F. Marini Mersenni Minimi Cogitata physico mathematica. In quibus tam naturae quàm artis effectus admirandi certissimis demostrationibus explicantur

41쪽

PARISIENfEsPROPOSITIO IV. Vasa, mensior Parisin es , quibus tam liquidaqtiam arida ponderantur, atque mensiurantur, LY- peti cre, cum mensuras P. Imanu, Hebraicis

comparati. Alii ienses mensuras eligo, non quod eis caeteris constantiores arbitrer aut meliores, sed ob urbis celebritatem, ad quam longe faciliti possis quam ad alia appellere, vel ex ea tibi vasa omni fata icomparare, qua postea cum tuis conferas. Heminam igitur, quam Chopinam vocat Parisienses, pro vaso ruinaliorum modulo sumamus, quam hactenus crediderunt libram aquae complecti, cum usque ad labra repletur cum tamen expertus fuerim granis leuiorem esse libra, quae facile possis addere absque ci fluxu vixque dubito quin primi istius hemmae inuentores volue rint aqua libram integram illa contineri quapropteream heminantistius supponam esse capacitatis, ut libram, quemadmodum pars illius dimidia, tuae semiicxtarius appellatur, dimidiam aquae libram ac Pinta duas libras capiat, cuius Quarta leu Potus duplus est, nam 4. aquae libras contriaci. Cadus autem scit dolium vulgo nitii ,3oo. pinta habet, iuxta Henrici Codicem lib. io .lit. 2. licet Codex Ludovici III. lituo. 188.habeat quippe olim vinum clarum numerat,cem pinta duodecim Cu- cibus tribuantur. Huius autem figura cylindrica vel potius cylindri duplicis trinque truncati, aequalibus basibus, unde Cadus in mediolatior. crastior cuius altitudo, scia longitudo interior duorum pedum octo digitorum latitudo media pedum et latitudo vero circa fundum duorum pedum Vnde possis iudicare de cadorum Burgundensium,3 liani in Prouuuiarum magnitudine. Pedis dodrans tribuit latitudinem intcriorem modio Parisiens, quem vocant Eoisse cibes cum si meis altitudinem libras si . tritici iuxta obseruationes meas continet absque ulla suceia filone, vel percussesione, cum ampletur ad cumulum qui cum libris 3: costet, supersuntii brae I 3 cium modium hosti eris. Verum iuxta praedictum Ludovici Codicem .et et tit. io.srumenti libras 18,uncias ,&8 scrupulos com- quare minotus habet libras i. Ibidemque Modius maior, o statuityr λύη obhrarum qui diuidit tu in duo dolia, vet

42쪽

r sextarios, sextarius vero in duas minas, mina in et minota, minoia tum denique in duo minores modios diuiditur. Quanto vero maiorem contineat tritici quantitatem cuni percutitur; succutitur, ipse videris. Porto cum in uncia sinu 86ograna tritici, ut absque electio. ne occurrunt, sequitur libram 376o, rasilemque modium aro se ograna complecti. Qu ibus positis, facile reuocantur mensurae Romanae,s Hebraica ad mensuras nostras, quandoquidem Congius librarum decem Romanarum , ex accuratis Petri assendi obseruationibus, nostris libris p aequipond crat, quibus quadrantem uncia dempseris. Nam Amphora, seu Quadrantali congios habet, quapropter nostris libris sue uciis aequa ponderat, si iacmpe sumas aquam , qua con gius, vel anaphora replentur Modius aut cria Romanus cum lit amphorae, continet aquae libras 84 uncias decem. Hinc de reliquis Romanorum mensuris, de vasis esto iudicium, iam amphora duas urnas, S sextarios, 's heminas, I9 Quartarios, vel 36 cyathos contineret, teste Volusio Metiano Adriam Imperatoris praeceptore. Cum autem modius Romanus tritici libras et complec cretur, quadranta libras et habuit cumque libra Romana nostris ne iis undecim, ni drachmaeac ni denario aequi ponderet, ex prop. atque adeo uncia Romana nostris drachmis granis et , si quater Mvicesie sumantur ii unciar, i drachma, i donarius, dabunt modium Romanum in libras Parisi classes conuersum, hoccst modius Romanus erit nostrarum librarum i de librae dodrantis, se uir unciarum quadranta vero frument plenum erit librarum ueo S librae quadrantis, scies inciarum Sextarius guti Romanus plenus ii . . O constat una libra Parisian si drachmis. Erat igitur hemina librae nostrae dimidiae trium drachmarum quartarius qua diantis librae, drachmae Cyathus denique Romanus est unius unciae, drachmarum, viatiis denarij. granorum vel sesqui unciar Io denariorum e granorum ' proxime. Q tiae semel computanda suere ad faciliorem ni en surarum Hebraicarum ad nostras reduc tionem. Alias vero de Romani Quadrantalis pondere sermo recurret cumpcdis aquei cubici pondus inuestigabimus quanquam ex dictis concludatur pedem aquae cubicum Romanum fuisse librarum Romanarum 8o, cum S. congios haberet; congius uicinit decem librarum Roman. nostrarum V bJ F quadranta crit, ut Iam supersiti

