장음표시 사용
301쪽
oubes quaedam. possunt igitur per illos sese introrsum species insinuare, ceu per aerem,& usq; ad eam, que intelligit, animam serri. Est tamen circa tactum dubitatio Sνε, sensus quaedam, quoniam in ipse videntur recipi formae cum materia, ut calor, frigus & a esse l. is z species amem,quae intellectionem apportansi sine materia sunt. at certevi In ta- ipso cu ma- eiu species sine materia recipiuntur, non quidem a principio&in eadem parte, sed: νtiue pio, prinui iT. quidem serma cum materia in certa parte, mox ab illa spiritualis species indi in radem vicinos spiritus propagata sese introrsum seri,& intellectionem facit. insae reiis autem fortasse S illud,vtru que in sensu est species, eadem manens s t sis ratur ad intellectum,an alia sit, quς in senili est, & alterius naturae: alia quς In in te . . . . .l aliam enim cile sertasse quis existimabit, quoniam, quae in intellectu est spe.. lectu sitive. clas, seruari diu tius potest eo ctiam absente, cuius est species:in sensu vero seruari no d v xo--tanditi solet,quandiu praesens est producens. prς terea si uniuersale quicquam ipsum est, aliud certe est ab ea specie, quς in sensu suit. in sensu. n. uniuersale no est con. ira vero quod eade sit in Vtroq; species, ex his licet contectura accipere. primum quiatia is , P codem momento id Cm sensui reprisentatur & interiori animae, signum estia. si idem este repisti,tans:alioquin, si duo diuelsa eslent, unum posset a duobus diue reprς sentari,& unum duas haberet 1 pectos,quae eine non possunt.specima .ima ratione inme go obiecti est, untas autem non posIunt esse duae imagines,nec duo diuersa possunt
με - ' unum referre. pri terea secundam speciem quid fecit, si alia est, & diuersae naturi 1 prima, non. n.obiectum potuit illam secisse, quippe quod priorem secit uti sipeciem,& simulachrum sui. non item an a illam effecit, quae species recipit, non autem ia-cῖt. sed neq; prior speclas secundam illam produxit a se diuersam, quoi tam natura -- speciem est sese tantum propagare. cu igitur nihil sit, a quo fiat secunda species, pa,CTςst existimare eandem eue, quae primo in sensi fuit, mox & in intellectu recipia c. de uniuersali vero in sequentibus ostendemus, quo eade quoq; sitspecies, Puc & in i ..i. t.: titit, modis tantum differcns. Quod Vero perdurent in intellectu species,ici manet, quia sensii n lacirco quide non accidit,q, diuersae naturς sint species, sed ob id magis, φ.. i. I ri, dupliciter dura redi cons stere species possunt: uno modo,cum continuatae coniumptio loco chaeq; sunt producenti, ut lumen soli: alio modo cum in proprio loco & propria materia sunt constitui . non est autem sensius proprius locus de materia specieriim,nisi quod amodo non simpliciter. propter quod non seruare illas potest, nisi paululu& excellentes amoto producentc.at intellectus diutissime etia pol seruare ausente obiecto, quonia simpliciter finis est specierum, & locus,&materia propria earum di quae aut sit dispositio illa quae consei uat ego non possium nunc dicere. constat autem es.se illam,& alios consertiare melius,alios deterius. quid igitur sit in testeistio, & per quae, Δ quo modo fiat, ita in uniuersum determinatum sit. nunc de unaquam interucis,u. lcctione agamus, quae sit, & quo pacto obeatur, a simplicioribus incipientenuia post ex. Est autem prima & simplicissima interioris animae cognitio ea, quae sensibilium .,' 'i . tu fit, quae unu numero sunt,ut Callye, Dionis,& aliorsi, quae singularia dicuntur. qua ipsi uico Iaaec enim a sensibus primo cognostuntur, mox specie eorum ad interiorem anima.ζονι, perlata interior eorundem cognitio fit. in quoillud dubium esse potes utrii, quem-
.. , 'T . admodum diuersorum genere sensibilium diuersi sunt sensus, ita & In interioribus illi ut ῆiobi. potentijs oporteat illas diuersas esse quae sensibilia diuersa diiudicanti puta una I L. f., quς colores, alia quae sonos,& alia quae sapores,& ita de alijs : an magis una poten--εεκ iam tiacili possit,quae diuersa &distium generibus apprehendere& dignostere valea
302쪽
