장음표시 사용
341쪽
rulibus testamentis , ideis quoque intelligendum est de quibuscumque alia scripturis
sive isereatorum, sive usurariorum libris, o consimilibur - . Author arbitratur , quod si Notarii requisiti ea non pandunt, & non exhibent, tenentur ad resti, tutionem etiam simpliciter occultando . Et quidem jure : quoniam tunc non solum praebent causam cis cacem damno proximi, sed damnum ipse in inteu-dunt, & volunt expresse , scientes quod propter talem occultationem D minus numquam recipiet suum, & in hunc finem Instrumenta consulto oc- cu itantes . Putat nihilominus Auctor, quod si non fuerint requisiti, non, teneantur propter solam occultationem. Verum enim vero quum etiam in hoc casu Dominus probare nequeat creditum suum propter desectum Instrumenti occultati, quod supponitur unicum; placet idcirco adserere cum S.
Antonino pari. a. tit. I. cap. I 1. q. I ., dolose occultantes, de quibus semmo , in omni casu teneri ad restitutionem . Accipe verba Sancti Archiepiscopi - Notarii etiam, vel aliae personae, quac de ruunt testamenta , vel Mia
Instrumenta continentia Iexata facta iocis piis, vel quibuscumque personis, vel debita alia , quae alii uesciunr, seu probare ποη possuat; unde sequitur dainnum , quod talia non solvunIur: renentur in soliduis Lesis, quia praestant ea I in edicacem. 22ui mero occultant ea duos, pccca t mortaliter, nec debera obsuri, nisi manifestent ea, cum oportet. Et licet siliqui dicant eos non reneri ad restitutionem , quia haeredes remanenx obligati legatariis, peI cIus ere-diioribus e non ridertir hoe verum, cum ρυσeης causam esitatem damni sicuto priwi, dum occulte ea tenent . Et permaxime cum haeredes via debitores
hoc nesciunt, quia tune non Olligantur satisfacere . Sed etiansi sciant, is s lifacere nesciani, seu nolint: quia Iegaturii hoc probare non possunt . Nee
volet ratio eorum, sicut patet in simili: vam cuin plures obligantur in foli-d - , Obligatis unius m is principalis non tollis obligationem minus principa- iis, sicut obligatis pupilla ad restituendais usuram , quom fecit tutor pro eo, non deobligat lcitorem, si pupillus non reddit - . Si de legatis piis 1 ermo sit, hi hac Dioecesi Taurinens, in qua scrὼbo , casus est reservatus hisce verbis - Notarii Θujusmodi Iegata post tres meu- 'fra o notitia Mitus defuncti non manifestiantes - . Imino sola ipsa Notariorum negligentia in nonnullis Dioecesibus reservata est, ut in Astens per haec ver ba - Myligentia No ariorum in noti audii Iegatis piis ultra sex me es iis, quibur due ut - . Adversus eos , qui Instrumenta lupprimunt , vel negant,mcrito Concilium Agathense xx. q. x. cap. Si quis - Si quis de Curicis a Mevia , quibus EeιIesiae posseso firmotur , o fumrimere , aut negare , sut dversuriis fors e tradere, daisnobili, di purie da obstinaiione pr/ofum erit, quicquid per ahsentiais docuisororu damni Ecclesiae illa iam est, de pros, iis fucuitatihus reddat, re communione privetur , & Alex. III. Extra de repΘεus cogendis cap. Pervenit - μι igitur attendentes, quod nemo debet adver- ε 3
for o instruisenta , quorum appellatione testes continentur , subtrahere , o quod ἔ- Πυ, qui furripit ostrum is, quam qui adversario parem advocationis copiam
342쪽
Iudicis auectoritatem elusam - .Sgx Tu M DuatuM . Utrum injuste detinens rusticum , ne operas suas eXequatur , vel impediens piscatores , aut aucupes a captione piscium , vel avium , teneatur ZRespondeo , quod sic, &. in solidum: quia quando res naturaliter est ad aliquid destinata , qui eam injuste impedit, tenetur: quod pro Regula notari potest , ut T de intitem jurando L. I. , S T. de jurisdi Iione L. Si idem.
