장음표시 사용
241쪽
rursus vIdedus renascetur, quemadmodum & praeterius aetatibus vi sum a malori- Cbus nostris suisse credendum est. de quo non pauca IndicIa etianum sunt. Ton rquidam amicus noster libellum habebat experimetorum quorundam antIquum satis, Inter quae unti inter alia scriptu erat, cui titulus erat, ad scabiem crassa, quq cu doloribus Iuncturarii accidit: is ergo, quum primum recentillimus esset morbus,m mor medicaminis consuluit medicos quosdam, num uti eo medicamento deberet in noua illa contagione, quam per scabiem crassam significari existimabat: medici autem inspecto medicamine acri aer prohibuere, φo argento vivo constaret M sulphure: saeli nisi medicos illos consuluisset, incredibili quaestu diues suturus: paruit autem,nec ausus est experiri medicamen:quod demum expertus, atm optimuagnoscens valde indoluit, qu bd sero usus eo suisset, quaestu iam per alios sibi abrepto:ex quo videre profecto possumus alijs etiam aetatibus visum eum morbu suisse. Sunt,qui putent & Avicennam illum significasse capite de olibano,quu dixitThus valere dolori coposito illitum ex aceto & oleo. Et est dolo inquit, cum quo proue' niunt In corpore sicut verrucae cum deambulatione sicut sermicae: sed certe hoe nI- ' hil est,qm Avicenna illic tiassert, quod Dioscorides scribit de Thure, quum dicit:
V Formicantes verrucas inter initia, impetiginesque ex aceto & pice illitum tol- ' siti p quae Mirmecia intelligit. Vt emo ad propositum reuertamur, inter nouos mor' bos,& eos,si raro in luce veni ut, collocandus est morbus Gallicust quare ,& causitat illius,ac principia oportet ex ijs esse,quq raro & ipsa contingazesse aute taliaret c munia sint non solum multis moridum, ' regionibus multIs: quod certe ira nullam aliam causam referri potest,quam in aeris constitutionem: qualis autem ea suerit,& ex quibus principijs exorta, nunc est inquirendum. Quoniam igitur ana
logis suae sunt In contagiosis,& principia oportet esse analoga ut dictum est)ad ea, . quae affectiam reciplunt, manifestum e rincipia huius contagionis ad phlegma crassum,& sordidum analogiam habuisse: si enim ad pustulas respiciamus, quae eo in morbo apparuere, si ad gummositares,si ad lacertorum dolores, ubique quidem videbimus non nisi mucorem dc serditiem, de demum phlegma lentum, muclla
neum,crassum: quare& seminaria quibus contagio per se omnIs dependet, talis quoque suo modo fuisse censendum est, quo circa & aerem, unde origo fuit mor-b diqUsitionem eiusmodi conti axisse, cuius seminaria lenta quoq; & phlegmaiah5simili analoga essent, & in eo aliorum rursus seminariorum productiva, talium qualia& prima suere.Quoniam autem & erodisiatq; exest contagio h c,oportet M
seminaria illius acria este, quanu in leniore multo obsepta sepultaque. Talia igitur principia habuisse Insectionem hanc putandum est, atq; in aere sordidam quanda obrepsisse putrefactione quae mox ad crassum & Qrdidit phlegma In nobis habuis set analogia: quo autem pacto,&quibus de causis in aere eiusmodi dispositio facta fuerit,dimelle quide est certo scire: si quid tame rationabiliter conqcI potest,hoc certe erit.Quaecunq;. n. causia & principium id fecerit,oportet illud ex ijs esse,quae raro ei,eniunt, siquide&dispositio illa in aere, quae raro visam contagem hanc peperit, ex ijs est,quae raro contingunt qm igitur ut supra diximus quς hic sunt, maximet motoribus, elo scilicet,& syderibus alteran de variis afficitatur modis,nihil aliud esse posse videtur, quod in tot regiones per tantum spatij potuerit aerem tam male asseere nisi coeli dc syderum costitutiones,& eae qitide,quae & raro accidunt.& m gna, quii accidunt, possint e cem. supra aut monstratum est tum magna de portentosa posse hue edera inducere, quum plura eorum in Unum coeunt:ac talem certe
242쪽
A coltu & conuetrum s eru viait tempestis nostra trium superlatu, satum Iouis, Martis,' ut conuentus & raro accidere selet, quum accidit,magna sesnper apportare conlueuit, tum lea Sydera potentissima sunt.tum-vnio illa diu pdurat profiter motus tarditate, priserum riturni,& Iouis: quam coniunctione videtes Astr rei nouas magnasq; aegritudines portendi pindixere: siquid igitur probabiliter diaci potest de principio tantae cotagionis, Ita certe existimandum est.Ergo ficto eo sy-derum conuentu ingentem vaporum tractationem suisse factam credendum est. et comisti aeri, diuersimodeq; agitati tande serdida putrefaetionem intulerint , a qua seminaria illa in nos importata suere, qui ad Brdidos & mucosis humores, quale est phlegma crassum & mucosiim, haberent analogiam: unde tandem contagio illa enata tu,qtrae mox tot mortaliu, tot