장음표시 사용
71쪽
3 c, corde putredo coacertiata citet codem Galeno praeceptoreds b. Sexto.eri hoc sequeretur etiam ; cmhes febres dici magnas; cum inultae febres sint nullius momenti. Sequela probatur ao 'ut ψς Galeno,qui docet,morbos dici magnos rationc partis affectae. Nos dis i. Pro solutione huius dissicultatis praemittcndi sunt aliquill xpὸλ dotii. est, quaedam dicitur peres ita, ct spatiam, Grcce per Hydiopatyami quaedana per consensam,
sis, d. h. suJm uliginem ab alio morbo ; sed . tantum a sua causa in
i, an q/,ster terna,Vel externaso tur ebris per essentiam nominaturiquae quo sum, Vcro ab alio thorbo dependet, utpote ab inflammaticine Bubo
nda ab obstructionelaenis, adeshllatione capitis, simili uin,
per consensum dicitur J . . . . . t i a I
NMis Gi. Notandum secundo, ad febrem putridam constituendam non neces ario requiritur humor putris in corde existcns; sciliatis est , si ex aliqua alia corporis parte vapor putridus c&halet ; qui deinde accensus in corde, & distributus per sentientes nostri corporis partes,sebrem constituere habet; In Febribus intermittentibus hoc obseruare lices, quarum principium sem per est cum refrigeratione; signum cui dentissimum, humorcinputrem non esse in corde, sed diffundi per glandulas,membra
nas,ac musculos; unde dedacit Galenus, febres intermittentes. quocumqueenim modo intera siserat, periculum abes . comm. 19. se significatur. Et in expositione textus i. Aphor. 1 bi habet/ - ρ Hypocrates; Febris te tiana exquisitae I tuta, breuis. Sequentia prosert. Solae enim ille , qua in quietemfebre vacantes desinunt, pericula vacant os vehementissimam, valde timgam habuerint accessionem . senim adeo breuis fuerit, ut da denis horis tempore circumfripta , nω meaeo sine periculo talis
in febris; sed etiam quam ei, b terminatur. DIR Frialis Notandum tertio, magnam intercedere disserentiam 'intetur proga has propositiones , febris es assectus cordis, dc febris consequi-GO,' emonem cordis; nam cum dicitur, febrem esse affecti mi ebia tui nem cordis ; ita cor constituitur febris primarium subicctum , oculus in cς citate, auris in surditate, & sic de singulis. Cum
vero febrem c sequi affectionem cordis dicimus, si sensus prima:
72쪽
primae prbpositionis attendatur, falsum asseritur; nam sebres symptomaticae consequuntur a fidelionem cordis, & tamen cor in illis primario non adicitur: sed secundario, & consequutive. Notandum quarto, quod ad hoc ut cicatursebris, multa r
qui ruiMur. primo Intemperies calida; ex frigidis nainqueli mbribus, Pituita scilicet, vel melancholia, nunquam febris e citabitur,n: si putrescant, di accendantur. Secundo ut tanta sit haecia temperies, ut ratione ipsius non stam cordis sed etiam . . aliarum partium functiones Giutur. Tertio debet esse uniuersalis. Et ex his pcndent aliae regulae, ex parte subiecti primarii; ut videlicet subiactum hoc sit vitiuersale toti corpori, ut ha- Lbeat instrumenta,& vias communes. Et quoniam probatum cst, febrem esse affectionem natiui caloris,dcbet tale subiectu inconstitui, cuius nativus calos toti corpori sit communis.