Quapropter cum venatori & rustico auseratur suus proprius usus , qui erat sui proprii juris , & auferatur etiam fructus in tali usu causaliter , & quasi seminaliter contentus ;iccirco tenetur ad damnum lucri cessantis , quod verisimiliter dedit. i . l.
116 Idem docuit S. Bemardiluin ΤΟ. r. feriri. ait. 2. cap. 2. in quiem - Rusticuis detinens violenter, ne fuat operuI exequatur, leuetur ad mercedem, quam amittit: θ' si iliser impedient piscatorem, aut aucupem a captione Hycium, is avitiis , quae funt communis juris : nisi ratione ripae, veIre'AE, qtiae funι specialium Dominoruω , seu Communitatum et tenetur eis ad darenum datum .... quia hoc casu cuseraur rustico , di aucupi suus propriustistis , qui erat utique sui juris . Aufertur erigis fructus in eorum usu causaliter , is quasi feminaliter contentus. Impediuntur etiam ab his, quae eis competunt de communi jure - . Si rusticus impuditus tuit ab opera sua , quam locaverat prci tanto, ea praecisa merces, quam amisit, restituenda ipsi est . Si autemi impeditus tuit ab operis suis consuetis, & sic iit caiisa fuit, cur terra volnullum , vel consuetum non dederit fructum : recte docet Autlior restitue dum esse lucrum cessans, quod verisimiliter perdidit. In his enim, aliisve si ilibus, puta in piscatione , venatione &c., quae adhuc pendent a sortuito rerum eventu , lex non determinat tantum & non minus, sed id relin quit arbitrio boni viri, qui attentis cujuscumque casus circumstantiis judia care debet juxta id , quod ut in pluribus evenire solet. Si jactum retis eme-νo , di jactare ν eteis piscator no ix , neerinis ejus rei aestiisandum est - L.
, Si jactum m de actionibus empti di venditi, super qua optime Glossa - ΛΓpimatur quantuis est veri sie, quod eger captum, quod infricitar secundum quod consuetum G - .
343쪽
, o 4 CONs ID. I. ARTI c. III. SEPTIMUM DUAiuM . Utrum effodiens semina agri teneatur ad omne illud, quod imi erat inde venire Respondeo secundum Doctores , quod non; sed unice ad tantum quantum fructus agri in dubio illo potuissent
t1 Rem hanc egregIe exponit S. Bernardinus Το. I. Serin. I . cap. scribens - Tertio , obviamlo , Ruicet ne fowo acquirere possit quod aequirere evectabat, is erat jn via flabendi . Talis autem ad restitutionem tenetur , nsu tames ex aequo et quia minus est habere in potentia, di esse in stia ad Α δenduis , quais habere in atra. Unde damnis cano hominem de feminato atro, stitas mixa fodiendo , non tenetor restituere totum valorem futurae mest: quia numquam nisi is potentia fuit habita. Et dubium erat, qualiter fratrificasset mWer. TeneIur igitur tantum restituere quantuis studius agri in illo dubio potuissent sexdI - . Eundem casum sibi proponit S. Thonias a. a. q. is x. art. 4. sub labiis , atque ut eidem respondeat praemittit illam auream doctrinam, quae prae oculis semper habenda est tamquam Regula constans , dc nulli dubitationi obnoxia, vIdelicet - Aliquis d rimatur Ostietur . τηο modo, quia aufertur ei quod actu fabebat, ct tale damnum est femper restituendum fetu dum recompensationeis aeqvalis. Puta si aliquis damnificet aliquem diruens ii mum ejus, tenetur ad tantuis quantum vales domus. Alio modo si damnifeet aliquem impediendo, ne adipiscatur quod erat in via flabendi. Et rese Dinnuis non oporLet recompensare ex aequo: quia minus est habere aliquid viram
re, quam habere sita. Σαι autem est In via adipiscendi aliquid, fabet illad solum fecundum virtutem via potentiam ; di ideo si redderetur ei, ut haberet hoc n actu, restitueretur ei quod est ablatum non si Itim, sed multiplicatuin, quod non est de Wce tute restitutionis, ut dictum est. Texetur taweacliquaru rccompostionew focere secundum conditiorem personarum, di nego