regiones male affecit, partim quidem acre ipso principia & Gninacla immittente,partim de uno in alium contagione pertranseunte:ae de origine morbi de principijs eἰus ita traditu sit. Quod vero & materia eius, ad qua ea principia habuerulanalogi siephlegma sordidu & crassum, ut diximus, manifesti lumiles Iepotest: si. n. pustulas spiciamus,illet omnes pingues, mucore i credibili manantes ruere: si vero summositates,& illae concreto phdegmate constabant: si & ad dolores Ipses lacertoru,& illi quide Ide ostendensierant. n. diuturni, extenti vhnoctu assii geres: factis ite disiectionibus lentor quida y neruos & lacertos extentus cernebatur: quare nemini dubium esse debet materia eius contagionis esse mucosum phlegma & sita id λ videntur autem pustillae ex minus crassa mat ria origine habuisse,gumositates ex crassiissima, dolores vero ex media quada: quidipe serpenteco lage permas Iam sanguinis, Sc pabulii sibi faciere in phlegmate, pars ri quide q minus crat minusq; innis erat, extra pelleba ad culini,atq; illic seri sim
V cocrescebat in pustulas, q vero Gallior aliquato suerat, dc minus apta usq; ad cutim expelli,residebat circa neruos & lacertos, ubi motura dolores acerbillimos excitabasicrassissima vero circa partes quasta coagulabat dc in gummositates c5crescebat. Non erat autem propincontages, ut exciperetur,propter lentorem, in quo sepulta erant seminaria, sed indigebat concalefactione quadam corporum,sic.n.quodam do actu fiebat seminaria, de alteri agglutinari poterant,& sese ex analogo sibi pabulo propagare,quod non calesa sta facere quidem non poterant, quasi coagulata: propter eande causam & diu latebar cotages intra corpus an te si sciet manifeste ostenderet,qm segniter serperet propter stigiditatem, &crassitiem materiae, mox tamen exedebat, & solida etia carpebat propter acuitatem seminariorum in densa materia, quum actu fiebant,&putrefactio procedebat. Apparebat autem primum ulcuscula circa pudenda, quoniam inde prima origo contagionis initium capiebat in maloia partem coitu:erant aute& male morigerata ea vi cera, tum m locus ille her se satis putidus est, tu quia seminarijs hinc Inde dispersis iam fiebat,ut parte una sanescente Ppter remedia,sia regerminaret. Ar pustulae ut plurimu a caluaria occipiebat, partim quide, quia pars illa propter serditiem δc crassitiem humoris, ex quo nutritur;
q Iodamodo analoga est ad contage, partim φ omnis evaporatio sursum sertur, in omniauae putrefictione evaporatio plurima fit. Quibus autem pustui aderant multae,minus dolorum accedebat,s materia multa excerneretur, ac simul signu id esset materiacste subtiliorem:c5travero,quibus crassidierat,dolores quidem multii n i rgeban t,ac pii stulta pauciores: materia vero,quae dolores dabat,non erat in iuncturis ipsis infixa,q, crassior ellet,d ut penetrare Inluetiaras posse quare super ne
uis 3 lacertis maxime residebat:anligebat aut noctu magis,dc Sole condente se,qm interdiu
243쪽
interdis halor nanualis sistet exteriora petere, ad ea, quς moueri silent,mnia dema Ciatus a natura ad vigiliae opera exerceda, nec non a lumine Solis excitus, qua ob reseuebat quodamodo ea mebra,& ventositates exoluebat, quae lacertos& neritos extendebant, & vellicabant,ac simul & materia c5coquebat: noctu vero introrsum recurrere calor solet,& membra ea deserere, ad quae per diem demandatur a natura: qua de causa dolores tum excitabantur,& distentiones maiores accrescebant destituta materia a calore seuente, & distatuente ventositates. Annis vero labentibus
mutatio qnaedam eius morbi facta est, quoniam dispositio prima, quae In aere suerat,iam cessauerat, nec morbus aliam sui propagationem habebat, si e contagione unius ad alterum; propter quod perseuerabat: omnis autem contagio quanto magis abest a principio & prima origine, tanto siccior fit&terrestrior propter adustionem quae contincter coniungitur: qua de causa primi lcmporis contagiones quasi
ortui & principio propinquae, serdidiores pinguioresq; visebantur, & pustularum
plurium, minorum vero dolorum: quae vero annis post sequentibus contigere, v
pote adusta & crassae magis, pauciores quidem pustulas, maiores autem dido res dederoena & a principio, ubi plus erat pustularu, illic minus erat dolorum, ubi minus pustularum,plus dolorum cemebatur. Porrb & annis hisce ultimis, quasi in senio existente contage,ce materia facta crassissima, maior adhuc mutatio iam est: nam fumositates multae apparent, pustulς autem paucissimς,& illae sicciores, dolores autere nulli 'aut longe minores, materia propter crassitiem facillime concrescat in gummositates,extra aute non facile propeuatur ad cutim,vel resideat circa lacertos:
q, siquid tame ad cutim puenit, id tenue quodda phlegma est, quod ta sedine quadam acquisiuit ex adustione, quare ad radices pilorum latum pabulu eorum absu- omit,unde S ipsi mox cadunt, icuti in porrigine, Alopecia,& Achoribus siceis accidit. Fortasse autem & idem fit in hoc morbo nunc, quod & in Alphis accidit, in qui bus decidunt pili materia quada alba mucilaginosia coex tenta ad radices eorum: navidimus quosdam, quibus barba deciderat, consimilem quendam sub cute coexwtum humorem hasu ille:quod facillime potest nunc euenire in evaporatione,& secretione quae fit ab ea materia iam pene vitrea coagulatis vaporibus,vbI ad pilorum radices peruenere: quocunque igitur modo id fiat,existimandum est senium ia huius morni incςpisse, nec longe post futurum, ut ne per contagem quidem sic propage qῶ materia in dies frigidior fit,& terrestrior, in qua & seminaria tum pauciora, tiam & debiliora in dies gignuntur, propter quod nec tam facile concipitur nunc eaesitagio uti prius sistebatiquare & tandem fiet,ut nec sese possit propagare, sed desinat,reuers ura mox,quum eade principia,& caedem causae reuertentur. Est aute certis regionibus similiaris contages, ut in Hispana vocata insula, & vicinis alijs, qm ut diximus ea dispositio,quam ad nos temporis logitudo attulit, Illic connaturalis , viget huic morbo gignendo,queadmodum Elephantiq. gyptus ludem: familiaritatem quandam habent. Quae igitur principia & causae fuerint nouae huius coni gionis,& quo consistat, & quam habeat analogiam,& quae sint eius accidentia, Mnotae, per haec hactenus determinatum sit. De Eliphaluia. cap. I3. Non esse autem Gallicum vocatum morbum eum, qui Elephantia vel Eleph tida Interdum, & Elephas a Gricis appellatur, sussicere quidem ad ostenden-npm ea posient, quae L mcenus Vir tantus scripserati Veri tatameia,si & nunc quoque
244쪽
' A que pauca quaedam eadem de re ad ij cia ir, non inutile suerit ut promisimus, quando posteriorum quida plus aeqlio obli nati scriptis mandauere eunde elle morbum Elephantiam 5c morbum Gallicum, atque eisdem etῖa remediis curari oportere:quod autem eos praecipue dccepit id suit,q, videtes ipsi antiquos seorsum de L pra scribere,& seorsit in de Elephantia, tum existimantes per Leptae nomen ab ijs intelligi illud ,quod vulgo Lepram vocamus,nesciuerunt, quid nam esset Elephantia. nisi morbus sic qui mox Gallicus est appellatus. Sed certe hqc mostrant antiquoruscripta parum suillia cosiderata ab obstinatioribus hisce hominibus, neq; enim Ita est uti ipsi putat per Leptam a Graecis eum morbum intelligi, qui vulgo Lepra dicitur,sed aliam quandam longe leuiorem dispositione, de quatim ulcu Psora hoc est Scabie agunt, quae via quςdam est ad Elephantiam, quae Pprie passo illa est,quam
non selum vulgus, sed& recentes medici tum Latini, tum Arabes Lepram vocant. Paulus de Lepra ages una cum Pser horum, inquit, morborum uterque siummae cutis asperitas est,cii pruritu Sc corporis attenuatione, ex melancholico humore orta habens. Galenus in libello de tumoribus. Sunt autem Psera& Lepra mesanctim νηlicae passiones Elius cutis,quae si in venis & carne inualescat,Cancer nominatur, &
Elepnas: item quosdam dicit ex Elephantiosis factos suisse leproses, aegritudine in ramelius conuersa. Manifestum igitur esse potest leuiorem multo esse Lepra apud an 'tIquos, quam Elephantiam:quod autem & Elephantia ea proprie sit,quae vulgo L Iradicitur, ex his manifestu umul fiet. Nam, ut primu a nostris incipiamus, Plinius ibro 16 nouos q uosda ponit morbos Elephan tiasim, & Lichenas,quos sine dolore ullo, sine vitae periculo contigisse scribit. Diximus, inquit, Elephatiasim ante tapeti is A Magni aetate non accidisse in Italia,& Ipsam a facie saepius incipietem In nareprima, is
veluti lenticula, mox inualescente per totu corpus maculosa& varijs coloribus, & inaequali cute,alibi crassa, alibi tenui, dura, ceu scabie aspera, ad postremum vero au rigescete intumescetibus disitis in pedibus manibusq;. Agypto peculiare hoc malit, is&, quum in Reges icidisset, populis senebre, q uippe in balneis solia sanguine temperabant ad medicandu earn. Quis non videt per haec non Gallicu morbum signia ficat i, qui doluies vel ingetes afferat, sed vocata vulgo Lepra, quς sine dolore accidit, quae a nare incipit, ut & Paulus,& Au Icenna, & alii recentiores tradunt, qua Egypto semit Iarem omnes dicunt,& ipse pressertim Galenus, qua demum unam hum no leniri sanguine consueuisse libri omnes pleni si in t Arabes vero per Elephantia non plane id intelligui, quod Graeci & Latini, ed tumorem quenda pedum ex humore melancholico, ceu e varicu genere, qtias speciem ea Leprae intclligat, in qua pedes more Elcphantum rumcnt: per Lepta autem id accipi ut, qd & vulgo Lepra dicitur, a Gi cis Elephatῖa: notae autem Elephantiae, Δ accidetia haec sunt. Oritur primo sine dolore ullo, sine febr ac delitet ipsa quoq; certo icpore prius, i se prodat: mox prima ut plurimum indicia dat a nare oborta, parua venui lenticula subnigr.LCutis deinde varia fit colore, duritia, asperitate, attenuatione quippe alibi liuida fit alibi alba,alibi in atro riiffa,dura hic, illic lenior alicubi aspera,& squamosa cilicubi crass