dis nostri cubici aquei pondus, quod cum praedicto pede Romano

cubico conscratur.

43쪽

Sed prilis de mensuris Hebrocorum agamus, qui mensuram uani sera dicunt, ut Leuit. I9. 3J.i I. Paral. 23. 2'. ubi Levitae constituuntur super omne pondus d mensuram, quemadmodum in Leuitico proli ibetur iniustitia tam in mensura, quam in regula, pondere statera, modio, sextario. Cabum igitur, di , quam faciunt minimam aridorum mensuram, erat sex taliorum Romanorum, hoc est, continebat Parisienses i-bra uncias, quem etiam aiunt Ciroenicae militari quinquilibri aequalem de quo locus insignis . Reg. .as ubi quarta pars abistercoris colu in bini v c si umenti, quod in ingluvie coluitabar rcclu

Gomor - Exod. 6. 37. pars Epiri decima, siue Bathici cum igitur Ephi vel Epha a Loinanis i cxta: ijs equi ponderarct, libris nostiis 1 4 6 via j rc spondebat Gomor cro librarum nostrarum ',&vnciae de irachmar, S granorum S crat. Salum vel Sal ih lesquimodio Romano aequatur vel sextariis di , atque adeo nostris libris: .&duabus unciis Delato locus illa stris Genes 18. s. m. illi . . t . Eph. am tribus latis constiti sic clarum est ex dictis: scd cum Rabbini velint litis me ni iras ex ouis linaeeis pendere acco et satum 6 cabos, abus logo Logus sex

ouorum cita conti ricat, ani certa mensura cliniant Ouum, constante erunt: neque video qua ratione nitantur qui huius oui 3pi,ilice Hebraeos tribuuiu tam longitudini quam latitudini, 5 trient cinpollicis altitudini, viii idem cum cyatho Malim ego X praedictav. is ruin analogia dc finire Ogum sextario aequalcm unius libra &6 drachmaru in , cum iit Cabi pars quarta,&ouit in quod sextam Logi partim actum .int, est unci .iruli duarum 6 drachinari in decide.

Lethe erat Cori pars dimidis, lucm z I choinc appi l. t. Clim autem Corus contineret Io sata, Lethe is complcctebatur: quae quidem sata putant auctores modiis Atticis aequalia qui sint Roman sesquialteri Corum igitur odiis Romanis et 'res facia in fata odiis Romanis a qui ponderent: cumque in o. u. . us sit nostiarum librarum 84 ii unciarum . quando plenum est a lini sequitur Corum aequalem esse nostris libris 8 8, du .ibus unciis. De Coris tritici a Salomone Hircano tributi . videatur Reg. Ai.&a Paral. 27. .d Lucae 6 7 sed cum an odius Romanus plenus frumento sit tantum librarum nostrarum 16&iavnciarum , erit Coruscitat 3 librarum S dicunt autem Corum Cameli onus. Hi capiebat i logos, seu sextarios , ac propter

