장음표시 사용
231쪽
tu Mnanis. Nam dissicillimis impub. temporibus, tota Europa bello undiq;. flagrante,quum est Hissipaniensi diuturna ag Caroli m V. Imperatore legatione, cui . sim signes virtutes maxime charus fuit, vixdum venetias res ijsset, visq; allabael maior proxima state aduentu Caesaris In Italia exarsiam videret , ineunte vere μα- gerIus exitiali festinatione mutatis ad celeritate iumentis, Orator in Galliam mittitur. Ubi, morbo peticularum breui erumpente, quum vix primum patri ossicium pristitisset, FRANciscvM GALLORVM REG&M semel aut Iterum alta tus, Blesio in oppido ad Ligerim,octauo Idus Maruante luce Mox x ix paucis diebus ab- . sumptus est,quum annum qtatis statu &quadragesimu attigisset. tanto bonorum esum dc eruditorii luctu, tanto totius Galliae moerore,ut illum Franciscus Rex Musarum amicus amplisis. suneris honore is uere . In patriam delatus ut testam&i tabulis Iuli mi, in maiorum sepulchra illatus est: Barinolometo & Petro fratribus summς probitatis ii redibus relictis. quoru Bartholom us maior natu, ex Clari ilia ma Gabrielia gente uxorem duxit: & aliquot susceptis liberis inter quos hodie An- .dreas & Bernardus maxImς spei iuuenes vigen i propὸ intermortuum Nauger' fa- a miliae decus excitauit. 'teru, qui sertunae beneficio reipub. negocia summa set citate confreerat, domesticis In rebus haud parem sertunae benignita sensit. nam - vir summi Ingenij summiq; etia spiritus, assiduis patriae occupationibus distentus, ut nullu sere temporis spactu literarii studij s superes Iet, ut qui se ipsum proben ascerer, quae fecistet, cum non esse huiusmodἰ putaret, ut invulgari citra siti nominis iacturam postent, dum rant existimationi quam iam ipse apud oes eruditos osumsere nationum agebat,ut pote nec polita satis,nec una recognita,no usquequaq; re A
sponderent,qumiq; apud se habuit, paulo ante mort igne deleuitiquare, libri es .cie Venatione duo pulcherrimi, in iartholomaei Liviani gratia hemicocarmine AE U nter scripti, & unus de situ o inis eodem stylo consectus, quos alias legimus, psciere. atq; ut omitta laudationem illam, quam in funere Cassierinae Cypriae Remnae Marci Cornelii Senatoris amplissimi fili , de Venera Cornelioru gente nobilis lima ad Leonardum Lauretanu Venetiarum Principem & Senatum publice habuIt, Zealia iri ulta qtiae code Igne concremata sunt, quo piaculo dixerIm luculentiis ima Hia clam,ab ingressu Caroli octaui Galloru Regis in Italia,ad ea usq; tepora tot vigi-iijs tantoq; labore amplissimoru Decemuiru iussu deductam, concidit ei Sed quis
hanc culpam praestare debeati quando ait poeta, ducunt nolente Fata,volentem re hunt : AD amicis igitur funebres Liviani imperatoris& Lauretani Principis laudationes antiquet puritatis cadore venerabiles, dc carmina quς clanculum exscrip erant, quonia in Italia omnino extabant, quasi sun eris eius res uiae in luce aeditaeώpr clarum N A v G E R ii ingenium & excelletem doctrinam futuris seculis osten- dent. Sed adsebrem lenticularum siueIeticularum reuerram uri a
Contagiosa igitur est& haec febris, sed noceleriter,nec mite,&ad distans, tantum Per tractationem infirmi: per initia autem quum sebres omnes pestilentes facidae sint & mites, tu in haec adeo placide invadit,ut vix admittere medicum aegrLvelint, unde & medicorum multi plurimum decepti sunt expectantes restaution morbi paulopost, nec quicquam contra parantes: mox vero signa malignae sebi aperiebantunnam, quanquam calor mitis pro natura eiusmodi sebrium sentiebat. Interne tamen plurbasio quaeda percipiebatur,tum & stactio In toto corpore, las indoq; more fitigati: secuditus erat supinus,caput grauescebat,sensus M tes erat, α mens magna ex parre,post quartum aut septimum non ntabat, oculi: rubesco. . bamvDiuitiaco by C Od
232쪽
Λ ban verba multa diceban me, utitiae primum erat bicla ut pliuimum radictat tuti plenae tamen nox rubentes &confusi aut similes vino muratorum: pulsus rarundi humilis, qualem diximus rexcremeta comipta. intentia: circaquarium&6ptumum in brachi j dorso, M peoore maculis rubentes, saepe δc punic erumpebant pun ris pulicum similes, cepe maiore imitatae lenticulas, unde 3c nomen Indituest: sitis autem aut nulla,aut parua aderat, serdescebat tamen lingua, somnigeatis quibusdam aderat, quibusdam M vigiliae, interdum In eodem utrunque per vicem dirus aliis ad septimum,alijs ad quartumdecimum, alijs de ultra: urina quibusdam detinebatur,quod pessimum signu eranea febre mulieres paucae, sestes paucissim Iudii sese nulli deperiere, iuuenes& pueri multi,& ij quidem