장음표시 사용
81쪽
r . ser. doctrinam docet Galenus: qui ad rem nostram sequentia prostit. Scetilibus alludens; Sic anιmaliu/n quaecumque sent natu ra frigidiora,js calor innatus a frigore hiberno seratur; qua re a , o v otu iiDima mortuis in latis utis Iacent. Secundo, quae citius augciatur, dc citius adolescunt plus ca- I.υ sceminae citi ilS augciatur, & citius adolescunti hi sis imasculiS ergo plus caloris habent, quamquω habeant nablis . sculi. Minorem expetientia prcbat: & maior defenditur ab: DIam Hypocrate. Terito. Tertio, ex ubertate sanguinis, abundantia caloris colligitur ex communi omnium consensu ), sed staminae ad ch sanguine abundant,' singulis mcnsibus, ne suffocentur copiose fundunt; qua bortate viri carent ; et go vitis calidiores censendae sunt. i. De molliis Addc his, quod Hypocrates ad rem nostram. Habeten to p 'ρ - Quin m eatidiore, se propterea calidior eP,quam vim 'Io μαῆ i. Pio cxplicatione huius dissicultatis notandum est, Domini; 2, tubae. Viros maiorem copiam sanguinis generare, quam mulieres: v mis censendi Iurn quia illum postquam genuei intconterunt, ac consum tint . . ., ob cilicaciam caloris; calidiores ideo existimantur mulieribus,' quae ex dccieto natura fi ictis,cxfrigido semine matris, infit -
gidiori parte uteri procreatae sunt, ut multum sanguinis, & sibi,
iis a insida eu se tui assciuare possent lcmpore grauidationis. Itaque copia ες sanguinis, quae singulo quoque mense excernitur, quando scit,r mina ii cci utero non gerit mulier, nciis solum argumentum non est ca- rex avtylv loris ut suppota iturJ sed frigiditatis. Quod si se inarsi is .. . .: diores sint,non illis imperfectioni est tribuendum: nam ratione ditar ni, sinis consignat natura ad ipsum media; ea etenim est earum cu-
genuina temperies, qua sanguinis sunt absidantiores,
xa tim cssu & srcsceminarum genrrationi ni inor calor cffcacior existit: dem nt laumidior materia, minusque cincta & claborata utilior. Dccuit .m in C. 4, i. ergo mulie res csse frigidas e alioquin si calidae essent, non secus, a. De m c. . ac viri sanguincinconsumerent, de steriles evaderent, ac genor rationi inutiles; ut de Viraginibus Hirsutis, ac nimium calidis ε egenreat. exprimento inperimus. Doctrina haec est Gallani,& Aristo telis de longitudine,& breuitate vita ;necnon in mille locis pro- Notam
82쪽
Notandum secundo, sce ininas molliori carne constare, ut Vo ' u i.
minori calori facilius cedet et, neq; hoc imperfectioni tribuen- dum ell, ob rationes iam sit pra allatas. sicuti nec imperfectas quis cas existimare debet, eo quia testes intus reconditos tra- res ito e lebeant; nam id ad formatricem facultatem, non ad calorem referendum arbitror ; quippe si calori tribuendum esset,smininae eod fuit bet Viragiae,quae plerumque sunt quibusdam viris calidiores,extra obtinui sient g nitalia, & frigidi, ac p tuitosi viri intro reclusa et quorum contrarium monstrat euentus. Quo fit, ut aequalem semperfectionem cum viris sortiantur, siquidem omnis reru'n naturalium perfectio ex forma & naturae intento quaerenda est; ,st . : Atque cuin constet ex D. Thoma, seminam viro esse coniun- icta, generationis,& propagationis speciei gratia, sequitur proculdubio propter ditias rationcs, si minam viro esse ae ille Pe sectam. Neque obstat, Aristotelam dixisse,animi operationes in viris illustriores esset cum Plato, & Platonici omnes existi- 'Visi acn mauerint, ad eadem animae studia, & easdem operationcs aeque V rq pςr mulieres, ac viros natos esse. Concludamus ergo, quod si viro accedit persectio ex calore, seminae quidem ex frigore. His 'sic positis, ad argumenta proposita respondetur. Ad primum, brutorum 4 minas non velociori motu moveri, quo masculi mouentur: sed dicuntur velociter moueri respectu rationalium feminarum: quς quia vitam diuut sellulariam,
plus cumulant humiditatis inde lento motu moventur; Atiliae,quia pari exercitio cum m. isculis conueniunt, humiditatem superfluam non generant: quod si generauerint,ipLm motu constitnunt; de motui tanto magis aptae reddantur; ut in ruralibus mulieribus obseruare licet. . Ad secundiim, verum esse s ninas citius adolescere: caete- Punδοῦ.