A at emem amesse potentiam necesse est, q- omnia quanquam 3Iuetia,eognosci quoniam si semper diuersae essem potetis illis, quae circa diuersi veremtiar, nunquaquidem daretur posse diuersa distinguere,& comparare,& dicere, hoc album non est,hoc dulce,vel noe sonorum. quemadmodum nec sim sus id possunt facere, propterea qudd unus sensus no percipit.quae aliorum sent,nec extrema cognoscitmos autem videmus interiores potetias diiudicare diuersa, & cognoscere diuersi est: qu re necesse est & extrema ab una cognosci, & Iudicium id ab una fieri causa aute est quia interioris anilia potentiae, 6eciem inquantum speciem recipere possunt, eo qubd situm omnium perfectiones ut longe persectiores includunt,& insep maiorem & potiorem facultatem adijesuhr.inter sensus vero unus potentiam Sc virtua tem alterius no Includit propter Impers ronem eoru : propter quod re unusquisique certo organo indiguit. quod igitur circa Interiorem anima potet Iasit 'uae una existens possit tamen diuersa genere Iudicare re apprehendere,manifestu esse debet: ac talem omnes astruunt & ponunt,'ulaunq; hac de restrinserer& ipse etiam Plato ante Aristotclem. Vtru autem prima n cpotentia, qu sensibilia omnia apprehedit, eadem ecla sit, qirae illa comparat & distinguἰt, an una sit quae solum omnia approhendit,alia vero, quae dist Inguit & mrarat, dubitatione quandam habet: dequo posterius nonnulla dicemus. nunc tantum dixisse sussiciat unam primam este saeuutate,quae sensibilia omnia potest recipere & cognotare. Quam video ab omnibus communem sensiIm voeari. sensium quidem, quia ira smsibus eoiuncta est, ira inti-ma,ut simul cu smsibus actu fiatiquin immo nee sensus ipsi sungi officio suo viden cnisi & haec communis facultas consentiat. communem alite vocant, quia sensibus omnibus ut arbiter communῖs est .apprehendit autem haec sensibilia eo pactoxic
in eoditionibus, quibus illa in sensibus primo fuere siue unu per se suetint, siue P
aci ciens unum: sunt autem feres per unum per accidens ex pluribus simul colunctis cossatum. in quoniam species nata est & rem dc rei modos offerre,hinc fit, ut tum oculus exempli gratia attigit coloris speciem, smul etiam & coniuncta cu colore recipiat, qui modi dicuntur:-c autem sunt numerus, quantitas, ura, locus situs, motus,actiones, distati similitudines,& aliae relationes,& alia, quibus res consstut . ad quos quidem modos valde aduertere necesse est,quoniam principium noparuum dioedorum hoc eritiqiuinimmo miraculum sertaste vIdebor vobis dicere, si octo aut decem aut paulo plures species in anima esse protulerim,ingentem vero illam conceptionum multitudinem modos esse paucarum illarum specierum varios
di tam diuersis. simplicissima igitur & prima cognitio, quae ab anima post tensus
fit est singularium & sensibilium rerum a sensu communi secta,qua autem in parte fiat. In sequentibus Inquiremus. Quoniam autem facta Intellectione omnI esstat seruari Ipsam apud animam,&absentibus etiam obIectis pol Ie nos rursus cogitare circa Intellecta inquirendii nucest,quid reseruetur apud animam & quomodo.virum reseruentur rerum species &smii lachra,an alteratio illa, quae in anima fit, du intelligit, siue actio sit, siue palso: unt enim qui putet non reseruari species, qubd specierum natura est tandi uelle de consistere,quandiu producens illas est praescns,remoto autem interire. quare alterationem & pallione In animo facta selum seruari sed certe si ita dicamus, necentarium illud videbitur,ut semper actu si anima, & semp Idem Intest Mati actio enim Id est,per quod aliquid actu est, similiter & pallio r alteratio autem illa aut actio est, aut palso. si Igitur apud animam semper est,utiq; actu semper erit anima. Praeterea, Fracastorij. 3 motusci ob
lmectionem remaneat inaia. an spes.seu alietati &quantiliu
in lem remati usalis triasia alia rara
303쪽
Non singulς singuus in spiritib', sed .n His ac prorsus Parin inne in puncto situ
ino rus omnla alteratio nihil aliud est, quam socina,quet red Irur, quatenus ἀ-a quId actu fit, quod In potentia erat. In in lectione autem no recipitur aliud,quam sirecies repretistans, per quam actu fit anima. impollibile igitur est alterationem hanc a specie separari. quare omnino species erit, qiuae reseruatiar. quomodo autemron semper in telligat anima per omnem speciem, paulo post dicemus. dictum est autem & quomodo absentibus etiam oblectis posim in intellectu seruari species, certa illic dispositione coparata a natura, quoniam finis est intellectus δc locus specieru.Sed vos qretis sectasse quo pacto si tuens species, quas reseruari in anima post in lectionem dicimus,quo ordine,qua positum siue In cerebro ipsis, sive in spiritibus consententii omnino enim dubium est,utrum singulae In ungulis spiritibus sin r,& omnes eadem in parte, an hae quidem In his, illae vero in illis, ut colores incertis, ni in alijs,odores in alijs & sic de reliquis: amplius & quomodo se habeant jecies, qua eiusdem generis sunt, Vt niuis & lactis, utruna una ex ambabus species