nobiles mirario m do ac pestilentes verae consueuere, qua quum vulgum praecipue plant, tum hae 'sebres maxime In nobiles gras Iari visae sunt. Perituros sua signa purcedebant, sicuti Meuasuros: ala ei sis statim aeger virtute defici seselisisset, si assumpto leui pha maco inges alui desectis secuta fuistet, si facta crisi non accessistet alleuatio, nam via dimiis,quibus libri tres sanguinis errupissent enatibus, paulopost tame obiissem tum item, si urinae detinebatur, si lenticulae delituis ita si aegre erupisIisu, si liuidae suissent,& valde puniceae:qubd si aut omnia,aut plura ex his accessissent,certillima sequebatur mors,euasio vero, si contraria aut omnia, aut plura apparuillent. De causis. cap. 7. HAEc quidem in propatulo erat, & ante oculos: quibus audem de causis,& quomodo euenissent, magna Inter medicos discreptaria, magna altercatio erat,in B lijs varia existimantibus:alij adustionem dc acuitatem in causa ponebant,alii plenitudinem, alij Intraspirationem oorporum,si j occultam proprietate: quare re quisi de pro existimatio de sua auxilia asserebat non sine artis ludibrio,qubd vulgares
no lateret tanta dissensio. Quoniam autem vagantes erant m febres, ac multis una empore communes,communem quoque causam,tum habuiine ces endum est, procipue autem contrarum ab aere: quia satis rationabile apparet, quando anno,
ε D xx Vris pnecedente hyeme austrina, pluuiosa vere quidem multa flumina Inundavere,apud nos quidem Athesis, dc Padu apud alios alia suere pariter & c ligines quaedam,quabus arboru germina,olearum pr sertim si plurima aruere:quibus de causis & principium his lebribus datum credendii est: quς vero sparsς nunc apparent,causam particularem in nobis habent si quibus primae fiunt,& consimulem putrefactionem acquirunt,qualis Illa fuit,quae prirnum commune multis originem ab aere traxit. Quoniam autem contagio haec per coparationem ad vere pestilentes, satis mitis apparet, nec celeriter contrahi selet, nec semitein relinquit, nec ad distans protenditur, sed intac & p tractatisnem selam, celendum est seminaria I sus non esse admodum acria, nec sortem illam elaboratamque ira Istionem haber sed magis apta esse,ut & alterentur facilius, &non agglutinentur, quemadmodum alia solentiquae semitem relinquut, & in summa quae a natura vaporum non min. tum remora sint,acria tamen,quanrum sussicit esu linodi contagionem inserre.Consimilem ergo insectionem in aere primum suisse cens cndu est, quς mox in nos ingesta tale febriu genus attulerit, quae tametsi pellit clites verae non sun si in limine tame: earum videntur est Anali gia vero eius contagionis ad sanguinein praecipue esse constar,qd& maculς illsequae expelli consueuere,clemonstra uomnes enim rubet sunt principi, colorem & rationem retinentes: qua de causa Sc magna et de late fu-
233쪽
se est pnummo propterhumiclitatem& ssuetibilitatem anguli, si etilem sic
de lenior et Iamnum est haece pestilentes alis, no potest omen non morosa sitiri laeta magna Introrsum evaporatisne prauae putreuinis epmpter quod & Iassitudo quom sentitur,& mens non constat, &caput grauat,& oculi rubenti quae euapora tio, qui lenis est,& tractabilis,ratissime scuet Arenesim sicere, quod inulti medicorum timere solent,vidcntes Mir um fierL P nec mirum elusi etestiones cordi Ita ,liquidaeq; apparet,iam larν quum putresectio fiat, unde de malum erat signu, assumpto leui pnarmaco ingens dele o sista suisi praesertim primis diebus,sgnum enim erat valde ampla esse corruetionem. Somnus autem ijs multus obrovebat,qui biis pituitosior erat sanguis,ui illa vem, quibus bilissior. Maculae autem apparebant in cute,natura foras pellet quam Poterat,partem Infectionis: n1 & modo per sanguinis fluxum ἡ naribus, modo per uidorem,modo per alui desectionem exonerabatur,sed salubrior erat,quς per eiusmodi maculas tentabaco pulsio: δpter quod multi eorum euadebant, quibus large fiebat ex multi vero periban liqui ous rarae & sparue erumpebant maculae,aur,ubi erupissent,delitescebat: significabat enim
ut naturam non esse potentem, aut materiam male obedientem, quae aut expelli non posset, aut retrocederet, natura tentate aliam expulsionem. Sanguinis verueffluxis per nares nullos pene levabasiqni magnum quidem stimulum arguebar, α naturam maxIme cogi ad expellendum,qua poterat ontrarium, quod in maioribus venis inerat: sed ea vis non erat idonea ad Apellenda seminaria contasionis, quae maxime in minoribus venis sede habebant,utpote quae extrins-s accessissent. Similiter nec multum pmderat ventris detestio, quoniam corrupta quidem materia expurgabam seminaria autem non: quare ex omnibus conuenim orerat,quq Dper cutim expulsio fiebat Primum quidem per maculas facta, mox & per sudorem: propter quod & multi vili sunt euausis,qui ous largus sudor superuenisset: per has
