerationis naturalem ineri noscibilitatem ex verbis Matthaei , ct Lucae , nuper relatis. Synodus Antiochena I. celebrata tempore Dionysi papae , ut ait Frassen, in professione Fidei haee habetr Nolioae
Deἰ uteun ae medioerem si habemus revelaniste Filio ejas, se ut alti Nema notiti Patremus Rhas , ct cui Filias revelawrit, conten. ii esse debemus. II l. Probatur ex Patribus. Epiphanius haeres.
6. Omnia prater 1lant , o exradunt. σamnem eausam Dilo oleam relinquana da-ajitiali siti ar ditana Seνiptura sententia, nempe , uema novit Filium, niβ Pater; neque P ινem, .s Filias, ct eui is revelaris . Reia velat autem per spiritum Sanctam uoa hia,
eri ησυ v, ut quanam fiat ea , qua rationis
qui prorsus terrenus sis, ipsam quoque unorantiam tuam ignarani. Ambrosus lib. t. de
Fide ad Gratianum e. io Imposibile est .senerationis Versi divini seire secretum, mens defieiι, vox silet. Hieronymus in prosem. lib. I 8. in Isaiam , Tνinit aras νecta eoafeso est unoratio scieη ia. Hilarius lib. i. d- Trinit. Respuit eaptiosas, ct inutiles Phialosophia qaactiones fides constans; neque humanaram ineptiaram fallaciis faceam beas , θοIiam se prabet veritas falsitati . Augusti. nus lib. I s. de Trinit. c. 6. Deum esse Tri
vitatem , credimas politis, quam videmus .
Idem epist. 33. Malia sunt, qua de Trini-
PAR II. ratis inesbilitate dicantων, non ut 0sa dica-εων , ahoqai non eget ineffabilis . Ied ui illi, dictis , illa diei non posse inre ligata ν . Hororni sua Papa in ep. ad Iustinianum Impe.
portici inter obsectum, & potentiam a sed ntilla est proportio inter potentiam naturalem , ct Objectum supernaturale r ergo nullo modo potest naturalis intellictiva
potentia creata cognoscere mysterium
Trinitatis, quod est omnino supernatura iste. II. Nulla potest esse demonstratio, quae Trinitatis possi probare certam , de eviis dentem cognitionem: ergo demonsi rati geprobari non potest. Probatur antecedens. Non potest esse demonstratio a priori ;quia saneta Trinitas caussam non habet , quum sit Omnino indepe udens ab omni caussa extrinseca, nequit esse demonstra Mo a posteriori;quia creaturae non dicunt ordinem ad Deum ut irinum,sed ad Deum ut unum : nec potest etiam esse aliquid aequivalens, quod constituat demonstrationem aequiparentiae , ut Luli ius asserit ;quia omnes Lullii rationes vel Trinitatem supponunt, vel eam impugnant,& solvunt iergo vel negari ve, vel supposta reuelatio.
ne probant. Quod e sui probandum , ilia solutione argumentorum L filii videbi. tur. III. Quodcunque in creatia inuenitur est Trinitati magis diisimile, quam simi ter ergo non potest esse persectum exemplum,
vel adaequatum vestigium, ut Trinitas naturaliter vel cognoscatur, vel probetur. Antecedena probat p. Magnanus ex s. Thoma in I. disi. 3 r. ar. I., de magis constater inspectione exemplorum , de vestigio. rum, quae ah Adversariis proponuntur. IV. Si Trinitas posset naturaliter demonstrati, maxime demonstraretur per inierisna prinei pia ejusdem ; sed haec non sunt minus nobis incognita naturaliter , quamst ipsa Trinitas, ergo per illa demonstrari non potest. Probatur minor. Non eli ita evidens, Deum esse thinun , ex eo quod st Deus, quam est evidens, Deum esse omnipotentem , justum, sanctum , omniscium , ex eo quod si Deus ; sed contraiarium hujuste assertionis sequeretur , sprinei pia interna Trinitatis essent nobis minus incognita , quam si ipsa Trinitas iergo &c. Minor constat confideranti eon. nexionem , quam illa cum Deci . habent, de Trinitas non habet. U. Ntin supposta revelatione non possunt e tignusti divinae Λ a prin
23쪽
processiones naturali terr ergo non potest naturaliter cognosci Trinitas. Conseque nistia sequitur, quia in processionibus divinis Trinitas consistit. Antecedens probatur . si cognosci potiant, cognoscerentur
ex iis, quae in naturalibus viderentur; sed in nituralibus nihil apparet, quod huiusmodi processionum cogi sationem nobis ingerat; & quod magis est, in naturaliabus nullam invenimus processionem sine dependentia, posterioritate, distinctione
Naturae,&c. ergo non sappo ιita revelatio isne non potiunt cognosci divinae procenso nes naturaliter. V l. in ratiocinio merenaturali facilius est discurrere , quod non
detur Trinitat , quam quod detur r ergo per discursum mere naturalem nec potest cognosci, nee probari Trinitatis mysterium . Probatur antecedens. In ratiocinio mere naturali facilius est discurrere,
quod in Deo non dentur processiones illae, quae in ereatis inseparabiles involvunt i m. persectiones , quam quod dentur sine imis
Persectionibus illis; sed processiones illae
Trinitatem in clivinis constituunt ἐν ergo
in ratiocinio mere naturali facilius est diis scurrere , quod non detur Trinitas, quam quod detur .
