Datiana historia ecclesiae Mediolanensis : ad anno christi li. ad CCCIV. vel anonymi Mediolanensis qui circa annum DXXXVI scribebat ad s. datium episcopum liber de primis episcopis Mediolani olim de situ civitatis Mediolani nuncupatus

91쪽

cipio monitis assensum dederant, juvenem Sagacis animi intendens, doctrinaeque Sanae per Omnia docilem, clericorum coetui vigilanter ascivit.

I)ein theosebiae in brevi studiis apprime imbutus, licet neophytus, Leviticis mancipatus ossiciis; ubi in omni

morum honestate, ac in convulsae sit

dei probitate praeclarus, gradatimque ad culmen probati pertingens disci

puli, Sacerdotali non post multum Stola indui, et sacrosanctae bone lictionis seu logio 1 promeruit cumulari.

hinc ergo velut diversorum CXPOΓ- tum Certaminum, et Optimum Christiani praelii ducem, uno Pariter COI

Sensu univer Sus clerus, et Omnis

christicolarum populus sibi Praesulem, utpote dignissimum, in commune petebat. ille, ut erat vir mitissimus, et ad cuncta patienti SSimus, Cata Sas econtra indignitatis, atque inscitiae obices opponere, et Se non bonorum pastorum meriti S, Sed mercenariorum potiuS Censondum nu-

tine benedictio: verumtamen Vox eulogiori, Vel ei logia erat Theosebia est in Deum pietas. N0ta hic sui multis et ritus conserendi ordinem Presbrteratus. Nil aliud Λuctor innuit nisi formulam orationis sive benedictionem quae fiebat et adhue sit cum impositione manuuini, et Stolae traditionem: quam stolam presbyteri antiquitus tota vita et ubicumque serebant; id quod in praesens Papae solius est. Luci ir, ut videtur, proprii temporis scilicet saeculi I I. usus applicat saetis saeculi primi, quo presbΥter0s stola usos suisse non fustile demonstrubitur. Nam neque ipso sueculo quarto de stola hae saeerdotali erat sermo: Concilium enim Carthagin. IV. habitum anno 398. recensens Ordinutionum ritus, ita de ordinatione PresbΥ- teri loquitur: presbyter cum ordinatur, Ῥiscopo eum benedicente et manum Super c9Put. In 0n. JIed.

53 mero proclamare. E di Verso aut eiu

Deo devota plebs fidelium doctrina illum, vitaque praecipua Spiundidum,

castis moribus Sobrium, apostolicis quoque radiis nitidum, ac beatis me ritis clamitabat fore ditissimum. Nec

leonum moliaribus , et ultim cnim DSE, lacerum Defouisse, Pusillanimem tot

jus tenente, etiam omnes presbyteri qui pru

SenteS Sunt, manus Sus3 juaela manum epiScopi δυper cupui illius leuestit. Λt vero cur auctor non innuit caeteros ritus, Velut unctionem mὼ-nuum, traditionem calicis, planetae, missulis etc. 30uia isti ritus post saeculum octavum Vel nO- num in usum venerunt. Duae quidem tangere juvit ut semper melius Λuctoris antiquitus pu-

2 Mercenariorum numero. filluditur ad illud Exangelii Ioannis: Bonus pastor Gnimam Suam ponit pro ovibus Auis. Mercenarius autem fugit quia mercenariuS St. δ Tempus dirissimum, illud scilicet persecutionis Domitiani, quo Castricianus fugerat. 4 Leonum molaribus: scilicet dentibus. Joel. e. l. 6. dentes ejus ut dentes leonis, et motures ejus ut catuli le0nis. Paulus II. ad Τim0th. 4.: liberatus 3um de ore leonis, nempe Neroni S.

92쪽

Pater, fiamilias Pro ocalus Periculo

excusationis inhtimantiale circumdatus , inc*DS eSSe crudelior Θ annedo alienis mendicare HOS Praeci isopitibus, quum tantus adsit Pastor Prae manibus 8 Noli, Pelimus, nolitania nos illo ire Priscortim de enere ς reddere Pati m. . Sci e magis, quod ObSecramias, He nil te habentes DiaeSulem ut Cul' HS, inter asines turmas PaStoris absentiam defleamus. Talibus adversum memoratum Virum querimonii S cunctorum ora quotidie personabant. Et ille, quia erat piissimus, lacrymiS SuffusuS Oculos vultumque Pectusque rorabat, Se Solum indignum indoctumque ProteSinnS, Ut alia nonnulla objiciens, quae humili magis animo quam pertinaci asserebat. At vero solito tristiores monitis dulcibus relevare non desinens, mulcebat

