장음표시 사용
221쪽
' dicunt prouerbia.In omnibus autem viis cognosce ipsam, ut recto tramite dirigat
vias tuas pes autem tuus ne offendat.Vult nim perlaaec ostendere, oportere opera esse verbo consequentia.Iam vero ostendit nos oportere ex omni ctrina eligendo habere id quod est utile.Sunt autem viae Sapientiae variae, ut recto tramite incedamus ad viam veritatis.Via autem est fides. Des autem tuus non offendat,ait
de aliquibus qui videt antur adueriari uni eique diuinaeqliae prouidet administrationi.Vnde stibi ungit Ne sis sapiens apud teipsum,per impias rationes, quae seditionem agitant aduersias Dei oeconomiam ac dispensationem. Time autem Deuqui solus est potens.Cui est cosequens, Deo nihil aduersari. Et alioqui aperte quo que docet inductio, quὁd Dei timor est mali declinatio.Dicit enim. Et declina abi omni malo .Haec est disciplina Domini.Quem enim diligit Dominus,castisat, etsi eiens quidem ut doleat,adhoc ut intelligat, restituens autem ad pacem & incorruptionem. Barbara itaque quam nos persequimur philosephia, re vera est perfectactvera.Dicit itaque in Sapiuntia. lpsε mio dedit non falsam eorum quae sunt Eccisassata. cognitionem,ut cognos cana mundi constitutionem,&ea quae deinceps sequutur, usque ad illud. Et vires radicum. In his omnibus naturalem comprehendit cotemplationem,quae est omnium quae facta sunt in mundo sensili. Deinceps autem tacite quoque de iis significat quae comprehenduntur intelligentia,per ea quae subia iungit.Et quaecunque sunt occulta&apertacosnoui. Quae est enim omnium arti sex, me docuit Sapientia.Paucis habes 'uid nostra profiteatur Sapientia Horum . autem disciplina quaecum recta vitae institutione fuerit exercitata, per omnium
artificem sanientiam, erigit ad eum qui est dux & princeps uniuers, qui est res a prehensu& venatu difficilis,quae semper recedit&procul abest ab eo qui pers qui tur.Ipse autem cum procul sit incedit vel propinquissime, res certe ines labilis. D LV s appropinquans ego,inquit Dominus,procul quidem ellentia. Quomodo enim quod est genitum, appropinquarit ingentio' Proximὰ autem est potestate,
qua sinu suo omnia complectitur . si CLANevLVM quis fecerit, inquit,&no videbo eum Alclui & vidente, & benefaciente,& docente quae nos tangit potestate,semper adest Dei potentia.Vnde Moses cum persuasum haberet Deum nun' quam humana cognitum iri sapientia. Os TENDE ic mihi,inquit,&in caliginem,ubi erat Dei vox, ingredi cogitur,hoc est,ad arcanas & informes de eo quod est notiones. Non est enim in caligine Deus,aut in loco,sed supra locum,& tempus,& proprietatem eorum quae tacta sunt. Quare nunquam est in parte, nec ut continens,nec ut qui contineatur,aut ter circumscriptionem, aut per sectionem. Qv Au enim domum aedificabitis mihi inquit Dominus. sed nee sibi lius cauit eum capi non possit. Et quavis coelum dicatur eius sedes, ne sic quidem continetur, sed requiescit delectatus opificio. larum est ergo occultatam nobis esse veritatem,& si id iam uno exemplo ostesum est,id quoque paulopost monstrabitur pluribus.Quomodo autem non sunt merito excipiendi,qui& discere volunt,&ex sententia Solomonis possunt nosse sapientiam&disciplinam,&intelligere rationes prudeliae,& suscipere strophas orationum,& veram intelligere iustitiam, utpote quod sit alia, quae non ex veritate docetur a Graecis legibus & aliis Phil sophis. Er iudicia, inquit, dirigere,non iudicialia, sed quod est in nobis iudiciti,s inum & ab errore alienum oportere nos habere signiscat. Vt det simplicibus
astutiam puero autem nuper nato sensum& beneuolentiam. Haec enim cum audierit sapiens, qui persuasum habet obedire praeceptis, erit per cosnitionem sapietior.Qtsi est autem in telligens,acquiret gubernationem,& inteluget parabolam&obscurum sermonem, sapientum di iactaenigmata. Non enim adulterinasi roserunt rationes,qiii sunt a Deo inspirati, nec ii qui ab eis mercantur. Sed neeaqueos, quibus multi Sophistae adolescentes implicant, nulli rei quae vera si vacates. Sed qui spiritum quidem sanctum possident, profunda Dei scrutantur,hoc est ii qui ea astequuntur quae latent in prophetiis. Sanctis autem canes impertire vetatur, donec uestiaenianserint.Non oportet enim inuidiosis& perturbatis & aia
222쪽
Theophrastus. Ioanam vanilinus. Beatum signacu
huc insidelibus & impudentibus moribus, adlatrandum aduersus inquisitionem,
unquam temperare aluinum&purum siuentum aque uiuae. NE EFFUNDA T v R, inquit, aquae extra sontem tuum, in tuas aute plateas tranieant aquae tuae.