44쪽

libras nostras Iai svncias: huic squalem faciunt Thebanorum mens iram, quam Epiphanius vocat Aporrhyma Hini fit menti Exod. 29 o. ubi pars illius quarta; Scc. So. 2 trientem Vero numeror. II. v. 6.&7. scaminem v 9. legimus sextam partem Ezech q. v. H. quae Protam Parisiensem uncia& superat. Cum autem Bathus, eiusdem ac Epha mensurae 6. Hinas complexus fuerit, clarum est nostras pilatas cum cunctis continuille; quem Hydriae Romanae, aut Attica metretae faciunt aequalem:

cumque a Parat . . . mar aenculia caperet roolathos piratas nostras

7137 continebat Acu cados Parisiens cs, quos nauis appellant 23 , cum a 3 pitatis vel cum et par. . . dicatur Oo bathos habuisse, nostrisimiis oro 6 aequabatur , seu doliis Parisiensibus 81, Ioa pintis. Labra vero inmora templi o athos habentia nostris intis 14et 7 τί seu doliis , S a pilatis aequalia, de quibus i. Reg. 7.38.

COROLLARIVM DE MARI

aeneo Templi Salomonici, MAR aeneum quod tam a Paral. i. s. quam 3 Reg.7.2 7.triginta.

cubitos in circuitu, decem in latitudine,& quinque in profunditate, quemadmodumi in labri densitate palinum habere dicitur, iuxta Paral.3ooo batos, iuxta regum librum et o oo continet , quod aliqui soluunt per duas batorum species, quarum una sit alterius sesquialtera alij, qubdaquae, vel liquoris alterius a oo duntaxat, aridorum vero 3oo continere potuerit, quandoquidem haec ad cumulum imponuntur cum aqua non possit labrorum summi cates excedere, de vasis ad aenei maris formam constructi cumulus si pars aridorum tertia: ab malunt errorem irrepsisse in numeros . siue additione in parat siue det iactione in lib. Reg. Ali denique , quod quidem usque ad summa labra oo posset complecti bato , vel Ephas, sed ex praescripto regis roo imponi solere.

Adde maris istius circuitum o duntaxat cubitorum dici, cum illius diameter fuerit a cubitorum, quod scriptura more vulgi, ad sensum multorum operariorum, artificum loquatur, qui doliorum, Maliorum corporum rorundorum circuitum tribus diame uis aequalem facultat , dc existimant, quippe semper experiuntur circini aperturam circulum describentem, & eius radio aequa-lain circumierentiae sexies adhibitam ad idem punctum redite,

45쪽

unde circino sextantis nomen impositum. Cum tamen si geometrice loquamur, maris circuitus se respedum 3I: fuerit nisi quis contendat circuitum interiorcin telligi, cuius diameter decem cubitis minor fuerit, ut labiorum crassitudo si tali riim ex parte diametri, non ex parte circuitus se tenuerit quod tamen ut ulli arrideat.

PROPOSITIO v. Nummorum asticorum si uram, pondus eges spretium explicare, ubi Adonera fabrica explicatur.

Novi est quod in nummorum origine, variisque pecuniae nomi

nibus excutiendis ludamus opcrana, cum id a Scaligero. Siae l-lio, Bornitio, Hottomano, aliis iere omnibus quid c numinis egere, iam peractum iit, qui post Aristotelem 3. Ethsc.6. falciatur e e

