장음표시 사용
251쪽
erpenda Quatri sit, num adita, an segnis,& qim In his re sedem hineat, de anaia Clogiam: necnon & quantum processit, si in principio sic an plurimum sit progres
se:& quibus in locis pnecipue sit, intra ne tota, an extra tota,an ubiq; r de an solida occuparit, an per summa tantum erret: dc orum velociter & large serpat, an tarde& anguste: &,ut summatim dicamus, differentia: omnes contagionum an te oculos habendae sunt. ' . i. . . misistisne, qkabae radprincipiar. cap. a.
His animaduersis tria principaliter esse scito,adquq intentio omnIs dirigenda est: primum quidem principia,st quibus initium & originem putrefactio habet, secudum est materia,quae in via est,ut inficiatur,& iam coepit, tertium materia, quae iam corrupta est, nec amplius restitui potest: ac principia quidem quandoque ut diximus) communia sunt cum alijs morbis,qui in putreractione cosistunt, qua-doq; propria contagiosis: communia quidem sunt plenitudo, obstructio, malitia humor & alia id genus, propria vero runt seminaria Ipsa cotagionum, nihil enim prohibet aliquem plane sanu existentem,& mensarate in humoribus & alijs se habentem,contagionem tamen ex alio contrahere. Ergo, si communia adsint principia, nihil aliud nobis dicendum agendumve sit, nisi quet medici iubent agenda, quit plenim dines,obstructiones,& alia elusinodi adsunt:ubi vero ea adsunt, quς propria sunt contagionibus principia, tum magna cura & diligentIa opus est: protinus enim,si seminaria ipsa aut enecare,aut educere possis,aut frangere, morbus prςterea non vltra protendituriquare maxime initia perpende,si potes ijs adessciquod si nopos ais, scito tamen per totum morbi procellum cotinenter curam ad seminaria ad-nibenda esse, ad quς multiplo ingenium est, & nunc uno modo ad illa, nunc alio uagendum:possunt autem illa aut extingui,&,ut dicitur,enecari, aut educi,aut fianii& alterari, aut repelli: his autem uti non semper omnibus datur, nec conuenI ed modo uno, modo alio, modo pluribus agere licet,ut de res,& occasio,& reliqua poscunt.Ergo extinguunt,& interim ut,& quq calidissima sunt,& quae frigidissima.
maxime autem, quaevientia dicuntur,aut vicina urentibus,siue per ignem facere velis, sue per ea,quq Caustica vocamurio tinguuntur quidem ab ijs seminaria ita, ut ijs interemptis de totus simul interimatur, qui imminet, morbus, nihil enim remanet,quod praeterea se bolem gignat:nam ignis quidem vis, tametsi locu exurit, ultra tamen non aliud nocumentum ivi inquit, quod vel ad priorem labem attineat, vel apportet nouam peiorem:quare, ubi auxilium hoc adhiberi potest, & debet, nullapsentius est: porro extinguut, & frigidissima, ut frigidae potus, de quo suo loco dicemus,& ablutiones etia,qd maxime valet ad ea seminaria, quaei semitibus cotinenc. Sequens ad ea Ingentu est evacuatio,quod cerae dissiculter admodii fieri potest, quoniam hinc inde dispersa sint seminaria hγ, de per se educi non satis commode possinti nihil tam cii prohibet cum humoribus, quibus agglutinata sunt, simul & ipsa ouoq; educi, verum non nisi vi multa fit. Modi autem euacuandi praecipui sunt pharmaca,quq altium mouet,& quae sudorem cient, & urinam,& alia, de quibus circa particularia rursus dicemus,ut cucurbitulae,& phlebothomia, & reliqua.