Ex his patet, quomodo satisfaciendum sit quaestioni propositae. asseritur enim, fibrem dici non posse nisi cor praeter naturaliter calefactum fuerit. Ratio est, quia soli cordi competunt conditiones requisitar ad primarium febris subiectum ; nam ex
' eo quod febris subiectum principale debet illud esse, quod toti
corpori commune sit, excluditur membrum non commune. IceX eo quod requirit communes vias, excluditur cerebrum;nerui Nerula cera enim a cerebro prodeuntes toti corpori communes non sunt. N m ad mi t titu r Hep ar ; cum sangu is in t ger per vcnas tan tim ri communes Progi cditur quousque ad tertias litimiditates transmutatur: At calor naturalis, qui in febre primo permutatur a corde,pr gi mnimrsum diens integer in omnibus membris, talis conseruatur . et hinc
merito totum corpus comune subiectum febris, & adaequa lupi: Princi I ale vero constituitur cor . . Ibi es p 1
Ad argumenta in oppositum rcspondetur. & ad primunt lana diximus quid prohibet, ne lic par febris primarium subiectum
Ad secundum dicitur, quod inteperies calida, quae transmittit ur ab hepate in totu corpus, labris no dicitur: sed saudet nomi aras tane sui generis. Et ratio assignatur, nam non os is intemperies prim
febrem excitat; sed illa taluum, quae lardae babet cordis primo deinde totius corporis operatibnes. ii
73쪽
Ad quartis. sextum. Omnes disse. νentia fibria amotu ab eo quod
Ad tertium respondetur, quod fibres symptomaticae, qua te rius symptomaticae sunt,ut plurimum scquuntur affectioncs aliarum partium:quatenus vcro febres sunt, primo assectioncs ipsius cordis. Sic vertigo; exempli gratia, si propria affectio cerebri , licet multoties sit symptomatica viero, vel ventriculo. Ad quartum respondetur,denominari febres putridasncn ta 'limi ab humore; scd etiam a vapore put ri. Ad quintum dicimus, non omnem iebrem putridam esse aci tam ;-illam tantum , quae intensam putrcdinem supponit in visceribus. Ad sextum, & vlt imum cum Galenus asscrit, morbum dici magnum ratione partis affectae; intelligi debci facta collatione ad partes ignobiles.
In qua agitur de disserenis febrium.
Alenus I. de diis fibrium c. r. differentias onunes sebris a triplici capite deduci doce a motu; ab eo quod magis, & minus, & a materia. Et non sine ratione ι scbris enim, ut scbris,iripi, citer considerari potest: vel ut qualitas; & sica motu deducitur:vel ut forma intensibilis,& remissibilis, & sic ab co,quod magis & minus, vel tandem ut accidens; & sic distribuitur ad distributioncm materiae, ad quam intrinsecum ordinem habet. Prima itaque diuiso eii, quam G lenus recipit ex Hypocrate dioenae, quod febres atia mordacessent manui, atia mites: asia non mordaces quidem: sed ps imsurgentes: aba vero acutaseae qua a manu vincuntur: aliae δε- ltim valdὶ ardentes: alia in totum Milles rari alii, pugino fae: atiae aspectu terribiles: alia tactui humictae: alia valde rufra:
alia taldepam ;alia liuida -id genus alia, Et lis,quoniam exta insccae valde sunt, derelinquuntur . Ab eo quod magis &mintis,sum tur differentiae pertinentes ad magnitudinem, &paruitatem; Vnde aliae paruae,aliae magnae appellantur :sed quinniam
74쪽
hiam relativa sunt,& in infinitum variabilia illis smiliter il
A materia vero: sicuti triplex est nostri corporis moeria spuritus, Humores, & membra: ita tres praecipue constituunt diit rentias, Ephymeram, putridam, & hectica in . Ephymera spirituum accensionem sequitur, putrida humores putres,&heelica partes solidas. Ephynacra duplex est, percsientiam scilicet,&per esen-lam. Utraque quid sit,intra Deo Duce Diuiditur secundo in exquisitam, & non exquisitam. exquisita est, quae spatium vigintiquatuor horaru non pei transit: non exquisita vero, lus producitur us', ad teritu diem; atqi haec a graecis Dyatriton appellaturi Putrida multas habet diuisiones. & prima sumitur a periodo; de quae tertio quoque die repetit,dicit I tertiana: quae qua to, quartana: quae de die in d em,quotidiana. Eaedem differen-ria2,propter penuriam vocabulorum,sumuntur a materia, hoc est ab humore putri. Ex tale igitur tertiana: ex melancholia quasetana, ex pituita quotidiana Excitatur. Secunda disterentia sumitura motu, penes quem aliae star sunt continuar, aliae intermittentes, Saliae continentes. Intermittentes sunt, quae veniunt in singulis accessionibus ad veram infibricitationem; ita ut detur aliquod tempus, in quo Verum sit dicere, nullam prorsiis adesse fibi em: Cotinuae sunt, quae licca perii mi ad sensibilem declinationem, non tamen ad veram inscesicitationem. Cootinens, quae agrecis appellatur syno a, principio usque adfinem unam tantum habet accessionem. Intermittentium,& continuarum par est numerus; ut enim datur tertiana intermittens, sic continua,& ita de alijs. Synoc a vero tres habet differentias,Aginasticam, Palagma sicam, & Homotonam . Aginastica est, quae semper crcscit,&nisi critica aliqua euacuatio successerit, hominem iugulat pintius, quam intermittat. Paragmastica semper decrescit, & adcirtam salutem terminatur, nisi ob inediam, aut euacuati nem aliquam vires dissolutae concidant. Homothona cuindem tenorem semper obseruat, & indifferenter, modo ad Llutem , modo ad mollem terminat .