1 Candescit gramen. Multa huc illuc ex p0etdrum penu Λucior deprompsit juxta saeculi VI. morem et gustum. Ita mox illa phrasis: lacrymis aufuSus oculos vultumque pectu3que rorabat, ex Lucretio et ex Ovidio sumpta est.2 Opilio: quasi ovilio id est pastor O ium. Virgilius Ecloga X. Venit et opilio, tardi venere bubulci. δ Ne ulli a te habentes: scilicet ne ampliuste habentes. Ita Livius, non po33e Nili a Su

stinere.

4 Praesul et Escitur. Castristianus enthedi Bin mediolanensem ascendit initio anni 97. Coss. Nerva Augusto III. et Virginio Rufia ΙΙΙ. Nam,

animos sua pietate gementes. Sicque duobus mensibuS, CX quo re VCPSUS est, man Sit, paStoraliS Cathedrae Sem et indignum fore dejudicans. Non tulit hanc moram Christo Sedule obsequens turba sidelium; sed

omnium invitus amore volens nolensque capitur, trahitur, et Deo volente Ecclesiae Praesul efficitur ' In quo qualem Se quantumque tulerit, non eSt nostrae eXilitatis exprimere. Atqui pauca ponere libuit, praelibando potius quam totius materiei textum in- Serendo; multo melius ratus vel ali

quid quam nihil eloqui: in altero

namque VoluntaS prompta, in altero aperta et pertinax inobedientia. Hominum Si quidem est natura hujuscemodi, ut non tam gratificentur Super his quae tribueris, quam doleant Super his quae negaVeriS. Obsequar igitur tuis, Pater almisce, jussis, et navis hujus, adhuc flante Sancto, ut Supplex imploro, Spiritu, vel a Suspendam', Si sorte agat ad desiderata litora portus tuis impulsam precibus. In quibus ut Saepius illum versi illum repetas, Obni Xe de

Gaio pridie I alend. Ianuar., anno V. Domitiani, anno 85. aere vulgaris defuncto, Sedes Mediolanensis per undecim annos Pastoris proprii cura remansit destituta donec Jerva in imperium substitutus est; quod evenit die 18. Sept. anni 96. Adde oliquod temporis spatium quo nuntius de Nervae assumptione et de pace Ecelesiae reddita Mediolanum perveniret; adde duos menses quibus Castricianus reluctans gradum episcopalem detrectabat; iam habebis initium anni 97.

navigationem suscepturus vel melius continia a-

93쪽

posco : Sur uilo, et Veni at Ster, perfla hortum meum, et fluent aro- mala i nostrorum Patronorum 2. Ouinet ego sub inseram interpellans cum Propheta, et dicens: δε quatitor ueniis 3 oeni S iritus, et insti sela SHPer vacillantis proram naviculae. Porro fasti

dioso lectori ut quod prius dicere

debui praepostero ordine Ponamin, Sive cuipiam animo perduelli nostra lecturo, illud ultra supraque denuntio quatenus in his, quae relegit, Si sorte

minus credulus eXistit, perquirat aliorum tam rom3norum, qud tu grajorum chronicarum commenta J, et Si con-SOnant praeSentin, non sugillet. Me autem sateor non plenam historiae texere, vel teXui Sse materiem; sed quasi in specula POSitum, DOSSO Cupientibus rei antiquae indicia prolu-lisse. Quae ut promere Saltem dimidiatis verbis valeam, non jam meo erit labori, sed tuo, PraeSul Optime,

i Surge quilo - aromata. Ex Cantico Canti eor. c. IV. V. 46. 2 Nostrorum Patronorum. Scilicet Episco-p0rum Medi0lani, quorum vitam et historiam narrare pergit: quos cum sanctos fuisse, et jam caelesti praemio potitos credat, idcirco Patru-

nos appellat. Nota illud AOSTILORUM: ex quo

evidenter patet Auctorem ad mediolanensem Ecclesiam pertinui SSe. δ δε quatuor ventis et . EZechiel. c. 37. 9. 4 Perquirat romanor. 9rajor. Chrsulas . Commenta. Haec Auctoris secura protestatio duo demonstrat: extitisse revera commentari0set historias Veteres tam lutino quum graeco sermone Scriptas de rebus ecclesiasticis mediolanensibus: cum illis consonare et verissima esSequae Λuctor in hunc librum congessit.b Castricianus mediolanensis suit: nam eapite superi0ri dictus est suisse ex primitiis benedictionis quam primis inibi Mediolanii chi Ajuvamini, et Christo proprie imputandum clementissimo largitori. Capuae XI. Prima Ecclesia Mediolani aedificatur ei dedi alti , Hen e Lasilica

Phili mi.