Esse autem in spiritibus singulis singulas spectes Inopinabile quidem est,&co tra specierum naturi. diximus enim dinundete sese species & propagari undiq;, ω quacunq; medium sitsceetiuum illarum est, &c6trarias inter seno essecuristitutqui coloris specie recepit spiritus,tu,n et seni recipiat, & saporis,& aliam, si esti simul possunt,& nulla habent cotrarietatem inuicem qua ob rem neq; qui dein his,il ae In illis species sunt, sed omnes simul & una in parte atq; uno in puncto Oes, quasi altera alteri sit perincumbat. Duaru aut specierueiusdem geneth opinandum est unam quodam modo fieri specie, quodam modo non unam .inam quidem,qm forma e st una,& subiectum unum mon unam autem,quatenus reprisentativa est imago,quod accidit propter modos & coniuncta, quae offert diuersa existentia, vin modo nivem, modo lac reserentia. quare quatenus imago est,non una ieciesarcia neque una res,quae offertur: una tamen est secundum se,&secundum ess quod habet ut qualita cui accidit habere modos plures. non sun tautem modi illi in speciqnis,ut dicitur, reprisentatorie. neq; enim pedalis est species,aut bipedalis,quadrata, aut rotunda, sed res eiusmodi sunt: species aure,qisi imagines sunt adiorum, modos quidem illos habent ut imagines tantum,& ut repraesentanti qua de causa quodammodo una est species, quodam modo non una. res antur ergo & cu Hsdem modi quibus seceriint Intellectionem.& specierum aliae diutius resemiantur, aliae breuius,&animalium alia melius reseruant, alia deterius. Diutius illet reseruari sunt aptae, quae recentes sunt, senescentes enim evanescunt. Item & permanentiam maiorem sertitae sunt, quae longius, & ad plura diffundere se consueuere, ut lumen αsenus:propter quod eo , quae vidimus,aut audiuimus, reminissm magis,quam eoru,quae gustauimus,aut olfecimus:Ill etianum diutissime servari selent species, quae saepius repetitae suere, tu quibus applῖcatio maior ficta suit. qua de causa reruae nos desinant,& noua, dc magna,& quae tum admirationem, tum timorem In-ucunt,omnia solent tenaciter retineri. Solent et quaereseruatae sunt species quaindoque quidem debiles,& impotetes fieri,qfiq; etiam interire. Duo modi sunt quia bus debiles reddutun alter est senium earum,nam& Ipiscos escunnalter est laesiorius dispositionis quς habet conseruare.quoniam enim illa qualitates subiecti consequitur, inde fit, ut saepe impotentes reddantur species, quod dc senibus euenIre consueuit,& aliquibus propter morbos,quales sere sunt pestiletes febres, e quibus quaeda adeo se ae vita sunt,ut siqui ab ijs euasistent,adeo tamen immemores remandi
304쪽
A sere,vtvla Se proprii nominis,&proprIae domus recordarenciataconsenescum auia. spreim,qm spiritu in quibus illae seclon habent,alii continenter intereunt, alij re .generantur: non corrumpi, ur tame species corruptis prioribus spiritibus, quo niam In nouos,& recenter genitos sese propunt,& conseruatin verum id euenIt, ut quanto magis absunt 1primis tanto in dies debiliores reddantur,ac demu sensitet, adeo impotentes fiant, ut smescentes quodammodo in nouos spiritussese propagare non Italint,nec iam moueremima. senimab A spiritu spes traseat in D, dc ab hoc in e , dc ab illo in D, dca D in a, validistimaqvide est prima species,qest in A. valida aequaeest in B, minus tam minus quoq; P in c. minus q in D,de adhuc minus cmeris quae In Er quare tandem deuenitur ad tantam tenuitate ut in
F, dc in o propagari no possint species lenio suo cosectis,unde postremo cuinteresiatibus sitis sibi essis intereunt,nIsi aliquet p iteratointellectiones reviviscat, & vires capiat.sic enim resuvenescutim intellessione Uicquid sit & quomodo, dc per quae fiat,& quet sit prima & simplicissima intellectio,& quoeteseruentatuetur. species de Durent, & consenescant, de pereant hactenus dictum sit. nunc desis dicamus quae ab hac consequenter fiunt animae operationes, prius in bene commodeq; fieti arbitror, si n5 ea abutamur occasione,' pueri nostri musica pruri solet, ut P ea es quatisp recreat alacriores redeam' ad nos seuetiores mones.Significauit igi Naugerius puero, ut diquid caneret:qui reperais silauiter cythara,ira dulcitane cecinit. Nasulem Thela a laeum lax cra is reddet. I. crasti lux i sancta. u age Lucifer ortus, 'Profer, o Auroram propero dux eu curru. sed sera tardus cede hsere eis, Lot a H ea Dux , dies. lege lye da Leuce Hviridem motis imo amaraconatius. Serta duo miri necterranum quod postibus sie appendamraetora tuis , mea maxima do
Nota tibi: a' aliud, quod festa taee laborum
Immunes decoret plena admoepia tauros.