4rguunt l. Creaturae sunt esse ius divinae
Trinitatis et ergo ex cognitione creatura rum pol cst coenosci, & probari, divisivi Trinitas.Probatur antecedens. Creatio hOminis divinae Trinitati tribuitur I ergiae reaturae sunt effectus divinae Trinitatis . probatur antecedens. Dicitur Gen. I. 26. Faciam ut hominem ad imaginem , ct si militudinem nostram t ergo creatio hominis non unitati,aliter dictum esset Jacιam, di meam, sed Trinitati divinae tribuen
est, quum dictum sit, faetamus, de nostram. II. Homo est divinae Trinitatis imago; sed citis, de naturalis est cognitio originalis ex illius imagine; ergo facilis, & naturali
est cognitio Trinitatis ex hominis cogni iione. LII. Potest sola naturali cognitio uecognosci objectum, in quo Trinitas continetur δε ergo saltem implicite potest naturaliter cognosci Trinitas. Probatur anteis cedens . Potest naturaliter, saltem imperinfecte, cognosci divina essentia ; sed in divina esse tuta continetur Trinita t ergia
potest tala cognitione naturali cognosci objectum, in quo Trinitas continetur. Iv. Philosophi multi habuerunt Τrinit tia notitiam; sed illam non habuerunt per
fidem, nec per revelationem a ergo natu taliter . v. S. Athanasius in disput. coni.
Arium, quae in Nicaeno Concilio invenitur, & orat: a. eontra Arianos, totus est , ut ollendat, Philosophos Gentiles suifieinexcusabiles , quia Verbi divinitatem,
ex creaturis non agnoverunte ergo si poterant naturaliter ex creaturis cognoscere Verbi divinitatem, poterant etiam eodem
modo Trinitatem cognoscere. VI. Opponitur prima ratio LulliitSicut se habet bonitas finita ad bonitatem finitam, ita abcinnas infinita ad bonitatem infinitam . sed bonitas finita , utpote diffusiva sui, producit bonitatem sinitam t erso bonitas infinita , utpote pariter sui dissu siva, debet producere bonitatem infinitam ; sed non potest esse bonum infinitum , nisi sit Deus; oc non potest esse Deus, nisi hi laeadem natura,& in diversa persona: ergo bonum illud infinitum esset Deus in identitate naturae, & in pluralitate pers nae . V H. Deus est aetus purus, aeternus sol inlinit usi ergo semper agit , & agit internaliter , & inlinite ; sed non potest semper agere, de agere aeternaliter, & inlinite , nisi producat aeternum , & infiniatum. ergo aeternum, a infinitum producitiat qui huc tale est Deus;& quidem non i qnatura, sed in persona dili in tus ergo, dcc. VIII. Deus est Deus in existendoresego etiam est Deus in operando; sed nor esset Deus in operando , nisi produceret alium Deum i ergo alium Deum produciti
non divellam tu natura. ergo an personi distinetum. Antecedens est certum , aliter non esset actu puIus. IX. Divina essentia, & divina potentia idem sunt; sed divina essentia, quum distet a nihilo in in nitum, facit etiam, ut divina potentia distet a nihilo in infinitum e ergo diu Ina
putentia, ut distet a nihilo in infinitum , non debet solum producere naturaliter nisnitum ; si non potest solum naturaliter producere linitum ergo debet naturaliter producere non finitum t ergo infinitum rergo Deum. X. Nobilius est ens, quod est bonum,de facit bonum, quod est inlinitum,
de facit infinitum; quod est perlaetum, de facit persectum ἔ quam quod est tale , lenon facit tale; sed Deus est ens perstetissimum: ergo non solum debet esse bonum ,
infinitum, persectum, sed etiam debet niscere bonum , infinitum, mrfectum; atquiens bonum, infinitum, perfectum , est solus Deus: ergo inus producet Deum; non distinetum in natura quia aliter non esset Deus: ergo in persona. Respondemus ad i. quod, quum actiones sint suppositorum, aetio creativa non solum
respondere debeat viruiti divinae productivm
24쪽
ctivae ereaturae , sed etiam supposito , ira
quo talis virtus esse debeat. Et hoc est , quod potest naturaliter cognosci. Quod autem hoc suppositum sit unum , vel sint tria , nullam habet connexionem naturalem eum effectu;& per consequens nullam habete debet cognoscibilitatem natur tem ex eodem essectu. Et eo magis, quod in creatis experimur , effectus corres dere virtuti operati vae , quae est in uno
supposito, & non in pluribus. Ad illud
Genesis non dicitur,quod productio mundi appellet Trinitatem, & non unitatem,
Dei; quum Gen. I. I. dicatur;in prιncipio ea υit Deus earum , re terram . Et qua uvis in verbis hisce secundum textum heia braicum contineatur etiam Trinitas, ut videbimus, hoc tamen ab omnibus non admittitur; ut nec admittitur pariter, erisba illa faciamus Sc. appia lare Pectonas diis vinas ; quia secundum aliquos per illa videntur Angeli indicari. Ad II. distinguimus minorem; facilis, & naturalis est cognitio originalis ex illius ima
gine , quando utcunque cognoscitur Oriis ginale , conceditur ; quando cognoscitur
ratio formalis imaginis , de habitudo, quam habet ad originale, negatur. Et in hoc stat difficultas, quia quando cognoscitur homo sub ratione imaginis , ut dictum est, non potest esse, ut cognitio illa sit per ingenitum sibi rationis lumen. Unde Augustinus, explanans illud Apostoli I. Cor.