Castricianus . igitur castris fidei, ut peritissimus propugnator inSertuS , christiani proelii adversarios mirabiliter expugnando devicit, et mirabilius devictos Christi jugo Subegit Namque ubi ad sacrum, Superno judicio et totius Ecclesiae ASSODSU, Cul

men quadam laudabili sidelium pertractus est violentia, ipso patientissime repugnante, et Agni veri exemplar

a tu moribusque mitissimis pro Se quente: tum demum quis esset innotuit; quia lucerna super candelabrum sita latere ultra non potuit.

Mox denique coetu christiani posti tuae fidei cultoribus Dominantis dexterutaefabili pietate attribuit. Nomen a Castricio

derivatum: ut idere est apud Ciceronem qui in Orat. pro Flacco, c. 23. inde de dueit Castriciunum DulnuS, Castricianum nomen. Gens autem Castri eiu in Liguria et Mediolunt frequens erat. Apud Murutorium I hesaur. Inseripi. 151. 6.

tiae, urbis olim ad Tanarum in Pedemonte sitae. Mediolani autem ad s. Bartholomaei, in marmore Medusae caput eum delphinis praeserente, Griit. 384. 7. V. F.

94쪽

puli adunato paterna VOCE Commonen S

sela ' Ouia tit uost me Par itali elucet, HOH Siue in erili Stiae Pietatis cumulo istam clementer de coelo luit in PraeSentiarum, lem e tem

Sollicet ut lucrandis P utis, quOS

SI INHS, ac toto coriamive Samgau HS.l Pluit de coelo temperiem. Ovidius: coeli- lique juvatur temperie corpuS. 2 Polionem redhibeamus. Τμlio erat leX poenalis qua homini tale siet, ut quale ille alteri secerat mali. Hinc illud Exodi capite 2 l .: reddet

Gnimam pro anima, Oculum pro oculo, dentem pro dente. Haec poena etiam a XII. I abulis Romanorum s incita erat: si membrum rapserit ruperit j , ut cum eo pacit, talio esto. Hic tamen latio sensu adhibetur metaphori eo eoque

δ Iu genuitate. Ingenuus apud Romanos ille oppellabatur qui liber natus libertatem suam adhuc conservabat. Inde ingenui silii, id est liberi, iussenuae artes scilicet quae ab hominibus

Veremini siquidem, O CPeS, Himium, et Pudo ratae mulieris inStar, mutHOSavectus auertilis Si aliquos ueStro-rtim commilitonum duro barbarica dominationis it o uideritis addictos; materiles bellonae casu, alque hostilibus telis ob Suae libertatis amorem, et g Hialis Patriae defensionem iugulatoS, quam miserae se miluti avL

liberis plerumque colebantur. 1lludere videtur Λuetor ad illud Putili ad Galatas c. 4. 2 l. Non sumus uncillae silii seu liberae, qua libertale Christus nos liberavit. Stule et nolite iterum ju90 seruitutis contineri. empli. Vox templum non nisi quarto saeculo pro ecclesiis christianis usurpari coepta est: et fortasse noster s. Ambrosius primus illam in hoc sensu adhibuit. Exempli gr. De ubraham, Lib. l. c. 9. Dei templa in quibus Fidelium Domino reliquiae conduntur. Christianorum enim ecclesiae primis Saeculis erant caenacula, alline, cubi quia in domo alicujus privati, eryptae, por ticus, coemeteria, quae templi speciem nullam praeserebant. Itaque et ipsi christiani coram

95쪽

iam sub dio, ut hactenus, Sed in L clesiae Se7ylis L Perceptae fidei suci a merita conficiat. Et qui nunc usque in idolorum dθlubris de phicas naenias fur tindi amentesque Soliti fuerant

nec Hi Prius ebria, Sed ieiuna, ut dici ISSO Ll, mente Sobrii redditi, assiduas in Dei usui at iis ς alia iam intonent actiones. Finitis deinceps monitis, plebs