Tu vulgo Veneris palam formosa Mdenducomptis, sed Ham pulchra tuo, sed compta Mycora
Incedes,tachi , Deam venerabere vorax, Vt meatu, tuus ipse Hsim: Dea maxima υotis . Manuetinis omnem Thelayra abrumpe pudorem Tum, eam expectatum difflabis tibia eant i , ' Ardentes fomines oreas accendet amantes. Tum dextramlauami, manus iungamus amica , Inuictarus omnes, neque enim te domor usquam Ullusulis,non ipsa Ioleo nata Lyco M. - - Uero quales incoelum tolle resaltua. Dies Thela ra, modo ct te ectere in Orbem l
Et modo te contra stantem mira artemouere rite retros pedes isatio ηα cedere ab νωψsa Venus edeso ridens Jectabit ab alto. sciibi Gad MHaec cum cecinisset puer, issiemusq; omnes,Turrius Ita rursus sermonem excest. φNunc bamici desin' ne prosequamur, qui natina secundus in ectionis est
305쪽
vno in aliud n ipsis phantas opere feracuta Aptanem ..
actus,& ante altas post sensem commune fit. -co autem subnotIonem nunc earn C
cognitionem, qua sub uno quoda apprehense multa alia simul confuse quoda ores
ne sese offerunt:ad quae consisqueter mouetur anima, unum post aliud ceu insipe ra.constat enim in animali esse motum hunc, qui non est co inpositio au t ratiocinari in qua veritas,aut falsitas sit, sed simplex, & sella repraesentatio unius sensibilic post aliuae sed lim; etia memoria est haec operatio, tametsi memoriae allimitetur, sed
natura,& tempore,& ratione prior memoria est,ut statim ostendemus.quapropter&de Ipsa diligenterquetrendum est, quonia nihil aliud de illae iactenus determin tum video, ut par erat,& oportebat. propter qd & nouo uti vocabulo coacti suimus. eum nullum aliud huic operationi impositum videremus nomen: unde sebnoi nem appellauimus.de quas quid ab Aristotele traditum est, videtur quide commuis ni Phantasς nomine comprehendisse. mul tas enim operationes habet facul tas illa, qtiae ab ipse Phantasa appellatur, inter quas prima Illa videtur, qua nunc subnotionem voco. recte enim dicebat phalasam neq; veram ex se esse, neq; falsam,sed mutata veluti In theatro perspicere: quo modo aute ad illam est de uno In aliud, seratiuanima, ipse quidem non plane dixit. quod nunc si inquiramus, non ab re fier; videtur Fit igitur operat naec& motus ab anima infersorpstatim sensibilibus obistis .interdum quidem sensi adhu cactu existente .interdum possi quonia enim sensibilia steriitur animς eo pacto, quo simi in redunt autem semper feta peraccMentvnum ut dictum est in quo multa contan simiaerein tote quodam:hinc fit, ut anima prius totum illud apprehendar, in quore alia coniuncta offeruntiar quMen &simul apprehendunturata velutῖ de longe. dc confusa. mouetur emq& ad illa. primo ad unu, mox ad aliud.& aliust,ijs semp prius oblati quaeactu sunt magis, de valentius mouent. ut vise quidcm nemore hoc Primum ceu toto quodam, in quod hae pinus,& hae sigi ineran non cessauit Eseisi anima, donec & has pinus, figos nouisse voluit &rursus hac o spectata ceu toto quodam,in quodc trucus.& rami,& sella, & baccae continebantur,ad truncinn,δc ramos, ct solita & baccas sese coucruti& ita de alijs,quae conpuncta fiant. non fecit autem mosionem hanc sensus Ipse per se, sed inter oranima, quae simul cum smisu actu fit, & potentia malare habet. signum cuius est,qubd idem si motus, si & per duos sensus sensibiiciossera- eur,ut ignis calisus,& rubens: statimenta mouetur anima ad duo illae coniuncta, quod fierI non potest a sensu citius no cst sensibilla alterins sensus dijudicaret Sicut aute sit bnottant sensu actu existente ita & non existeteilem fit reseruatis in antima spec labus: ut si viib nemore hoc accidi siet statim diu cedete. Sed video vos nisi El-lor tacite subdubitare,ac poscere quidnam si motus iste animae de uno in aliud: qndictum est non mouere se animam intelligedo ed pati tantum deinde si praesentes sunt animae species omnes, &vno in puncto omnex ut dinum est) cur una magis mouet,si alia' aut si hςc forte magis mouet,quia potetior est,& ms acto, cur illa non semper mouet & quo derelinquῖtur illa, si ibit autem aba, & mouet, q debilior fuerat Ppter haec igitur quaedam sunt nobis recipiada,& supponenda. ac primu Pdem ' licet species omnes praeseΚtes animae sint,&vnota puncto omnes, non in men omnes ςqualiter mouent,sed illae prius, & serriuς, quae actu sunt mHis, quae vero sunt actu magis, drauna est supra. Deinde & illud recipiendum est,m ad iacteadam Intellcctionem non sussicit praesentia specierum, ted requiritur & applicatio animae,&inteuo*ropter . sepe nec illa,q prae oculis sum, videmus, intentione
non adhibemus. Ad uaec autem S illud Praenosindum est, q, sicuti ad oblatum dei
306쪽
Α habItum bonunt LetitIa fit,ita ad oblatum quidem,n5 autem habitu,aut non bene habkum tristitia innascituram tristitia autem hac consurgere appetitus solet ad prusequendum bonum oblatum, sed no plane habitum. ex sis igitur ratio omnis pendet eoru,'ine vos arbitror dubitare. primum enim,quod mouere se anima dicimus,
nihil aliud est, si applicari ipsam atq; intendi ad unum aliquid,non mouet aute anta