Quae vero stangunt,&alterant seminaria,ea sunt, quς antipathiam habent materialem, hoc est per qualitates notas contraria sun qm enim diximus seminaria haec acrimoniam quandam habere, tum & in letore quodam consistere, acrimonia quidem frigidis frangemus, leniorem vero siccis potentia: exiccant autem alia per
252쪽
Α qualitatem ipsis, quae est siccitas, quae quide paruae actionis In tota riatura est. sita Iercaliditatem,alia imbibitione,ut pulveres,& sirin ,& Id genus, alia modis omnius, ut saliquorum omnium interdum quidem unum, Interdit aliud magis comis niens est: quare & abundare oportet,ut eligere possimus,quae magis coducunt. R pellunt autem, quae proprie spiritualem antipathia habent aduersus seminariar duximus enim in natura dissentum hunc reru es Irivi sese mutuo non ulla pestata quare sicut& venena,& seminaria cotagrinum antipathiam habent ad animam,& nat ratem calore,ita & quςda alia sunt, quae uti antidota quaedam antipathiam quoque&ad venena, & ad seminaria ipsa hauerit,&ea repellunt: sortasse autem & eadem obtundunt alio modo: nam, qm species tum venenI, tum contagionis ad animam uti inamabilis & ingrata sertur,& tristitiam ingerit, ita species eoru , mae antidota sun Ruti grata, & icta recipitur,qua e causa obtundi pallio prior a veneno,& coni Millata,& vigoratur animarquod in scutore omni fieri mani sestu est,ubi per odor in recreari nos sentimus. Qiiod igitur in contagionibus antipathia versetur, quae recreet per odorem,manifestum estrutrum autem & illa quoque adsit, quae r pellat,& si non ita manifestum est,rationabile est tamen, & in venenis manifestissumum: constar enim assii metis quibusdam antidotis vim omnem veneni subito tonli,quod non alia iacultate neri possse videtur, quam per spiritualem speciem,q pretcipue repellat venenum, tam & si per mate es etiam qualItates operetur antid tum. Constat quoq; rusticos quosdam,quum sorte secaret herba demorsos fuisse a Vipera, ac repente inflatos, apposita autem Tormentilla vocata herba supra locii statim liberatos suisse. Nos quoque mirum quiddam vidimus in bolo armenio:vil. - licus enim quidam noster, quum a me serie lficisceretur inserum,intereundum 'sensit se in collo pungi, scies,qua e re contigistere statim autem se tumore Ingeti,& stragulatione quadam ad me reuersus nec quicquam loquens, sed silum digiato locum commonstrans prostrauit sese super capti, mugies quasi moriturus : obestiam aliquam venenosam ratus, qui neque Carbunculi signa ulla vidissem , nee
alterius eorum, quae oriri in nobis solent, tum armenium mitim propinaui eum aceto, ut forte excelles apud me erat bolus a Io. BAPTisTA RHAMNusio
Jllustrissimi Decemuirit Consi ista Secretis mihi paulo ante Venetiis dono missus: quo assumpto confestim, & quodam quasi miraculo detumuit locus, ac surgens
ille,& loquens. Hoc me, inquit, a morte liberauit, putare autem se araneum pup sisse, si decidisset in collum. Iinc ergo,& similia a maiori quadam vi euenire, quam a notis qualitatibus censendum est: quod & circa malignas, venenis similes contagiones contingere par est existimare, in quibus suae quoque antipathiae sint, videmdcm bolo armenio traditur, per quem in magna illa pestilen tia, quae adeo Ath nas vexavi tot praeseruatos legimus. Scordium quoque cognitum ferunt tam mire priseruare a putrefacti onc,quum cadauera, quς suPer ipsa iacuerant, inueta suissene incorri pin:quantum porro&Balsamum,&Myrrha,& Aloe, & Cedrus, de id genus a putrefactione conseruent,notissimum est in cadaueribus Regum:quare & circa cotagiones eiusmodi esse antipathiam nemo inficiari debet. Qia autem illa sint, quibus data sit tanta μcultas, statim dicemus: utrum autem antia pathia haec sit in ea qualitate,in qm & odor versatur,an si incerium est hominL Atque hγquidem rem dia sunt, quibus uti aduersus semin
253쪽
De intentione ad materiam, Miami, emit. cap. 3. AD eam vero materiam,quae nondum corrupta est, in periculo autem iam agitur,vna quidem generalis intentio est prohibere tum causas putrefactionis , tum Iam inducti affectus principiu, quod & alijs etiam morbis, qui in putrefactione consistunt .commune est: modus autem no est communis, sicuti nec causae, nec
ratio putrefactionis communis est his,&alijs morbis: quippe in alijs precipue causae sunt plenitudo, obstructio,& humorum malitia, in sis autem nulla horun es saria per se sunt, sed quodammodo accidunt, aut concausae selum sunt, non autemper se principia: igitur si hae concausae contagionibus coniuncta sunt, negligendae quidem non sunt,jed, prout conuenit, tractandae,& tollendae: quae autem propria,& per se consideratio & intentio ad materiam periclitatem vertitur,illa est, ut omni ingenio obsistas pu trefactioni, quς inducit': ac, quomodo seminarijs, a quibus pendet, te opponas,dictum est, quid autem circa materiam ipsam agas, nunc dicendu Quoniam autem in putrefactione omni di Glutio quςdam mistionis fit evaporante innato calido & humido,euaporant autem haec remollitis ab humiditate pastibus,& sublatis ab extranea caliditate, manifestu est v ad haec Obsistere necesse est, primum quidem remittendo ea, quae inducitur extranea caliditas, deinde exiccado,qus remollit partes, humiditatem, ac demum prohibedo diublutionem mistionis: prohibent autem piaecipue resinosa, non solum qu bd exiccent, sed qubd constare ninteriam saciant glutino ipso:prohibent autem & intermisti pulveres quidam,im putrescibiles ipsi existetes, subtilissime Igitur diuisi,& interie inter partes, mat riae partim alterantis actione impediunt intei positi ipsi, partim materiam cosinent, ne ditatuatur,nexu quodam,simili modo, quo arena immista calci tenacem nexii operatur, & aquae farina: penetrant enim humida minima in tenuissimos vocatos poros siccorum, unde separari non possunt propter vacuum, nullo existente alio, quod subingrediatur,quod maxime ad sertitii dinem mistionis valet. Non negi
