장음표시 사용
141쪽
ita inter artes bonas integrum ingenium breui ad
inuit. ergo ubiprimum tribunatum militum a po-
pulo pemplerisque faciem eius ignorantibus sa-- ως- νι . cile notus per omnes tribus declamatur. deinde aso in ' - - l eo muginratu adiumpon alii in sibi peperit cie . et M/- ea ostro. in potenatibus eo modo a stabat, ut am-- h. t . iore, cluam gerebat , di nus haberetur . tamen
ambitione Iraeceps datus est θ consulatum appetere non aude. etiam tum alios maginratus plebes , conctula
nobilitas inter se per manus tradebat. ποθs nemo tam clarus, neque tam egregius fa tis
μ' ' , indignus illo honore, quasi possu
tus haberetur. igitur, ubi Marius harulicis dincta eodem, quo cupido animi hortabatur, intenderea uidet , ab Metello petendiHratis Fonem rogat: 4 cui quamquam uirtus, gloria, atque alia optan
da bonis superabant, tamen inerat contemptor' animus, ct superbia , commune nobilitatis ma-' tum . itaque prinram commotus injolita re , m rari eius consilium, quasi per amicitiam monere , ne tam praua inciperet, neu super fortunam animum gereret: non omnia omnibus cupienda es.ser debere illi res suas satis placere: postremo ca-l ueret id petere a populo quod illi iure negare' ' tur. postquam haec, atque alia talia dixit, neque animus Marii lectitur; repondit, ubi primum p ' tuisset per negotia publica, facturum sest , qη ς peteret . ac postea saepius eadem postulanti fertur
142쪽
dixisse , ne festinaret abire: satis mature issum cum filio suo consulatum petiturum. is eo tempore contubernio patris ibidem militabat , annos na' tus circiter x x. quae res Marium cum pro h uore, quem assectabat , tum contra Metellum uehementer accendemat. ita cupidine, atque ira , peFsimis con*ltoribus , grassari: neque facto ulla , neque dicto aminere, quod modo ambitiosum foret : milites , quibus in hibernis praeerat , laxiore imperis, quam antea, habere: apud negotiatores , quorum magna multitudo Vticae erat, criminose simul ac magnifice de bello loqui: dimidia pars exercitus si sibi permitteretur ,paucis diebus Iu- gurtham in catenis habiturum : ab imperatore consulto bellum trahi; quod homo inanis,stremae superbiae , imperio nimis gauderet . quae omnia illis eo firmiora uidebantur, quod diuturnitate belli res familiares corruperant: animo clieienti nihil cutis festinatur. Erat Iraeterea in exercitu nostro mida quidam , nomine Gauda , Mari stabalis filius, Massanisae nepos, quem Micipsa te samento fecundum heredem siri erat , morbis confestus , O ob eam caulsam mente paullulum minuta. cui Metellus petenti regum more, ut fellam iuxta poneret, item postea custodiae caussa turmam equitum Romanorum, utrumque ne
gaue id honorem , quod eorum modo foret , quos populus R. reges appellauisset i praesidium, quod contumeliosum in eos foret , si equites: H ε maini,
143쪽
mani ,satellites Umidae traderentur. hunc Mi rius anxium aggreditur, atque hortatur, ut com tumeliarum in impe ratorem cumsuo auxilio po nas petat: hominem ab morbo animo parum uri do siecunda oratione extollit: illum regem, ingemtem uirum , Maganisae nepotem esse: si Iugurtha captus, aut occisus foret, imperium Vmidiae mne mora habiturum: id adeo mature posse euenire,sii e consul ad id bellum missus foret. itaque O illum ,'equites Romanos, milites , O negotiatores , alios i e , plerosique spes pacis impellit, uti Romam ad seuos necessarios assere in Metellum de belloscribant, Marium imperatorem posiant. scamultis illi mortalibus honenisma stragatione consulatus petebatur . simul ea tempestate plebes , nobilitate fusa , per te rem Mamiliam n