ma sese, sed eius instrumenta mouentur recepta specie boni. dico autem instrumeta animae spiritus ses, &neritos, ac membranas. Omnia enim haec in intentione anImae mouentur. spiritus quippe multi uniuntur, nerui dc membranae tendatur, unde & intentio didia est,ac tandem v rtus omnis, ac vis animae ad unum quoddam applicita, ic intenta est:quare & hoc ipsum primo,& ante alia apprehendit, & n
scit,tale autem est qd ut totum offertur. hoc enim maxime actu in no mouet autem
semper, quoniam pario illo,& noto, ac laetata anima in ipso nouus appetitus insurgit ad alia,quae oblata quidem,ut bona, non autem commode habita, & dist ncte, sed confuse,& veluti de longe,& per umbram tristitiam pariunt, unde appetItus Innascitur ad ea etiam dignoscenda,quae in toto illo uti coniuncta offerutur. quare dc ad illa applicatur. prius autem ad id quod inter illa malis actu est, mox ad aliud, de aliud, nec aliquid eam distrahat, aut labore sessa desistat. perhunc ergo modum h canim operatio conficitur, qua subnotione vocavimus, in qua nem veritas est, neq; salsitas, neq; adhuc memoria est. fit autu modo in sensibilibus unius generis,dcvnius sensius modo diuersi,in vn uersum aute fieri subnotio potest in ijs omnibus, in quibus plura coniuncta esse solet,siue loco communi colun sint,siues tu, sive ngura, uue subiecto,siue actisne, siue similitudἰne, siue at teria qua vero potentia in sativirum a sensu communi, an alia potentia persectiori siqliari ratis, ego MM : ab
hia potentia fieri illi proxima, de re toti arbitror, illa scilicet quaeab Aristotele
phantasia dici videtur. ita alitem tortasse opinandum est, quoniam natura videtur rem per a minus persectis procedere ad perimi ora percerios gradus. primum igitur cum secilliat sensus imperfectissimos,& non nisi unius uneris capaces, mox persectiorem potentiam constituit, quς sensibilia omnium generum posset comprehendere,& non vltra valeret, post quam aliam adhuc perseetiorem ordinauit,quae dc ea posset quae communis sensius, & pHter ea etiam subnottanes exerceret. Simiai item dc aliae operationes quae subnotioni valde proximae sunt&quasi cailla coniunctae, de quibus ordine suo cos cluens est, ut agamus.nam quoniam intellechivae animae finis est addiscererassecuto aute fine semper laetitia fit: hinc accidit, ut quasi accenso discendi amore postquam subnotiones primas fecit,cupida quodammodo fiat discendi & alia. quae illi non plane distincta offerutur in illis multis, quae per primas subnotiones cognouit,sippe in ij s offertitur conuenientis, Se differetiae eorum: quare illa inter se comparaus videt alia elIe diuerta,alia similἰa: hoc autem melico comparare non aliud est, C recipere quaeda stabuno quodam modis quo in re sunt:quae enim diuersi sunt locivproprijs,fbrmis, figuris,magnitudinitius, actionibus&aliis, hςc quidem anima recipit ut diuersa, iamq; componere dicitur,& dI-
uidere. litatae re quidem,cum quςdam recipit, ut dii ieris,componere vero curaquς dam recῖpit,vi coniuncta&xnita nihil enim prohibet, quae in aliquo diuisa sunt, in
liquo cile coniuncta. quae enim locis proprijs diuisa sunt,& sermis,& figuris,& situ,& actionibus,conlucta es lepossunt communibus locis,ut in theatro, in rem picti in soro, in naui,& alijs. Item & coniuncta sit nititudine, Λ actione, S subi esto, alia, . α figura, & eiusmodi multis. hos erae modos, quibus animares concipit volent
at δι quo pacto veta vel pallam in ea.
307쪽
nos voee significare,adiecimus in voce, est,& non est: per est, quidem asrmat nec
secietes,hoc est connotantes modiim,quo anima concepit quςdam,ut iuncta, Mut unum: per non est autem significanres modum,quo anima concepitquaedam , ut
diuersa. non enim in re est verbum illud est, aut non est, sed Qtu extrema in re sunt,& modusille, quo concipiuntur ab anima, siue modus ille sit in re, siue non sit appareat autem,qua de causa anima iam & vera dicItur,& falsa. vera quidem cum ita est in re,' t cocepi Alsa autem,cum aliter concepit ac sit in re propter errorem, de quo mox dicemus. Quaesiveritis autem sertasse vita prIor apud animam sit assirmation an negatio. videtur enim quibusdam assirmatio esse prior, quIa negare unum de altero non possumus, nisi prius illa viduo cognita sint. fi autem cognoscuntur ut duo, necesse est utruq; eognosci prius,ut mur quare videtur anima prius dicere, hoc est unum. sic prius affrmationem sacere. mox negationem, φ hoc non est illud Contra vero ur nepatio prior fieri, Ppterea quMsrassimam iis aliquῖd de aliquo, necesse est cognoscere illa,ut duo,& diuersa inter se: quare prius alterum de altero negamus,siam emus.qua in dubitatie videtur mihi natura prior negatio, si ematio,non sbium propter dictam nunc rationem,l oportet quae assirmamus prius sitisse cognitaret diuersa & ditis, sed qubd multo facilitis est videre ea,quibus res inter se diuerunt, si ea in quibus c5ueniunt,& coniunctet sunt. differentἰς enim multet summum autem est id in quo conuentur. quod vero dicebatur in negatione oportere duo illa esse prius cognita seorsum, ut unum, verum quidem est, sω illa cognoscuntur ut unum conceptu simplici, non composito,& permunciationem dicente hoc est unum, sic enim oporteret unitatem cognitam esse,ut distinctam subieeta.