75쪽
Rbrassimpis Tertia a statu sumitur; & hinc quaedam simplices, quaedam
composita sunt. Febres simplices dicuntur, cum cx simplici hu-eONO. more constant: mpositae vero, quando multos fomites habet. V Et rursus compositae subdiuiduntur in complicatas,& confulas, is complicatae sunt, cum fibres eiusdem generis permiscentur; ex habeat quibus singulae suum typum seruant. Confusae vel iacum febres diuersi generis permiscentur, & propriam formam construant: sed sepe, una inuadente, altera est in augmento, vel in statu,&contra . Quae a uicin eiusdem generis sunt, vocantur plurcs; viduae tertianae, duae, aut tres quartanae, dcc.
sint se' Quarta ex natura sumitur,seu origine; quaedam enim legitu. aut e quisitae appellantur: & quaedam spuriae.siue nothc. Legitimae vocantur, que suas cond: tioncs adimplent,& alieni nihil habcnt .dmixtui ne spuria vero fibris cst, cui alicia sitisi se quid deest de proprio,& admixtum habet aliquid alieni. bres Orcina- Quinta deducitur a conditionc, unde multae dicuntur mali-ῖ ,ὐ &-ordinariae. Ordinariae sunt, quae nihil habent frau- p stilin dulenti; malignae verb,quς admixtam habent proprietatem oc-
cultam; de qua infra. Maligna autem subdistinguitur in post Iditima lentem,& quasi pestilentem. Pestilens est,quae tres habet condi- tiones, malignitatem, vulgaritatem, &contagium: Quasi pesti- lens vero, cui aliqua ex his conditionibus deest. Pestilens rur-
tinti. sus subdiuiditur in Epydemicam, Pandemicam,& Endemia Tob'' se. Epudemica non solum invadit homines, sed etiam brus. . ta,& plantas; & non unam tantum p uinciam,aut regnum, si 00δεροὰμ xum, vol aetatem di sed omnia indifferenter. Pandemica homi-N, -δε nes tantum invadit: sed in una regione cuiuscumque sint art m,ca ct En iis, temperamenti. Endemica tantum corripit unam tantum ι ., ibin; RogiQΠςm, S in ea unum sexum, unam aetatem, & tempera-
-η habeM'. Hectica q ua dicitur ab exi,quod significat habitum) idem, is ethn lanat, quod sic is habitualis; nam instar veri habitus est diLiuitur . ficilEmobilis. Haec autem distinguitur primbinessentialem,&M 0mptomaticam . Essentialis est, quae nullum alium morbumi ' itur simpli iter hectica appellatur; Symplomatica v μψσβυ ρ, quae sequitur ulcus pulmonis, & dicitur Philysis, seu tabes; &
76쪽
tot habet disserentias, quot causas, seu morbos ante dentes. Vndedicitur hectica ex ulcere pulmonis, ex siccitate ventriculi, senteria, fluxu uterino, & aliis. Essentialis subdiuiditur in tres gradus, qui impropriE appellantur species; prout tria simi in parte solida, quae a Tabifico calore consumini possunt. Est Din es enim in membris primd humiditas adi posse, siue viatuosa; S hac ' disi s Econsumpta fit primus gradus. Secundo humiditas camoti, quae Π ς' , ιμ' est paulo solidior, & hac consumpta sitficundus gradus. Tcrtios permatica fibros abde omnibus solidior,& ista cum tandem con- p sumitur fit tertius gradus, qui dicitur hectica senectutis. m '
Nicquam de causis febrium in particulari aga