enim vIas magna pars stini natiorum una cum subtili parte sanguinis excernebatur. Detinebatur autem interdum urina, siue m absit meretur aquositas, siue et, alid terreretur,ut in maculas, vel sudorem, siue m rc dundantia nimia humorem,aut crassues vias obstrueret,siue deficeret virtus: propter quod pessimum erat signum. Pueros Mitem,& iuuenes carpit magis ea con tagio, quis i in ijs plus adsit sanguinis, & humidistis, ad quem habet analogiam: tum vero & ij foramina magis aperta habent, &cal Idiores sunt,unde attracti o fit maior, riim per venas, tum per anhelitumrpropter quam causis &,qui negociabantur magis, magis et Iam carpebantur, minus autem
ocios,& frigidi,& sicci natur quale fere est senum dc Iud o tu genus: mulieres v ro si Idae & ipsae sunt, & densoris carnis. Porrb nobiles magis, quam plebs hac tanguntur labe,contra vero pestilentia magis plebs, quam nobiles, qm pestilentia
potillimum inc5raglone unius ad alium versatur,minus vitio aeris, naec autem inserio magis aeris vitiis,quam transitu unius in alium: ab ea igitur contagione, quaevb uno In alium transit, magis cauere nobiles polliint propter diu Itias, & comm ditates alias, quibus plebs caret: ab ea vero, quae dependet ex aere, mῖnus defendi possunt nobiles,quam plebs, qisi ea, quum communis omnibus sit, magis eos occupat,qui delicatiores sunt,& minus robusti quiq; & plus habet sanguinis, & hum diores sunt,quales sunt nobiles propter luxum & vitae quietem: plebs autem & r bustior est,& sicciosivi pote satigata magis,& victus parcioris. Ita igitur se habent lenticulares sebres,& ex his causu fiunt. Nunc de vere pestiferis dicamus.
234쪽
A ne Hespestiferisfebrium. Cap. g. QVae vero pestiferae proprie diculur febres, partim quidem cum his conuentur,
partim differunt : coia ueniunt quidem natura quadam communi, quod con. tagiosae omnes sunt, & per eundem modum allicitant, differunt autem, mpestilentum contagio longe promptior est,&celerrita in sulceptionis, tum vero &fomitem quoque relinquit, ad distans sescutiam cxtendit, item dc aut omnes, aut maiorem partem eorum perdit,ad quos pertingit. Squiora quoque sunt & reliqua accidetia, nam & virtus veloci lsime,& multa exolvitur,& pci turbatio, quae interna est,tonge maior sentitur: nonnullis quoq; sunt, quae per interna ardentillima febrem apportant, tametsi reliqtiae, & ilhae etia mox, lenos apparet pro natura totius generis: vigili ut plurimum infectos tentant,qnq; sepore comi sic: pullus de in liis, quales in alijs percipiuntur, rariores, & humiliores, quam aegri cudo videatur poscere: urins conturbatς,aut alba aut etiam simules fanis: Ucstiones corrup te, liquide, s tentes: in quibusdam bubones, aut parotido, aut alii ab iccssus apparent: maculae aut nullς, aut rarius in ijs visse quod alioquin mirum est, quum materia harii febrium sit longe subtilior. Shmi& harum differentiς inter sequςdam: alic extrinsecus in nos accedunt,pricipue ab aere, qui quum corruptus ell,&seminaria statim in nos transfert, tum nihil mortalibus milerabilius potest accidere, verum ratillime contingit, ut ex aeris corruptione pestilentia contingat: aliς ab ipso quidem origine trahunt, sed non statim ab eo seminaria recipiunt, sed aut vapores, aut consimiles
uosdam affectus, & dispositiones, a quibus mox subris in nobis primo pestilens
si&ab uno in alium transmittitur: aliq&in nobis primo fiunt non vitio aeris, B sed aliorum ut ciborum, & uniuersaliter vitio eorum , quς prauas putrefactiones
Quoniam igitur celerrime suscipitur liqc contagio, existimandu est acutissima subtilillima esleeatu febrium seminaria,& analogia ergcipue habere aut ad spitiritus,& spiritualia aut ad bilioses humores:qua de causa nonnulle interfici ut paucis horis, quς scilicet ad spiritus, & spiritualia analoga sunt, antipathiam habent
non sbium materialem, sed & spiritualem e nonnullς serius necant, perdunt aut vel omncs,vel maiorem partem: nes quidem, qti ad spiritus,& ad cor lirabent antipath am utranque, maxime aut ab aere pcndent, & per anhelitum attrahuntur: maiorem partem, quae in humoribus sedein habent biliosis, aut sanguine exusto,aut
etiam puro, propter quς&vigil ἰς inagis adstant in his subribus,si in alijs: quae tamein sanguine fiunt praesertim si pituita abundet coniunctam vigilijs Gmnum afferunt. Ceterum mites & lue videntur,quanquam ingens sit aegritudo. caula eadem,