quod si etiam detur,illud pariter eueniet, ut duo illa cognita suerint prius, ut distin
cla.quare omnino prior est negatio, quam assirmatio.
Vtergo ad propositum nostru redeamus, illud resumendum est post primas subnoti5es actas, pquas plura cognoscimus multo distinctius,si oblata fuissent in t to illo,quod prius apprehenditur,tam incipit anima copositiones sacere, dc negare,& assiimare unum de altero. deinde & numerare εt addiscit: tu & imaginari simul, εc memorari,ac consequeter alia multa & maiora moliri. Prius aut dicemus de ijs,q pene coluncta cu subnotionibus sunt. ubi igitur post primas subnotiones didiciecopositiones,& diuisiones iacere, coepit et numerare. sicut.n primu, F cognoui ut unum per se ens recepit,ita & stam ut per se unii apprehedit, & tertium,& alia. qit . tur unitate sola metitur,vnu appellauit, quod duabus, duo vocavῖt, quod tribus, tria,& quatuor,& quini,& ita de ali se in infinitum . nihil enim aliud est numerus, si acceptio plurium, quatcnus in unitate conueniunt,& ab illa pluries mensurante At vero & per idem principium post subnotiones coepit anima imaginari. nam ubῖ per subnotiones plura ut plura & distincta cognouimus,s illa plura consideremus, qualiter se baben E in toto aliquo,iu quo coniunm sunt, tunc dicimur ima nata. ni h l enim aliud est imaginar Q plura ut plura recitere,& comparare ad id, in qu coniuncta sinu, & videre, qualiter unumquodq; sese in illohabeat: quae operati post subnotionem natura fit. fieri aure in o us potest,in quibus plura esse coniun- possunt, sue loco coluncta suerint, siue situ, iue sorma, siue figura, siue acti 5e,sxue ordine, siue similitudine, siue aliter colu esse accidati qd maxime ostedunt m thematici,& architecti,& pictores,& qui artes exercei. mathematici enim & angulos.& lineas,& figuras exacte simul considerant, ut sese habent: pictores vero & hou h& homu&partes,& Partium partes V ad minimas tenet,quo Ordine, quo
308쪽
A situ i in uno me , quid agat reliqua. Similiter& architecticisa id sic Ixse habent,& alij cirra aries.quin imo & in iis, quae finguntii ua quoq; imaginatio
est, & in suturis,&faciendis. in omnibus enim & rerum ordines, & partes, ut sese Horim rerhabere debet, perpedimus: propter quod & alios bene imaginatiuos dicimus, alios male. Videte iam, quam magna sit facultas animata primit enim sensibilia simplicia'imasiva. petissus ipses agnosciti mox maiori potetiavsasmsibilia omni u suum dijudi- ebulo 'taeat deinde & adhuc malarem potetiam allumens subnotianes facit, & e5sese obla- ea innuata distingui quo secto eorum compositiones,&diuisiones Operatur, adhFautem:&plura illa,quae distinxit,comparat&inter se,&ad id, in quo coniuncta sent, ac ridet, quo pacto unumquodq; sese in illo habet. has aute maiores operationes sacid aeuitas illa, quam Phantasam alii vocant: Enostris vero quidam comuni quodam
nomine imaginationem appellare maluere.nos, quo melius intelligeremus rem ipsam,imaginationem non omnes has OPationes vocavimus, sed unam tantum . potentiam vero illam,quae di hanc, & alias operationes exercet, Phantasam volumus
appellare.quanquam aliqui eam potentiam,quae coinponit&diuidit, non phanta-sam, sed cogitatiuam vocant, in qua est veritas & falsitas, phantasiam vero, in qua
nec veritas est, nec falsitas. nos autem VIram tantum eam potentiam existimamus,
quae prςdicta omnia docet. Haec autem & alias multas a strines habet, Inter quas & illa est,quae memoria vocari solet. de qua diligenter agendum iam est, & videdum, quo pacis differat a sub- actu. 14 3tione. non est autem memorari idem,quod reseruare species, tametsi non fiat me I ab Α,ζ: moria nisi reseruatis speciebus. in reseruatione. n. specierum per se nulla intellectiori fit, at in memoria, reintelles hio quaedam fit eius, quod prius etiam Intellexeramus. distaritae. it autem reintellectio lim occasione cuiusilam, quod alias obsimavimus eum eo coniunctum,quod reintelligitur,comparauimus': inter taut coniueta, qtiare qm species solet rem, reconiticia referre cum re, inde die ut occasione aliqua oblato uno teptaetentetur M allud. vi viso Dionis famulo recordatio fit & Dion Is, quos alias comparauimus in relatione serui & dni:quin & aliorum etiam recordamur, quaecάDione fuere coniunctii, ut qubd heri in porticu deambulabat, & cum quo, & qiue dicta suere. & reliqua. Similirer dc visa picea illa, quae istic est, recordati suimus &illius qua olim vidimus in hortis doctissimi viri Petri BembI in agro Patavino, proinie Nonianum ad villam Boriam, de quo serrai Ie dubium esse potest, quo modo
