C. Sallustii. Crispi Coniuratio Catilinae et bellum Iugurthinum fragmenta eiusdem historiarum, e scriptoribus antiquis ab Aldo Manutio, Pauli f. collecta. Scholia Aldi Manutii index rerum, & uerborum memorabilium

발행: 1563년

분량: 440페이지

출처: archive.org

분류: 로마

161쪽

nn gum, fidei caussa, amnes, neque triumphos, aut confiulatus maiorum meorum orienta

re; at ,si res ponulat, hastas, uexillum,phale

ras , esia militaria dona, praeterea cicatrices ad . uerso corpore. haec iunt meae imagines, haec mea

nobilitas , non hereditate residia, ut illa illis ,sitaqMe ego plurimis meis laboribus,et periculis quaesiui. Ton sunt composita uerba mea: parui id facio ri a se uirtus satis ostendit: illis artificio opus es, ut turpia D ta oratione tegant. Neque liti ras Graecas didici. parum placebat eas disicere, .n. quae adaueta tem doctoribus nihil profus, . ., runt . at illa multo optima resp. donius sum, - eri e , praesidia agitare, nihil metueris , nisibi '' i is Nurpem famam; hiemem, aestatem iuxta pati,

humi requiscere, eodem tempore inopi , , t - ad Gorem tolerare. bis ego praeceptis milites horta': bor: neque illas arte colam , me opulenter I ne, gloriam meam , laborem illorum facta . boc utile, hoc civile imperium . namque, cum tute λελοῦ, -- per mollitiem agas, exercitum supplicio cogere , id dominum hyst, non imperatorem. haec , atque S ri piscinx o, majores uestri faciendo ,seque, est rem . ces irauere. queis nobilitas freta , ipsa dissimilis mo' λ aribus, nos illorum aemulos contemnit; O omnes, honores, non ex merito, sed quasi debitos , a uobis repetit. ceterum homines superbissimi procul e

rarit. Majores eorum omnia,quae licebat , illis reliquere, iustias, imagiries , me riam sivi praem

162쪽

esaram: utirtutem non reliquere: neque poterant et, a, fota neque datur dono , neque accipitur. Sordi-- dum me incultis moribus aiunt; quia parum

scite conuiuium exorno , neque histrionem ullum, neque pluris pretii coquum. quam uillicum , habeo. quae mihi lubet confiteri, ut irites . nam eo ex parente meo , aliis sanItis uiris ita μα- , , - .pi , munditias mulieribus, uiris laborem conuenire ', omnibusq. bonis oportere plus gloriae, quam diuitiarum esse; arma, nonsupelle Iilem, decori es se. VJin ergo,quod iuuat,quod carum aestumat,id semper faciant: amen potent: ubiadolescentia barbuere , ibi fenestatem agarit, in conuiuiis, dedi ii uentri, O turpissimae parti corporis: sudorem, - - puluerem , O alia talia relinquant nobis, quibus illa epulis iucundiora sunt. uerum non en ita.nam, ubi se omnibus flagiti s dedecorauere turpismi unxi, bonorum praemia ereptum eunt. ita iniustissia me luxuria, O ignavia ,pegmae artes, illis, qui coluere eas, nihil osciant,resp.innoxiae cladi sunt. Nunc, quoniam illis, quaritum mores mei, non iulorum flagitia poscebant, ressumdi; pauca de re loquar . Primum omnium de bonum h betote animum, a virites: nam, quae ad hoc te pus Iugurtham tutata sunt, omnia remouistis, , ' auaritiam , imperitim , atque superbiam. dei ide exercisus ibi est locorum scires,sed mehercule magis frenuus , quam felix: nam magna pars eius auaritia, aut temeritate ducum attrita est. ad amobrem