mus,opere pretiti cxistimavimus pro ab luta tractatione earumdem, cum Avicenna verba facere de corporibus ad febrem dispositis; ut ea,qus non sunt talia facili negotio innotescat. Est enim utilis haec tractatio tum ad curationem: tum ad praeseruationem instituendam; hinc solitus erat 1.rid, si Adicere Galenus in eum morbum , unumquemque facilius inci- Here, ad quem natura paratus est; muli ue magis si erranti victu,tamquam per manus, in cum perducatur. Vt ergo de cor poribus paratis ad febres consulti asamus, scire licet, praepa- Ioiadum r. rationem corporum ad febres posse esse, vel ab interno et ab e temo. Fiunt corpora paratiora ad Gares, quando a causis c Tternis capiuntur,de quibus infra ι nana tunc . Irim est agens, se disponens mater iam aά formam raripiendam . Quae a utem ab ἴ-
in temo principio fit,a duobus solet oriri, vel a similitudine qualitatum , vel a rara tex tura corporis: a similitudine quidem, quia certissimum est, & a doctrina Philosophorum decerptum babe Mutiombolum facilem esse transiam ς Araritate V ro, quia corpora rara, ct cauernua sunt magis disposita ad su
77쪽
M V ῆ Sciendum praeterea cst, praeparationem ad stares dupliciter intclligi: vel ad librem in univcisum: vel speciatim ad hanc, vel ad illam febrem. Hoc posito, Atriccianas cos esse paratos ad 1ebres statuit, qui tempcramcnto calido , & humido gaudent: s PMa cundo loco qui calido, & sicco. Impraeparatos vero, qui trigidu,r f de humidum temperamentum a natura sortiti sunt. & in hoc Vi
Ezz ἡ detur contrarius esse Galeno; qui proponens, quae sitnt corpora
C lubod parata ad febres, primo loco statuit calida,& sicca: secundo loco ' calida,& humida: post hax inquit)esse corpora temperata ,quasi haec media sint inter corpora parata, & imparata. VOS Dinmini, ut rem definitam habeatis, recurrere ne pigeat ad ea, quae Paulo ante diximus, praeparationem scilicci ad febres oriri in- . trinsecus a similitudine qualitatum, & raritate meatuum; quare cum febris, in uniuersum sumpta, sit assectusca diis & siccus,
conseqvcntia necessaria deducetur, corpora calida, sesicca om 'mumparatissima ad febrem esse, ut Galenus,ccii ad- . stipulari videtur Aristotcles; cum dicit, corpora ustibi lia Ca eLinquae calida & sicca sunt, & quae meatus patentes habc nr. huiusmodi sunt stuppa, lignum siccum,&Palca. qua etiam ratio cu=eanas. De defindi potest sententia antiquorum,qui teste Archilao, cxi-Πtμq s Mici stimant,capras perpetudkbrire,obcalidam,& siccam, qua gau-
- - 2.is. dent naturam. boeundis Ioco dicimus febribus calida, &humida corpora paratiora esse, humiditate tamen inflammabili; de qua Ai istoteles loco sup. cit. huiusmodi corpora esse insanimabilia, quale est oleum, mel, pix, & similiae. Ex aduerso inepta corpo i ii Ia dicuntur, quae mcatus habent f brescen adstrictiorcs,& qualitates trigidas,& humidas sortita suerint,de directo contrarias qualitatibus ignis. sic salamandram dicimus, haud assici ab igne posse, quia qualitatibus naturae ignis aduer--si i ' V satur . qua via siluare etiam potcilinus Plinium; qui cum de
natura animalium de cetuis edisserit, ceruos testatur nunquam φῶ est cr fibri re; nec eos molestari,qui carne ceruina Vcstuntur. f h notate, quod c irrora illa,quae sunt Omiuum minimc p ς'
, , ' rem parata ad febres in gcncre, haec cadcm csse aliquando disposita μης si V ad fibres in specie, vi sint f igida. & sicca. de quibus vel ba ia-