OCTAVUM Dugis M . Utrum impediens aliquem a cons Cutione alicujus beneficii : puta volebam emere castrur ,& tu me impedivisti: volebat quis mihi aliquid legare, octu obviasti: & hujusmodi, teneatur 3 Respondeo secundum Ricardum in 4. dist. Is . , quod aut taIis impedivit animo damnificandi proximum & si ς
tenetur restituere . Non tamen tantum quantum erat beneficium quod alter nondum habuerat , ct Praesertim quando
344쪽
CONI ID. I. ARTI c. III. aliter poterat impediri, ne illud haberet , sed tenetur damia, ficato arbitrio boni viri. Aut secit animo consulendi propriae utilitati, & sic non tenetur si hoc procuravit per viam licitam .& modo licito . Est argumentum ad hoc in L. Σ. is de operis nodi nuntiatione, & ff. de regulis juris, ubi dicitur -- -
wo damnum facit , nisi qui id fecit, quod facere jus non ho
bet - . Et cum hoc concordat Scotus. Thoinas autem tenet , quod , si jam erat determinatum , tenetur ad aequivalens . Sed hoc non videtur per jura adducta , si secit animo consulendi sibi, & per viam licitam . Gerardus Obdonensis docet, quod nullo modo tenetur quis satisfacere . quamvis eum impediat, ne acquirat , quando nondum erat
suum , nec sui juris . Secus si jam suisset suum , & sui juris . Et pro hac opinione videtur Institui. de rerum dipisone S. Illud quaesitum es, ubi dicitur , quod quamvis quis bestiam
aliquam vulneraverit, tamen , si fugiens alius eam acceperit, fit accipientis. Ratio ibi , quia multa accidere potui linsent, ne vulnerans eam accepisset. Sed in conscientia a 1ententia Ricardi & Scoti non est recedendum : quoniam melior , & securior est.
345쪽
st aliqait propter indelitam euosam procuret , quod revocetur, idem est ac si Dis habitaru auferret ; st Ideo tenetur ad restitutionem aequalis , tawea se cunduis fuam facultatem - . Eundem casuiri nobis exhibet Scotus in . diit. II. q. 2. E:i objeetiim - Item aliquis potes beneficium Ecciso fictim sibi procurare a crendo per procurationem fusis alteri . Sed non texettir alteri illud restituere. Ergo c. Ea responsu iri se Ad utrimum dico similiter , quod iste renetur resto turre beneficinis , non rotum , quia multuis interest inter habere, o prope esse , sed aliquam portionem correspondentem alicui parat prioris ιγκ filii . Et hoc , si directe abstulit sibi brueficium tutensione dawn candi eum di orem indirecte, scillaei procurando sibi is , 9 cuis hoc etiam damnificare aliciis intendebat, tenetur , ut dixi. Sed si taπluπwodo propriae utilit c intendebat Arovidere , sic procurat Pi , ex consequellii alius praeleri rentlaxeis illius damnificatur e se ad nihiI tenetur illi, quia licet unicuique
sibi ipsi prooidere, alio neglecto . GUrinatur hoc per illud F. DE NO II in PERIS NONGATIONE L. a. , si praescredo venas in Dudo meo , per quarderivabatur squa ad puteum alterius, intentione nocendi sibi, teneor ad restitutioneis domui . Sed si hoc Deio sine fraude , intendens tonsulere utIIIIuti propriae , ut quia mihi est utile facere murum , qui non potest convenienter fundori fine praei sione iliarum verarum , non damnifico altaru , quia ius ha-Ieγ faciendi utilitatem meam in fundo meσ. Et f. DE REGPLIS IB RIS
CERE IPS NON H BET - . Ue autem Θubet jus procurandi sibi benefci- servatis circumstantiis Idistis, O hovestit - . Hanc Scoti doctrina in tanti
iecit S. Antoniatis , ut non soluin eam adamaverit pari. 2. tit. I. cap. Ιχ. I. Eo. de hoc colem casu loquens , sed ea insuper usus sit tit. h. ejus d. par tis cap. h. g. 6. in consimili casu exponens doctrinam S. Thoniae v. 2. q. 62.