163쪽

' victoria ,praeda, laus: quae si dubia, aut procia

o essient, tamen omnes bono s resp. subuenire dec bat . etenim nemo ignauia immortalis factus G ' neque quisquam parens liberis, uti aeterni forent, tauit; magis, uti boni, honestiq. uitam exige-rrent. Plura dicerem, Quirites, si timidiis uirtutem adderent: nam strenuis abunde dictum puto. Huiusicemodi oratione habita, Marius poss- d. sa' s animos arrestos uidet, propere comea 8 tu ,stipendio, animis,al sq. utilibus naves oneratifer-- cum his A. Manlium legatum proficisiciiubet. i st interea milites scribere non more maiorum , ne

j que ex classibus ,m uti cutisque libido erat, c Go--ες. pirecensos plerosique . id fantum Hii inopia bon

rhum, alij per inibitionem consulis memoratant s. uod 'ab eo genere celebratus, auctusq. erat:

homini potentiam quaerenti egentissimus qui quei neque sua curae, qMippe qtiae nulla sunt, est omnia cum pretio hone la uid/tur. Igitur Marius cum aliquanto maiore nu-

ατὴρ sin ι quam decretum erat, in Africam 'in tus,

paucis diebus Vtic aduehitur . exercitus ei re

164쪽

ditur a P. Rutilio legato. nam Metellus cons 'ctum Marij fugerat; ne uideret ea, quae audita animus tolerare nequiuerat. Sed consul, pletis legionibus , cohortibusq. auxiliariis, in agrum fer. tilem , praeda onustum proficiscitur. Omnia ibi capta militibus donat: dein castella, O opida natura, ct uiris parum munita aggreditur: pro lia multa, celerumesia leuia alijs locis facere. H--terim ui milites sine metu pugnae adesse: uicti fugientes capi , aut occidi; fortissmum quemque tutissimum: armis libertatem, patriam , parentesque , O alia omnia tegi ,gloriam, atque diuiatias quaeri. sic breui statio noui, ueteresq. co luere, O virtus omnium aequalis facta. At reges ubi de aduentu Ma'. cognouemunt , diuersi in i cos dissiciles abeunt. ita Iugurthae placuerat,st ranti, mox effusos hostes inuadi posse; Romanos, sicuti plerosique, remoto metu laxius, licentiusq. futuros. Metellus interea Minam profectus, con- tra stem suam laetissimis animis accipitur, plebi, patribusq. , postquam inuidia decesserat, iuxta carus . Sed Marius impigre, prudenteri. suorum , O hostium res pariter attendere, cognoscere quid boni utrisque, aut contra esset: explorare itinera regum, consilia O insidias eorum anteuenire: ni-HPpud se remissum, neque apud illos tutum p ti. itaque O Getulos, ior I gurtha is ex forijs nostris praedas agentes, saepe aggressus in itinere ἡ . Decrat, ipsumq. regemhaud proculabosdo Cim

165쪽

tba armis exuerat. alaepostquamgloriosa modo, neque belli patrandi cognouit; statuit urbes, quae viris , aut loco pro hostibus, aduersu eoppo tunissimae erant , mgulas circumuenire , ita ratus Iugurtham aut praesidi s nudatum iri , si ea

pateretur , aut proelio certaturum . nam Bocchus

nuncios saepe ad eum misierat , velle populi anciritiam, ne quid ab sie hostile timeret. id simulaus

tm , quo improuisusgrauior accederet, an mobilitare ingentis pacem , atque bellum mutare solitus, parum exploratum est. Sed consul , uti natuerat,opida, castellaq. munita adire : partim ui, alia metu , aut praemia ostentando, auertere ab hoIuri bus . ac primo mediocria gerebat, existimans I ia gurtha ob suos tutandos μ manus uenturum csed ubi illum procul abesse, ct aliis negotiis inte