cicns Galenus profert,es postra esse illi sibi is hebics speclai, iii a
78쪽
hecticam senectutis vocant. Haec igitur sunt corpora, quae intrinseca ratione parata,&disparata ad febres sunt. Interqtrar ut audistis ex Galeno media sunt temperata; Vertim quia alia Tinosiabi idem contrariam huic sentcntiam tuetur, praesertim libro de is optim. corporis constitutione, ubi ex profisso, coipora temperata omnium maxime resistere morbis docet s Vt nobis veritas facti innotescat, proseredum est, Domini,esse paratum ad morbos, intelligi poste duobus modis: vel in genere ad omnes s ι ἡ,3. 'his morbos, vel in specie ad aliquem moibum . corpora temperata tradas . paratiora dicuntur ad morbos,& ad febrem in specie, facta col- tiatione ad corpora intemperata ; eo quia ista nullam habent qualitatem consormem qualitatibus febris. In genere vero cor- si iapora temperata,quia omnium corporum robustissima sunt a- -d sib he-xime morbis resistere habent. quo posito conciliatur Galenus secum ipso. Restat ut videamus, cur Avicennas dixerit, Fo.ra calida&humida esse omnium paratissima ad liebres. Non
desunt ex Auctoribus, qui asserant, Avicennam loquutum ibi c. . ia ita fuisse de febribus tantum putridis,ad mente Athenci; qui mor----dicus defendit i omnes febres esse putridas . cui adhaeraetur Aristoteles, cum doceat febrem fieri ex humidi, de calidi ratiosisad tiexuberantia. Et iure dicta sint satis de corporum praeparatione σφη prima
Speciatimvero ad labrem Ephymeram,&hin cam; omniu A SM.proucorporum calida & sicca paratissuna videntur , quod desumitur nex auctoritate Avicennae, necnon ex Paulo. Ad putridas, ex na on ania communi consensu,calida,& humida primario: secundario ca- uti βω-lida,& sicca. quod similiter testantur Galenus, & Aristoteles; qui dum inquirunt causam, cur homo febribus putridis supra omnia animalia obnoxius sit; An quia respondct,omnium calia . dissimus, & humidissimus est; ob quam etiam rationem, exa - δε menta humana *tida supra cstera excrementa sentiuntur: idem Aristoteles docet, di Alex. I.probi. probi. 29. Post sunt corpora calida,& sicca,postremo fiigida sicca. is
Sed hic dicet aliquis, senectus est quaedam putredo, seu via ad putredin ut Aristoteles auctor est sed senilia corpo sunt frigida ,αaicca: ergo non omnium minitiari sed omnium
79쪽
orientali E. corpora putremis,
in axis ne Lint di Osita ad putredinem .he σπο ie- Pio solutiosis dissicilitatis dicendum est; pluredinem tu NI: Hi, turdi cita scilicet, quae gena attoni naturali contra- ρ ι redo. riatur, & morbosam. Corpora iiigida, & sicca omnium in imi: es, E putredidi naturali conccdimus: negamus tamcuhs. putredini moibosar csse obnoxia, te qua in prasenti. i. noxia do Secunda difficultas insurgit, qua de causa posse crint corpora si , , ,& sicca putredini exposita in secundo loco; cimi tamen propo ur. rationi repugnet, expericlatice, atque auctoritati; Rationi, quan . utiti, i do doceat Aristotcles, putres actionem essecqrruption in cato. F. iis natiui in unoquo lite lauiuido, facta a calore extraneo. Quod
L .d- . si cst ut vel tisimum, corpora calida, & sicca minus debet