Ec hue iisque recitatis vides , mirifice inter se se convenire S. Thomam, Scotum , & S. Antoninum , quod ad aliquam restitutionem teneatur ille , qui alium a consecutione beneficii impedit ex osio, madiis alioqui non in-,astis .. Non desunt tamen secus opinantes; i. ramo ni jor juviorum pars hunc
346쪽
ab onere restItutionis liberat, ut observat Concina lib. a. de iustitia juarire Dissert. a. cap. g. q. I. Eorum ratio praecipua ea es , quam adfert Antoὼ ne de justitia & jure pari. a. cap. g. q. I s. resp. q. - Odium autem, seu ansemus nocendi per medium non injustum , is in iis , in quibus potest quis aIi quin nocere absque Mustitia , non est peccatum contra justitiam , I ed solum
contra cῶaritatem - ' Verum enim vero etsi solus animus pravus Laturnus non interat debitum restitution 's t et si medium supponatur suapte natura non injus tam , sicuti sunt preces , suasones , & consilia : nihilotamen minus quia hoc medium , seu opus externum conjungitur cum animo pravo , restatim inficitur, & fit vitiosuin, animusque pravus in causa est, cur proximmo damnum infertur ; arbitror iccirco a sententia Scoti, S.Thomae , & S. At tonini non esse recedendum. Aliquid discriminis reperitve inter. S. Tliomam , & Scotum , dum Minneficium jam est firmatum in gratiam alicujus , etsi nondum ab eo sit consecutum. S. Thomas, uti patet, contendit impedientem teneri ad aequale pScotus vero ad aliquam duntaxat compeii sationem arbitrio boni viri. Certe
Angelicus Dodior loquitur de firmitate adhuc impedibili, ita ut beneficium adhuc non sit proprium illius, pro quo firmatum jam est, sicuti cistendit Ca- jetanus Comment. in hunc locum S. Tholiue , & evidenter constat ex casu ipso a S. Thoma exposito , quod nempe jam firmatus a beneficii consecutione fuerit impeditus . An porro in hoc casu vim adhuc habeat suam necne ratio a Scoto adducta - quia multum interest inter habere, is prope esse - , judiccnt aequi rerum aestimatores . Cajetanus ibidem scribit - Σαώ erχορ ria sint propritim , O quasi proprium, ideo Author dixit, quod seneιυν ad restitutionem aequatis - . Respondero tamen quis posset, quod proprium, α quasi proprium non sunt omnino paria, sed duntaxat quasi paria; S icci
co eam restitutionem aequalis , ad quain tenetur auserens proprium , non
esse extendendam ad illum, qui duntaxat impedivit, & abstulit quasi proprium .