13. Videmus nune per speculum , ρο εα κη et mare ἔ lib. 11. de Trinit. c. 2 . docet: Non ait Apostolus , videmus speculum, sed
per speculum . . . Eus ergo vident suam men tem , quom do videre possunt in ea Trinita rem istam lAd IlI. dicitur , quod ex essentia impers
cte cognita in Deo,ut nos de facto cogno scimus eam, non potest cognosci Trinitas quae cum essentia divina identineatur. Cognita enim essentia Dei cognoscitur utique id , quod est Trinitas, sed non cognoscitur Trinitas. Non enim nos ex cognitione utcunque naturali essentiae divinae possumus cognoscere ea, quae omnino supernaturalia in ipsa sunt , & cognitionem omnem naturalem excedunt; immo quae nullam habent cum naturalibus similitudinem, vel proporitonem .
Ad IU. responsio dabitur in sequenti Disset.
Ad V. respondet Framen , quod Athanasius intellexit auxilium supernaturale gratiae excitantis, quo Philosophi illi illuιirati ,
ς creaturarum contemplatione aliquam saltem obscuram Trinitatis notitiam a quirere potuerunt. Quod confirmat veris bis ejusdem Athanasii orat. r. contri Aria nos scribentis r Gratia ejus in nos collata magna haud dubie sunt, cor supra hominem , ct quod transtendit sua excellentia omni. charismata Patris illa, ipsiusque Verbi e guttis , ct donatio sancti Spiritus. Ad UI. quod est primum argumen Orum
Lullii, dicitur , quod propositio illa ; non
potest esse Deus . nisi sit in eλdem natura,& in diversa persona ; primo non est eviis dens naturali lumine, ut est certa suppossici lumine , fidei supernaturali ; quod si
defieit evidentia , non est amplius demon. stratior secundo est manifesta petitio principii; hoc enim est in quaestione , hoc Trinitatis nomine sentimus, hoc sibi de . monstranduin incumbit ἔ assumere autem ut probatum , quod est probandum, , est apertissime principium petere . Alia plura subdit P. Magnanus, quae ex hac
Lullii ratione , repugnantia emanant.
Ad UU. dieitur , quod vel argumentum I
quitur de actione transeunte , qualis est actio creaturae ad extra , vel de actione immanente; non de actione Dei ad extra.& transeunte , ut Lullius ipse concedere debet; de tamen hoc tantum argumentum suum probaret Nec etiam de immanen .ei; primo , quia non eli evidens, ut puru actus producat infinitum, perfectum , ad intra , ex eo quod agat infinite, perfecte die. , & hoe quia non est evidens, ut ita se actio immanensi immo in nobis ita non est. Secundo subdit P. Magnanus , quod neque pariter est evidens , quod
actio st simul productiva, & non factiva;
quod convenit sane creato agenti, Deci autem nullo modo cononit; quam quidem responsionem P. Magnanus etiam praecedenti argumento dedit.
Ad VIII. respondet per instanstiam P. Maias natius i Sol est tam in existendo, qua in agendo , soli ergo sol producit solem. Di recte distinguit consequens dupliciter; primo r ergo etiam in operando est Deus; ita ut possit producere Deum , negatur; ita ut possit operati a se, sicut a se existit.& persectissune operari, sicut persectissime existit , conceditur . Secundo ; in operando ad extra , ita ut operetur ad latitudinem suae omnipotentiae , de producat omne possibile , conceditur; ita ut prod
eat alium Deum, qui non ςst possibilis;
Ad IX. dicimus eum eodem ἔ q.iod vel ii telligit Lullius Potentiam essentialem ira,
25쪽
Deo , vel potentiam notiona c. . Non potest intelligere effemialem, quia haec non est productiva ad intra ; tum etiam
quia haee satis infinite distat a nihilo,
quando operatur ad extra , dc creat; persona divina non potest educi de nihilo rergo non potest, hoc modo nec ad extra, nee ad intra produci. Si vero loquitur de
potentia notionali, haec pariter distat R.
nihilo ratione suae actualitatis , de infinite distat ἔ non vero per hoc sequitur, quod etiam distare debeat in infinitum rationa suae activitatis, ut sit productiva de se, dc
ex se naturaliter. Et si esset, nee hoe esse equoque evidens, ut demonstrationem fa
Ad X. vel loquitur Lullius de operatione ad extra, te falsum est e us principium , quia
non fuisset Deus minus nobilis , minus perlaetus , quam est , si mundum non se-e illati. Si loquitur de operatione ad intra, quum haec sit operatio necessaria non libera , non potest supponi, quod in Deo non sit; adeoque quod sine illa possit concipi Deus. Cum autem dicat Lullius, quod alias sequeretur , potentiam , de privati nem esse meliores , quam sit actus; hoc
ipso pariter supponit capacitatem boni illius infiniti, perfecti occi, seu potentiam ut producatur; petr quod distinguetur a chimaera, quae non est prolue ibilis. At hoc, quod supponit, non est evidens, quia probatione indiget. Et eo magis, quia non est evidens, dari posse productionem , quae non sit effectior ergo quia divina persona non potest produci esse eti-ve , non est evidens, quod produci pota, fit sit producibilis. Unde nee esset evidens, esset nobiliorem illum , qui producit perinsonam ad intra , illo , qui non produ
Dicimus II. Sicut supposita revelatione Fidei possumus aliqua invenire , quae Trinitatis existentiam suadeant, & confirmem; ita possumus omnia solvere , per quae intendatur eIus impossibilitas , vel repu gnantia , probari. Est contra Theologo illos primae sententiae propugnatores; &est secundum illos, qui tertiam amplς tun
Eianzenus , de Cyrillus Alexandrinus , Trinitatis vestigium agnoverunt in soli, cujus exemplo illius existentiam illustrarunt, te confirmarunt: ergo vere supposita Fide possumus suadere , de explicari ex rebus naturalibus Trinitatis mystiis rium , in risdem illius vestigium, de ima. ginem, ostendentes. Probatur antecedens. Athanasius q. 4. ailr emadmodam enim sol constat tribus subsistentiis , ita σ M sDeus tribus personis . Typus enim Patris est
orbis solaris i Typus Filii est radius r opus Spiritus Salicti es lamen solis . Proinde si .