at, quoniam haec picea nunquam comparara fuit ut coniuncta cum iambi picea nihil autem refert, si haec nuper visa comparata non fuit, dummodo forma coniuncta ipsa suerit. cum forma enim nunc oblata coniuncta est 3c illa, quae apud Bembum in Noniano agro alias suit cognita: quare ex noua hac occasione recordatio facta est dc alterius. Videretur autem sertasse vobis&subnottio, de qua nuper diximus, esse memoria quaedam , quoniam dc illa fit ad prius nota, quae resntelliguntur distinctius occauone illius totius, in quo conluneta,&confusa erant: sed . certe disteremia multa est inter eam, quam subnotionem vocavimus,& memoriri. memoria enim interiectionem quandam temporis poscere videtur, subnotio au tem fit statim ad coniuncta consuta, quippe cum sensu etiam actu existente fieri possit. preterea subnotio ad prius nota fit, sed cosese nota, memoria vero potest in- ra. & tone 1 ter distincte cognita fieri, imo in memoria praesupponitur paratio quaedani inter distincte prius cognita. videtur etia memorialprie fieri inter ea,quae prius nota per . subnotionem suere. quamobrem&tepore, dc natura,&rat Oue videtiit memoria a Pic . 'subnotione
309쪽
se otione differre. illud tamen non neSendum est Interdum, dum memoramur, Cofferet quς da uti essus & per umbri,ad quae distincte cognosceta mouetur anima, et motus no proprie memoria, sed subnotio est. nihil enim prohibet cum memoria quadoq; commisceri subnoriolae, sicuti cum distincte cognitis possunt siepe qdam coniungi cosuseoblata, aut etiam dubia. si igitur ea con se oblata aut dubia dictinctius cognossem' sine discursu, stibnotio sola fit. s vero P distursem cognoscamuri
nec siibnotio dicis, nec proprie recordatio, sed remInisi etia, quippe ea quae alias inmemoria seruauimus,cum reintelligutur occasone aliqua, vel AEmptis lima sint, Mapta statim mouere animi, vel iam quodamodo e memoria decidere,& indiget quadam peruestigatione: vel 5 si non impiillima sint, non tam e multa pervestigatione Indigent,sed solum intela applicatione. quae ergo proptillima fiant, & stati in sese offerunt,ut alias collata cum illo quod occasionem praebet, memoriam facere dicuntur: quae vero indigent perscrutatione& discursit quodam, reminitantiam. at illa qmlam intentam applicationem poseant, sebnotionem:vt in meplo piccae viis apua Bembum in Noniano ex hac quide quae istic est recordati sitimus , & illius, quonia promptiis ina in memoria nostra seerat. Si vcro velimus recordari, quo tepore visa sitit, non possumus quidem, nisi ex distursia quodam, quoniam pene e memoria te Ius Id decidit: quare recordati,q, nos rosa plurima coronauimus,mia autem n5nivere prouenit, hInc reministentiam secimus, quod vere visa sitit. reministi enim dicimur id, quod de nouo per inquisitionem addiscimus,alias quidem notum, sed iam e memoria delapsum. Qubd si velimus etiam eorum recordari,qui assuere; qm id non admodum promptum est, videmus tamen quasi in consa ,sic quidem sola Subnouonis intentionem,& applicationem ad consese oblata facientes per silbnotionem recordi mdabimur,& hunc Naugerium illic affuisse, &huc Fracastorium, &M. Antoniun Tulliu fratrem & alios. Est Igitur fiat, notio quatenus cossise oblata unu post alium a ' noscimus,recordatio vero quatenus illi idem allas distincta cogniti fueran q& eoluit loco, S actione.quid id subnotio sit,& quomodo fiat,& quId componere, & diuidereo numerare,& imaginari, bd memorari, hoc pacto pro tempore dictum sit.' Nunc a qua potentia haec omnia fiant,& quae sint in his differetiet tu hominis, dereliquorum animalium, tum hominum inter se inquirendu est. In primis Igitur noh ea communi sensit fieri videtur mihi propter dictam seperius rationem,q, natura, simplicioribus semper procedit: quare ab ea fieri potentia omnia haec, quae communi nomine Phantasa appellatur,quam Aristoteles motu 1 sensia in actu factu dia. cIt, hoc est a sensibilibus a sensu decliis. nam certe motus,qui primus in animam fit
postquam sensus actu facti sunt, praedictas operationes ficit. quod vero dicit Ipse
od. iis .iii phantasiam neq; Veram, nequat,messe, intelligendum estper se,&necessario. b-ν de xptino notio enim, quae prima phantasia est, neq; Vera, neque salsa est. Quod vero eadem 'si potentia,quae subnotiones opera in componat etiam & dii iidat,& imminetur, & numeret,& recordetur,manifestum esse potest ex eo, qubd pene colunciae inuicem fiant operationes hae. Videntur aut & animalia reliqua easdem has operationes sacere, & phantasia sua agi: verum omnia confuse quod. immodo exercent, si ad hominem comparetur,& non in omnibus,in quibus homo.invnIuersem autem animalia omnia facilius