dc veluti corium igne induratu. Plistu hae simul per totum corpus enascuntur durae, di,ut plurimia, purpurascentcs,qiuae tractu temporis exulcerantur,&pus emittunt, verum non multu,ac siccius, et in Syphilide. Circum tumescut vicina inebra, 3c alia contrahuntur,alia extenduntur: propter quod nulli is excavatur nasus, OSutrinque
Hirahitur verius auro, oculi rotundantur,& similes satyris squi pinguntur) fiu vo de& Satrriasis etiam is morbus appellari consuevit, quanquam sunt, Q. Satyri
245쪽
sim dictu putent propter tentiginem nimia veneris,quae eo in morbo contingit: tu- Crnent deinde digiti in pedibus ac manibus,ac pedes umiles fiui Elephantu pedibus, unde quidam volunt esse Elephanti asim appellatu,quanq Archigenes a magnItudine morbi ita vocatum dicar. Ad haec aut & vcnulae, quar-lingua sunt,ceu varicos fiui, pruritus adest,& cum eo tentigo veneris vehemens: scerent mox, & tolerari iano possunt,& multis alba per totu fit cutis, quae insanabilis habetur. Contagiosus porro est morbus non contactu solo, sed & somite,&anhelitu etia, quasi tarde Irr pat,& sese propagen in viros autem gras latur magis, si in mulieres: quin & eunuchi paucissimi visi s uni eo malo correpti, propter qa& nonnullos legimus sese castrauisse, ne eo tentarentur. Nationum vero aliae familiarem habent, ut AEgyptus,& Iu-dpi,albae vix nouere: simpliciter autem extreme calidae, & frigidae regiones eam labe sentiunt magis, si mediae ut Aesius authoritate Archigenis reser propter quod Germani,&Scythae,&AEgyptii, & Arabes maxime illi obnoxij sunt, quanu Galenus contradicete videtur Archigeni, qui Germanos, & Scythas carere hoc morbo dicit Iisi vero & Gr es minus:& certe semper apud nos vijus raro suit is morbus sisi per x ciuῖtates domus, que Hospitalia vocantur,& suppellectisses sumptibus publicis paratae stru que videantur Elephantiacis suscipiendis:vertim, quos ego hactenus vid nemo quidem, aut pauci e susceptis Elephantiaci mihi visi si insis a leprosi sol aut impetigine quadam sera detenti atq; haec sere signa fiant, quaei Elephantia vid ri Elent. Ex quibtis unusquisque videre potestionge alium esse morbum,qui Galliacus appellatur, qui non in melacholico Lumore sedem habet, sed in phlegmate sordido, qui non semite afficit,n5 anhel It In quo religo in Uenerem omnis abest, dolores ante vel acerbissimi adsunt. auonia aute & hic contagiosus est morbus, ma- onifestum est includere ipsum seminaria contagionis, sicuti & alios: eorum vero ana- Iosia non ad mucosam & serdidam pituitam est,quemadmodum vocati Gallici, sed ad numorem melancholicum magis, quod pustulae Ipse maxime monstrant, durae. sccae, purpureae, tum & cutis.durities.& inaequalitas: quod dc omnes quoque, qui eo de morbo scripsere, attestatur,ut dictum est. Elephantioses, inquit Galenus,eode' modo curabis, sicuti & Cancrum,ex eadem enim materia sunt:I libello de Tumor bus, passio est Elephas propriam habetis generationem In melancholico singuine,' tractu vero temporis nigra cholera fit:ea de causa pustulae sicciores in si ulcera vero mInus mucosa, nabent tamcn serditiem suam, qm putrefactio omnis persesbrdida est: viros autem magis, simul lares, tangit Uec contagio, v melancholici singluntaplus habent viri. Sed cur frigidae regiones, & Germani, & Syrtiae ma s ea tenentur,qIrali,&Graeci humidiores existetesὶ causia est ut mihi videtur quod ii sanguῖ- . ne multo abundant,&eo quidem pingui, &vnctuosis, quare multa in eo exhalatio. fit, quae cum ad cutim peruenit, Ob dentitatem eius,& frigiditatem regionis noe - , potat tota, sed solu, quod tenuis est, crassus vero sub cute coit, atq; illic exuritur,. quod facile fit propter unctuositatem:vnde non transpirans putrescit,&Iabem hac gῖgnir,cuius seminalia analogiam habent ad partes sanguinis crassores, & melancholicas unctuosas: propter quod & porcorum carnes maxime aptae sunt ad Ele phantias induccndas,ex ijs enim multus fit sanguis exuti idoneus. -od vero Galenus stribit,non est,q, regiones comparet nisi in victu,cuius causa AEgyptus familia rem habet eam labem,Germani vero,& Scythae minus ex hac causa,Scythae aute minime propter lactis usum:qui vero In calidis regionibus degunt, crassum quidem dc ipsi sanguinem habent,& densam cutem, sed alia de causa, quare & Ipsis maxime