Nonnulli contendunt, Idem non esse constituendum, dum sermo fit do vPraebendis, seu beneficiis Ecclesiasticis , sicuti constituitur, dum agitur de donis gratuitis, legatis, aliisve smilibus . Profecto S. Τhomas , & Scotus praesertim loquuntur de beneficiis Ecclesiasticis . Profecto largitor in utroque casu aequa libertate non gaudet; in conferendis enim beneficiis Ecclesiasticis servare debet justitiam distributiςam, non autem in collatione caelo rorum, quae largiri potest huic, vel alteri, nullo habito respectu ad merita recipientium . Sed quum in praesentia sermo instituatur de recipiente, nota autem de largitore , quem praesertim asscit justitia distributiva in beneficiorum collatione servanda : si semel ponas , quod quis impediat puta Aut nium dignum a consecutione alicujus beneficii , ut detur Francisco aeque digno : pari passu tunc possumus incedere , sive loquamur de beneficiis Ecclesiasticis, sive sermo fiat de caeteris donis ex justitia uoa debitis, dc iudi Oilia
347쪽
Omnino gratuit Ist quia tum in illis , tum in istis impedItus nullum habeejus neque In re , neque ad rem , quo ipsi potius quam alteri conterri debeat . Lege Antoine loco supra citato . Lege Joannem Pontasium ver. R pitatio Casu ri s. I 16. , & invenies , quod promiscue loquuntur de ornitibus, vel saltem eodem prorsus modo, praesentem casum quod respicit . Dixi, si semes ροηπι &c. : quoniam si quis, tametsi non ex odio, non fraude, non vi, non alia injusta via, sed duntaxat propriae considens utilitati , impediret dignum a consecutione beneficii Ecclesiastici, ut daretur indigno: dubio procul ad restitutionem teneretur is & Ecclesiae & Reipublicae, quia damnum injuste paterentur, & jus habent, quod beneficia scilis dignis im-rno dignioribus conserantur . Item si quis ex odio, immo per vim , & fraudem impediret aliquem indignum a beneficii consecutione e peccaret quidem is propter animum pravum, mediumque Iniquum, sed nullum ipsi incumberet onus restitutio iis , quum illicitum sit, & vetitum indignis beneficia conferre . Singularia haec sunt ; & propria in materia beneficiorum a nam in caeteris donis gratuitis tota ratio conterendi est voluntas conferentis , qui cum Evangelico Patre lamilias Matth xo. v. I s. jure potest dicere - Acit non Iicet mihi, quod vo Io facere λ Et praesertim si agatur de donis testa in ento reliciis , tametsi jam semel Iterumque firmatis et quia ut ait Joannes Cabasi sitius Jur. Canon. Theor. & prax. lib. 6. cap. I s. num. 6. & IO. - neque Her eder, neque legatarii Dy ullum Aabenr ad successsionein, quamdiu testat Orest iu vipis: quum sit libera testatori testamenti sui revocatio , habeatque ut jura Ioquuntiar, de bulatoriare voluntatem usque ad morteω -- L. Iuod siff. de adiruendis, vel irasserendis Iegatis - γ gwbulatoria enim est voluntas defuncti usque ad vitae supremtim exituru-. Iι1 his igitur, ad praesens quod attinet , ataimus impedieatis unice debet expendi , non meritum recipientis . Non placet iccirco quod scribit Cajetanus loco proxime laudato ad Sextum Consequens est, quod nullius jus violat, quI Iegatum , testawentuis sui albquid hujusviodi Impedit, pro euroado reuocari non oluis tit sibi , aut aIteri/enefaciat; sed etiais si animo damnificaudi eos , quibus era ut danda fuisse Nodi be vesicis , revocationem eoruis procuret ab eo , qui donsbat . m ratio est, quia restitutio est actus justitiae, di quando ex duruno illato consurgit, pr/σunonis violationem justi, seu iurit, ad quod reparanduis resistitio ordis