credula in sui cordis arcanis quae Bu

ditu perceperat diligenter reposuit,

et maximo ardoris Succensa in Cre

mento, passim quibuscumque poterat

ethnicis latebantur se nullum habere templum manu hominum suetum; at templum e SSe cors delium, templum omnem locum ubi levantes manus purus Deum colere possent. Verumtamen simul atque fidelium e uetus nugeri coepit et inter persecutiones aliqua ipsis tranquillitus iiDfuit, aedificatae sunt Ecclesiae eaeque Satis nu- gustae et Spatiosae. 0uae tamen antiqua aedia sicia, inquit Euseb. II ist. Eeel. L. S. cum adhuc nou Sali3 ampla essent, ampliores ecclesias iura niversis ni bibus, fundamentis earum ad majorem laxitatem dilulatis, ereaeerunt: qua S demum Diocletianus Imperator demoliendus edicto jussit. Putet igitur etiam secundo et tertio saeculo templa vel ecclesias christianos condidisse.

1 In Ecclesiue septis. Vox Ecclesia pro templis sive locis ubi christiani ud saera suciendac0ngregarentur, primitus ab Apostolo Ρaulo adhibita est, I. ad Corinth. XL Connenientibus vobis in ecclesiam. Hoc sensu illa usus est Τertullianus De Idolatria c. 7. et alibi. ide notam 29. Pumelii ad hunc Τertulliani l0cum. IIuc oce christiani melius utebantur quam templi, eo quod non essent ad instar sanorum Gentilium, sed potius ad instur domus, vel scholae, Vel regiae basilicae populi e in ei0nibus habendis, vel

accademiae aut congregationis amic0rum. - In idolorum delubris- legarrire. DU0 p0tissima paganis orantibus superstiti0num genera erunt: multiloquis precibus uti, putantes quod in multiloquio guo eae rudirentur ut inquit Dominus Jesus; tum Vero furere, et cla

37 vias vitae sequi persuadebat; impleta Prophetae commonitione, qua dicitur: Otti audit, dicate Ueni δ.

Domum interea Philippi, cujus Supra se imus mentionem, viri et prius apud mundanam celsitudinem, et Postmodum in divinis cultibus strenuissim ij,

CXtrn muros saepe dictae urbis, haud procul a silice viae Vercellas VerSus

Silam Α, quam ipse olim, dum felici

exitu transiret e mundo, beatae mo-

moriae Gaius Antistes suo decessori possidendam reliquerat, Venerandus vir Dei Castricianus in domum Sacra-

Viue Picinensis versus situm. Muratorius lucu- num supposuit: Viae Picinensis De SNS . . . Silam. Λt neque in us S. Ambr. neque in MSS. Piggol passi quidquam desideratur. 0uid ergo ΤError amanuensis suit, qui I iae Picinensis Der-δus scripsit, pro Viae Vercellus versus. Hac c0rrectione gramaticae legibus satis me fecisse arbitror et veritati topographicae. Nam ab illa Basilica Philippi, seu Naboriana aut s. Francisci I in Vereellensis non procul erat imo prOXima Valde, utpote quae incipiebat ab urbis Porta cui proxima aedifieata est s. Maria Gd portum. Porro Λ cla s. Vietoris Hortum Philippi et Vium Vercellensem conjungunt: reserunt enim, na-ximianum Imp. jussisse ut Victor duceretur au ortum Vercellinum tum foris civit item a duo lum qui vocatur Philippi. Ex lapide vero Metilii Messoris qui est in aedibus Custilli 0-naeis apud s. Ambrosium constat, jam antiquitus

celebrem sui se V ΙΛM VERCELLI ASEM.

Λ se illae: Romani vias praecipuus glurea vel silice opere magni si eo sternebant; quam tuu dem Messulae Tibullus celebrat Carm. Hunc

cecin Ure.

Te cauit a Iricola e magna cum Denerit urbe Serus, inoffensum rettulerisque pedem. Namque opibus congesta tuis hic Vlarea dura

Si eruitur, hὶc apta jungitur arte Sileae. Quoad situm Basilicae Philippi et caeterarum, vide Chartam top0graphica in in sine,

96쪽

lam convertit orationis, ut ibi quotidianas precum Victimas, jugeSque Christi sacramentorum, si delibus cOram, hostias immolaret: triplicem, ut puto, loci ipsius intuens convenientiam. Primo quia soris civitatem PO-Situs, Solitariaeque magis conversationi aptus, surentium Semper PBganorum tumultibus sanctum virum reddebat OXPertem. Secundo ne celebrantibus

ibidem sua solemnia christianis, aliquod ferret impedimentum inconsulta Protervitas. Tertio ut se, sui magistris requentatis crebro excubiis cujus

cratum stinus juxta, ut praefatus Sum , tumularat), et meritis parem redde ret, et magnificis intervenientibus supplicationibus animaret.