rum id nonc se tribuendum calori, sed facit: tati substantiae; quippe molliores, & humidiores sunt carne , & ideo faciliu tauquam viri cedunt augumento,& cxtentioni matariae. EXLmplo,
huius doctrinae veritas manifest a tur; Olera fere omnia frigidiora sunt albolibus: sed quia humidiora citius adolescunt, qua in arboreS. Ad icritima diccndum, foeminas abundare singuine, non Aduri;
83쪽
quod plus gencrent , quia calidiores sint i sed quia minus
coniciunt, quoniam frigidiores. OG Gmρr auctoritatem Hypocratis respondetur, loqui Hypocra- Ida octo t. te de muliere morbosa', & calore praeternaturali,abundante int Iim Hyp' eodem utcro,ob sanguinem menstruum,ibidem praeter natura- itG' liter retentum, & accensum. Actenus de prsparatione corporum ad febres a principio interno. Consequens est, ut de praeparatione a principio externo verba faciamus. Et quia ut dicimus ex sentcntia Philosophon, tritus dispovens materiam tribuens formam ideo mor&cap. i. causae' eXtemar, quae disponunt corpora ad sebres, illae eaedem . De inf0b sunt effectrices febrium . quae quinque communiter a Galeno, c 3 iqς scquitur Avicennas, numerantur. Motus videlicet, P treaeo, prohibita transpiratio, vis initas corporis calidi, erat
De Motu . Quomo omo TY oc loco omittemus celebre illud quaestum apud Phil III soplios, & Medicos ; quo pacto scilicet motus calorem Nora. producat.& dicemus breuiter,quomodo motus febrem excitet. M., zz , Supponatur igitur; non omnem motum caloris causam esse; uia is kr sicut nec omitis motus prouocat sudorem,&respirationem dif-ρ - 'nem ficilem reddit: sed ille tantum, qui quia laboriosus est praeter sudorem, & respirandi dissicultatem, manifestam lassitudinem
εμ η .a ἡ; Supponatur etiam, duplicem esse motum ; animi scilicet,
rii. corporis. Sunt autem inotus animi omnes sollicitudines, om- Τραο 'plex nesque vehemetues curae; unde Hyp crates ait, Animae deam h V., is iis, butatio cura ea hominibus. Motus corporis qui nam sint cla-qui. rissimum est.