σι r. In proposito autem nuuius jus vioIarur z quia nibu erat alicujus , v si δι lase adhue existen e ambiaatoria - . Secus, ut audiiti; secus docuerunt Scotus , S. Thoms, & Concina, quibus adhaerent Caba mitius, Covaru vias, Nivarrus, Gramus, aliique, inter quos Poliasius , qui Casu in I 16.i m laudatum de hisce bonis agentem ita absolvit - Quamobrem hic dicet di fi .iem jam facimus , atque hoc advertemus tantummodo , laudatum Grasi .m in addere . si quis alium ex odio, meditatoque ei nocendi animo impediret, ne bonum illud obicieret, quod jam jam consecuturus erat, quodque , ut omnino coajicere cit, nisi ille obstitisset , fuisset adeptus : tune in
348쪽
In eo easu alicui restitutioni subjacendum illum esse ex iudicio viri alicujus prudentis. In tali casu tenetur restituere damnum, inquit Aut ior inteli i-ge Cabassutium) , quem jam citavimus, non ex aequo, sed judicio boni v Nri: quia minus est habere rem virtute, quam actu , & poterat animus testatoris mutari. Quod probat auctoritate S. Thomae, qui eandem do stritiam tenet, & una quadam lege Digesti , quam ad marginem indicamus - . Doctriua S. Thomae , quam hic adpellat , est illa ipsa, quam protuli annot tione proxime praecedenti. . Opinio Gerardi obdonensis, de qua Ruthor , praeserenda non est doctrinae S. Τhomae, & Scini. Utiquo nuneficium , de de quo in casu, a solute nondum erat illius, qui immditur. Utique hic nullum ad ipsum hisbebat jus neque in re, neque ad rem . Quis tamen inficiari potest, quod esset illius hypothetlae , quum ipsum reipia luisset consecutus, si alter non obstitisset Erat illius in virtute, & in potentia , sicuti loquitur S. Thmmas a. a. q. 62. art. q. & quidem pro ima, quiai largitor jam:erat animo paratus ad ipsum eidem conferendum. Beneficium certe nondum habebat sed prope erat ad ἰplum habendum, Inquit Scottis , propter eandem rati nem . Addo quod , tametsi impeditus nullum jus t rietum haberet ad tale bonum , jus tameti habebat plenum , quod ab ipsius consecutione nemo eum Impediret per vim , per fraudem, ex odio, ex vindicta, animo nocendi , aliave via prorsus illicita . Injuria igitur ipsi facta est , quae resarciri de-het. Damnum igitur ipsi suit illatum, quod debet eoinpensari- Si tu0aytia datum est damnum .... iure fuer his futi facere te oportet - Extra Us imDriis re damno dato cap. ultimo - Locupletari non deueei aliquis eum alte
eius injuria, pel jactura - Regula Α8. de Regulis juris in Sexto.
NoNuM DulliuM . Utrum illi, qui cum sint ignorantes, pouunt se ad faciendum aliquod , in quo proximi propter eorum ignorantiam damnificantur : pura Notarii , qui nesciunt instrumenta conficere , Advocati ignorantes , Judices , Medici , Barbitonsores, Architecti , Nautae , ct lau-jasmodi , teneantur Respondeo. Notandum est pro regula , quod quicumcumque profitetur publice aliquam artem , & se ostendit in
ea peritum , quando Peritus non est , tenetur non solum
. de culpa lata, & dolo, sed etiam de culpa levi , & levis sima , ut patet L. Lilicitas S. Sicuti is de incidi Praesidis , de Institui. de lege Aquilia g. Praeteres, cum caeteris nO-
349쪽
3 Io Cous 1 D. I. A R T I C. III. tatis in secundo Articulo hujus Considerationis Dubio quarto . Notandum etiam est, quod eo ipso , quo tales se locant pro Judice , Advocato, Notario, & hujusmodi, videntur 1e asserere peritos in arte , quam exercent , ut L. Si. Judex si . de extraordinariis cognitionibus , & notat Glotia in L. r. ff. a d qui ue juris , nisi aliud ipsi exprimant , & fateantur , sicuti dixi tu memorato Dubio quarto . Immo ratione alteriae peritiae culpa lata aequiparatur dolo ; & ideo tales non tantum tenentur de damno , quod inserunt ex is norantia proximo , sed etiam de eo , quod