Consummatis igitur his quae templi supra taxati utilitas deposcebat,

lum omnium fidelium voto ac viribus, ut perficeretur ac tutum CSSet,

insudatum, deridentibus atque insultantibus jugiter insidulibus, praesertim Pro sanorum templorum aedituisa longe inclamantibus, ac dicentibus: At H, euge, quid isti Profani, ac deorum rebelles in uile adoriuntu se Oti bris chim sussicere debuerit, quod ad

1 Iuxta-tumularat. Iuxta d0mum Philippi in Hortia ejusdem Philippi f. Guius sepultus fuit: unde loco nomen Coemeterium Gai 2 Concremandi in eo domicilio. Frequenter legitur in Actis Martyrum, christianos igni truditos suisse, vel unu cum ecclesiis aut domibus enere mutos. Biatio autem hujus supplicii ea esse videtur quod christiani a paganis velut mulliae addicti putabantur; in magos autem ignis poend

legibus romanis statutu eΓnt.

xerunt etiam dementis Simae Prae- Sum lionis Perliuacem audaciam coH-cromandi 2 in eo, quod Staluere Hlluntur, Suae Persidiae domicilio' Proh nefast Periit haec Hostias, abolita Sunt moenia, quia tam inelticiabiliter

mnitur. Otiis hoc feriat odii tremendi,

et coelo terraeque uerendi 8 Et haec multaque alia grundientibus, et saces injeere minitantibus, con-VOCat universos, et voce Clara Praesul

eximius ait; Lia, inquiens, fratreS, com tela Dominici cor oris fabrica δ.

intentis omnibus Cum summa devoti Otine, Κυρίακον graece appellari solebat ecclesia, utpote domus Domini. S. Cyprianus De Oper. et Eleem: In Dominicum 3ine sacrisicio venis 3 nusinus hist. eeel. Lib. I. e. 2. v Si haec ita esse

ecclesiis facere. - Λnimadverte plures passi in antiquas Putrum phraSeS. 4 1 emplum hoc ejus naquo Nomini dedice. mus. Deo soli basilicae, e celesiae, altaria dedicari

97쪽

ne, et magna instantia precum, Christi sacravit sacrarium. Cui tanta suit consecrationis amplitudo i, ut non modo credentibus, Sed et gentilibus Suti S Superque patesceret, ab eo die salutem illi coelitus superfusam civitati. Advecti namque ibidem non tantum CX urbis moenibus, Verum etiam ex Suburbanis, atque ex Suburbi en

sibus ' viculis infirmi quique, ree UPU-

ratae sospitatis dona protinuS Se percepisse gavisi Sunt.

Nec minus et ipse beatissimus Sa- erdos mirificis coruscabat virtuti

possunt: est enim res inter praecipuas latriae. Possunt tamen Deo dicari in memoriam et honorem alicujus MariSi is vel Sancti. Itaque nonnulli putaverunt hanc Busilicam dedicatam fuisse in hon0rem omnium Sanctorum, eo nempe decepti quod iste locus appellaretur Concilia Sanctorum. At quis ita antiqui tutum e celesiasticarum rudis est ut nesciat Concilia Sunctorum idem fuisse ae dicere coemeterium Fidelium, communis Sepultura murtyrum, congregatio chria Silanorum 81 Punta fuit Consecr. amplisMilo. Eeelesias etiam primis saeculis saero aliquo ritu Deo dicatas fuisse non est dubitandum: nam et prae cesserat exemplum dedicationis templi Salomonici et aliarum dedi eati bitum sub Esdra et subauda Maehabe0: tum vero ipsis pug in is solemne erat templ0rum et id itorum dedi cutiones peragere. USque annum et diem ad perpetuum me-m0Γiam Signare. EX. gr. apud Grulerum 309. 8.,

COSS. id est die primu Martii anni 286. Viden pud Surium in Aetis s. Caeciliae V. et M. istius

domum in Ecelesiam versam et conse erct in m.