qtiae in alἰjs,q, profunda est putrcsietio, dc sordida, in qua acrimonia non plane percipitur. tum qu bd obtunditur multo huin ido, quod uua potat, cuius lignum est lenta esse seminaria & somitem Iclinquere, tum quod sensus hebetes p se i unt: qudd si nonnullae ardentissimae videntur pur initia, hoc iccirco accidi t,q, nondum putrefactio profunda est, sed febres illa: in nobis primo incipiunt tales, quales aliae, quς co-tagios, non sunt, cholericae autem ut plurimum, lnox profunda fit putrefictio, &contagῖoca ac lenior Incipit febris vidcri. Pulsus propter praedictain in alijs causa in
rariorcs & humiliores videntur,qudd natura non audet venas tollere, ne aditu veneno aperiat. Quod autem urinae similes lanis appareant interdum, admirationem non paritam p ber,qubd enim aut conturbatae, aut S albidς videatur, nemo itide
miratur. Causam aliqui dicunt iccirco elle,qubdsimiles sanis videantur, quod cor Fracastorij. M ruptio
235쪽
rent: sed certe, si febris est totius passo, miruest spiritualia laborare,virtutes omnes Holu I, hepar tamen & renes, quasi sanasnt membra, concoctiones debitas facere. Fortaste igitur illud potius existimandum est, in existente urina crassa de plena sepe accidit,ut deficiente Ia virtute,et no potete crassiores illas partes expellere, percoletur suodammodo urina, dc, ubi primum cras Ia admodum fuerat, incipiat iam ' erassa ianus descendere, deinde & minus adhuc craissa, donec perueniat ad medi crem quadam consistentiam, in qua nubeculae quaedam pendeant, propter qd sanis assimilatur, non est autem vere fana, sed apparet: quod sepen ibium in pestiferis febribus,sed & in alijs videtur, qtium prope mors est,& virtus iam non potest cras Iasvrinet partes expellere: q rcs inexpertos quosda medicos f pe sesellit,incipietes bene sperare in ea urinae mutatione. Fiunt autem abscessias magis, quam maculae, in hac febre, qfii furens magis,ac turgens materia illius est:surit autem introrsem magis & circa principalia membra, hepar, cor, & cerebrum: omnis autem furens humor irritat plurimum,& cogit expelli,quare a partibus,quae introrsiam sunt, motus sit praecipue ad emunctoria principalium membrorum: mouetur autem non solumateria lares, sed & quae illi commista est, propter quod abscessus maxime fiunt, ocnon maculae: contingit tamen de illas quandoq; simul fierI expulsa tenui materia quadam circa cutem,ptaesertim ubi in sanguIne infinio sinita igitur se habent,quae cotagiosς vocantur febres. Nunc ad alios morbos pertransramus,qui 3c Ipsi Incontagione consistunt.
cap. 9 ini de phthisi hactenus trad auere, videtur quidem de ea egisse majs, quatenus primo in nobis fit,& originem habet aut ex defluxionibus, quae ad pul-- mones seruntur, aut E stacturis q iarunda venarum,aut sanie derelie vel epleuretide,vel peripneumonia,& similibus: de ea vero,quae ex contagione conciapitur, nulla quidem, autu paucissima tradidere. Nos vero eam , quae In nobis primoni, non negligentes, ac supponentes magis, nunc maxime de ea agemus,quae in contagione versatur, quod institutum est nostru in constar. n. 6 contagione concipi &propriam quandam animaduersionem exposcere demostrabimus. Nostri ta vocant,quod vocabulu, sicut & apud goecos phthisis,interdu communius est pro c5- sumptIone corporis, quaecunq; sit, interdum proprie magis, quum pulmonis vitio per se contingit: quod rursus dupliciter selcteuenire, quandoq; quidem ex ulcere in pulmone habito, unde sanies vera emanat, quadoq; non ex vero ulcere, nec verasan Ie, sed magis in saniem quandam conuersis pituitis,qu. e illuc descendere. Verum & illam quoq; possumus phthisim uitis lyrie appellare, quae corruptis putrefactisq; pituitis ita pulmonem affecit, ur, ii non ulceratus est, at flaccidus tame& putidus iam reddatur: quippe sectis dissectionibus quorunda vidimus interdum partem pulmonis sinceram, & nullatenus vitiatam, partem nondum exacte putridam, nodumq; ulceratam, sed tamen flaccidam, mollemq atq; in marcorem tendetem,quandoque & totum pulmonem talem vidimus:quare, quum Iam marcor ille in pulmonem serpit, phthisicum appellare merito hominem possiimus: quum vero simpliciter corrumpuntur pituitae circa pulmonem, nondum aute affectus ipse est, tum no vocari phthiscus homo dcbe sed aut dyspnoicus,aut quid tale. Queta igitur Diuiij so by Corale
236쪽
'A ighur sint phthisis Illius Gula,quae In nobis primo fit, sitIs esse notum medicIs a