te csse putredint cxposita. Tademcxperientia demonstratur: nam purga in Plaga olientali, corpora ibi non putrescere, quia calida, Si Ad dii ficultatem hanc possumus respondere duplicitcr. primis quia Gai nus diuersimode ab Aristotcle putredincindesi necto nisi hanc esse scilicet mutationein substantia: toti in corporis pli- ιtrescentis ad corruptione a calore extraneo faciam. Ex quibus r b midi- colligere poterimus, hanc putrefactioncmpi incipalitcr non re 'it -- quirere humiditatem, quia cius non facit incntionem, sicut f bra, .sh cit Aristoteles. Secundo dicamus, corpora calida, & sicca nuny γ - si p ursus testimiditateesse privata i sed dici sicca in ordine ad hu- in ida. Et hisces mentetu Aristotclis, Alexandri unusquis . Vnd. V rque, lat mi in sciipta perleguri diu care potuerit. De Ethicis L si pu pum .c at poribus non negamus, illa miniis putrcscere, quas .i nostra sectant; quia calida;&.siccasum: vcrum sicueram . quodno. ins allirmam tus ,& illa etiam putrescere; quapropter A In ibiir Iis μ' bus, & sale coladiuntur, ut He rodotus in Melpemone tradit Atq; hec dicta sint de praeparatione corporum ad febres a primcipio intrinseco,ratione temperamenti. Sunt etiam multae alis res, itis disponunt corpora ad se bres: es iρυς L seriori immediatu, atque in hoc numero sunt arta S, sexus, du
p. corporis habitus. pura ηd se- Quoad artarein attinet; in valuersum iuuenes, de pueri magis
is a P di*0sit; sunt ad sebriles affectus, & maxime acutas , quinas
80쪽
nes: cuius rationem reddens Hypocrates, contestata protulit crescunt puri ni m habent calidi innati , plurimo igitur egent alimento e fax bus autem parum caAH mnati ivecti paucis propterea fomitilus egent. hanc etiam ob causam febres peracu- his r ara senibus non insunt i Frigidum enim eorum corpus a quia cr- f bre acutasgo senes natura sunt frigidi.& Iciunium facile serunt: & febri- δ bus peracutae dispositi haud videnturi Quod si ratenter talis his accidat fcbris , qualis Iuvenibus teste Galeno in exposition
praecit.teX, Hypocratis, omnino ad interitum aegrotantis terminatur j indicat enim, magnam csse causam morbi facicntis magnitudinem .
Quod spectat ad sexum,&ad propriam naturam fibris; Vi- fri in uniuersem magis expositi sunt febribus, quaai mulieres; is a. propter calorem: ad putridas vel o magis muli Tes, quam viri, FUViob humiditatem. Est enim humiditas si Galeno fides dandacst)mal er putredinis. s. Comia Sed hoc in loco quadrare videtur disputatio; adco ventilata inter Hiit orbos,&Medicos.
On desunt ex Auctoribus, qui asserant, sceminas esse Troicitur se masculis calidiores. quodpiobant multis argumetis. Et primo, ex velocitate motus abundantiai 'deducitur, sed in omni brutorum genere seminae ve- Tnmῖ. ocius mouentur, quam masculi e ut Leena Lcone, Ursa Vrso, Tigra Tigro, Equa equo, Pan tera suo marito: & sic de volatili. bus . ergo foeminae calidiores sunt masculis. Minor experientia constat. Et maior probatur a Celse, qui exfrs re segnitiem
Orart,eat calore ininionisummorum, testatur lib. I. Lar medicinae, De Hst. Ac. 3. Praeterea Aristoteles de Vipera loquens; HI Vipera in nat*ra frigida: quia etiam ardente Sirio vix loco mouetur: & silui quando calidam appellent; intςlligenda est, non secundum came coratus propriam substaritiam, sed iecundi a vcnenum. Eaindetu din ri-