ιι euntur tres soles , sed unus sol; similiteν min Deo Pater , Filius , ct Spiritus Sanctus , unus Deus, ct non tres. Eadem habet moxian Zenus Orat. F., & Cyrillus Alexandrinus inquit i sol est Pater , radius Filius, spieudor evitas est Spiritus Sanctus .
Trinitatis vestigium in aliis creatis rebus; nimirum in igne, in aere, in aqua, in terra , in creaturis omnibus , de praecipue in hominet ergo nostra Conclusio Patrum experimento elucidatur . Probatur anteis cedens. S. Athanasius cit. loe. haec scribit de igne i Tres sunt subsistentia unius unis; scitiret subuctum ignis, s urens, m lucem; oe tamen una in natura irais . Sic Pater est ignis . Filius est urens . spiritus Sanctus essuis illωmiuam . S. Isidorus lib. 1. de differentiis spiritualibus c. a. Sicut ignis , camdor . oe calae , tria quidem vocabula, sed resana i ita in relatione Personarum Trinitas est , in substantia vero natura umu neus... Aurullinus lib. I. de Trinit. c. ult. Oporistet , ut Creatorem , per ra . qua facta sunt , intellectam conspicientes, Tν initatem intelis
legamus , cujus in ereatura quo Ma dianum
est, apparet vestigium. Idem lib. pariter6. de Trin. c. Io. Hae igitur omnia, qua M.
te divitia facta sunt, σ unitatem quanta in se ostendunt , Er speciem , s ordinem . Idem lib. I s. de Trin. c.2n. αuisquis botria , scilicet memoriam , intelligentiam , cr
voluntatem , in sua mente, naturaliter divi
nitus instituta, vi citer perspicit, ct quamvragnum sit ιn ea , unde potest etiam sempi.
terna , immutabitisque natura recoli, eo pi. ci , amplecti. Reminiscitur per memoriam , intuetur per intelligentiam , ample titur peν dilectionemr prosecIo reperit illius summa Triaitatis imaginem . As quam summam Trinitatem, remini siendam , videndam , diis
ligendam, ut eam recordetur , eam contemple
III. probatur. Quia multa ex exemplis dictis attulerunt Patres in libris suis, coninvenit ut dicamus, illos nivasse operam, ut ea ad invenirem, & pollea curalse , ea
dem ad pol eros demandare , quia mul tum profutura, de fidelibus, te infidelibus , iudicari ut . Quae quum ita sint , ara
26쪽
umentum nobis faciunt, non improba
illa quidem , ct quanti nobis sint ad umenti exempla ista ad credendum , prae cipue in mysteriis, quae non possumus naturalis rationis virtute assequi ; de quantam pariter nobis conferant lucem ad disputandum contra illos, qui divina mysteria denegant ut plurimum . quia no comprehendunt. Praecipue nob4s arridet Augustinus,qui prae caeteris a I iis exemplis hisce utitur, ut in eis ostendat , etsi i m. Persecta, non obscura tamen, divinae Tribnitatis vestigia . Hinc lib. s. de Trin. c. 4.ailr Igitur ι a mens. s amar , re notitιarius, tria quadam sunt, oe haec tνia uno sunt, o cum perfecta sunt, aquatia sunt.
Insuper cit. lib. c. 7. Nemo eulm volens,
aliquιd facit, quod non in corde suo prius dixerit, quod verbum amore conei'tur, βυe creatura , sive creatoris idest , auι natura mutabitis , a I incommutabilis veritatis . Adhuc eod. lib. c. I L. Sieut Dei Verbum Ristium esse , mulus. Christianus dubitat, ita charitatem esse Spiritum Saninem . Alia subdit inserius, quae clariorem rem redis
dunt, & quae nos non recitamus, ne nimii simus. Modo ad probandum negati v accedimus, solutione scilicet argumento
Arguunt igitur I. Opponitur mysterio Sanis elissimae Trinitatis principium illud syl.
logisti eum t Quae sunt idem inter se, sunt idem uni tertio; de quae sunt idem uni te clo . sunt idem inter se . Nam Personae diis vinae sunt idem cum natura divina, de tamen non sunt inter se idem, sed realiis
ter distinctae; item sunt inter se realiter distinctae, de cum natura divina sunt idem realiter. H. opponitur aliud principium syllovisti cum , quod est; Dici de cimni; 1cilicet, quicquid de aliquo superiori assi matur, debet pariter de omnibus sub ipso contentis assirmari, sed de essentia assitis matur , quod sit idem realiter cum Pate nitate , cum Filiatione , cum Spiratione passiva; ergo debet pariter assirmari de Paternitate, quod sit idem cum Filiatio ne , oc Spiritatione passiva realiter ; de idem de Filiatione cum Patera: tate , de Spiratione passiva; & idem de lipiratione passiva, cum Paternitate, de Filiatione . III. opponitur principium alterum syllogisticum , quod est; Dici de nullo; nimiarum, quicquid negatur de aliquo superio. ri, pariter negari debet de omnibus , quae sub ipso continentur ; sed de essentia negatur , quod producati ergo debet pariter nesui det Paternitate, Piliatione, &
Spiratione passiva. IV. opponitur principium illud metaphysicum; impossibile est aliquid simul esse, di non esse ; nempera , assirmatio, de negatio non potest simul,& semel verificata de una, de eadem re sed edentia divina communicatur, Sc per sonalitas, quae est idem cum e sentia , non communicatur; Pater generat realiter,& essentia, quae est idem realiter cum Paternitate , non generat; ulterius, eadem res est singularis , Ac communis, nam essentia est singulariter haec, & tamen est communis tribus Personis: ergo est simul
communis, de non communis. V. Trinitas est incompossibilis cum unitate Dei;
quum enim ratione unitatis Deus sit primum ens, non solum debet esse solus ratione personae,quam ratione eisentiae. Ul. Deus est a se r ergo non potest esse Trinus . Probatur consequentia ἔ quia, quum Filius, oe Spiritus Sanctus , non sint alse , sed ab alio , non possunt etia Deus . VII. Deus est infitinust ergo non potest et Trinus. Probatur consequentia . Ella Deum Trinum importat plures Personas sed non possunt omnes Personae esse inti.