Ditror, quarum nullam necesse est in ea Praec ere,quqe contagione concipitur:ρο-
test enim este, ut quis nec destillationibus detentus sit, nec venam fractam gerat, nequcullo vicere circa pectus affectus suerit, nec pleuretidem passus, nec de numvllo vitio tactus,sed optime sanus existens ex conuictudine tame, & conuict a cum phthisico,aut ex somite labem illam cotraxerit: nam mirum prosecto est, quanta tenacitate, quanto tempore seruetur virus illud in semite, it ut vestes, quas phthisici gestiuere, saepe viis sint post biennium attulisse c5tinionem:quinimo tales etiamnum fiunt & camer , 8c lectuli, de tabulata, ubi phtnisici periere. In fomite igitur illo non aliud putandu est relinqui,quam seminaria contagionis ex ea pultesini ne evaporantia, quae in phthis filiquorum mira qusdam est analogia, quando ea i15 ad Osailos, non ad palatum, non ad aliud membrum coniagiosa sunt, quam ad pulmonem:causam in uniuersum supra monstrauimus, neque enim omnia in omnlaagun t,sed sbium quae & agentis, & materiae, & applicationIs rationem certam habent, atq; ob id malosa dicuntur. Signa autem iam labinisti pulmonis sepe oculis alent, saepe enim frustula etiam ipsius per sputum resecta apparent, tabescenias, &accidi iam, non ita manifesta sunt fgna, sed tamen,quum prolongari morbum vides, sputa horribilia aspectu apparere, istere, ac saniem reprquentare, quum & genae roseae fiunt,tum certo scire potes tabescere iam pulmonem, praesertim si e coningione conceeta suerit phthisis: conceptae autem per contagionem Indicia habere poteris, si causas diligenter inuestigauet is Similes autem contagiosis & Illae sun*quq hqreditariae a parensibus contrahuntur, miru enim est quas da familias usq; in quin-B tam & sextam generationem oes eade tabis conditione perire,& quosda eadeςtate. De rabie.
Non minorem admirationem praeber rabies, de qua, sequἰtur, ut agamus: ea per se teneri animal nullum praeter canes Galenus scri sit, atq; ita certe conspicis, qtiς vero animalium rabidi canes momorderinhrabire omnia praeter hominem Aristoteles tradit. Quae autem hac in contagione spectantur, haec sere sunt.In primis constat non cocipi in contactu omni, non semite, non ad distans, sed tum solum, quum e morsu canis ita dilaceratur cutis ut sanguis eliciatur, quasi in sanguine ipso contagio fiat per contactum densis& .umae animalis rabiensis. Serpit praetereatam segniter,& per moras ut rarissime ante vigcsimam dicm prodaturini ro, maiori ex parte post triges mam,multis no Dis post quatuor aut sex menses, quibusdaetiam post annum,aliqui & post quinquennium manifestari tradide. e:vidi ipse puerum,qui octo post incles,ex quo demorsus suerat, contagione Ostend. Lex qua mox perijt interea nec subris vlla sentitur, nec ullum aliud malum,nescientc aegro, uanta pernicies lateat,quam mox tum sere percipit, quum ea ad cor pertingit, quo ubi
peruenit,incredibili cruciatu hominem asHgit, si & praecordia vellicantur, aegcrnec stare,nec quiescere potest, sed more serentis huc illuc asitur, manibus corpus dilacerat, sitit immese, sed illud maximia incomodum accedit,q,& aquam & liquida omnia adeo resormidat aeger, ut potius emori eligat, si bibere, aut ad aquam deduci, tum vero & alios ipsi mordent, spumat os, oculi torui aspectu sunt,ac denuam satigati vitam miserabiliter eis ant. Ferunt & s quis sub sorbo arbore iacuerit, si alias demorsus a cane rabido fuerit,rursus in rabiem verti. De his igitur quaerendum est, quibus e causis fiant, verum non pet eas racones,quas demonstrationes appellant,
237쪽
sed si nitionabiliter & ex communibus locuti suerimus, satis secisse ex IstImari de Cmias. loniam igitui semite non concipitur ii cotagio, nec in cute fit perconi chii simpliccm , sed dilaceratione cutis indἰger, existimandum e memina illius non admodum lenta cfle atq; ea crassiora ibriasse,si ut in foraminibus codi pollini, qua-1e non nIsi sξngi lini agglutinari, spuma, in qua seminaria latent, illi commista: porro &,qm tarde serpit, 'ar est putare analogiam eius csse vel ad solidas paries, quales sunt nerui,& eiul naodi, vel ad classium aliquem humorem: at costat solidorum nullum hac in labe corrumpi, quare ad crassos humores analogam est e contagionem: tales autem sunt phlegma, & melancholia: videtur autem ad melancholiam magisca cile analogia, quia videmus rabiosos, demum etiam furentes fieri, quemadmodu& melancholicos, deinde quia & canis, a quo primum contagio oritur, valde melacholicu in animal est,& sccum: porrb phlegma in humano corpore multum est co- parationei Telancholiae,quod & aptistimum est, ut putrescat: quare si in ipse seret contagio haec, non tandiu laterer, vspost annum manifestaretur: at melancholia, cim paucior est & frigida,& sicca,& minus apta putrescere, diutius seruare lateria sem Inaria potest. Febrem a sit non excitar haec contagio nisi ad postremum, qui sensi in tit S cuod evaporat, non statim ad cor sertur, sed longe post , aut etiam expellituri propagatur tamen per partem post partem ad interna, ac demum a d p cordia, qtibi bi pervcnit,& febrem fias citat,& septum transuers um,&cor ipsum c5