Eos extollebat . ita Mario cuncta procedere. Int rim Iugurtha, postquam, omissa deditione, bellii incipit , cum magna cura parare omnia, festinare , cogere exercitum: ciuitates,quae ab se defecerant, formidine, aut ostentando praemia assediare: co munire suos locos: arma, tela, aliaque, quae spe pacis amistrat , reficere , aut comercari: si ruitiail, omanorum allicere, O eos ipsos, qui in praemdi s erant, pecunia tentare: prorsus nihil ista Iu , neque quietum pati: cuncta agitare. Igitur Vac cerisses . qm etellus initio, Iugurtha Hifica
te , praesidia imposuerat, fatigati regis Iuppliciis,
neque antea uoluntate a lanati, principes ciuitat
144쪽
x, tis intersie coniurarit: nam uulgus, uti pleraque in , O maxime Umidarum, ingenio mobili, ,' itiosum, atque disicordiosum erat, cupidum nouarum Tum, quieti O otio aduersum ) dein, in compositis inter se rebus, in diem tertium consti unt, quod is festus celebratusp per omne t iacam ludum O lasciuiam magis, quam formidia is nem, ostentabat .sed, ubi tempus fuit , centuri nes . tribunosq. militares ipsum praefi Ium .ir o di T. Turpilium Silanum, alius alium domos . o Iuli inuitant: eos omnes, praeter Turstilium. in- 'a lepulas obtruncant: postea milites palantes , inermos , quippe in tali die, Osine imperis,arare diuntur. id plebes facit, pars edocti ab novita te, alis studio talium rerum incitati, queis adta 'lconsiliumq. ignorantibus tumultus ipse, O res no uae satis placebant. Romani miluo , perculsi Q. id prouiso metu, incerti, ignari. quid potissmumsa - . .cerent, trepidare. arcem opidi, ubi signa , O . . is scuta erant, praesidium hosium , portae ante ';-4
ita Dramprobibebant. ad hoc mulieres , pue si disiciorum saxa, O alia , quae
locus praebebat, certatis mittere . ita neque caue-ς - ,
- ri anceps malum, neque a fortissimis infirmis -- generi resisti posse: iuxta boni, malique, βω-nui, O imbecilles multi obtruncari. in ea tanta
asperstate reuissimis PQ His , oe opido undia i que cisse, Turpilius praefectus unus ex omnibus Italisti profugit intactus. id misericordia nepos'M
145쪽
tis, an pactione, am casu ita evenerit , rum co-- perimus: nisi, quod illi in tanto malo turpis uita
integra fama potior fuit, improbus intestabilis uidetur. Metellus, postquam de rebus Vam illis, comperit ,paussister maestus e conlpe tu abit: d inde , ubi ira, ct aegritudo permixta sunt, cum maxima cura ultum ire viturias festinat. legionem , cum qua hiemabat, quam plurimos potes midas equites pariter cum occasu solis expeditos e-: Opostera die circiter horam tertiam per-- stir uenit in quandam planitiem, locis paullo sum p-