hus, eatenus ut Christi vexillum suis imprimens manibus δ coeci lumen, surdi aurium ossicina, muti os fieret per medelam. Spiritus immundos tam de ObseSsis corporibus propul SOS abigebat quam ab ipsis sanorum aedibus, in quibus eos in Sensata gentilitas venerabatur, longe POSit S e X- pellebat, atque atrocissime Crue in bat

non Jovis oracula ficta, non simula-CI Orum Consulta, daemonum mini-

Stris sciscitantibus, resultabant. Multi quoque, quos male incantata Juno seu enus d nefariae meretri CUS , et, quod est verius, occultati sub harum imaginum nebula daemones infandi Variis persaepe calamitatibus OppreS-Sos illuserant; dum se ab ipsis curaribus: Murator. Subriensibus. At vero M SA. Gal-vanei Flammae Suburbiensibus: quae quidem lecti 0 praeserenda; nam sensus hie est, eon eniSSe ad dedi eati0nem basilicae non solum cives intramur in os et suburban0s, sed etiam ex pagis et iculis pr0pe urbem positis. Moneo tamen Sobrium, vel Subrium, vel Seprium fuisse castrum et eo mitatum amplissimum in regi cineliae Insubrida versus Lacum Verbanum.

id est crudis triumphalis signum manibus eX- tensis faciens. Hoc modo s. Ambrosius L. 1. de

Virginibus loquens de s. Λgnete inquit: in ipsis sacrilegis focis trophaeum Domini victoris signabui : item apud Ruinarium f. Fructuosus in εiquo trophaei Domini constitutus precabatur. Nempe ut apud eundem in MM. sub Dio eleti uno: Manibus in crucis formum expansis supplicabat. 4 Iule ine inlota Iuno seu Venus. Idolorum

sacerdotes carminii cantando extorquere crede

bantur ab idolis, vel a stellis vel a diis quibuscumque favores, beneficia, morborum sanati , Des, prophetias, miracula omnia; qua de re plena Sunt Veterum poetarum figmenta. o oll. . . Iov. . . Iuno, Venus. De diis eorumque cultu spud majores nostros misere pagdnus

98쪽

40 nullo modo poSSe viderent, ad Christi famulum perducti integerrimam

recepere Salutem. Ouo circa non parva videntibus aemulatio excitata e St,

complurimis ad fidem per id tempus

eX gentili errore commutatis, etiam

ex iis, qui idolatricis excubiis diu

turno tempore praefuerant L Longum Satis esset, si viri hujus almi sisti universa quae seruntur Velim ge- Sta revolvere ; sed sussciant lectori pauca de pluribus: quibus contentus inertem excitet animum ad prosectum.

Nunc ad ejus exitum Stilus accurrat. Pend0nte adhuc temporum SerenitIte,

quae per Nervam ' piissimum princi

pum, velut stante ΑUStro, CompreS- sis nubilis olucubrata , vel magi S Su-

vide Notas susiores in sine operis. In antecessum tamen moneo, nostrates inter deos romanis graecisque comunes, udurasse quasdam divinitates sui quarum symbolo et ratione ad veram divinitatem

I alde proximabant. Ex. gr. IOVI ADONEI COhabet ara in pedibus Gliti landianis; quo epithetosortasse unici exempli ego intellectum puto Verum Deum uilonai Hebraeorum: DEO PΛNI HI Oprostant epigraphae in vi eo Sexto Calendarum, tum in Castro Leonis, tum Mediolani in aedibus s. Simpliciunt, et alibi; quo oeabulo intelligebatur Deus caeteroriam omnium attributa complexus, scilicet Deus unus persectissimus: VIIII BVS erecta ara in pedibus s. Simplieiuni ostenditur, Sub quorum symbolo patet cultum fuisse Deum oecultavi omnibus rebus providentem: etc. 1 Idolol icis excubiis raefuerant; id est sacerdotes et ministri idolorum. 2 Pendente serenitate. Laetantius De Morte Persecutor. c. 3. Rescissis actis tyranni, non tantum in Statum pristiuum Ecclesia restituta est, sed etiam multo clarius ac floridius enia luit. . . manu S SuaS in Orientem, occidentemque porrexit ut jam n Milus e33 et terrarum angulus tam remolus quo non religio Dei penetrasset; nulla denique nullo tam feris moribus

perna suerat dispensatione largita, Christi fidelium institutio, eccleSin

rumque prosectus crescebat in dies Simulacrorum porro excubitoreS SUB Uinvidiae to edis consumi, et in nihilum redigi, cum his, quorum erant fautores templis, prudenter perpendentibus videbantur. Exoratu S namque vir Sanctissimusa christiana plebe, duas iterum haud longe a praefata eccle Sia, quam ipse

olim Sacraverat, orationis aede A benedixit, ac salutari nomine confirmavit

quarum impensas duo clarissimi apud CBOS Brem, et apud Christum Philippi filii, nec moribus patris, nec OPibUS,