.fy Animi inotus igitur febrem excitant; quoniam nullus est Mo animi vehemens animi affectus, in quo magna non fiat spiritus,& sano ρ' cto θ' guinis digitatio,&ebullitio circa cor . nam siue sanguis&spiri- . cor confugi .mt,sicut in titrore,&in mestitia: siue a corde quomodo mo fugiant, Vt in verecundia, & gaudio: siue circa ipsum versentur, ς πρη ut ira conssat, masiam sanguineam una cum si intibus agitatam
84쪽
rim excalescere . quod si tantus sit calor, ut ponat cor in prae ter naturali calefacto esse, profecto febrem excitabit. Corporis motus sebrem gignit hoc ordinei vehemuti eni in motu confricantur Atticuli,in Articulis vero sunt Tendoncs, in Tendonibus item quia reperius. ur partes postrema' m dcillorum sunt venae,& arteriae , atque hae contracto calore alterant spiritus,&sanguinem in ipsis contentum. Vertim quoniam sanguis,&spiritus continuitatem habent usque ad cor, facillimum est,ut ipsum, continuata alteratione, in febrem incidat. confert autem ad moi bosam ex calescentiam articulo iuconsumptio humiditatis in cauitate articuli contenta'. dicemus infra,si Deo placuerit, siccitatem esse limam caloris; undesipissime visum est; Axes curruum, & molendinorum ignitos csse, quod ut prohibeant A urigae, & molitores herbam virentem,& humidam interponunt. Et notandum, quod sicut nimius motus causa est febris ita
& nimia quiessex Galeno . Sed differentia est,quia nimium otium non per se, sed per aliud febrem inducit, siquidem ni
mia segnitie retinetur excremeta in corpore, quae meatus Obstruentia febrem excitanti Inde cellas, motus vivificat, Otium
tabefacit; Loquitur hic non de motu, qui disponit ad febrem, de quo supra; sed de eo, qui disponit ad salutem, de quo dici
tur, Primacuratio exercitatio est , quae semper antecedere cibum
debet,melior e ub Hῖ, quam in porticu, melios cap xt patitur
in Sole, quam Inumbra: melior in umbra quam parietes, aut viridaria 4 ciunt, qVam qu.e tecto subest: melior recta, quam si xuosa. exercitationis autem plerumque finis debet esse sedor , qui citra faticationem sit. Sed hoc loco duo nobis occurrunt consideratione, & examine digna. Primum est , cur Medici animi motus inter causas externas reposuerint, cum vere internae sint λSecundum quod occurrit, ex Galeno deducituri s mstus, ct mrstitia refrigerare habent cor, quomodo ergo febrem eX- citabunt Θ
Ad primum dubiu respondetur duobus modis. Primo quod E animi
ma caloris. Quare nimia emes excata
Libos.c.I. Locrit. Exercitatio quanti mometi sit.
85쪽
animi morias possunt considerati dupliciter, vel secundurn se
ipsos, vel iecit udiam obiecti. quibus concitantur, si secundum se considerentur, certi: sunt causa omnino internae: si secundum obiecta sitiat mere externae & hoc modo considerantur a M dicis. Possumus secundo respondae; Aliquid dici posse cairusam externam, vel quia extrinseca fit,ves quia euidens: Primo modo animi motus non sunt causae externae, quia non sunt cx.tra nostra corpora. Secundo modo, quia cuidentes sunt,int externas causas numerari possunt. Ad crinu. Ad secundiim respondemus,mqtum , &moestillam, ScaIta eiusmodi in corporibus nostris fieri vel paulatim, vel cito, d Mι υ, .im consertim.Quando Paulatim fiut,refrigerant,quod noluit Ga-stitia qua, d Ielius: Contra in calido esse cor ponunt,cum confertim, & cito mouentur. Doctrina haec est Aristotelis lib. de respirat. c. I di Galeui I .de tuenda valetudine, cap. a. ADe Alimentis. - Omine alimentorum Galenus non solum vera alimen ta, sed etiam medicamenta compraehendit, nam indisserenter ab utrisq; calor ita gradualiter accendi potest, vitar dcm in igneam naturam mutetur,& sebrem generet. Not G i. Notandum tamen primo, quod licet alimenta, & medica menta calida per concoctionem substantialiter mutentur,