Dellit,ac p ,strcmo sui orcm & mortem affert. Maxime autem tanguntur ea cano,
qtii, ut diximus maximc sicci sunt,&adusti sanguinis: primu igitur ii more melancnolicorum tristes fiunt & solitari j: mox paulatim incalescete sanguine ad omnia indignabilia di hiint cuncta incipiunt odisse,aciam &prae iracundia mordent:oculi Drubcnt os spumat,ac tantic in sum rem aguntu Tanimariu vero, sua momorderint, omnia rabiunt,& moriuntur pnetor hominem, quod iccirco fit, quia alia animalia propter selitate, in quacum cane conueniunt,concepta contage necessario rabiunt propter analogiam: hominis alite natura longe aliona est ab ea seritate & conueniella, propter quod nec analogiam promptam habet ad suscipiedum: unde fit, ut nori omnes, qui demors sint, etiam rabiant, scd multi beneficio teperaturae ex se, alit nota contrahunt contagem,aut superant: atq; hoc ego illud esse cxistimo, qd Aristo. v
luit,qua ne scio esto, qui in eo textu, ubi hac de re agitur, non legendum essep ter homine, sed prius, a homo, Volui quas grςca lectio non , sed πρὶν audiri debeat, quod nulla habet necessitatu. Cur autem adeo reformidet liquida & canes ipsi.& qui a cane .lcmorsi sunt, unde& hidrophoui appellantur, dissicultatem habet. abditis limam lationein: neq; enim illud crede dum est, quod multi dicunt,&tius etiam existimaru videtur, iccirco ita timeri aquam, i ijs appareat sese catulo; quosdam ina lita cernere, quandoquidem nonnulli corum, qui iam aquam cςp Iant formidare, interrogati, nunqil id tale appareret, ut vidcrent, nihil tale videreresponderunt. Vmim igitiir, quemadmodum & in quibusdam alijs morbis abominatio quorundam fit propter indispositionem stoinach aut linguae, ita& in rabie d tela tis accida uan magis desectus & indi positio non est in stomacho, k lingua, nain liti uiar,& quantum clingua est, humida etiam expetunt , sed desectus potius ita phantasia est 3 cuius sigmina est,q, nec videre volunt, nec tangere, quanquii potum,
appetant humida. itasic igitur ut diximus in ijs, quae de sympathia phantasia quorundam memoriam cxcitat, quae pauorcin solent incutere, quod & in rabie potest contingere:quoniam mim dc spuma circa os eorum obuersatur, & corde pr ipuu
238쪽
Α liquescunt,ex his phantasia fit quaedam liquidi eos extinguentli, unde formido fit.
quoties aut vident,auctangunt, aut&audiunt offerri liquida sibi. In aegris autem phantasia fit horribilium ex paruis occisionibus,ut sive ex aspectu paruarii figurarum In parietibus videmus aegros,& lupos,& canes subimaginari, accla re,& iubere, ut inde auferatur. An quemadmia um diximus in sympathiis) quae exiccata sunt,humidasossunt appetere,& trahere, quum serma secudum naturam per se remanet, quan si ac tu & P accidens aliter sit:at vero, quum siccitas eo usq; processit, ut iam forma naturam non seruet amplius, sed iam aD ea ceciderit, tum sicca illa non silum non appetunt humida, sed uti contraria abhorrent, & a se abdicat: quemadmodum accidit & in iis, qui prope mortem sunt,omnem enim & cibum dc potum ita abhorrent, ut nihil molestius & horribilius iis offeratur, si cibus & potus, qm membra Ia priuata na tura sua sint: ita igitur in ranie saetii exiccatione tanta,ut Ia n rura propria collapsa sit,&,quae prius uti conuenientia &bona recipiebat, nunc via
contraria & horrinilia recipit, non selum potus liquidoru omnium, sed & phatasia
abominationem parit:exiccari autem rabie affectos manifestum est, quum etiam de In conuulsones ex siccitate incidant. Cur vero &, qui sub Qrbo arbore iacent, tu sus in rabiem vertantur, si alias rabidi suere, consimilem habet latentem causam, si modo verum est, quod fama quadam circumfertur: nihil autem Rhibet vapores,qui ex ea arbore continenter exhalant,m plici quidem, si h cet dicere, melancholici,
ad homine delatos, & intus calefactas idem facere posse, quod 3c seminaria rabie magis autem in eo,qui rursus rabidus, propter relictam dispositionem. Atque haec
de rabie probabiliter dicta sint. B Des philide morbos Gassico. cap. II.