nec vita honesta degeneres, Sumptibus utrimque propriis abundantissime sui se erunt, alteram Portianam δὴ alte

vivens ut non suscepto Dei cultu ad justitia opera milesceret. Hoc tempore sub Nerva, vel sub initium imperii Troiani Ioannes a Pathino in Asia reversus scripsit Evangelium suum. Illud usque u primis saeculis in Ecclesia Medi0lanensi receptum fuisse testimonio est pictura sepulchri pri pe s. Na Zarium in hac urbe deiecti anno 18 15. ad tempus muri Trum pertinentis. In eo enim inter multa christiana sTmbola pictum erat saetum Christi Lagaru in re voeantis ad vitam ei m0du quo in illo Evungelio narratur.

Philippi filio. Eu postea etiam numen s. Vict0ris Martyris Mediolanensis aecepit, dic laque est X. Victoris ad Corpus. Celebritatem istu busilica adepta est a c instantia s. Ambrosii qui il-

99쪽

ramque Faustam i Suorum Cognomento nominum appellantes. L nde non mo

dico ot christiani tripudiati . et paganim est iii ali sunt, VidenteS Se et gradu, et numero paene Coaequatos illis, quos paulo ante ut pro sanos et profugos, irrisu atque improperio dignos

CenSuo ΓBnt. Iam anno 386. adversus Arian0s, Iustinam 4ugustam et Valentinianum Λugustum firmiter de- sendit, et catholi eis servavit. In Sermone enim De Prodendis Basilicis inter caetera dixit: Lectum est hodie, Nabutum Sanctum virum pDSSeS3orem vines e Suae, interpellatum petitione regia iit vineam Suam daret, reSPυH- disse: absit ut ego tradam patrum meorum haereditatem . . . Si ille vineam non tradidit suam,

nos trauemus Eccleue iam Christi Z absit ut i a dam haereditatem patrum, hoc est haereditatem Dionysii, qui in exilio in curisa si dei defunctus est, haereditatem Eu Stomyii confessoris, haereditatem Myroclis atque omnium retrosidelium episcoporum. At vero de qua Basilienerat res, manifeste dicit in Epist. XX. ad Soror. Marcellin pni e0dem anno 386. seripla: Portiana, hoc est extramurana baSilica Peleb iit r. . . Ego in basilica vetere totum ea egi diem. Veterem vocat istam et eaetramuranam: novam vero et intra muro nam appellat basilicam ea thedralem ibi conditam ubi nunc it Duomo. Haec Portiana Basilica oecupabat lo eum qui nunc est ante ecclesiam s. Victoris, et Versa erat ad Orientem: anno 1575. a Patribus Olivetanis destructa est et nova excitata ampla sane et elegons: yed quae tamen inquit Car0lus Beseope in Historia Mediolanensi, antiquo e illius desiderium mihi quidem omnino non excultat. Quid enim compensare poterit musiva illi , et picturus, et epigraphus et ipsam structurae sormam, quae christianorum veterum ingenium et mores et historias, et saneti talem reserebant Τ

silia. Fausta inquam, n0n Fausto, ut quidam malunt: nam ipsemet s. Ambrosius in Ep. XXII. ad Soror. Marcellinam anni 386. ait: Translui mus vespere jam incumbe ule corp0ra SS. Gervasti et Protasiit ad basilicum Faustae: ibi viqiliae tota nocte. Haec autem situ erat prOXimn basilicae Λmbrosianae, imo ipsi c0njunctu; et adhue superest ejus presbSterium, quod V 000 tur non. Med.

MOuamvis enim, Trajanum per idem

tempus sene Nerva in silium at tuo imperium adoptante, Primo impetu, persequutionis ' concitatum adversus illos videretur incendium; attamen Suggestu commonitus Plinii Sedundi cui cura pro 'inciae romanae del gata suerat in , causa neci S ID ultorum

sacellum s. Viet iris in coelo aureo vel 3. Satyri in quo sacello adhue enitent in fornice quidem musiva aurea rapraesentanti a mariSi enis. Victorem, nil latera autem musiva e lapillis reserentia imagines s. Materni cum s. Nub0 re et s. Felice, tum s. Λmbrosii eum s. Gervasio et Protasio: Opus persectissimum seculi quinti, cujus typum dabo ubi de persecutione Dio eleliani sermo erit. In hoc autem aureo musi VO, in manibus s. Vietoris sunt du0 vexilla ad in Star erucis, in quorum tranSVei So sunt Verba,