da autem est, nec parui facienda minimorum intermistorum actio: quis putarer in multo lacte interposito pauco coagulo, aut tenui puIuere plumae floris cynarae coagulari lac totum quis crederet in magno alieno ebullies saccarum, ac prae seruore iam erumpens sisti tamen,& constar ac deponere eruptionem & tumorem omne
imposito paucissimo butyro quod vero attinet ad putrefactionem non nevidemus conseruari vina in magnis dolijs intermisto pauco alumine, quae alioqui citissime putrescantὶ quare nec Εἰrum esse debet, si &eas, quae in nobis fiunt, putrefietiones per interpositos pulveres quosda,phibeamus. Atq; haec quidem ad materiam, quae
iam periclitatur,idonea remedia sunt. Ad eam vero materium,quae iam corrupta est,& restituI non potest, una intelio
est remouendi eam e corpore, qd aut pharmacis fit, quu scilicet materia introrsum est aut incisionibus,vel dissblutivis, quum est extrorsum: habet autem & haec digestiones suas a medico praeparandas, non eas quidem, quae ad benignum resti ruunt, sed eas,maae euacuationem faciliorem reddunt: de quibus omnibus in particularibus mordiis distinetius agemus, nunc enim generales magis percurrimus: quonia autem remedijs abundare oportet in contagionibus, & modo uno, modo Aio via necesse est, bene erit plura enumerareeorum, quae in contagionibus valent,ut cligere possimus, quς idonea magis sint. Vrentia ergo sunt viride aeris, auripigmentum, chalcitis, chalcanthum, & quoa
254쪽
nis &diachalcitis,&eiusmodi. Resinae vero, quς Nabstergusi&exiccant,&mat riam constantem faciut, sunt terebinthina laricina abietina,cedria, thus,mastix, galbanum, myrrha, styrax utraq; gi mnal,laser, dc reliqive.
- Quae vero tum in pilli teres redigi postlint, tu decoqui, calida qii de 3c sicca sunt
aspalathus, cuprellius, iuniperus, cedrus. xilobalsamum, citrus, cedrus .aenus castus, silaiacum, agalochum, i cordiu, chamςdrys, di mnu tum nostri na, tum creticum
pentaphyllo, heptaphyllon,& phu,& vemen M&thlaspi,& vocata scabiosa, &cardo benedictus, quem Theophrastus alteram speciem Cnici agrestis facit,tum&Gentiana &aristolochia,& Smyrnium: item aromatica casia, cilinamomu, calamus atomaticus, iuncus odoratus, macer,nu X muscata,Eedoari domnicu, malanga, iris. iFrigida vero & sicca sui margaritae, coralli, succinu, sapphiri, hyacinthi, & i m gno pretio habItus smaragdus, tu terra lenta,& bolus armenius,& famia,& stadali, ri uocata bis orta, serie bulapathon & lapathi genera omnia, pr ipue Oxalis,& tri lium omne, maxime quod odoratum dicitur,&consimilis herba, quae vulgo gallica appellatur,serte onobrychis, necnon & cicorium,& cicerbita, dc nymphae M tamarindi, & cornu cerui,& Οs cordis eius,& cornu monocerotis,& rose, & earum semina,& citria,&e liquidis acetum, de omphacium,& vinum oxyacanthinum. Exontidotis vero sunt theriaca, Sc mitridatum,& trochisci de viperis, & diamuscum;& diambra,& cyphi,& saccarum rosaceum,& eiusmodi. Quae vero spiritualem antipathiam habeant non satis facile est iudieare, qisi e dem habent & eam antipatipathia, qtae inter materiales qualitates versiitutaqm t men nonnulla maiorem quandam vim prae se ferunt, quam mater alium qualitatu sui supra diximus existimandu est talia maxime esse terra lemniam, Ac bolum arm et tu, scordiu. heptaphyllon &cornu monocerotis &p dictas gemas, praecipue smaragdum, de theriacam,& mitridatum,& si quid aliud in experientiam venit. Vrentibus autem uti tum sellim licet, quum contagio extra est,&ea quidem maligna ac in prinspio: si enim introrsum sit contagio,adhibere quidem n5 potes urentia cne maiori periculo: extra vero si sit,apponere quide potes, & debes, si malistrist contagio,veru in principio selum iuuabis: si enim Iam radices egit, & introrsum sese insinuauit nihil quidem proficies, si extra urentia apponest licet tamen quad xj; vicina urentibus applicare, quibus ad inii enda erunt pinguia quςdam,qiue ea intro serant. At si extra quidem sit contagio, non autem maligna, nec sic quidem ur
ita sunt applicanda, 'In per alias facultates leuiores, euec per abstergentia sola leuare norbum datur,ut in scabie, dc similibus: de his autem in particularibus rursus di
Calidis vero, dc siccis uti tum debes, quum materia non valde acuta est, sed frigi, Hir, sicc s vero &kῖgidis, quum calidior est: qth autem horum multa styptica sun substruatiae crassioris, Inserius quidem examinabimus, quomodo liceat ea adhibe- id & noin adhibere. Porid: per decocta conuen enter ages, quum introrsum contagio est, ut in febribus: per pulueres vero, quum maxime,& multiplici facultate obsistere putrefactioni voles. Atque haec quidem satis sint, quatum ad unii tersalem curandi rationem pertinet: nune particularia pirasmiramusia febribus incipientcs.