ει certius praedicta obeunt in Ijs, quae ter sum visus cognoscuntur, si per alios senis: quonia visus longe plura alia ostendit, si alij seniso magis distincte. siquiadem S loca,& figuras,& motus,& actiones, Spropinqua, ct remota usq; ad cistumonstrat,
310쪽
DE INIT LLECTIONE LIB. I. I 27 A tabnstrat, &alia multa, qu alij sensus non monstrant. Quod si auditusvsdetur At
talia multa docere hoc quidem non per se facit, sed beneficio visus adiutus. Propter hanc causam facilius est&subnotiones facete,&composit nes, & diuisiones, &imaginationes, & recordationes, in ijs, quae loco coniuncta sunt, quam in ijs, quae subiecto,&alijs. Loca enim maxime visu cognoscimus, & qtue in illis sunt,& comi formas,& figuras, de actiones,& alia unde& pueri,& plebs de iis maxime loquuntur, qu coniuncta locis viderunt. quinimmo & in ter animalia, multau brutis s uni,qi ς melius recordantur locorum, quam homo: qua in re miraculum praebent caries & equi, viam aliquam semel aut iterum emensi. inter homines quoque, qui brutis vicini sunt, hac locorum memoria plurimum valent. Famulus esse sistebat mihi, dum Turrianus pater in academia Patauini primu Suggestus locum obtineret, qui cum paulo supra bestiam seret, tamen si aut equitare,aut nauigare, aut aliter proscisci contigisset, omesum ordine viarum,diuerticulorum, domorum mira quadam recordatione pollebat. quod ego puer adhuc, quasi indignans, qui,d homo morio mihi adeo praeuaret, lebam apud Hieronymum Turrianum patrem meum dolere. At ille ibridens,Tace sistebat dicere,quoniam hic bestiam sapit. Qu. e vero subiecto coniuncta sunt, non facile est a subiecto distinguere, &inter se : tum quod sepe pluribus sensibus indigemus, tum qu bd subiectum esse ab accidente distinctum non cognoscimus, nisi multo post. quς vero similitudine sunt co- iuncta, in multis quidem facile est subnotiones & alia facere, in multis vero non facile, quoniam similitudinum quaedam patentiores sunt,quoam latentiores,&aliqsunt in substantia, ali in accidentibus, alie in causis, aliae in esse stibus, unde& tianae sumptiones & epitheta sumuntur. quς vero tempore sunt coniuncta, nihil prohi-ῆ Et de bruta etiam cognoscere, sed confuse admodum, quoniam nec tempus cognoscunt, nisi consusa quadam notitia in motu quorundam. quae autem horis, diebus, annis coniuncta sunt, solus homo potest cognoscere. . Inter homines polrbalij subtiliter, propte, ordinate subnotiones Scalia obeunt tali j ruditer, segniter,& inordinate: de hi bene in uno sensu, male in alio: alii bene in
uno genere rerum, alij in alio. horum omnium cause in uniuersum dine sunt, una
principalis alia subsequens. principalis est mala dispositio, vel bona sensuum, &potentiae illius, quae intelligit quae bona, vel mala dispositio consistit in bona, vel mala
complexione, vel compositione organi, & mensura spirituum: qui calor naturalis dici solet. ex quo sequitur & alia, quae mox causa est bene, vel male obeundi praedictas operationes . est autem vel voluptas, vel displicentia obeundi, qui enim bonam dispositionem habent temperaturae, de compositionis, dc calorem naturalem idoneum vel simpliciter, vel in aliquo sensu, etiam cum voluptate operantur, quia va-Ient astequi. tales autem yr dicta exercent prompte, subtiliter, dc ordinate, vel smpliciter, vel in eo, in quo bene dispositi sunt. quippe nascimur omnes ad certa inclinati, quae de intent & cum voluptate sacimus. qua de causa auari circa pecuniam in eredibili quadam industris & subnotiones,&imaginationes,&enumeratῖones, &memorIas exercent, ad reliqua alioqui mdcs: alij circa amores, alii circa liisus, alij circa philosephiam,&ita In alijs. contra vero, qui prauam habent dispositionem,&calorem no naturaliter se habentem, vel simpliciter, vel in aliquo, is vel non polliunt obire praedictita actiones,vel perperam obexit: pr cipue quibus calor est multus quidem, sed extraneus circa sedem an Imae: similes enim ebrijs sunt. quare sine ulla voluptate omnia peragunsiimmo cum labore & displicentia. unde nec attentionem ad M
nas platimq eo eonti magi murae temtaamur his qua subiecto. 5 aliis eoniuncta sunt. Multa heti
minantat loe rum . qui homo, di tri. ter homine qui brutis vicini sunt.