246쪽
Α exurἰtur sub cute sanguIs,& putrescit: mediis autem In reglonibus temperat ores sanguis,& benetraspirabilis caro :'Mulieres vero,& Eiinuchi, qui mulieribus simiales sunt propter frigiditatem sanguinis &aquolitatem minus eo tenetur morbo. Dolores vero non excitat Elephantia, nec conuiuisiones,uti in Gallico morbo speetatur, qm in sicco magis constitit, εc materia, si qua est, nsi residet circa nemos & lacertos,sed circa summa consistit magis, propter quod nec febrem facit. -rat autem sertaste quis,cur surorem non faciat haec passio, nec amentiam, quum in melancholia exusta cons stati cani indecsse censendum est,q, In sum re, & amentia exustio praecipue circa cor & cerebrum versatur, in Elephatia aut circa cutim magis: qudds sanguis forte & introrsum uratur, non ita tame exuritur, ut furorem faciat natura semper ad summa pellcte, quod vitiatur. Tument autem membra, qm maletia multa sub cute collem calefit non transpirans,& coextenditur: porrδ dc nutrimentum In ijs locis non plane concoctum, sed vitiosum in tumorem concrescit. Pruritus vero fit propter acrimoniam adustionis, propter pruritum autem tentigo circa genia
talia ad quod non parum facit natura melancholi , quae spirituosa maxime est, HAristoteles docet. A facie vero id malum incipit, qm exhalatio omnis iacillime su sum fertur, praesert mad faciem, ad quam venulis multς terminantur, quae& sponisgiosa est, unde & aliae multae insectiones faciem praecipue renon sivi Ionthi, dc id ς
nus. Tarda vero est ea contagio, qm in humore oratIb consistit. Cur aut i mitem ipsa relinquar,Gallicus autem morbus non, quum lentore maiori abundet,
dubitationem habet:dicendum seminaria in Gallico morbo propter letorem & fri- giditatem statim coagulari,& aut non agglutinati in fomite, aur, si agglutinantes,ri non inficere alium frigida & coagulata existentia, nisi valde calefiant: propter quod V vis quidam sunt qui e linteis,ubi dormierant Gallico morbo sordidis ume exulcerato affecti, conceperint insectionem: caeterum semiten non relinquit ut plurimum ea contages: quae autem in Elephat a sunt seminari calidiora multo cxIstunt, utpote in adustione quadam con stituta, propter quod rio coagulantur: lentorem autem . habent tantum, quantus susticit, ut in fomite agglutinetur. Fit porro Elephantiasis
aliquando quidem per se in aliquibus,& primo, in quibus melancholicus est san- suis,& multus,& vnctuosus,&cutis densior: quandoq; ab alio concipitur, InquI-hus no necesse est sanguinem esse per se male asscctum, sed male afficitur a seminarijs contagion s, corrumpentibus crassam & siccam sanguinis parte, ad quam habet analogiam. Atque Ita se habet Elephantialis pallio, quae vulgo Lepra dicitur. De Lepra proprie dicta Scabre. Cap. I 4. LEpra vero ita ab antiquis vocata In duobus prccipue dissert ab Elephantia, loco,& materia: quippe profundius agitur Elephatia . qua litam de ipsa circa summa versa Lepra vero in supficie magis est: materia porro Elephantiae crassiores levidet:& exusta etiamnum magis,Spter quod profundatur magis, utraq; in ex mclanch
lico humore fit: nihil aut prohibet & in utraq; interdum conlimgi aliquid salsae pituitae, unde fit,ut nec Elephantia, nec Lepra uno semper visantur modo: q, si diutumnior fiat Lepra, dc tractu temporis malignior, tum in Elcphantia transe. Sunt aves in Lepra suae pustulae, atq; interdum crebrae, caeterum sicciores, militi iri Elephatia,&sqi ammantes magis,si exedetcs: pruritus quoq; plur inum In stat, macies corpus tenet,&,ut uno verbo d catu delicatior quae da in Elephantiasis Lepra est. Oritur autem ut plurimum primo in nobisvitio curuoriun, de complexionis, & regiminis,
247쪽
mInIs, nihil autem prohibet & contagione ab alio concipi: contrahitur autem &natiuitate, sicuti & Elephantia.Psora autem,quam nostri Scabiem vocant, leuior adhuc dispositio est, quum Lepra, transens & ipsa in Lepram, sicuti Lepra In Elephantiam, quam grauior utraque fit:videntur autem Gr ci per Psbri nomen tantum eam
scabiei speciem significare, quae siccior est, di melancholis non nihil sapit,quarec tractius psbram capiunt,quam nos scabiem. De distinctione infectionum curaneari . cap. II. Oniam autem inscctionum, quae cutim carpunt, multae sunt specles, &multa nomina, sed confusa satis: bene erit de ijs cursim pauca qiuidam no- tasse, ut cognoscamus, quomodo inter sedisserant, & qua contaglosis sint,& quae non.