255쪽
De eurisio febrium Variolan ,σMorbillarum cap. 4. Α
INter febres,quae in contagione versantur, illae prius percuris silere, quae vocatas Variolas,&Morbillos etia imant,ut potem inussere: de quibus quidem agemus, quatenus nondum pestilentes sunt, nam&ipsie in pestilentijs saepe visi intur, simpliciter autem pestilentes non sunt. Quonia situr diximus expulsationem illam Variolarum, Morbillorumq; quodammodo crisim quandam esse, & sequestrationem me struae insectionis a sanguine, nulla tibi esse aia inretio debet, si ut no imp dias expellentem naturam, sed iuves potius, si opus est: quippe eam impediunt no- nulli interdum phlebotomijs,interdum eurgatorijs pharmacis:quar quum tu videris febrem elle eiusmodi,quet eas expulsiones aut faciat,aut factura sir, tum abstinea medicamentis omnibus, naruram sine per se agere, nisi forte a principio magnam plenitudinem sueris conspicatus, tum enim licet uti purgante pharmaco, sed non acri & molesto.Qubd si iuuanda natura sit, locum prius procura,vt calidus docenter existat, ut aeger pannis conuenienter tegatur,& ijs rubentibus, ut leui utatur cibo, vino abstineat: tum vide, quae causae prohibeat expulsionem, num carnis desitas sir,aut crassities materis:tunc enim iuuada est natura ijs, quae foramina cutis aperiunt, di materiam attenuant, quales sunt carricae,& stniculus,& cares,& apium, &similia ex quibus commode decocta fientissint qui addat lentes abiecta prima aqua decoctas, aliqui, qui & tragacantham: quod quidem sorte miretur aliquis, quando in lentibus di tragacantha contraria magis videtur Intentio Ines Ie quum & ingros.sent,& inspissent sanguinem, & cutim obstruast. Verum ita res accipienda est, quod ebullitio sanguinIs Interdum temperata est,interdum non temperata,sed aut D
maior, quam oporter,aut tenuio quam oportetist igItur temperata est, crassior au- tem humor, qui seruet, tum neque lentes, neque tragacantha adiungi debet, sed sat erunt,quae subtiliant: at ubi intemperata est,& maior, quam Oporte aut, quod excernitur,nimis subtile visum fuerit, tum si praedictis addantur lentes,& tragaca
tha, recte facies,qm ita ebullitionem temperabis: quod & i sputo saepe fieri oporte quum plus aequo tenue est. Nec plura de his febribus dicantur. De eura febrium pestilemum commum. Cap. s. .' Vnc vero ad eas pertranseamus, quς pestilentes vocantursebres,qubd vel partem maiorem perdant, vel multos saltem:quarum, quae maiorem partem perdunt, vere pestilentes dicuntur, quae vero multos sbium, malignae magis dicisblenti quoniam autem gradibus selum differunt, & communem quandam naturam h bent, communes primum earum curationes ,&intentiones trademus , mox de proprias prosequemur Ergo ijs primum consideratis,quae diximus esse circa coni giones consideranda, analogia scilice loco,tempore,& ante alia morbi oligine,e
trinseca ne sit, an intrinseca , scito &In his illi tria pricipue esse attendenda, ad quae prius diximus esse omnem intentionem dimendam, seminaria scilicet, mat riam pericli rantem,& eam qiue periclitata iam & prorsus corrupta est: ac quoniam supra dictum est seminaria posse UIuersaliter vel exungui, vel frangi, vel educi, vel per antipathias repelli,videndum est, quaenam ex his in pestilentibus febribus conuenire potuint. Ac primum quidem extingui seminaria pernentia non datur. quoniam febris iam introrsum se est,nec satis tutum est introrsum assumere, qutut rextra vero si apponas ut inhil operaberis,aut contage ex tabis vehemecus, quare Q Diuitired by
256쪽
Aqilate per alla ingenia QVtriun autem extingui perfrigida possint, ut per aqvie
potum,dubitationem habet, quoniam,&si aqua, uatenus Egida, iuuare possit, a tamen,quatenus humida, obesse non parum videbitur, ψ augeat putrefaetionem:
no solum igitur propter hanc causim nocere potus aquς pote sed dc ob illud etla,m materiam crudiorem reddit,dc obstructione adauget:qitapropter in maiori parte harum febrium abstinere ab eo potu melius est: nihil tamen prohibet certis casibus etiam conuenire, quum sebris ardens est, εc cholera quodammodo se it,si & relI- qua consentianditum enim magis prodesse frigiditas, quam obesse humiditas, potest. Igitur quum otingui non ni si rariissime possint seminaria febrium contagi nem pestilentem habentium, videndum est,utrum saltem educi possint: sed certe de hoc dissiculter admodum fit, per se enim seminaria valde dispersa sunt.&si educi detur,educuntur quidem per muctionem materiae, cui sunt haerentia, quomodo i