NVnc ad eas contagiones pertranseamus,quae extrInseca magis tetan incipIentes a Syphilide morbo:quippe notium &diu nostro orbe incognitum morbuinter alia admiranda nostra rempestas vidit, qui Europam sere omne, Asiae vero, at- qu e Aphricie parte non parma occupauit:in Italiam vero fere ijs temporibus erupit, quibus Galli sub rege Carolo regnum Neapolitanum occupauer annos circiter decem ante i soo, a quibus nomen Morbo inditum svir, Gallicus appellatus: Galli
vero nominis Iniur am in nos retorquentes morbum Italum vocant, Hispani Paturiam, Germani nunc Meu Ium,nunc Galli cum dicut, nonnulli nouo imposito nomἰ
ne Pudendagram appellavere,qubd a pudendis inciperet, sicuti & Mentagram, φὶ mento incἰpcret,no 2 morbii apud antiquos appellatum fuisse Plinius est authocinos Syphilidem in nostris lusibus appellauimus. Huc autem morbum nostro orbi
adeo nouum, familiari ilimu tame certis regionibus serunt, qui per Hispanas nauia sationes nouum mundum comperere,ubi vel plurimum abundet ea contagio, non
secus illic domestica ac apud nos scabies. Principio igitur, quum is apud nos apparuisset, hae sei ὀ notae conspiciebantur in eo morbo: oriebatur in quibusdam sine s-la ab alio concepta contagione, in quibusdam quae maxima pars erat e contage excipiebat verum non ex omni contactu, neque prompte, sed tum tum, quum duo corpora cotactu mutuo plurimum incaluis lent, quod pridipue in coitu eueniebat, quo maxima mortalium pars insectit fuit:visi tamen infantes nonulli suere, quid suctu lactis a matre,aut nutrice insecta consimiliter affecti sint. Fomitem autem norelinquebat ea contagio,aut no nisi maxima quadam occasione, neq; ad distans etias e propagabat: sed iiri; statim manifestabatur,verum cereo tempore delitescebat,
239쪽
Interdum qu Ide per mesem, interdum per duos, cepe& perqΠatuor menta Inter- Cea tame signa non ulla aderant conceptae labis,animu in stitia qu. aeda detinebat, corpus lassitudo, pallor faciem, indem, quod in maiori parte inerat, vi crescula quaedam circa pudenda oriebantur,ijs non disti milia, quς selent ex fatigatione contingere. quam cariem vocant,sed natura longe impar,na Laec & emori cotumax erat, & victa una parte alia regerminabat immortali propagine: postli crustosae quaedam pustulae per cutena crumpebant, in quibu sdam quidem a caluaria incipietes quod riplurimu erat in quibusdam in aliis locis: paruς primum eae apparebant, mox augebant' paulatim ad magnitudinem cooperculi gladis, & similitudinem ctiam, ijs non absimiles, quae in pueris Achores vocantur: differentia carum uiue visebantur, quibusdam paruae,& sicciores,quibusdam maiores, & pinguiores, nonnullis liuid e , alijs exalbidae leuiter pallentes, alijs duriores, & subrubentes: omnes autem paucis post diebus aperiebantur, ac mucore quodam mucilagineo foetido manabant, nec dici potest, quatus ille mucor perpetuo efflueret, quata serdities: exulceraret deinde exedebat more eoru ulcerum,quq phagedenica appellatur,atq; interdu non istas carnes, sed & ossa etiam Ipsa inficiebant. Quibus autem circa supcriora vigebat malu , ii, )istillationes prauae contingebat,quae modo palatum, modo gargare ne, modo lauees & tonsillas erodebant: Iabia quibusdam cosumpta sunt, quibusdam nasus, quibusda oculi,alijs pudeda tota. Adn cautem magna ex parte gummositates qu dam p membra concrescebant magna deformitate, na saepe oui, saepe panis magnia tudinem aequabant, quibus aperiis mucor suberat albus, mucilagineus. tenax is callus maxime in brachijs,&cruribus accidebat, qui interdum ulcerabatur, interdum In ther usq; ad mortem perseuerabat. Praeter praedicta omnia, quasi parua illa λ- Drent, gentes lacertorum dolores accedebant,f pe cum ipsis pustulis, interdum ante, nonnunq post,& ipsi quidem diuturni, quibus nihil crudelius aderat: assi ebae praecipue noctu, dolor autem non proprie in lucturis inerat, sed circa hacertos ipsis& neruos. Ueru quibusdam nihilominus sine dolore ullo MIebantur pustulae, quibusda sine pustulis dolores, maior pars utrisque amigebatur. Interea languebat
mebra omnia, macies corpus detine at, nullu aderat desideriu cibi, nullus Emnus, sed maeror ed iracii dia allidua,& amor decubitus, facies dc crura turgebant:quadoque febricula quaeda cocomitabat sed raro, dolebat quibusda caput, dolor is erat diuturtius di nullix medicaminibus pares: sangitis, si hauriebatur, insincerus, mucosusq; lpectabatur:vrinacralsior, pinguis, diuulsa, re subrubens, quo sbio signo, qua non adellei sebris, multos praenovimus eo teneri morbo: estiones aegre reddebantur,& illet mucosy, siccar: his ergo notis renebant qui tum eo morbo la rabant. LoquImur aute de his, quas depi teritis,qm,tametsi nunc quoq; ea contagio viget, post tame illa prima tempora immurata Videtur: ab inde. n. annis sere viginti c p runt paucῖores videri pustulae, gumositates vero plures, quum e contrario primis
annis suisset factae item suere pustulae siquae apparebant sicciores,ac dolores si caci
cedebant cuiuis sunt acerbiores. Porro tu annis labentibus,annis iam sere se in bus nunc sumus, magna rursus mutatio facta est eius morbi: quippe quuin valde paucis pustulς iam visantur,& dolores sere nulli,aut multo leuiores gummositates vero multae,&, quod mirum omnibus visum cst, capillorum, & reliquorum pilorum casus homines sere ridiculos facit,alijs sine barba, alijs sine supercilijs, aliis gla
bro capite in conspectu venientibus: quod infortunium prius putabatur ex medicaminibus euenire, praesertim ex argento vivo, mox certiores facti omnes sciunt ex
240쪽
A Ipso morbo immutato prooedere,quinImo & quod pesus δὶ Iam nunc multis videntur labefactari dentes, quibus etiam cadere.