consequenter deponant antiquum temperamentum, adhuc t incn calorem augent ε, Agens siquidem naturale ex certa mat ria cogitur,certam foImam,certamq: tempetiem educere,atq;
ita ex cibi s cali dis calidus chilus generatur,ex chilo calido calidus sanguis , qui si superat moderantiam naturalcm profecto febrem excitabit. , NM G 3. Notandum secundd, quod quia alimenta, & medicamenta Vnu uodquι non actu, sed potentia calida sunt,& unumquodque agit prout
secun dum Galenum, actuari potentiam hanc a nostro 3. de te ιν. calx rc ; nam commune hoc habct naturalis calor cum clemcn tari,ut possit Etherogenea separare. Cum igitur deuotatur m
dicamentum calidum, statim partes igncae, do calid.ores scp
86쪽
Lectiones Ee Febrii ur. 3 srantur a frigidioribus, & quia calidiores sunt in praedomin o
medico, calefacit inedicamen illud: non autem frigefacit. Hoc eo dixi ut cautis iis ne ubi febris tabuerit, in medicamina ni-m: tim calida incidatis, di ex omni leui occasio: N; nam quia calida sunt ex se, semper febrem intendent. Vbi igitur alterantibus ad benignum superabundantes hu- Vbia' mi mores reduci haud valeant, leuibus tunc medicaminibus uti fu/re mini, quae benedicta a modernis practicantibus appellantur, ut ' PM, is sunt callia, manna, mel rosaceum soluti uin mel violaceum, syta non θ- violarum lutitius,&similia. Doctrina haec est Celsi,cui adhercre videtur Galenus, cum aut, Non enim ob igneam furis rendiam. Iiditatem purgationem aisibemus, hanc scimus sui ratione nocituram a sed propter hamores illam facientes . Notandum tertib, 2 medicamenta, & alimenta calida inter bre mea sit, tera sunt scat noniata omnia,vinum antiquum,&generosum,
Usus aromatum, apiorum omnium, cardorum, raphanorum, tuturauca
Notandum quarto,febrem non tantum eXcitari a qualitatι- moisendam.
bus natiuis,vel astiti iijs ciborum, sed etiam a copia; si namque M m 3 cedant,cruditates generabunt; ex quibus teste Galeno 'lias Gmnium malorum,& praesertim subris. Idem Galenus, defia rum excua. cient cibos febrem excitare docet, quado asserit Inedia Bilem confluere in ventriculum, & ex hoc confluxu incendi spiritus, & 'conscquenter febres fieri. Alia causa assignatur a Philosopho in fine lib. de iuuent.&sene, t. nec non q. feet. probi problem. 7. δὲ: Σώ quibus in locis scriptum reliquit; ieiunantium stomachos fieri Cor qui iei aestuosos,&incensos; quoniam aer contcntus in eiusmodi si macho, cum non ventiletur ab ingressu ciborum, fieri ut hic iiii motus veluti inccndatur, & caleat. Ex dictis inferre possct in- Obsectio. geniosus iuuenis,plures ergo,quam quinq; enumeratae, de men . te Galeni sunt causae febris . Cui occurrenteS respondemus, Re pondetis. non esse plures, cum aliae vel per se sobrem non inserant, vel ad
87쪽
De 'vicinitate cordiaris calidi . Nomine corporis calidi intelligitur,vel ignis,ut Fornacum,
Coqii inarum, di ossicina itim fabrilium, vel aera Sole aetacalafa, ius . t tactorea ci domus, qticae ves ratione anni tetra m et necnon vicinitate alicuius in merae calidae sunt. Ab his - igitur nostra corpora, no lectis ac reliqua omnia alterabilia, ca- Meloci duut. leseri certum et t. Dicidiuat autem chi febres potissimum homi nes,quia aer calidus,qui sensibiliter, vel insen libiliteritis p ratur. curassar si natiuum calorem in corde existantem accendit. Et hac rationuseracissima febrium ; quia calida,& siccam plagarorientales disponant ad febrem, quia calidiae, re siccar; Vnde Alexime aspo xander Aphrodit cus in Problematibus as erit; AEthyopes sacili Oegotio tentati febribus . Ndque tam ad generandas febres in uniuersum maxime fa 3 ciunt tempus anni, & Regio: Vertim etiam ut testatur Hyp Autunno me crates aliqua anni tempora magis unam perserunt, quam alia λ ἡ, ιμ' Lbrem . Autunno, empli gratia, fiunt quartanar, Hi me quo- .. q. tidianae, Vere synocha, Aestate ardentes, dc tertianae. te .pi:ώ t m Caeterum ex dictis duo occurrunt notatu digna . Prim dimfiat, ut qui nimici in sub sole degunt,fiequentius febre molc- Α'ti m e stentur quam qui in fornacibus continuo laborant, ac cuius bricitantibus conuersantur. rediet.