. e r ribus circumuentam. ibi milites fessos itineris ma- gnitudine, O iam abnuentes omnia, docet opidum' V m non amplius millepassuum abesse: dec ' re istos reliquum laborem aequo a imo pari, dum e -- Τ pro ciuibus suis, uiris fortissmis, atque misierrinus , poenas caIta s. praeterea praedam benigne . . ,- stentat δῖ a1 ii eorum arreItis , equites in pris D d. mo latere,pedites quamarti Gime pergere, gna occultare iubet. Varensis ubi animaduerte δε-- reatae uorsum exercitum pergere , primo, uti res P cerat, Metellum esse rati portas classere: deinde, Iubi neque agros uastari, O eos, qui primi aderant, Tisidas equites vident; rursum Iugurtham ambitrati, cum magno gaudio obust procedunt. equia speditesque , repente signo dato, ali' uulgum es fusum opido caedere: ali3 ad portas festis are: pars turres capere: ira, atque stes praedae a plius,
quam lassitudo ,posse. ita Vaccenses biduum moda
146쪽
ex perfidia laetati: ciuitas magna, ataue o 'lens ει--ς L. poenae cuncta, aut praedae fuit. Turpilius, que praefectum opidi unum ex omnibus profugisses pra ostendimus , iussus a Metello caussam dicere,pinquamsi e parum expurgat, condemnatus, uerberatusq. poenas capite siluit. nam is ciuis ex Latio erat. Per idem tempus Bomilcar, cuius impia su Iugurtha deditionem, quam metu deseruit, in
ceperat,suspectus regi, se ipse eum subiciens, no
uas res cupere: adpemiciem eius dolum quaerere et diu noctuq. fatigare mimum. denique, omnia teu
tando, socium sibi adiungit Nabdalsam, hominem nobilem , tragili opibus clarum , acceptumq. popularibus suis: qui plerumque seorsum ab rege exercitum ductare, oe omnes res exsequi Al tus erat, quae Iugurthae fesso, aut maioribus a fricto superauerant : ex quo illi gloria, opesque inuentae. igitur utriusque consilio dies insidiis statuitur: cetera, uti resposceret, ex tempore par ri placuit. 2bbdalsa ad exercitum profectus , quem inter hiberna omanorum iussus habebat,ne ager inultis hostibus uariaretur. is postquam, magnitudine facinorisperculseus, ad tempus sto uenit; metusq. rem impediebat; Bomilcar simul cupidus incepta trandi,'timore focij anxius, ne, o Ffo uetere consilio, nouum quaereret; litteras ad eum per hamines fideles mittit: in queis mollitiem, socordiam. uiri accusare: testari deos, per quos iurasset: mone re, ne praemia Metelli inpestem suam
147쪽
. . ' conVerteret: Iugurthae exitium adesset ceteru- , . . suane, a uirtute Metelli periret ad modo agitam. ri. proinde reputaret cum ainimo suo, praemia , - in an cruciatu- ma let. sed cum eae litterae allatae, forte Nabdalsa, exercito corpore fessus, in lecto quiestebat: us , coinitis Bomilcaris uerbis, primmo cura eum, deinde, uti aegrum animum flet somnus cepit. erat ei Numida quidam negotio rum curator fidus, acceptusque, oe omnium consiliorum , nisi nouissimi, particeps. qui postquam
allatas litteras audiuit; ex consuetudine ratus
pera, aut ingenio suo opus esse, in tabernaculam introivit; dormiet re illo, π illam, super ca- lput in puluino temere positam, sumit, ac perlegit ;dein propere, cognitis insidiis, ad regem pergit. Iobdalsa , postpaullo experrectus, ubi neque e Romam reperit, O rem omnem, uti acta erat, ex perfugis cognouit; primo issic persequi con tus ; postquam id rustra fuit, Iugurtham placana di gratia accedit: dicit, quae ipse parauisset face re, perfidia clientis sui praeuenta: lac mans o testatur per amicitiam , peri. sua antoa fideliter
. nisa, ne super tali scelere suspectum sese haberet.