Ergo si cholera sit, qliae ad cutim propellitur, vel illic aliter clauditur, si quIdem
non putrestat, tum Erisipelas vocatum lacit,pustulam scilicet unam,aut plures cum rubore,caloreq; multo, non nuquam & cum febre,interdum quidem in facie facta, interdum & in aliis partibus:grauior autem multo es quae faciem carpit, nam saepe e parua pii stula accidit circunstantes partes,&faciem totam adeo inflammari, ut& oculi aperiri non possint,& labia prae tumore deformia reddantur, quod fit communicata acrimonia ad circumiacentes partes: moderni Guttam rubeam appellat.
Si ergo cholera imputrescens inflammata & acesia sit, Erysipelas hoc serii facit,si v ro inflamata no suerilialia Erysipelata ditiquς,e pura si sint cholera, simpli citer dicuntur Erysipelata, si vero no e pura sint cholera, sed eommista, no simpliciter dnr, sed cum adiectione commisti humori vel abscessus ab humore appellari: si quidem 1 enim sanguini sit admista, ερυσμέλαρ φλεγμονωρQv ac, si pituitae, εροσμελας si melancholiae, ἐρυ πελαρ σκιρρω praedominan te semper ch lera:verum in hoc Scyrrhode, si inflamata,& accensa si cholera, pustula illam facit,quq -ι,κτι. vocas, v fgpissime noctu enasca Arabes Essere appellat:Ita erris habet cholera, quae non putrescit. Qv bd si putrescat iam, & stib cute pustulas faciat tu vocatos hoc est serpetes pustulas gignit: quippe stabile eu Fosipelas, Mirit magis, ac squam mas & crustulas inducit:serpit aut Herpes vocatus modo scde priori relicta ad alias partes, transferentibus sule pustulis,modo di in priori loco manentibus,& vicina pabulantibus. Cuius serp in is quum rationem multum cosideras Iem, non in aliam certe causam reducere potui, si in putres actionem subtilem humoris: na v non alia sit differetia Herpetis ab Erysipelate, si subtilitas materiae, duruquidem videtur, quando & Herpes ille, qui ἰPιωμενet dicitur, crassae satis materiae est,cuitis c. ivla ctiam exest N ille etiam, qui κο σία vocatur: quidpneterea prohi-bcat,nec holera, quae Er spelassicit, in latus exedar, & pabuletur, si se igo acuitatem sequitur, quando cholera illa acutis lima est quare verIsimilius videtur in putrefactione quadam consistere, quae Herpetes iacit, cholera: signum cuius est,ia, sordidiores videat ut semper Herpetes, q Erysipelata:item & siccioribus indigent ad cura'tIonem quum Erysipelas indigeat humidioribus: porro quae in putrefactione sunt, proptillime i vicinu insectioncm cosimilem transfer ut, prssertim P cutem no exurentes Herpetes in latus magis pabulantur: saepe igitur in parie prius insecta exhalat materia,quae putrefit insectione ad vicinum communicata, saepe utraque pars pabulo quodam inficitur. Ergos putrescat cholera, si autem in superficie, tum simplex Horres fit,qui serpit tantum , non autem exest, at si profundior fuerit, non sella solumi Disjligod b, C oste
248쪽
sces vocatus,atq; hic I crassiori cholera fit,illea tenuiori. Poreb si hic si Esth minus dicit: a cholera accensa & Inflainata fiat, Herpes ille fit, et vulgo Ignis sylvaticus appellat , si vero non accusa sit cholera, Esthiomeni simplices filii atq; hi quide Herpetes a cholera fiut pura: in si no pura sit, sed mista tenui pitii it; putrescat aut, Herpete Illu gignit, nocest Miliaris appellat', mpustialis similes sint granis Milij. Atq; ita se habet Herpetes, quos Celsus p Igne sacrum intelligit: no enim,uequida volunt, per Ignem lacrum intelligitur ab eo Erysipelas, siquidem de Igne facto 1 rar- sum,&de Erysipelate agit. Si vero sanguis silerit, qui In cutim Inssuit, interdum quidem pustulo s absces
sus facit, Interdum maiores etiam si Erysipelas sit, qlios phlegmonas vocari rubent hcu calore,& dolore,ac sebre ellam ut plurimum: sicut autem sanguis quandoq; purus est quidoque mistus: quod plurimum fit, ita&Phlegmon alius simpliciter dicitur,alius cum adiectione nominis admisti humor s: si enim illi cholera admisceatur, Plilemon fit Erysipelatodes, si vero pἰtuita,Phlegmon dicitur Edqmat Odes. si melancholia, Phlegmon Scyrrhodes dominante semper sanguine: species autem phlegmonis sunt j οριαν,φυμe.φυγεθλον : DOtientem nos Fumiculum vocamus, ainel sum in acutum tendentem cum inflammatione, rubore & dolore,cui non nihil cholerae admistum est: Phyma vero Furunculo simile pene est, sed planius est, & rotundius,vulgus improprie Carbonem vocat, multum differens ab eo, qui proprie Carbunculus dicitur. Fit autem Phyma e sanguine subadiisto, crassiore, i qui Furunculum facit:Phygethion vero est, quod nostri Panem vocant ob similitudinem, alii &B Bubonem: qua nil sunt, qui Bubonem appellant, qui in carnibus laxis fit, Phygethlo vero, qui in neruosioribus: sit autem hic vel e puro sanguine, vel misto tenui pitul- tae. Si vero simul inflamatus sit sanguIs, ac putrescat, tum Bubones pestileiates facit, quos Avicenna Althoin vocati v si subtilis admodum tanguis sit, influat autem in summa cutem, pustulosses abscestus facit: si igitur non inflammatus quidem sit,