L --, hoc est lege vocari citi monetam a monendo, iecuniam a pecude, quam saepius aes dictam nouimus. Cum igitur ea repetere nolim quae toties explicata sunt , neque velim alia coini ne in Orare praeter ea quae sum expertiis incipiam ab auri de argenti puritate, quae nummis quibuslibet legem praefigunt. Alirum igitur,meum. , qualesin Daricis, Margentum in Ariandicis suisse refertur, puriana putumque S Obri Zum appellatur cui nulla

pars argenti, vel alternis metalli, aut incratis immiscetur purum argentuin, pustulatum, seu pusulatum dicitur. Cum autem docuerit experientia nummos eo citius deteri, quo puriores fuerint, omnes fere principes suis Monetariis permiser ut ad maiorem duritiem nummis conciliandam, aureis quid cm paucas argenti particulas, argenteis certas artis portionc adhiberent, quibus etiam inpensae a. gnae in standis formandis, percutiendisque nummis neccssaria partim, vel ex toto resarcirentur. Quapropter aurum obryzum in i partes diuidunt quas ceratia vulgo carati appellant, ut aurum cui pars

Vna pura deest, aurum cerata orum, cui duce partes arge ut miscentur, aurum it ceratiorum,& italac inceps nuncupetur.

lcmadmodum vero XII tabula Romana triumviros mone- tales instituerunt, qui aurum, argentum aes public signarent, dicerenturque aeris, argenti, auri statores, iuxta litteras nummis inscriptas A. A. A. F. F. ita fastum in Gallia, plurimi siquidem ag stratus imo iactati Curiat pie sunt cui summo stadio curent nummos optimc

46쪽

in ta res ita leges sari, serari S spla' isterio, sue iconio certas babente figuras insigniri, quod sit in ossicina monetaria, quam γη, - , inici appellare possis, tum vetere, quae malleo serreo in iconium bis, ter, quaterve impacto nummis figuram aprimit tum noua C. Vae neglectis malleis praelo utitur , quo non sinaci notaui qucia libet nummum paci trium secundorum insigniri adcout hora spatio oesseriantur, idque ire vociis' pedes longi beneficio , cui pel. lendo Laut vel etiam plures homines pro nummi magnitudine adhibentur. Porro monetariam fabricam Parisenscia nouiter institutam , in Qua nummi praelis imprumuntur, non uicia maliciscuduntur, deu riberem , nisi dudum similem Marcus i cherus ad

sui de re monetaria tractatus calccinc Pighio Campcnsi prodidisset, quae tantum a Parisiensi differre videtur, quod machina ferrea Parisiensis rotis dentatis , se mutuo impellentibus constans suis cylindris chalybcis non imprima figuram laminis aureis, argenteis:& aeneis, sed tantum illas laminas praeparet, quae in formulas orbiculare iuxta varias nummorum, cu moneta magnitudines scissae Correctoribus permittuntur, qui cas ad legitimum pondus redigant, aut, si leuiores sint, resciant. ad iteratam fusionem damnent. Qtuae postea formula: in catinis lotae, iterumque bilancibus exploratae praelo subijciuntur, cuius vectis duplex ab operarijs tanta iacilitate mouetur, tum ob helicem in medio postam, iura ob globos plumbeos vectium extremitatibus appositos , ut huic artificio nil deesse videatur. Omitto machinam illam alarum Teriolanorum Archidiacis aquari rotat, equis verbiutetiae circumagi. . Vt autem a variis eiusdem monetiae preth hic tractatus minime pendeat, sequentibus postulatis utar.

Nutumorum omnium pretium ex Porum pondere consiluatur, ne toties calculum mutare cogamur, quo '

tiri ei dem moneta pretium augetur vel mini Itur.

VR I granum Galliei; granum argent , denari, retio aruasor, ut aureus pondo 6O granorum, o assim aut solido, a

47쪽

re quarta pars argente , quem Vulgo quart Esci vocantus, is solidis commutetur: Licet enim aurei nostri sint pondos gran rum, atque adeo 6 solidis, iuxta post ulatum istud, aequipolleant, ut tamen Dactionem vitemus, nil oberit eos so granorum pondere, depretio solidorum, seu assium metiri, ut quarta par aurei argentei . cuius pondus a. 8 granorum, equivalens nostris is denarijs aeneis, quater repetita conficiat aureum o assium inhiales v lgo Galli aureos uitelligunt, quibus tres libras, seu Francos exaequant.