nitae , ut est Deus: ergo si Deus est inlini. tus , non potest esse Trinus . VIII. Deus est perfectussi nus in omni genere , de habet omnem imaginabilem perfectionem in se ipsor ergo non potest esse Trinus . Probatur consequentia. Persectiones,qum sunt in una Persona vel sunt in alia , uel non sunt; si sunt i ergo non est realis diastinctio inter unam , 5c alteram : Si non sunt: ergo unaquaeque ex illis non habet omnem imaginabilem persectionem: ergo non est Deus. IX. Quicquid est in Patre vel est in effemia, vel non; si non est 1 ergo datur in Deo quaternitas, quia esset aliquid in Patre , quod non esset essentiat
Si est ; sic contra i In Patre est distinctio a Filior ergo pariter est in essentia; hoc dici non pote it i ergo &c. X. Ex vi syllo. gismi expositorii, valet hic discursus: Paulus est sanctus; sed hic homo est Paulus fergo hie homo est sanctu si Non valet autem in divinis hic syllogismus i Hae enatura divina est Pater; sed Filius es, haec natura divinar ergo Filius est Pa
Rei pondemus ad I. cum P. Magnano, priniaci pium illud syllogisticum verum esse i gice , in praedicando scilicet, in supponendo , in senificando; ita ut sensus eiussit; quae in significando , praedicando , de supponendo , seu logice , 5c secundo inis
lentionaliter, sunt idem cum uno tertio; ita ut
27쪽
itaui possint pro illo supp onere , it praedicari eodem omni modo, qu illud tertium supponit, & praedicatur; illa etiam sunt inter se idem logice in praedicando, supponendo Sc. Et hoc puto vera est propositio; sed altera , quae ad eam sequi. tur, est falsa ; scilicet, Personae divinae sunt idem cum essentia modo dicto ;quia Personae divinae sigillatim non sunt logice idem cum essentia divina . Pater enim non supponit pro omni eo, pro quo supponit essentia; nee praedicari potest de
omni eo , de quo praedicatur essentiaia . Ita de aliis Personis . Quum ergo Per an de hoc pacto non sint idem cum essentia, non mirum , si neque sim idem inter se .
Subdit P. Magnanus, quod si accipiatur principium illud metaphysice , seu physi
se , neque urget ; quia illud admittimus ex experientia , quam habemus in creaturis; at non admittimus, quia nobis no tum sit ex terminis; ita ut ita sit ex termi. nis evidens, ut nullam pati possit exceptionem. Dctet ergo Adversarius prius probare, principium illud esse universaliter verum,ut intentum suum probet. Illud autem
nunquam probabit, quia semper probabitidem per se ipsum. Ex Scoto addit Fragentertiam responsionem, admittendo scilicet principium, quando extrema , quae conmveniunt in tertio , habent ex suis princi . piis, de ex sua ratione formali, quod etiam inter se ita conveniant. Quando hoc ita non habent ι nec pariter inter se idem imcari exigunt. Ad II. dicitur , quod essentia divina non est genus ad Personalitates divinas , sicut est animal ad suas species; ita ut debeat verificari de quacumque specie quod diciturdo genere; ut verificetur principium illud Iogicum ; dici de omni . Species enim
non habet eandem numero naturam , aggenus, ac aliae species; sicut habent Pater , & Filius, & Spiritus Sanctus . Non est vero inconveniens, ut principium illud veri licetur in iis , in quibus habetur ratio generis, de speciei,non vero in illis, in quibus non habetur . Ultemus ratio generis est tantum abstracta, S est nomen
tantum secundae intentionis; unde non
bene applicatur ad essentiam divinam,quae est quid concretum , & a parte rei existens. Denique haud bene argumentatu ex terminis logicis , abstractis, ac secundae intentionis, ad res physicas, concretas , S primae intentionis ; de quod ma; usest a rebus limitatis , finitis , & imperis. et is, ad illimitatas, innuata , ac peris lis
Ad III. Eadem est responsio , ae ad II.
Ad IV. Ad probandam contradictionem non susscit probare, quodam imatio, ocnegatio sit de eadem re secundum suauias realeat entitatem ; sed requiritur etiam, ut probetur , quod sit secundum eandem , aut formalitatem , aut virtualitatem . Ca-jus discurrit, ut eth rationalis; & non diu scurrit, ut est sensitivus: ergo dicetur, quod discurrit, & non discurrit 4 Nequainquam; discurrere enim,& non discurrerex, non dicuntur de eodem homine Cajo secundum eandem formalitatem, vel virtu litatem . Ita pariter in Divinis, ut suo I
Ad V. dicimus per rationem primi emis ne ingari multitudinem Deorum , quae qui
dem per Trinitatem non asseritur; qui M. tres personae sunt semper unus Deus.