' Ad ea rex aliter, atque animo gerebat, placide re
spondit. Bo sicare , alijsq. multis , quos socios . insidiarum cognouerat, interse Iis, iram oppresserat, ne qua ex eo negotio seditio oriretur. - quepost id locorum Iugurthae dies, aut nox ulla quieta fuit: neque loco , neque mortali cuiquam ,
148쪽
aut tempori satis credere : ciues , hostesq. iuxta . metuere: circumspectame omnia, oe omni strepitu pauescere: alio , atque alio loco saepe contra decus regium no tu requiescere: interdum somno excitus , arreptis armis tumultum facere: ita formissine , quasi vaecordia, exagitari. Igitur Melestus , tibi de casu Bomilcaris, O indicio pates, Io experfugis cognouit , rursus tamquam ad integrum bellum cuncta parat, festinatque. Marium, fatig -- stem deprofectione, simul inuitum, et ofensum, . sibi parum idoneum ratus, domu dimittit. O Romaeplebes , litteris , quae de Metello ac Mario mT . De erant, cognitis , uolenti animo de ambobus a ceperant . imperatori nobilitas, quae antea decori fuerat, inuidiae esse: at illi alteri generis humilitas fauorem addiderat: ceterum in utroque magis δε- diapamum , quam bona, aut mala sua, moder ri . praeterea seditiosi magistratus uulgus exagitare, Metellum omnibus concionibus capitis arces- fere, Marii uirtutem in maius celebrare . denique plebes sic accensa , uti opifices , agrestesq. omnes, . t suorum res AEdessesn Saadrus sitae erant, re-lictis operibus frequentarent Marium , Gr sua ne- , . a seessariapon illius honorem ducerent . ita percul- .fa nobilitate, post multas tempestates nouo homi- ni consulasus mandatur: es posteapoprius atriabunopi. L. Manlio Mantino rogatus, quem uellet / cum Iugurtha bellium gerere, frequens Marium
iussit .sed senatus paullo ante Metello umidiam de
149쪽
decreuerat . ea res frustra fuit. Eodem tem 're Iugurtha, amiss amicis , quorumplerosque ipse ne cauerat, ceteri formidine, pars ad Roma s, a uita regem Bocchum profugerant; cu neque bellum geri yine administris posset, O nouoru sidem in tota perfidia ueteri experiri perstulosum duceret, uarius incertusq. agitabatur: neque illi res , ne que consilium , aut quisequam hominum satis placebat: itinera, praest Iosq. in dies mutare: -- do aduorsum hostes, interdum in solitudines per
iere: saepe in fuga, ac post paullo stem in armis ha
erer dubitare , uirtuti, an fidei popularium minus crederet. ita, quocumque intenderat, res 'ad uersae erant. Sed inter eas moras repente sesie M tellus cum exercitu ostendit. midae ab Iugurtha pro tempore parati, instrudi . sunt: deinde proeliu incipitur . qua in parte rex pugnae adfuit, ibi aliquandiu certatum e ceteri omnes eius milites primo congressu pulsi , fugatique: I 'manis orum, O armorum,stesiquanto numero ho- Ilium potiti. nam ferme Numidas in omnibus proeliis magis e des i aream arma . tutati 19nt. - Ea fuga Iugurtha impen7ius modo rebus suis dim deres , cum perfugis, o parte equitatus in solit ssines, dein Thalam peruenit, in opidum magnu, est opuleratum : ibiq. plorique thesauri, filiorum. ' eius multus pueritiae cultus erat . quae post - I quam Metello comperta sunt; quamquam inter
Thalam,sume . proximum, in statio millium
150쪽
quinquaginta, loca arida, atque uasta esse cogno i in uerat; tamen spe patrandi belli, si eius opidi potitus foret, omnes asperitates superuadere, ac naturam etiam uincere aggreditur. igitur omnia iumenta sarcinis leuari iubet, nisi stamento die
ira rum X, ceterum utres modo , O alia aquae id in ne a portari . praeterea conquirit ex agris quam
plurimum potest domiti pecoris: eoq. imponit u mi sa cui que modi , pleraque lignea, collecta ex t Numidarum. ad hoc finitimis imperat, qui sepost regis fugam Metello dediderant, quampi iii rimum quisque aquae portaret: di , locumque, es ubipraesto forent praedicit. ine ex flumine,quam proximam opido aquam esse supra diximus, iu- menta onerat. eo modo instru tus ad Thalampr . A ficiscitur. deinde ubi ad id loci uentu , quo Numia praeceperat ; O castra posita, munitaquei sunt: tanta repente caelo missa uis aquae dicitur, ut ea modo exercitui saris superi. foret. praeterea is commearus spe amplior: quia 26midae , sicutiis plerique in noua deditione, vicia intenderant. cete uel rum milites religione pluuia magis usi; eq. res multum animis eorum addiderat. nam rati sise .s Hys immortalibus curae esse . deinde postero die, co tra opinione Iugurthae Thalam perueniunti. opidani, qui sie locorum a steritate munitos credi-: a derant, magna atque insolita re percus, nihilo bellum parare: idem nostri facere. Sed rex