men fiat,& quibus modis mesius, quibus dissicilius, paulo post ostendemus, quum
de materiae euacuatione tractabimus. Superesse igitur videtur,ut maxime procur mus ea frangere,& Per antipathias repeli eorum autem quae franguli omnia quidem potentia sicca iunt, sed alia calida quidem sunt,si a frigida, de rursus alia sicca tantum sunt,sia etiam stiptica,& crassae substantiariquare dubium est,utrum ca- fidis uti liceat in his febribus, & virum stiplicis: nam calida videntur & Arem augere,ec acrimoniam seminarioria, rica vero videntur obstruere, & transpirati nem intercludere, & materiam crassiorem saccre. Ad qiis dicendum est diuersitates& analogias contagionu consideradas esse si . n.ad crassiores, & pinguiores hum
res h fit analogiam aliae ad sebtiliores, & acres magis, & aliae ad spiritus etiam:poreb in quibusdam obstructiones mutue sunt, in quibusdam pauciores:vbi Igitur analo- v ga est contagio ad erassoso frigidiores humores, precipue si & obstruetiones non paucie sint,bene αἰt siccis v quae etiam calida snt,frigida autem minus inueniες maxime si & stiptica suerint crassie sebstatimat ubi an unia ad subtiliores,& aeri res humores sit,uel ad sipiritus ipsi s,obstructiones autem pautae fuerInt, tum decet
per sicca illa agere, quae simul & frigida etiam sint quae si etiam suum fuerint, nihil
reser sistangunt enim haec maxime,&Virtutem continent, ne dissoluatur, quia potissimum accidit in his febribus. Porrbsi ea, quae per antipathias valent, ulla In coragione conuenientia sent,in hac certe couenientissima, εc maxime psentanea sunt, in qua contages venenis quibusdam assimilatur: quare his maxime utendum, nec unquam deserenda,'us tum repellendo, tum &conseitando iuuant:atque hae quiadem intentiones ad Ginaria habendae sunt,quae si ab aere,vel alio depedeant,illud etiam principium xxtinguendum,& frangendum tibi erit. Ad materiam vero, quae In perieulo est, primum illud aequum est quaerere, utrum euacuatis vlla conueniat,3c qualis:ac conuenire quidem,quu plenitudo adest humoris ad putrectaeonem parati, manifestum est: ubi vero plenitudo ea non adsit,sia corruptio tota E contagione depedeat, nihil enim prohibet alicui probe sano existenti cotagionem inferri)tum non est procuranda euacuatio materiae periclitantis, praesertim phlebothom ijs, aut pharmacis: quin imo de his dubitatio e dc controuersia Inter medicos, utrum sint adhibenda in raecam materia, quae cum plenitudine pestem affert rq nippe sunt, qui In omni pestilentia non semel istum, & bis sanguinem hauriant, rationem autem sata addunt, qubd hic morbus sit magnus, imo omnium maximus, 'ebullitIo In singuine magna fiat quM peccatu in ipse sanguine qiuasi semper si, & co ruptis, ιν per phlebothomias bene mentetur corpus, dc transpiret, v natura mul-
257쪽
tum in lili sebribus granetur, quae nis subleuetur, moinum veri serat,n mepellatio non cocoquat: propter quod multi visi si in liquibus plate thoiuia factasta;im le- ,
t Icillarum cxpillsio secta suit, quum prius milia appareret: contra alij magirupere aphlebothom ijs cauent, experientia constet partem maximam eorum, quibus detractus suillet sanguis, paulo statit obiisse,aut In deterius lapses, Ut annis is os . . dc i 3 18 manifeste visit nisuit. Lba in remihi ita dicendum videtur,m aut contagio exti in secus conccpta est,aut intrinsecus primo in nobis facta,&diaec: rursus vel in initio est, vel iam valde sparsa: sit igitur extrInsecus venit contagio sue in initio sit, , si ueno, nunquam sanguis est per phlebothomia mouedus, ea de causi v contages, introrsiim trahitur,& versiis cor, tam ea, quς circa summa est,sim,quq in venis pulmonis,nis adeo magna plenitudo vidcatur,ut serri non possit,tu enim licet phlebotomia vii,sed & hoc circa initia:Fpter quod superioribus annis, in quibus cotages Mitrinsecus in nos venerat, maior pars eosum, quibus secta fuit vena, perierα