Quaelibet pariter Persona in sua propria
ratione est una ; quia est unus Pater, unus Filius, unus Spiritus Sanctus. Per multiplicitatem vero Personarum non destruitur naturae unitas; ut suo loco ostende.
Ad VI. Astitas excludit dependentiam, non vero productionem .Filius a Patre est productus , at non dependens; Spiritus Sanctus a Patre, & Filio, eodem modo . Caeterum nec Pater est cautia Filii, nee Pater, & Filius sunt caussa Spiritus Sancti ;quod posset aliquo modo importare deis pendentiam; sed sunt solummodo prim
Ad VII. Infinitas personarum est ration essentiae divinae ἔ adeoque est una , 6c e dum in tribus Personis infinitas, sicut una,& eadem est in tribus Personis e fientia .
Ad VIII. eodem modo respondetur , dice do nimirum , quod persectio Patris, de Filii, & Spiritus Sancti, est persectio na
turae divinae; unde una , & eadem est iatribus Personis ratio persectissimi plenata, de in omni genere. An vero Personae dicam perfectionem ultra perfectionem essentiae, quaestio est inter Scholasticos, de qua infra paulisper forsi an disseremus. Ad IX. diei mus, quod quicquid est in esse nistia , est in Patre , at non quicquid est i Patre est in essentia; unde qua nuis essenatia prout in Pad resit idem cum Patre ,&prout in Filio sit idem cum Filio; non tamen sequitur . eandem prout in Patri , esse idem cum Filio;eum sit evidens, inquit P. Magnanus, aliam esse rationem essentia sumpta ut in Patre, aliam essentia sumpta ualin Filio, abam Iampla secu cum se .
28쪽
Ad X. respondet pariter P. Magnanus , di
cendo , argumentum non esse in formata;
quia natura divina, quae est medius ter minus , in modo significandi convenit cum terminis singularibus, in re vero significata convenit cum terminis commuis nibus . At in syllogismis expositoriis me.
dius terminus ita aeeipi debet singularis .
ut non extendatur ad rem significatam Mquia ali ter non distribuit; ut est in casu, in quo quan via sit verum , quod natura divina est Pater , non tamen est verum squod omne, quod est natura divina est
De PhilHophis Ethnicis, an Trinitatem quoverint, quid de ea senserint , ut unde illius
tium est quidem medium, in quo & veritas, inter Gentiislium, te Iudaeorum extrema; si quidem Iudaei, sola unit te contenti, pluralitatem omnem respuebant; Gentiles vero, s I Iam pluralitatem amplectentes , unitatem omnimcide repudiabant;Christiani autem, i Per mediam viam incedentes, unitatem inmatura amplexati sunt, & pluralitatem admiserunt in Personis . Unde Iulianus Augustus, turpissimus christianae religi nis Desertor, nobis exprobrans, teste Cy- illo lib. 2. coni.Iulianum, dicere quidem Hr iniuria intendebat sed nolens cum ve
xitate tamen pronunciabat: Eam a Gentiatium , O ludaorum νeligione diυersam , --diam inter utranque incedeνe . Quod de exin
pressius deinde dixit Gregorius Nysianus
orat. catech. E judaica persuasione natu diυina singularitas manat; ex gentιli autem errore solum discrimen hypostaseon; σ utrin-
3M congruentι remedio impia curatur opinio. Est enim velut medicina quadam iis , quieirca unum aberrant, Trιuitatis numerus r
iis vero , qui in multitudinem dispersi sunt, fusularιtatιs ratio. Utinam , S Gentiles, ct Iudaei , exemplo christianae fidei, aliis quando saperent, de intelligerent, extrema relinquendo , in quibus est vitium, &medium amplexando, quod Beatorum est accipere, ac retinere. Adbue tamen uti verum nobis venditant non pauci, inter Gentiles fuisse Philosophos, qui intra suorum Deorum turbas sanctissimae Trinitatis notitiam habu rint. Quod si hoc nos concedamus, quum Philosophi illi nullam a Deo receperim de mysterio hoc revelationem, dicere Oportebit, cognitionem illari naturae vi
LAR ILribus aequisivisse; quod e get eontra a ni bis dicta in praecedenti Dissertatione . Si
vero negemus; magnum quidem auserimus catholicae veritati subsidium, quo contra Atheos , vel Gentiles, ostendatur, caeteris etiam extra christianam religionem lumen aliquod , undecunque ven rit , divinae Trinitatis affulsisse. Rem erisgo oportet omni ex parte expendere,con insiderando nimirum euauslibet philosophi ex illis, qui adducuntur in medium , dicta; S ia iisdem observando , an no tria illa, de qua agitur, inveniatur ;& qua do vere M. in illis, investigando demum, a quo fonte hauserint illam , de an puram exhibuerissi, an vero erroribus suis Obi et m , Se implicatam . Primo loco asse timus Platonem, qui asse. ruit, esse unum summum , ac supremum Deum , qui sit caeterorum pater ; deinde alium esse Deum , qui sit omnium rerum artifex, & principium; postremo alterum Deum esse , qui sit anima mundi. Leguniniur haec in Platonis Timaeo ; sed clarius in ejusdem epiliola secunda ad Dionysium t Grea omnium Regem sancta sau ; ipsius gratia omnιa , ipse pulcroraeno ommum causa r circa secundum secunda I tertia eirea
tertium . Ex hisce Platonis verbis deduxit Eusebius II. praep.evang. tres divinitatis personas , secundum sententiam Plato. nicorum i Hac Platonis υerba , qui explicandam Philosophi mentem suscepere , asprimum Deum , secundumque principium
referunt a nee non ad tertium , quem mandi animam , Deumque tertium ipsi quoque ap
pellare solent. Insignis est alter Platonis locus in epist, G. ad Hermiam , & Era- sum , & riscum r Etiam jurejurando, ut aquam est, inιe ostio , non sine elegantisχdio , atque bMus fluvii sorore disciplin a tB testan.