AVRI pretium sit ad argenti pretium in ratione duodet L. Quod ex praecedente postulato sequitur, apud omnes fere in usu fuit , licet abhinc annis quibusdam sit apud nos,uti ad i. proxime.

S I S, et sobriu noster sit ponἀ granorum que denaru uo argute cum ivgranis tristiantur. Qu9dita singulis inrelligatur, notandum est nummum argenteum tunc appellari & csse pi rumputum vulgi, sin, cum nulla pars aeris, aut alterius metalli illud inficit impurum vero, seu alligatum &mixtum, cum alterius metalli partem aliquam immixtam habet quod metallum nillili fit, Unde nummus suum non en a solis argenti partibus habet, quibus constat Cumque diuersis modis cum alio , vel alijs metallis componi miscerique possit, illius puritas solet in ri partes aequales diuidi, quo dcnario appellamus, ut argentum probatum, examinatura, Vulgo de cove e nuncupetur, cum igne, vel aqua metallica fuerit ab omni aere,& alio quouis metallo repurgatum. Huic intelligitur Quid sint duo illi denari,cum 18 granis in olido, aut asse, nempe si ciuisus intelligatvi in ii partes aequales, duas solummodo una S, ic, argenteas habere, reliquas vero aeneas, quae a Missus i iis

propter cum argentum purum in a denarios Monetari dividant e Xurgunt grana188. Sunt autem in imarco semilibrae aequali io as ses quorum nusquisque et aeneos denarios valet, qui 16 in ii circo rarit periculo ponantur, si torte plures, aut piu

48쪽

ciores nummos marco tribuant, cum vix ac ne vix quidem tanta pocsit adluberi diligentia, ut semper exacte numerus praescriptus marcum conficiat, in remedium ac veluti medicinam licet illis mascum. 8 denarijs minuere, vel augere, quemadmodum assibus. Est autem p ndus denar' aerei 38 granorum, sed nonnunquan plurium, aut pauciorum, quippe non ponderantur , sussicitque 3o vel etiam pauciorum granorum fuerint, ut 3 grana aeris uni grano argenti,d 36 grana aris nigrano auri aequivalearat.

Lutaria pars argentea aurei, qua ranu ago, sine denarsas et granis constat, maleatis asses, habeatque undecim argenti denarios cum remedio duo

rum granorum. QV A me , A M ad vincendum aequilibrium, hoc est ut lanx staterae deprimatur, debeat esse granorm isa --, ut in marco

a - contineantur.

AUREI triens argente- , quem Franctim appellamin, et Unbus commutetur; ut ante paucos annos fiebat, qui nunc riasses Vt praediistus argenti quadranscii asses valet, qui prius is assibus com

mutabatur.

Vocatur autem argentum illius quadrantis undecim denariorum, quod ei pars una aenea immuceatur. Argenteus triens, cuius pondus denarioni undecim , cyani, vel exactE granorum 67 - , dicitur decem denariorum quod duos aereos denarios, seu duas partes aeris habeat, rLQcontinentur. di Omitto species alias nummorum argenteas, verbi gratia Tepones.

duplicem quadrantem o assibus, dimidio quadrantes assibus 7 dimidios trientes io assibus trientis quadrantes s assibus aequivalente . novos eiusdem ponderis, valoris nummos qui praelo in nouisokcim insigniuntur, qvbd ad Hebraeorum: aliarum prouinci eum nullanaos intelligendos noster quadrans sussiciat.