- 0- Secundum, quod occurrit deducitur ex Hypocrate , qui rit rcit Aphor. asserit,aestate fieri sebres ardentes: Contra vero Aristo-:,nno,' ubii. 1- se l. probi. z9. in quo multos Aphorismos Hypocratis lethieme, explicat) Hieme, & temporibus stigidis magis fieri febres arde
amne viit at Xime vexari sibi ibus ardentibus docet. 'τς - Ad primum rc spondere possumus cum Galeno, Inspirati etin is continua ab aei e calido affici cor, & sic febrem exc1tari, quod pulchra illa vix fieri potest ex calore fornacum,& exeo,qui communicatur
z tra ιι, α gi olantibus. Hic namque calor, & si superficiem corporis
μοι se :. I assiciat, non tamen potens est cordis temperiem cuertere,& com
88쪽
Ad secundum respondemus; Hypocratem asserere in Aph is sic π u. rismis, frequentius in aestate fieri sebres ardentes, quia bilis luclcmporis maΣime viget; Tertio quoque die aesare stant sicebat
Hypocrates) artis Aurunnoo Mutis vero diebus, ac vectibus hieme. Et Galenus in comento Tertiana stras ab ea, quae ardens nominatur humore faciente non disset,utras enim asa abile fit, quae aestiuo tempore redundat. Aristotelem vero in te sitis febrire in hieme eos, qui sebre ardente molestantur, quod ipsemet Hypocrates,& Galenus non negant; imo unan, miter, & concordes eamdcm dc strinam docent. Hypocrato t. thar. r.i . senibus autem, ad rem nostram, parum calidi innati in si, pauciσpropterea fomitibus egent orc. Hanc etiam ob causam feί res e acutae senibus non infunt. frigidsenim eorum corpus. Et Galen. in expositione huius textus , Δαγοὶ rarenter saut tatis his ac- Minis pericidat febris, qualis iuuenibus, omnivio ad interitum aegrotantis terminatur; indicat enim, metuam esse causam morbi facientis morbus , qham nisu inem. Concludendum ergo, cum Hypocrate, & Ga- qm με ες
leno inagistris, minus periclitari,quibus couenit morbus, quam quibus non conuenit. quod est intelligendum, non sollim d ri uel rstione aetate, sed etiam de tempore anni,&de Regionibus.
De probibita transpiratione. limn. INter reliquos modos, quibus nativus calor regitur,esse venti- Nativus calationem omnes uno ore concludunt ex Auctoribus classicis. qui quidem asserunt, mediante ventilatione, feruorem imminui, & fuligines expelli. Corrumpitur ergo calor cum transpiarare piohibetur. quod ut plurimum contingit vel a proprijs cx- i scabrcrementis, vclab alienis . Et quoniam prohibita transpiratio 2 ζ. d. symptoma est in excretis, consequens obstructionem, de hac sum. . um breuiter disserendum est. De nctrae
. Gid sit, quotvlexsit, quas causas babeat
Voad primum definiri potest obstructio, quod sit excre- D finitio ἀ- menti praeter naturalis interceptio a sensibili vel insensi
89쪽
bili ea uitate. Qua desinitio recepta est ex similitudine: cl