procedit ex ipsoru in negligentia . Petrus Casuel tit. Restitutio vult, quod Judex , qui per imprudentiam male judicavit , teneatur ex maleficio arbitrio Iudicis: item Aisellior Sc. ; si autem pro Pter incuriam , quia noluit libros c volvere , & hujusmodi iunc teneatur in totum L. finali is de emraordinariis cognitionibus , & Institui. de obligationibus, quae quas ex delicto nascuntur S. I. Idem dicendum est de Medico Extra de ritate , O qualitate ct ordine cap. Ad aures . Ex hoc patet, quod ille, qui est peritus , non tenetur nisi de culpa levi , non autem de levissima , nisi exerceret officium dunt aXat gratia sui, quia tunc teneretur etiam de levissima ut
Glossa in L. In re mandata C. non dati , sicuti , si ipsuineXerceret duntaXat gratia alterius , teneretur tantum de
culpa lata, ct dolo . Innocentius in cap. Sicut dignis in S. Eos Extra de homicidio in fine magnae Glolse vult , quod
in foro conscientiae non teneatur quis ad restitutionem damni nisi ex culpa lata , vel dolo : teneatur tamen ad Poelfi . tentiam . Id arguit ex cap. Inebriaverunt Lore I q. I . , S cum eo concordat Antonius de Butrio. Excipe , nisi fuerit per sententiam condemnatus. Et pro ipso facit Glossa I 2. q. a. cap. FraternitGI tua, quae tenet, quod poena non sit solvenda in Conscientia de necessitate ante condemnationem : quia aestimatio levis , S levissina ae culpae , quae venit
350쪽
venit in actione Aquilia L. In lege issi ad legem Aquilium in Glossa , licet sit interesse 'respectu damni passi , respestu tamen damni inierentis est poena & ideo non debet habe
re locum in conscientia. Salvo tamen meliori judicio, hoc dietiun Innocentii verum duntaxat credo quando est mere poena, ut in cap , Inebriaverant Loth , in quo se fundat. Nam ubi nota est mere poena, sed cst etiam interescte sal- 'rem respcelu damni pasti , puto illud die iuri non habere locum , sed damnificantem etiam in foro animae teneri actio ne Aquilia & de culpa levi, & de levissima . Et pro hoc facit cap. Si culpa tua Extra de injuriis; ibi enim indefinite dicitur Si culpa tua, & indefinita aequipollet liniversali , iiis definiatur in lege , vel in canone, ut notat Glos. sa in cap. auoniam Extra de coringis leprosorum . Sententiam hanc credo magis tutam in conscientia . De hoc vide Panormitanum fusus agentem in cap. Si egressus Extra de injuriis . Ex huc usque dictis nota pro Regula , quod quilibet tenetur restituere proximo damnum , quod dedit exculpa sua etiam levissima, nisi in casibus , in quibus a jure e Xcusetur, ut non teneatur vel de levissima, vel de levi , vel de lata ; tunc enim tenetur soluin de ea culpa, de qua per Iegem, & non aliter, ut infra patebit tit. I . IS. I f., ct tit. ΣΟ. Dubio 8.
1ας Duplex est culpa, theologica una, jur dica altera . Τheologia ea idem est ac peccatum contra legem, & mores, quodlibet nempe peccatum imputabile , sive mortale sit , sue veniale . duridica vero est Oinissio 'icujus diligentiae debitae , ex qua sequitur damnum proximo , sive volum taria Ipia se, sive involuntaria. Dividi haec solet ia latam, levem, & le vissimain . Lata est omissio illius diligentiae, quam communiter adhibere i lent homines prudentes , & diligentes ejusdem protessionis, & status et vel quam communiter viri prudentes, & diligentes adbibent in rebus propriis. Legis o in istici est illius vigilantiae , & diligentiae , quam homines prudentiores, & diligentiores ejusdem conditionis adhibere consuescunt . Levissima tandem est omissici diligentiae , quam adhibent solertissimi , & prudentissimi in rebus ejusdem naturae . Si librum tibi commodatum relinquas ante O ium