29쪽
sunt, o qua futura fluati, ac ducis, o pri
Post Platonem succedit Plotinus, in plat ni ea se hola non alteri secundus, qui En n. s. lib. I. c. s. 6e 7. primum de illis tribus putavit este per se tum,quem vocavit me . tem potiorem secundum vero dati me tem posteriorem , a priore genitam, &illius imaginem ς tertium denique voluit esse animam mundi, a secunda mente genitam,& quae ejusdem est λ. γ... Hie Plotinus citatur a Cyrillo lib. g. contra Iulia
Numenius insuper, qui ex Pythagori stholanit , teste Eusebio lib. I I. praepar. e Fang. trium Deorum primum vocavit caussam , Reundum dixit artificein , tertium appellavit ideam . Proetus lib. 2. Numenii sententiam recepit,& explicavit; si quidem in Commentariis
ad Timaeum haec scripsi r Numenius tres Deos praedicans, Patrem quidem appellat niamum ; factorem autem seeundam ; opus ver
tertium . Mundus enim ex illiut opiniane te
eius es Deus. Itaque duplex ab eo eonstituitur artifex , primus, ct secundus Deus I quod auatem condatum est ψretius. Sub hisce aliis nominibus pariter haec tria appellabat; Arani mirum, Patris, ct Nepotia ἔ --ν, e ,-Wω. απροισεν. Alii aliter sentiuntes Pr clum impugnant, & de Platonis mentea inter plures acerrime certatur ἔ ut videre est apud Petavium theolog. dogm. t. 2. lib. I. c. I. num. 4. de seqq.
Post modo reeenstos Philophos affertur iamedium Philo, Platonicae scholae sectator, quan vis Iudaicae legis professor . Hic pariter duos admisit Deos, Platonis mentem sequi, te assequi conatus. Multa ejus te. stimonia leguntur apud Eusebium lib. 7.
Praepar. evang. NOs afferimus ejus verba , quae recitantur a Peravior xhiι enim moris tale ac , supremi, er universorum parentis
imaginem sinti poterat , sed adfectinc Dei, is illius est luos , hoc est ratio , vel sermo .
Oportebat enim rationalem hominis in anima figuram a divina imprimi ratione. Siquidem Deus ille logon antecedens rationalem omnem naturam antecellit. Ad ejus vero similitudianem, qui supra rationem optima in specie-- , eximiaque constituitur, genιrum aliquid comismodari nefas erat. Verum ante Platonem , ejusque tempora snon pauci intendunt, haec eadem fuisse scripta, apud Chaldaeos, de aegyptios, a Zeroastre . de a Mercurio Trismegisto ,
qui ibidem in sapientia principia habebantur. siquidem Zeroastres in libro , euititulus , Oracula magi ea , quem Ple hon . de Psellus , notis illustrarunt, Platonia doctrinam expresse proponit . Et Mercu rius in libro, cui inscriptio haec est risis M. me , expressus, & distinctius eandem visus est omnibus exposuisse , ac explicata se . Haec utcunque possent admitti, si libri , qui producuntur, vere illorum essene foetus, quorum nomina ostentati t. At sal in uterque intus Zeroastrae,& Mercurio, suppositus est , ut mox ostendemus. Et quidem de Mercurio, Eruditi Omnes eo veniunt, opus illud Mercurii non esse . at potius Auctoris, qui vixit post Christum natum , de qui fuit etiam Christianus , aut Semi-Christianus, ut affarunt pleriqui. Natalis Al xander hist. ecta. see. I. c. I. ar. IT. multis rationibus hoc probat;quarum praecipuae hae sunt. Auctor Piman dii, qui dicitur Mercurii tatus , multa sex Genesis libro desumpsisse prodit; ergo non fuit Moyse antiquior; atqui Mercuis rius multis seculis Moysen praecessiti ergo auctor Pimandri non est Mercurius. Ulte rius , idem Auctor multa ex Evangeliis mutuatus est r ergo vixit post Christum a
natum: ergo non fuit Mercurius. Insuper ex
Christianorum ritibus desumpta videntur, quae scripta sunt c. II. Pimandri; iustis eati sumus, o Fili , injustitia absente. . . N
mini regenerationis prodens mysterium , natanquam Diaboli habeamur . Demum c. s.