Si vero, contages in nobis primo oborta Hierit, iecurius quidem possumus detrahere sin iguinem, sed& tunc ab initi js,S quum plenitudo videtur: in uniuersum enim hoc. oon stare debet,quum iam sparta cotagio est,& seminaria late iam diffundulitur, ni dihil venae Incisone iuuare, quin imo longe nocere magis, qm omnis agitatio, quae in sanguine fit, putrefactionem valde adauget, . sirininaria magis misceri accidat,et sinceras partes cum insectis, non aliter,et si in craterem aquae salis aut sellis modico in- Iecto, si quicstat aqua,& non agitetur, minus salsa,& amara pmanet, si vero agitecstatim tota contaminatur permistis minimis inuicem: quare non selum superiori bus annis, sed semper,& in alijs qiioq; pestilent ijs visum est magnam thlebotomatorum partem rem male ille, , in ango sto sit lepus, in quo venae se io conuenit, in amplo aut in quo non conuenit:quare bene perpendere opus est,quado,& quomodo seces Qubd si secandast vena, satius etiamnum existimo secandam esis ea, quae in talis est, aut haemorrhoidas aperiendas:hς enim,& si no omnes venas,quq adeor possunt desciTe contagem, diuertur, at quarundam tamen cursum ab eo reuocant,& contagem amovent: sed certe couelaientius agunt qui per cucurbitulas multas comminuere sanguine volu t: nihil ergo te moueat ad siccandam venam, P morbus sit magnus,maior enim fer, si iecueris, maior quoq;& ebullitio, &corruptio isanguine, transpiratio aut minor. Quod autem expulsiolenticulatum inqiliousdavisa suerit facta phle t amia, non potentiam maiorem virtuti additam mostrat, sed Symploma maius: sicut enim commota aqua calida, evaporatio fit maior, ita & hic commoto 3c agitato sanguine evaporatio excitatur maior,quae valde stimulans virtutem,expulsione irregularem facit, non qualem natura per se, quas crisim iaciens, deligere solet: cuius signum est,q, statim delitere consueuere expulsiones illae, quas symptomaticas vocant: quare nec ijs apparentibus multa spes nos tenere debeti De ea vero euacuation quae pernitalcaincta purgatoria fi similiter nec plane couenit Inter medicos, quibuidam parcentibus medicamentis, quod videant ijs assumptIs gros quasi a stimmo ad imum concidere, alijs vero vel crebro exhibentibus, & alijs
placidiora quidem,alijs acerbiora propinatibus: de quo rursus pene idem dicendu ,
quod de phlebotomia, nam & pharmaca introrsum trahunt contagem, & sanguinem maxime agitant,& permiscent,propter quod multi visi sunt,quas de omni virtute decidisse. Igit , nisi magna appareat plenirudo, bonu est a pharmacis abstinere, quod si affuerit, apta aute,ut euacuari pollit, maxime circa in i tia, multς enim materiae non sunt crudae etiam per initiaὶ tum solutissis uti potes: placidiora vero ipse
258쪽
L IBEB' III. . : 1 IO A amem mula quam aeriar v si non sinciant ea crassiores humores educere, danda quidem & acria suadeo,sed qualitatis minoris:porro nec displiceat euacuatio illaclper urinam fit,& quae per sudorem auxilia prςterea illa, quae supra dicta sunt valero ad materiam, quae corrupi incipit, pr termittenda no sunt, ac in pri in is quae exiccat, quorum quae limul calida sunt, tu inexhibeantur, quum cralliores, & segniores humores sunt: quae vero frigida, ubi tenuiores & acriores sunt: tum nec displiceant. quae imputrescibilia ipsa existentia, intermista prohibent putrefactione: quoru multa etia spirItuale antipathia habet, &partim repelliit, partim coserint, ut odorata.
Materiam vero, quae iam corrupta est, non intra debes relinquere, sed se inere,& extra pellere,q uatum potes: facit id quidem saepe natura modo per maculas quas, da, modo per pustulas, modo per abscenus alio ut plurimu autem per alui deiectu
ncm: verum, quum innis natura est, tu eius ossicium assume, & euacua interdum clysteribus interdum lenientibus, interdum purgatorijs pharmacis:verum cave, ne stimulum multum adhibeas, qm quae comipta iunt, non poscunt irritamentum magnum, lubrica ipsa existentia, atque etiam valde irritantia. Sunt qui per Aloema ut diebus singulis, aut alternis leuiter purgent alii per alia et cuius rei certa meth dus este non potest, sed disci eis medico opus est De curatione febrium,qua Lenticula Nocantur. . Cap. 6.