calefactus tamen, ut quasi seruear, tum Exanthemata vocata facit, quas Plinius eruptiones papularu vocat: vulgus suffersuras a seruore,ut arbitror, dictas: pustulet sunt vix cutim excedentes, rubrae, consertae inui , pueris praecipue familiares, quu stipercalescunt: siunt autem duum generum, quaedam sicciores. & rubicundiores, quas Avicenna Plantam noctis appellat : quaedam vero in rubore albicantes tenui pituita commista cangit ini,quq Grqci vocant, nostri Sudamina, Auicenna Desudationes: quod si crallior aliquantisper sit sanguis,ac simul pu trescat no aute inflammatus, tum, si tenui cholerae commilius si vocatos Morbillos facit, si tenui pituitae, a
Variolas, quae duo ευνθαματα etiamnum a Graecis vocantur.
At, si pituita suerit, quae in cute tumores facit, si quide humidii seu seruat, nee
calore fuit exiccatia, nec a frigore concrcta, tu molles facit tumores, q οἰδάμαῖα voca. tur quida rumores sim est trasserui, limplicInimis ut mihi vides vocabulo: Arabes undimia vocat. Qii bd si pituita aut calore, aut frigore indurata suit, vocatos Scyr-
hos facito quibus sint Strum quas χοιραδναρ Grici vocat, & Nodi, quos& id genus glandulae,&gummositates reliquae: tum & Verrucae, qliae Porra vulgo appelsamus,quae, si basi latiore sint, πυρι-Mxι vocantur, quasi formicantes, quod punctiones in ijs stant,quasi sermicarum:si vero sint basi tenuiore,ac veluti suspen-
nuncupantur. Avicenna vero Myrmecἰa confundit cum Herpe
249쪽
DE MORB. CONTAGIOSIS. LI B. II.
misi capitulIs dii tersis addita sint uni, quae alterius fiant. Siit praeterea ex hoe genere Ccallositates, quaeda, quarti alij proprie Calii a nobis dicunt a Gneci s λοι, tu & vo catI ClauI, ωλοι a Graecis dicti. E pituita quoque & alta pustulae fiunt, quales ἰονθοι,
qui a latinis Vari, vulgo Cossi vocantur, sui praescrtim oriuntur in f .iciet sunt&Auiccnna nomine vellicarum comprchendit: bullae sunt non
disti miles iis, quas excitat aqua seruens, quibus tenuis subest pituita: proxima ijs sunt vocata, Phlyctaenis paulo duriora, quibus cupituita icnuis subest melanctioria,Phlyctaenae vero e simpliciori sunt pituita paululum inflammata,vnde de In bullam surgit: porro e pituita salsa fiunt vocatae a vulgo volaticae: Celsus Papulas vocat, Graeci et quanquam sunt, qui Lychenas transferant Impetiginem,quod no rectc fieri arbitror :qubda ut, quas nos Volaticas dicimus Celse papulae sint manifestum est, si materiam, si modum serpendi, qui ab ipis traditur, respiciamus: sint autem di iram generum, alterum, quod fit e tenui pituita, & calsa per summam cutem serpente in orbem, quod passim nomine Volai emostratur, alterum,cui parum melancholis adiungitur, & profundius aliquanto serpit , non p cite in orbem,quod is pe in impetiginem vertituranec me latet Lichenis non, a Graecis interdum latius capi pro foediori cutis habitu unde & poeta sordidos appellat Lichenas, & Plinius ipse etiam nouum morbum Pompeii aetate viuum Lia cnenas vocauit,scuti & Ment ram: quae omnia ex salsa pitu Ita fiunt ei itrescente, cui quiddam melancholi et permistum est, propter quod sordida putrefactio fit. Giagnitur pr terra & Scabies e salsa pituita, cui nomen commune no proprie inuenio apud Graeco quando 40α aut illam significat apud ipses, quae apud nos i inpetigo dicitur,m clancholica palum& via ad lepram,aut si scabiem notat, illam certe specie tantum importat, quae sicca dicitur scabies: quare de scabie videntur aut non egisse Graeci communi nomine,aut de ea non mille, nisi sorte stib i ruritus capite comptet .enderint. Sunt autem &aliae quaedam epituita passiones Μωρ, dc αλωπέκεύα, αὐέρκλ s: Achores autu nos vulgo appellamus Latume, Plinius ulcera capitis man ira transfert, Arabes Saphati appcllat: crustosς sunt,&sordid insectiones in capite,