tuus enim obstritist tuo, siue obturatum doli caulem, cum incitis cauitate intercipitur lignum, aut corpus aliquod, quod vini et nuxionem prohibeat. Dicitur itaque primo, quod sit interceptio, propter causam allignatam. Secundo excremensi, quoniam siue sit excrementum siue alimentum P cum praeter naturam in aliqua cauitate consistit,excrementi rationem habet . dicemus enim alibi, fauente Deo, excrementi rationem Excremextu habere quicquid, luia supei fluit,excretionem desiderat. Ter- p . ερ - interceptio illa est praeternaturalis. ad differentiam interceptionis naturalis, quae tempore salutis est inter humorem, Niso dedi F. & proprium vas. Quarto, obstruct io est morbus in cauitate , certum est,& probatum a c, a leno: Vertim quia cauitastis: hae si . duplex est, insciis bilis scilicet, luscommuniter dicitur porus, k lensibilis, qualis est in utero, vesica,ventriculo, Venis,ari I q'μ' iijs,&siiuilibus, in utraque potest obstructio fieri-io. M thuri Quoad secundum obstructio s ut Auctor est Galenus) du- , pleΣ est, vera, di non vera. Vcra est, & proprie dicta, quae fit in manifestis cauitatibus: Non vera autem habet quatuor sp Vera obstru- cies, constipationem videlicet, cohalitum, conniventiam, dccompressionem. , diste Constipatio in cute est passo similis passioni,quam patiun- stipatio. tur coria ab igne, vel a gelu densata;&propterea ab Hypocr te,& a Galeno appellatur quoque densitas. 2 id si ta CChalitus est, cum duo membra vel duae partes eiusde iri habruti membri, ius diuisae esse deberent, itarer se coalescunt;Vt sv.g. latera eiusdem venar,vel duo digiti inter se unirentur. Conniventia est Adhesio dii sic ulter separabilis inter duas
antientia. partes, ut saepe contingat in palpebrosi nulentorum, aut in
ventriculis cerebri in conuulsionibus, quae fiunt per inani
n. p. fu,. Compressio est adhaesio vilius lateris altero lateri. prWtexpressio. proXimum pondus, ut cum verbi gratia uteius comprimitur, vel ob flatuosam materiam in intestinis, aut secundum Hypocratem, propter pinguedinem omenti ; sic etiam comprimi tur ventriculus, vesica ,& similia.
90쪽
Quoad tertium, quoniam in praesenti sermo est de vera ota
structione, huius tantumc ius asperquirenuis, quas Galenus reducit ad tertianes ad crassitiem, visciditatem,&multitudi- D. Me boninem. Crassities quid siu in tractatu de urinis ex professo e
pliciitur; in praetenta breuiter signincat corpulentiam. Viici- M deae. peis
ditas a Galeno appellatur lentor Ricntities,&est passo corporum liquidorum,quae facilem tractationem patiuntur, sicut est viscus, pix eliquata , & inter humores pituita. Multitudo enumεν- ur.
quid sit neminem latere puto. Ex quacumque igitur istarum sausarum obstructio excitctur, siue humor sit crassus, qualis propria est melancolia: sive viscidus ut pituita: siue copiose si ut sis pecontingit in bile,& sanguine, prohibet transpirationc; Prollibita autem transpiratio febrem concitat; eo prorsus m do, quo cubicula calidiora redduntur, si foramina oblirueta quo sed θ' fuerint, Galeno auctore. De Putredine. O smittamus hoc Ioco, tanquam nota, quaecumque de Putredine a Phyosopho pertractantur:&loquamur de camore Medico: unde passim audietur distinetio de Philos phica,&medica putrefactione. Licet ignorandum non sit, errare illos,qui credunt, aliam putrefactionis causam aisignari a Medicis,& aliam a Philosophis. crediit enim hi, Galenum Pu reri N.
aduersari Philosophos, qu kl ponat, putredinem fieri solum
per prohibitam transpirationem: Philosophus vero propter dica non ἀ- summam transpirationem; nam in hac materia Medici,& prς- sertim Galenus,ut patet, ne latum quidem unguem ab Aristo- 'ἡ, relerecedunt; Vnde utrique Putredinem definiunt,ese muta- M hovitionem totius putrescentis substalitiae ad corruptelam a c4lo' ApD Are externo, vel similibus verbis. Vnde conueniunt primo in cap. 9.causa cisciente: in calore externo videlicet, sectindo in gen re , nam siue Aristoteles dicat esse corruptionem, sive G ilenus esse mutationem ad corruptelam, constat utrosque in corruptione conuenire. diis
QEd vero proprid putredo apud Medicos sit pauci no-uciunt i quidam enim , Medicam putredinem aiunt non