Vnc de particularibus magῖs agamus,ac primu de curatione rarii sebrium per 1 tractemus,qtiae, 0 non vere penitentes sunt,malignae tantum dicuntur, qu es illae fitere. quae anilis isos,& is 28 tam larse apparuere, quas alii Lenticulas, atq- exin sticola,vel pelicitias appellauere: de quibus diligentillime agediam videtur, qtis
V saepe pcr epidemias reuertuntur saepe sine iis enascuntur ac nunc ci per Italia visi antur,ccrtis aute regionibus maxime familiares. Referemus aut in primis, quo pacto medici eas curabant, quum primum in eas perinde, ac ignotas incidere: inter quos tanta discordia orta fuit, ut pene ludibrio haberentur: nam via victii ordiamur, alii
liberaliter & large nutriri aegros iubebant, ψ dicerent virtutem plurimum dilIblui, ira praecipere Hippocratem, ita principem Auic.alij tenui ilimum victi in dabant, existimantes aegritudinem a plenitudine multa depcderc:alii extremoni dubij medi
critatem telacbat, uti secura magIs: meracum nonnulli propinabant, nonnulli aqua atri simplicem, aut vino granatorum permista. Sed nec minus circa phlebotomias controi tersia oriebatur,ad ijs protinus, S large sanguine haurietibus, alijs nune voletibus secare vena,q, vidissent maiorem parte ru, quibus secta suis Ict vita finire interqiros alii putates media quada via incedere, haemorrhoidas aperiebant. Porio &circa euacitationes eade disiensio agebacalii enim acribus medicamelis utcban essa ut nullis,aiat leuioribus, nec deerant qui dicerent eam febrem sudoribus este finiedam: qua in re & Empirici q lioq; α Chymistae siuas partes habuere, qui sublimatis
quibit sciam liquoribus ad eam rem emcaciter uterentur, i quibus plurimi mortui sunt, multi ad Orciportas deducti, quida omnino saluati: maior medicoru pars ino re empiricoru a venenis similitudine accipientes, iis utebant , quae ad venena sole apponi, quare& per tu armenium,& retralemnia,& eiusmodi medicabant: contra alii isth c negabat esse adhibeta, mobstrueret venas,&foramina,q1 expulsiones impedirent, sed communibiis digerentibus agebant: nonnulli existimates morbum an adustione consistere ea dabant, quae adustioni aduersamur : inter quas controuersias magna mortalium pars,& nobilitas urbium perij r. Nos, quς partim togavi experientia
259쪽
experientia paritur ratione compinauimus,in medium adducemus, tanta iure optat stiri mortalibus aliquod beneficium possit: quod cerre fiet, si,quq circa contulis' nes contemplati sui mus, non aspemabuntur. In primis Igitur ante oeulos ea sunt habenda, quae supra de analogia eius febris, & causis dicta sunt:quoniam ergo eius analogiam diximus nec ad spiritus per se esse, neq; ad acres humores, sed ad messis quandam materiam,qualis est sanguis, in qua disibluatur sidem virtus, sed non vehementer, & cito, incipientes quidem a victu melius egisse illos existimamus, qui mediocri victu utebantur,sic enim & ger non grauabatur,& conseruabatiar virtusequare& nos hac diaeta aegros semper nutrivimus, interdum quidem subtrahentes magis, interdu & apponentes: neq; enim hae febres semper In eode sunt, sed ali ad acutas magis accedunKaliae ad tardiores, Piout & sanguis modo biliosior est, modo lituitosior.Potus aute, si fieri potest, non e vino detur, qm evaporatio multa in his ebribus accidit,& delirium sacillime consequitur, quod pessima res est, non selum WcIrca nobilillimum membru versetur malum, sed ob id , v parere nolint aegra r sit ergo aqua vel simplex decocta,vel aceto mista, qui potus ante alios mihi idoneus via deturae, si stomachus sorte no serat, nihil prohibet cinnamomi paululum admisceri: sunt,qui miscent sympum acetosem,aliqui qui citri succumsunt etiam, qui magis ament aquas, quae Sublimatae vocatur, vel Cichorij, vel Oxalidis, ves Cicerbitae,
ves Bora inis, de id gen usu si vinum concedendum si eligatur, quod pauci serum
vocatur,a Gricis , sapore acerbum... Aer vero, si quid viiij continere videbitur ti bi,aut permutetur,aut bene persetur, aut per irrorationes oc iussitus emendetur, tum reliquum diaeticum regimen recte dispensetur,ut par est.