puerorum praesertim,nat deqitibus nec multa dicendasvnti
Si vero num or,qui in cute tumorem facit, melancholicus sit, si quidem nec inflamatus succi nec putrescat, Scirrhos melancholicos facit,alios quide maiores, alios minores, & pustuloses istum: si autem inflammatus sit,& accensus, non autem putrescat, Canccr vocatu iacit: si vcio putiescat quidem, non autem inflammatus sit,
tum Psoram & Lepram gignit,& Elephantiam nondum seram, at s inflammatus smul sit,& putrescat, Elephatiam seram facit,ctim iam hortibiles aspectu sunt, similiter de carbunculum, quem Anti Hacu vocant,generat. Impetigo porro a nobis vocata non alia este apud graecos vid crur milii, quam Psora & Lepra, quae siccundum magis & minus illas quatuor species facit, qii e a Celsis traduntur: cx quibus patet
Impet ine non esse Lichenas, v t urii hi vcri uiri, icci cana naagis,quam supra vocavI- .mus Volaticam, Lichmas csse: Ecc enim a phlegmate i.ilio, impctigo autem e mel
cholico humore magis fit. Ac decutis inscctionibus ita per transcursum determinatum a nobis si e quibus contagio:c scint Bubo pestilens,& exathemata illa,quas Fersas & Variolas vocamus, & Sti unaae quςdam vicerate, & Lichenes nonnulli,dc
250쪽
DE co NT AGI O SOR U M MORBORUM CURATIONE rLIBER I I LQuod pecaliaris curatio debeato coturiissis morbis. Cap. r. A c T E N v s ergo de contagione, quid esset, & quibus principiis de
causis fieret, & quae essent differetiae eius omnes, in uniuersum quia dem libro primo percurrimus, mox de contagiosis morbi aut omnibus, aut maxime notis, qui essent, & quibus Ecausis penderent.& quomodo inter se differret libro sαundo disseruimus. Superest
Iam, ut de curatione Omnium contagionu agamus methodo primu
ut par est)generali dc comunt,mox dc pmpria cuiq; morbo:de quo quide In primis amoigat fortasse aliquis, utrum aliquam peculiarem& p priam curationem habeat contagiosi morbi ab alijs,& an tradita sit 1 maioribus nostris: mim enim videri potest, si aliqua in his erat peculiaris methodus, pretermissam ab illis suissα Ateerte si re ste tradita sunt, quae supra determinata fuere de coni ione, profria qu dam& determinata curatio debescontagiosis morbis, quatenus talagiosi sunt, quando diximus eos hc principio longe differre ab alijs,& modo materiae,& putrefiatonis, ac postremo & accidentibus ipsis, quibus omnibus sita animaduerso,& sita curatiori debeturmam si quispiam recte se habens tum circa humores proprios, tum & circa complexione,& alia phthisim tamen ab alio percontagionem concipiat, plurimupmfecto resert, si per initia advoceris,& seminaria eius csit Ionis per ea extinguas,quet dicemus, ijs enim interemptis nihil praeterea procedet morbus t similitet & in
Rabie se habet,& in Syphilide,& Scabie, dc alijs: quinimo & in processu qtioque si
ad communia remedia tec5uertas,Catarrhum in Phthisi expurges, materiam concoquas,nil il tamen operabere, nisi perpetuo ad seminaria animum,& curationem
aduertas: porrd & in febribus, quae pestilentes dicuntur, cur no ijs remedijs utimur, quibus in alijs solcmus cur protinus omnes clamant putresectioni resistedum esse. nec quidem obstrinitiones aperiendo, non plenitudinem euacuado,sed propria quq dam inquirendo, quae obsistat Putrefactioni)quippe certus in his est putredinis modus, qui propriam animaduertionem poscit. Videntur igitur maiores nostri eurationes quarundam contagionum tradidisse quantum ad qilaedam remedia, verum omnἰa illa non ad contagionem, quatenus contagio est,desti nata suisse, sed aut sortuna quadam inuenta, aut ex similitudine ad alia, ut venena,&similia: qui res certior fiet per ea, quς circa unum quenq; morbum dicentur: quod iam aggrediamur,ab uniuersali methodo & sorma initium capIentes. Quoniam autem duplex est medendi ratio, altera, quae praeseruat,altera, quae liberat, nos breuitatis gratia de ea,qu liberat, inquisitionem faciemus,illud pollicentes,qubd hac recte perseecta unusquisq; viam habere poterit quam facillimam ad
eam quoque, quae praeseruat. Qui igitur contagiones curare volet, ad haec aduertat necesse est: primum videat, quae nam contagio sit, utrum earum , qtiae extrinsecus veniunt, de an ab aere, an ab alio sit concepta, an earum sit, quae in nobis primo