49쪽

caturque a ceratiorum , et in marco conti

neantur. MONETAR ii quidem aurum obryzum inci partes diuriadunt, ut iam dictum est, eique nomen imponunt ex numero partium illarum, ex quibus quo pauciores habuerit, eo dicetur purius Verbi gratia noui aurei, quos nuncupant L vDOVICos,lunt et partium, vel eXacte et et . Non est autem quod nummos Hispanicos commemoremus, cum pistola sit eiusdem ponderis&preis ac LUDOVi Cus noster, atque adeo nunc ducentis assibus , quot v DOVICVs, commutetur, qui cum sit, ceratiorum,quidquid de pistola dicetur, Lim o a Cotribuendum erit. Verum solidus noster aureus purior est , cuius pondus exactum duorum denariorum, granorum i dc et, cum remedio quadrandisceratij vulgo dicitur seu fol, nuncque Io assibus commutatur. Si quis nummorum tam aureorum quam argenteorum figuras, pondera, iretia hodierna videre cupit, legat regiam declarationem Gallice anno a 6 o. apud Sebastianum Crainpisum editam, in qua omnium fere totius Europa nummorum icones habentur, ex quibus postea quosdam selegimus. Quibus addo Romani estonis, cuius pretium trium Iuliorum, pondus esse denariorum nostrorum S - , atque adeo quadrantiarpente nostro aeci uiualens , si aequalis puritatis foret, cum sit eius demtonderis Iulius autem decena baiochis, baiochus quinque qua

drinis aeneis commutatur.

Eo verse estone nouiter cus sum usus qui Urbani VIII., in aucti facie Virginis figuram cum hac inscriptione, j. tuum prasium, serebat.

PROPOSITIO VI. Nummos Hebraicos ad gallicos reducere, sicli, at-q se adeo monetarum omnium Hebraicarum pondera, s pretia exhibere.

50쪽

CVM Hebraicum talentum oco siclis cons et,ut ex3 cap. Exod. concitiditur, quod docet inuenta fuisse talenta centum,&I773 siclos postquam o311 hominum nusquisque dimidium siclum persoluisset, qui sicli pretium, atque pondus agnouerit, nil deinceps in moneta Hebraica requirat. Est autem argentei sicli pondus, quem ex scrinio ducis Aureli nensis habui 168 granorum, seu denariorum undecim θ grano-rnm , valetque propterea, iuxta nostras hypotheses,1 asses 5 - . Porro Dominus Angelonus Romanus duos habet argenteos,quorum unus inscribitur characteribus Assyriacis, hoc est Hebraicis vulgaribus, estque Romanorum granorum 1 o, seu unciae dimidia Romanae dc 36 granorum alter Samaritanis, cuius pondus deficit io granis a Romana semuncia utriusque inscriptio eadem stac scit quosumvlus nempe Ierusatim Hala sua. X una parte, ex altera Sexet Iisrael. Cumque hic siclus unico grano a semuncia Romana deficiat, neque tot manibus teri potuerit a Dauidis aevo, sub quo cu-sus videtur ob litteram Daleth patera superscriptam in quin granum amiserit, recte mihi fecisse videntur qui siclum eiusdem cui semuncia Romana ponderis constituere, in eoque tantummodo Grasse, quod semuncias, uncias aliarum Prouuaciarum Roma ni aequilibres existimarunt, id enim falsum esse superius ostensum est. Sit igitur scius argenteus Dauidicus 169 granorum nostrorum, valeatque 3 asses, ut fractio videtur cuius pars mcdia 3O. EXOd.ver. 13. nostris assibus irespondet, triens et . Esdrae cap. 2o. .3a. assibus 4 quadrans I Reg. cap. 9.V.8 fere 6.asaibus denique pars vigessima loco cit Exodi 2 dicitur obolis aequivalere assi nostro de

nario denari, respondet. '

PROPOSITIO VII.

virgentems aurem summas Hebraica Scriptura . cra ad nostram monetam reducere, Sicli aurei valorem discutere.

VT certi quidpiam prae oculis habeam , nec ulla diuinatione

utar, sum praedictum sicluna valdi integrum Duciis Aure Iianensis, cuius pondo 168 granotum & cuius figuram e inscripti nem istius tractatus initio reperies, qui cum a nostris monetariis ri