Quod vero ad medicinalia attinet, quaerendum In primis de phlebotomia vide- Mtur,virum conueniat in his febribus,an non,& quado,&quibus Evenis, quoniam certe res cecidit annis superioribus, ut maior pars phlebotomatorum perierit: causam ego arbitror Inde suisse, v febres illae tum maxime ex aere contigeres ut dictum estὶouare, extrae secus quuvenisset contagio, circa summa in corporibus praecipue vigedat,& in venis remotioribus:sacta igit phlebotomia introrsum statim trahebae
in spiritualia: adde & illud, febribus his lenibus, & placidis apparentibus non fi
bat venae sectio circa initia, sed tum maxime, quum seminaria Iam dispersa erant, dc radices undiq; egeranti quare secta vena sanguis plurimum quidem agitabatur, dccomiscebatur, parum autem de seminarijs, I de corrupta materia secum educebatur: unde in discrimen ponebatur magis aeger, I iuuare i igitur & manc quoq aut suturis temporibus extrinsecus videris accessisse contagione, non affueris aure circa principia, presertim si nec adesse magnam plenitudinem animaduerterris, tu satius erit Venae parcererat vero,si corruptio in aliquo primo enata suerit, si vocatus fueris ad principia, tum secure venam incide,& sanguinem multum extriue,si resiqua c sentiunt:q, s post tertium die,aut quartum solii accesseris, tum maturius consulcis iram e hominem sanguinis multiΨnecipue& fibros pne manibus tibi Fors dederit,etia aude sanguinem haurire, nisi natura tentaverit expulsionem aliquam: caerem,
quum valde sparsa contagio est, sectioni parce, sed cucurbitulas appone, nisi valde. magna si plenitudo,ea enim quum est, melius aut per pharmaca tolletur, aut per apertionem liqmorrhoidii,aut p incisonem saphenaeo De pharmacIs vero purgatorijs eadem animaduerso habenda est,nam de Ipsa circunferentia introrsum trahunt, & sanguinem valde exagitat,& non multum de seminarijs educundisi tamen
260쪽
A plenItudo humorum visa erit, nisi ex ljssuetint, qui contumaces sunt evacuati nibus, si potesa principijs euacua alioqui aut nihil moue,aut selum, quitum suffitaciat educere,quae iam corrupta est materia: sint autem Gluti aut Aloe, aut Casa siliqua,aut Mann aut Syrupus rotatus solutivus:expertum autem est pharmacum illud multum valere,quod per Agaricum fit,& Syrupum rosatum istutivam:velis mentiora vero mihi non placeant. Quod vero ad sudorem attinet, non paruo teneri errore illos citistimo, qui i ndia
sciete volunt finire has febres per sudorem: nam, si obstructio sitie adsit,si plenis. tudo, si cruditas,no istum nihil proderis per inducen tia siadorem, sed magnoperchedas: multum prςterea refert, quibus sudorem Puoces, sublimatorum enim multa, praesertim,Chymistica,calidii lima sensi& febrem ardentissimam reddunt,ac virtu res exoluunt: tu autem non damnem inuitandum esse sudorem, quum maculae adiparent quidem, sed aegre natura expellit, reliquis consentientibus: quare nec male videntur facere,qui decocto rauculi,& Lacae,& Caricarum utunturiviilius autem
fiet, si ea addantur,quae simul & contagioni obsistunt, qualis est Scordium herba,&WAlium odoratum,& quae Luttila vocatur, serte qiue & Oxys apud Plin. Ze vocata Gallica,& similia: placent quoq; dc quae per urinam multam materia educunt, namultas ex his febribus vidimus per elusinodi crisim finitas. His rgo consideratis stio reliquam curationem in eo consistere, quod putrefictioni, & contasioni omnibus ingenijs aduersatur, tam per ea,quae coia & alij r febribus remedia sunt, si pere ria contagiosis:qm autem,quaestpria sunt, omnia quide potentia sent sicca,&siccotu alia calid alia frigida,& rursus aliaetiastyptica,&crassae substaciae, quaerati. sertasse aliquis viru calia, conueniat in his subribus,similiter & virum styptica, MU qsenteras substatiae:quadere A Lo Ysivs M v NDELLA, medicus Brixiesis, virdoctus & diligens non ulla ad nos scripssi ac Praecipue super Smaragdo, que alia qui medici veluti arcanum quodda, & veneiadum antidotum habent: bene igitur erit de hisce dubiis ut promisimus non ulla dicere, qd maxime ad hoc febris senus pertinere videtur. Primu igitur, quantum ad calida attinet, qmmulis harum febriuin sanguine pituitosb consistunt, & materia in eo genere crastio si quis per calida in ijs agat, iiihil ut opinor nocebit, aut si frigidis caida tame permisceat, eraesertim
aromatica, & quae excellenter aduersantur putrefactioni: si vero biliosior fuerit sanguis , conuenientiora erunt frigida, siue Pulveres fuerint,sive decocta, siue alia: atq; in his si etiam styptica adhibeas, nihil ossicies, nisi valde multa obstructi o suerit vi,sa, quod rarius in eo sanguine accidit: quare nec dubita per haec naturam,& macularum expulsionem impedire, si sanguis subtilis sit, nam potius ebullitionem tem- perabis vi In Variolis dichium est, ab his vero magis cauendum tibi sit, quia crassior est sanguis, dc obstructionibus paratior. Caeterum illud notandum est,q, styptico rum quaedam crallissimae sebstantiae sunt,& summe astringentia, ut pomica, dc austera vocat quales immaturi Fructus,& Sorba,& Corna:atque haec quidem magis caueda sunt:propter quod nec vinum laudem, quod ex Oxyacantha hi, nec quod ECornu:alia vero simpliciter acerba sunt,qualis est aqua vino Granatorum admista, aut aceto,aut Syrupoacetos vel succo Citiij,& Aurati, mali,&Limonis & simialium :atque haec secure cocedi possunt; nihil enim quu nocere possunt, tum vel maxime iuuabunt, v&sicca potentia sint,& frigida. antum vero ad pulveres spe-' elat,in uniuersum dicat ir, qudd eorum,quae inuncalia propter duritiem,& sicciatare semper adeo ita costant,vi,quanqua multa opera ea teras, nunῆ in aprλ sint in urinam