, tum accepit; maiora, O magis assiera aggredi Cc 3 tempus uisium est. Erat inter ingentes olitudinesopidum magnum , atque ualidum , nouum Ἀ-LU psa: cuius conditor Hercules Lihs memorabatur . F. s. ῖ - Iugurtham immunes , leni impe- , O ob ea fidelissimi habebantur: muniti a uorsum hostes non moenibus modo ,'armis , a GL . , uerum etiam multo magis locorum aspe. nam , praeter opido propinqua , alia omnia uasta, inculta, egentia aquae, infesta feri. pentibus : quarum uis , scuti omnium fera- Ioc rum , inopia cibi acrior: ad hoc , natura sese l

potium ipsa perniciosi , siti magis, quis alia i

166쪽

re accenditur . eius vidi potiundi Marium m xima cupido inuaserat, cum propter usum belli , -- tum quia res a spera uidebatur : o Metellus opi dum Thalam magnagloria ceperat, haud dissim liter situm, munitumque: nisi quod apud Thalam non longe a moenibus aliquot fontes erant. Capsin ses una modo , atque ea intra opidum iugi aqua, vitem a pluuia utebantur. Hq. ibi, in tam . frica , quae procul a mare incultius agebat, eo facilius tolerabatur, quia Numidae plerumque la- ferina uescebantur , neque salem. neque alia gulae irritamenta quaerebant. cibus illis a uersum famem , atque sitim, non libidini, neque luxuriae erat. Igitur consul, omnibus exploratis, credo diis fretus, nam contra tantas discultates consilio satis prouidere non poterat) quippe etiam frumenti inopia tentabatur , quod midae pabulo pecoris magis, quam amo ,student, O , quodcumque natum fuerat, iussu regis in loca munita contulerant: ager autem aridus, frugum v cuus ea tempestate: na aestatis extrem erat tamen pro rei copia satis prouidenter exornate pecus omne, quod superioribus diebus praedae fuserat , equitibus auxiliariis agendum attribuit: Marisium legatum c- cohortibus expeditis advidum Laris , ubi stipendium , ερο commearum iocaueras, ire iubet: dicitq. se praedabundum post Faucos dies eodem uenturum. sc incepto suo o cultato , pergit ad flumen Thanam . ceterum in

167쪽

itinere quotidie pecus exercitui per centurias, item turmas aequaliter distribuerat; ex coriis utres

uti fierent , curabat: simul invia b unoti

lenire, ignaris omnibus , parare, quae mox usui forent. denique sexto die, cum ad lumen ue lumen , maxuma uis utrium effecta. dicas his leni munimento postis, milites cibum capere . que, uti simul cum occasu solis egrederentur , pseratos osse iubet, omnibus alientis sarcinis , aqua modo sieque , O iumenta onerare . dein , po quam tempus uisum , castris egreditur: nodiem. totam itinere Dinto considit . uem proxima facit. dein tertia multo ante lucis aduentum peruenit in locum tumulosum , a capsa non amplius duum

millium interuallo: siq. quam occultissime potest, cum omnibus copi s opperitur. sed, ubi dies c tuo Numidae, nihil bonite metuentes, multi op do egressi; repente omnem equitatum, O cum his ueloci limos pedites cursu tendere ad Capsam, portas obsidere iubet: deinde ipsie intentus propere sequi , neque milites praedari sinere.

quae pinquam opidani cognouere ; res trepidae metus ingens , malum improuisum , ad hoc pars ciuium extra moenia in hostium po testate coegere , uti deditionem facerent. cet rum opidum incensum: P umidae puberes inter fet Ii, est' omnes venumdati: praeda militibus d uisa.. id facinus contra ius belli non auaritia, no