IGitur, quum primit tam nouus apparuisset morbus, magna statim Inter medicos oborta controuersia fuit, aliis contendentibus nullam ab antiquis facta de eo metionem suisse,alijs contra suis Ie factam,his quidem Elephantia existimantibus, illis vocatu ab A rabibus Safati, alijs Lichenas.Primus Nicolaus Leonicenu vir doctissimus & grauis eam difficultatem sustulit, Verte monstrans nullum horum esse, sed prorsus apud antiquos in nominatum suis Ie morbum:quanil posteriores quida obstinate quidem magis, si rationabiliter, tanto viro non plane assensere, Elephantia-sm omnino asserentes este: de quo mox pauca quaedam dc nos dicemus. Cetterum quicunque hactenus de eo morbo scripsere,alii quidem,quid non esset magis dixisse videntur, siquides Iet: alij eam rationem qu uisse magis; quς circa forma versatur,t esset aegritudo partim in compositione, partim in complexione&vnltate, &Id genus, matellam vero,& principia,quq magis fuerant perquirenda, reliquere:alii materia quide attigere,Principia vero,& rationem eam, quq e cotagione depende no, ut par erat, stit prosecuti. Nos vero i ij s lusibus, quos ad PETRvM BE Mavunuc Cardinalem scripsimus, quo sorte tempore a pestilentia rus pulsi multum oci,
nacti essemus, de his omnibus qilaedam certe ait imus, verum quantum Poetica concedere potuit:quaequum non admittat omnia, multa quidem pr termitti a nobis necesse suit pro toto negocio, quae si nunc prosequamur, oper preciu iacturos B esse nos existimamus. Quod igitur ad prima morbi origine attinet, arbitrati sunt aliqui contagionem hanc e notio Illo mundo delatam ad nos suille, quem Hispanae nauigationes adinvenere,ubi ea labes quamplurimum viget: cuius signum id ais Tunt, tum δc morbus hic apud nos primum apparuit, quum & nauigatio illa sacta sui &commercia habita illius gentis, propior quod & primum apud Hispanos
visus suinquare rotam labem hanc consistere putant in contagione unius ad alium. Sed profecto, tametsi maxima mortalium pars e contagione morbum hunc con-ι traxit, obseruatum est tamen innumeros alios sine ulla contagione per se infectionem eam perpessos fuisse: impossibile praeterea fuisset tam paruo tempore contagione, quς per se segnis est, nec concipitur facile, tantum terram peragrasse ab una classe ad Hilpanos primum delatam, quando costat aut eodem tempore, aut sere eo-
de de in Hispania & Gallia,& Italia, & Germania, & tota fere Scythia visam suisse raddes' praedixiste illa A stronomos certis ante annis non paria um indiciu est aliud subeste illi principium,si simplicem contagionem. Primum igitur illud mirum videri non debet nouos atq; insolitos morbos certis teporibus apparere, no quide d latos ab una rcg one ad aliam, sed suis causis exortos: anno x-χ pleuretidis genus quodda crupit,quod tota ferc Italia affecit: nostris vero temporibus illae prius non vis in Italia febres apparuere,quas leticulas vocat, de quibus supra egimus: vidimus de annis superioribus lippitudinem contagiosam quasdam ciuitates inuasisset ridimus dc pestem illam solis bobus comunem, de qua supra meminimus: quam ob renee mirum esse debet, si & Gallicus morbus no prius cognitus i nostro orbe p multa freula, nunc Drimum eruperit: venient &aegriti diues aliae nouae inusitataeque, quum tempus seret, sicuti dc MentUropud antiquos, quae postea amplius nunqvisa est: hic idem morbus interibit,& extinguetur, mox etiam dc nepotibus nostris