Auctor afferit, si libri sui a Graecisi
suam linguam transferrentur, obscuriorese Wasuros ; unde vetat, ne communi centur Graecis r Sed tempore , quo verus Mercurius vivebat, Graecorum nomen adhue in mundo non audiebatur ; ergo lec. Haec eadem exhibet Petavius , omnino legendus lib. I. rati tempor. c. I. Quod vero
auctor iste floruerit post Christum natum, immo paulo post Apostolorum temopora , constat, quia opus suum ei lavit Iustinus in fine Cohortationis ad Graecos ἔcitavit etiam Lactantius lib. 4. divin. in instit. c. f., citavit Cyrillus Alexandrinus lib. I. coni. Iulianum p. Io. , eitavit deinnique . ut alios omittamus , Augustinus lib. de quinque haeresibus c. Nec per hoc, quod laudati Patres opus istud sub nomine Mereurii citaverint, quis inseret, quod vere Mercurii fuit; etenim Patres illi ita eum citarunt, quia Gentiles illud. Mercurio tribuebant, ac propterea plurium i aestimabant. Arguentes propterea eo tra Ethnicos ad hominem, illorum Philo sophi testimonio utebantur, ut fortius ilialo
30쪽
los convincerent; parum proinde curabant inquirere, an opus vere Mercuri esset, an non . Demum quod Christi rius, aut potius Semi-Christianus fuerit, praeter alios asserit Isaae Casau bonus Exercit. I. ad apparat. Annal. Batonii sect. xo. verbis hisce r Librum integνum , qui μὴ nomine τrismegisti eireumfer νi ab aliquot seculis coepit , non veremur pronuntia-νe , s omni asseveratione eonfirmaνe , esse ilias, utpote qui si Chrisiani aliaeajus, vel , ut melius dieam , semi radisiani merum figmentum . . . . Porro quis fuerit hie
Mercurius , aut quando vixerit, omitto qua-νere. Constat liteνarum , ct omniam memtiarum in υentionem ad sum referri soli
De utroque opere , gero astrae scilicet. αMercurii, per avius t. a. ih log. do m. lib. I. c. 2. num. 3. haec literis consgnavi tr , , Sed opus utrunque suppositium, &,, confietum mihi videtur . nec tantae vetu-
, , statis esse , quantam ei vulgo sere do hi, , , indoct i que omnes adset ibunt . Ut de Maia, , eis istis,& Chaldaicis quisquiliis hoe loeo
M taceam ἔ certe qui Paemandrem sub Metis curii Trismegisti nomine publieavit, non ,, helle mimum suum peregit; nec se latereis potuit, ut attentos , minimeque stolidos ,, jectores falleret; quin e erta identidem adis, , spersit indicta , ex quihus de fraude non ,, levis conjectura ducatur ,, . Eis vero admittatur,illa,quae veteres gentiles Philosophi de summa Trinitate scripserunt, consona esse mysterio, aut indicando, aut explicando , quod quidem non concedi. mus, ut mox dicetur ό potest nihilominus non una assignari ratio , cur eadem
fuerint ab ipsis seripto tradita. Prima,quia potuerunt notitiam illam excipere petit aditionem ad Adamo ut 'e ad Noed ctam , & a Noe usque ad Abrahamum ,& ad Moysen , propagatam . Moyses quidem A. yptiis Philosophis potuit ea tra
dere , & ab AEgyptiis philosophis didice.
runt Orpheus, Pytagoras , Plato, aliiqie Philosophi Graeci ; quos ab illis edoctos isse , testantur Iustinus , di Cyrillus . Secundo, quod Plato , aliique philosophi, multa didicerunt ab Hebraeis , ct Chaldaeis, ad quos a primis Patriarchis Trini. eatis notitia pervenerat . & hoc asserit
Clemens Alexandrinus lib. .stromatum .
Tertio addunt alii , quud veteres philo. sophi habuerunt cognitiones ilias a Sybil lis, quae multa de Divinitate , O de Trinitate , scripserunt. Verum erudiit Clitici hoc non admittunt, quum velim sy-
billi nos libros primo, vel se eundo Eccle sae seculo fuisse conset os . Natalis tamen Alexander hoc non sine distinctione concedit , asserens , octo libros sybilli nos ,
qui leguntur i. g. Biblior. Patrum , ex parte esse confictos , non vero in totum ;quia multa illorum testimonia a sanctis
Patribus, & ecclesiasticis Auctoribus prio-
tum seculorum citantur; Unde, quum Lactantius asserat, lib. I. instit. e. 6.Syhilialas plura vaticinatas fuisse de Tricii taleis, admittenda pariter videtur haec tertia ratio. Quarto, quia philosophi Ethnici potuerunt pariter legere libros Moysis, praesertim Plato, aliique , qui post Moysen floruerunt . Quinto demum , quod potuerunt assequi Philosophi notitias illas per Daemonum Oracula, qui hus Trinitatis
mysteritim fuit ante lapsum revelatum a . Ei ita docent Eugia binus lib. a. de perenni
philosophia c. ult. , Vives in io. lib. dicivit. Dei cap ai. a Frassen citati.
Caeterum Ommu in praedictorum Philosophorum verba ita Ohstura sunt, adeo errori hus implicata , se ineptiis reserta , ut potius ex iisdem haereses innumerae pro . dierint, quam catholicae veritates fuerint firmatae , ac ro ratae . Et hinc potissimum judicatur , Daemoncs oracula illa d disse , ut ex us male intellectis , tot , tantaque haeresum monstra in Ecclesia nascerentur. Fucrunt proinde , qui vocare non veriti sunt veteres illos Philos phos, aut Prodromos Arianurum , aut
Patriarchas Haereticorum , aut Hetem dcillorum condimentarios ; ut Oraecipue
Tertullianus pluribus in locis . Unde Petallus , tum porum illorum calamitatem deplorans, cit. loc. c. I. n. I. scri hebat.
M Ac lovgius sane disputando Plato prove- , , ctus , ejusque discipuli, speciem quan-
, , clam Trinitatis informarunt a quo etiam
is nomine Nostrorum aliqui supra modum δε illos admirantur, ae praedicant. Sed prO- , , secto majore flagitio , ae dispendio veriis talis , quam operae pretio , istud illorum, , dorma prodiisse mihi videtur; neque ullati ex alia re gravior christianae fidei noxa , o dc pernicies, importata suisse . Ut peri is de facere illos putem,qui platoni eos deo-
, , sculantur , quod latvam , nescio quam . , , personarum trium adumbraverint; ac sti quis poetas , & profanae superstitionis ,
is idolor unque buccinatores, impense colis is laudet; quod in Jove , Neptuno, ac tur ,, pioribus etiam Deorum portentis, di viari nitatis utcunque nomen , majestatemqueti commendent . Etenim quidquid haere.