que scelere consilia Munissumis rua locus iu

gurthae

168쪽

enti

IUGURTHINVM 73gurthae opportunus, nobis aditu discili genus hominum mobile , infidum , ante neque beneficio , Neque metu coercitum. Postquam tantam rem Marius sine ullo suorum incommodo peregit; m Mus , O clarus antea , maior, atque clarior ha-- heri coepit: omnia non bene consulta in uirtutem trahebantur. milites modestoimperio habiti , mmul O locupletes, ad caelum ferre: Numidae magis , quam mortalem , timere: postremo omnes socii, atque hostes credere , illi aut mentem diu nam esse, aut deorum nutu cunctaportems. Sed consul , ubi ea res bene euenit, ad alia opida pergit : pauca, repugnantibus 2Umidis, capit: plura , deserta propter Capsensium misierias , igni comrumpit : luctu , atque caede omnia complentur . denique multis locis potitus , ac plerisque exere tu incruento , aliam rem aggreditur , non eadema speritate, qua Capsensium , ceterum haud secus cilem. namque taud longe a flumine Mulucis, quod Iugurthae , Bocchiq. regnum disiungebat, rat inter ceteram plostiem mons saxeus , medi eri castella , fatis patens, in immensum editus, uno perangurio aditu residio: nam opern narura, u lut opere, atque consulto, praecepti quem locum Marius, quod ibi regis thesauri Lant , summatii capere intendir: sed ea res forte . quam consilio melius gesta. nam castello uirorum, atquearmo rum satis magna uis erat, O frumenti, O fons aquae ς aggeribus, turribusque, aliis machin K ti

169쪽

ο ι tionibus locus importunus: iter canet amorim an gustum admodum, utrimque Marci sita . uine cum ingenti periculo frustra agebantur . nam cum sae paullo processerant, igni, aut lapidibus co rumpebantur. milites Nue pro opere consiste propter iniquitatem locis neque inter uineas fine v periculo adi nistraar: optumus quisque aut cad re, aut sauciari; ceteris metus augeri At Marius, multis diebus, O laboribus co omptis , anxius i trahere cum animo suo, omitteret ne inceptum , quoniam frustra erat, an fortunam opperiretur , t qua saepe pro stere usus fuerat . quae cum multos dies, noctesq. aestuans agitaret, forte quidam LMgus, ex cohortibus auxiliariis miles gregarius, caseris aquatum egressus, haud procul ab latere ca-

stelli, quod tersum proeliantibus erat, anima

uertit inter saxa repentes cochleas: quarum cum tinam, atque alteram, dein plures peteret, sti

dis legundi paullatim prope ad summum montis egressus eji . ubi postquam solitudinem intellexit;

more humanae cupidinis ignara uisundi, ani umaduertit. forte in eo loco grandis ilex coalu rat inter saxa Nullum modo prona, deinde in flexa, atque quoa in altitudinem , quocundiaria taentium natura fert: cuius ainis modo , modo eminentibus saxis nisus Ligus astella pia isti ir; quod cui GIi Numidae , intenti pro bantibus , abera't. exploratis omnibus , quae mox usui fore tacebat, eadem regreditur, non te

mere,

170쪽

i tam IUGURTHINVM 7 mere , uti adscenderat, sed tentans o nia, O cim cunis iciens. itaque Marium propere adite acta edocet: hortatur, ab ea parte, oua lasse sicen Grat, castellum tentet: pollicetur siesie ---

Matrius cum Ligud promi1

eius cognitum ex praesentibus misit: quorum, cuiusque ingenium erat, ita rem discitem , . facilem renunciauere. consulis animus trinenpauiae AP catulum arre Ius est . itaque ex copia labiolaum , cornicinum , numero quinque quamueloci os, y: delegit, O cum his , praepilio qui forent, qua si i tuor centuriones: omnesq. Liguri parere iubet ro ei negotio proximum diem constituit. sed ubila ex praecepto tempus uisum est; paratis, compo tisq. omnibus, ad locum ergit. ceterum illi, quiss

qui ct

centurijs praeerant, praedocti ab duce, arma, o natumq. mutauerant, capite, atque peditas nu-His, uti prostedius, nosq. per saxa facili fo- orni: super terga gladi ,'sinta, uerum ea nidica ex coriis ,ponderis gratia, simul O osse D 3 quo leuius streperent. igitur praegrediens Ligus , saxa, O si quae uetunae radices emis bant, laqueis uinciebat, quibus alleuati milites facilius a Menderent: interdum timidos in olen- tia itineris leuare manu: ubipaullo asperior ad ensus erat, singulos prae st inermos mittere, dein- 'de ipsie cum illorum armis sequi: quae dubia ni ui ebantur,potismum tentare: acsaepius eadem MFendens, demensq., dein statim degrediens , X a ceteris, i

SEARCH

MENU NAVIGATION