FΛ SI ah IN Pace. Nomen, Si tum, et formam hujus Basilique discimus etiam ex musi Se culi IX. in abside Basilicae Λmbr0sianae post ultare majus; in quo musivo uppuret ipsa Ambrosiana Nasili ea cum adnexa Busili ea Faustae

2 Pe seculionis. Orosius L. VII. c. 12. Praturius reipublicue 9 ubertiscula, Rerva tradente, Suxcepit ac per annos decem et novem lenuit. In persequendis christianis errore deceptus, tertius a Nerone, quum pu3sim reperioS cossi

ad sae, scandum idolis ac detrectantes intersici praecepisset; plurimique intersicerentur, Plinii Secundi relatu admonitus, rescriptia i lico lenioribus tempero Dit edictum. Plinii Epistola ad Traianum et Troiani responsum dabitur in sine operi S. δ Cui cura prouinciae romanae: scilicet Nuius ex pro Vinciis romanis: nempe pr0xinciae P0nti in Λsia Minore, uti constat etiam ex medi0lunensi epigraphe Basili eae Ambrosianae, apud

100쪽

42 millium christianorum permoti, edicti promulgata SADCtione, christianos ulli a nequaquam Prosequi jussit, im-

1 nunes dumta Xat Scelerum, et romanis obsequiis communiter insistentes.

Verum his, qui nequitiam cupiunt

Solitam exercere, quando erit Occasio laudendi tam velociter exempta 8 Nam et lunc plerumque gentilium manus adversum credentes diabolo incitante instigabatur. Interdum etiam ConSules iniqui vel praesides ad inventis O casionibus damnabant inno XiOS, qu OS invidiae sola causa faciebat Obnoxio S.

dis, licet ille totius boni aemulus

sua es malignitatis artibus conaretur aliquos a luce ad suas tenebras re-VO Bre, mund n tamen et immaculata usque tunc mansit Ecclesia i , in tan

matum praecellens fragrantiam, e Xojus ei fusus manibus ab oriente occidentem usque pertingeret , quo Bit Γὼ-

ctus - quispiam legibus continuo Pa triis et superstitionibus abdicatis, Chri

de urbe Mediolano loquens in Epist. XIII. Libri 1V. ad Cornelium Τucitum, eum nobis eXhibet tamquam studiorum sedem ad quam etiam ex vicinis civitatibus studiosi convenirent. Hic item Plinius ex eadem illa Epigraphe noscituries tamento Mediolanensibus legavisse in perpe

1 HEC LE II-S. C. Consule de hac epigraphe Ferrarium nonumenti stella Basilica di s. umbr09i0, pagina 493.1 Consules iniqui vel praeaides. Ex Eusebii Hist. Ecel. Lib. 3. cap. 33. 2 Iuuitu et immaculata usque tunc. EX Egesti Jesu nomine Sem et insigniri gau-

deret. Percepto Butem, quicumque ille osset, Christi signaculo, cunctis

liqua in pauperes dispergebat. Nullo

postmodum tempore tantae Sanctitatis, tantae caritatis, tantae frugalitatis, tantae castitatis, tantae humilitatis, tantaeque bonitatis ac pietatis per ecclesias quaque per orbem dissusas christianissimos viros Sequentia Secula cogno Verunt; quibus velut poli serenas acies rutilis hinc inde compta sideribu S, BPOStolorum dumtaxat AE pedisse- quis ac succes Soribus, Catholica tunc mater renitebat Ecclesia. lnter quae et hoc de quo PraeSun SSermo est, non inseri u S luminare, Occidentalibus tenebris constat OX Ortum; cujus radiis longe lateque diffusis perplurimi verum lumen adepti Sunt. Quod divina clementia per anno S Cil citer XLI. . ad suorum augmentum

famulorum lucere in episcopali candelabro de cibili ter jussit.

et incorrupta mansit Ecclesia. Non solum tamen usque tune, sed et semper talis permansit. J Suavis odor . . . quo attractu δ qtiimiam. Phrasis desterpta ex Cantico Canti c. cap. 1. Trahe me post te: curremus in Odorem tinguentorum tuorum. Oleum eli usum Nomen tuum. 4 Dunilarat: scilic. quidem, certe quidem. Cic. 5. ait. 10.: athenae me delectarunt: urbs dum larat et urbis ornamentum. 5 Λnnos eire iter XLI. Cum Austiore con-eordat Catalogus Biblioth. 4mbr. : Castricianus sedit annos xlis tum caeteri omnes Catal0gi.