Non enim haec multi percipiunt qui in ea incidunt. Sed nec cum didicerint cognoscunt,ut ait egregius Heraclitus.An non is quoque tibi videtur eos qui non credunt vituperare i v s T v s autem meus ex lide vivet,dixit Propheta. Dicit autealius quoque Propheta. Nisi credideritis,1 on intelligetis. Quomodo enim admirabilem & supernaturalem eorum contei lationem capere potuerit anima,si intus in eis discendis depugnet incredulitas Fides autem quam Graeci calumniantur, existimantes inanem barbaram, est volutaria anticipatio,pietatis assensio, rerum quae sperantur substantia,argumentum carum quae non videntur,ut est sententia diuini Apostoli .Per eam enim maxime testimonium acceperunt antiqui Ores. si Nn fide autem imposssibile est Deo placere.Alii autem, rei non apparentis unientem assensionem tradiderunt esse fidem, sicut certe demonstrationem, rei quae ignoratur manifestam assensionem.Si itaque voluntaria electio, est alicuius appetens: Versatur nunc appetitio in cogitatione.Quoniam autem actionis principium est electio voluntaria:inuenitur fides esse principium actionis, undamentum prudentis electionis,aliquo ei prius per fidem ostendente demonstrationem. Volentem autem sequi id quod est utile,cst principium prudentiae.Masnum itaque momentum ad cognitionem affert quae diuelli non potest voluntaria electio. Iam fidei meditatio, sit scientia quae stabili ac firmo innixa est sui amento. Scientiam itaque definiunt Philosbphi, habitum qui transmoveri non potesta ratione. Est ergo aliquis alius elusimodi verus status pietatis ac Dei cultus,cuius sola est magistra ratio.Non ego quidem, sed,ut arbitror,Theophrastus dicit sensim esse fidei principium Ab eo cnim porriguntur principia ad eam quae est in nobis rationem & cogitationem. mcliuinis ergo credidit scripturis, firmum habens iudicium, cui contradici nequit,demonsti ationem, eius qui scripturas dedit vocem accipit.Non utique si ergo si es munita per demonstrationem. Beati itaque qui noviderunt & crediderunt.Ae Sirenum quidem cantus ei sicaces, Vim plusquam humanam ostedentes, eos qui in eas inciderant obstupefaciebant, ut ea que dicebantur exciperent, propemodum inuitos inducentes. Hic fidem esse naturalem existimant Basilidis sectatores, quatenus eam etiam in electione collocant, ut quae intelligente comprehensione discillinas inueniat citra demonstrationem. Valentiniani autem cum nobis quidem simplicibus fidem tribuerint, sibi qui natura salui sunt volunt esse cognitionem ex excellentis abundantia seminis, dicentes eam esse longe magis a fide separata, quam spiritale ab animali Praeterea dicunt Baslidei silem simul& electionem esse propriam in unoquoque spatio, rui ius autem ex consequentia sit permundanae electionis,consequi mundanam totius naturae s-dem,& pro modo spei uniuscuiusque conueniens quoque esse donum fidei. Volutariae ergo ac liberae electionis non est fides utique ossiicium,s est naturae commodum,nec iustam consequetur retributionem,nec qui non credidit cuius culpa id non euenit, nec is qui credidit,qui causa non fuit. Omnis autem fidei & incredulitatis propi ietas es differentia, nec laudi nec vituperationi fuerit obnoxia, recte considerantibus, cum habeat pr cedentem naturalem necessitatem quae orta est ab eo qui potest omnia.Quod si nos, taquam inanima, naturalibus operationibus veluti sanibus trahamur,superuacaneum est liuioluntarium,& appetitio quae ea praecedit.Nec ego illud utique esse animal intelligo,cuius vim appetendi, quae ab externa causa mouetur, sortita est necessitas.Vbi autem est amplius eius qui fuit aliquando incredulus poenitentia,per quam remissio peccatorum inare nec amplius baptismus rationi consentaneus,nec beatum signaculum,nec filius, nec pater, ted est cis impia,ut existimo naturariam distributio quae sundamentum salutis non habet fidem voluntariam.Nos autem qui libera & absoluta potestate eli
gere & vitare a Domino datum esse hominibus, a scripturis accepimus: iudicio quod
223쪽
a quod transmoveri & excidere no potest,fidei acquiescamus,alacrem &promptu ostendendo spiritum,quoniam vitam elegimus,dc Deo per vocem illius credidimus,& qui verbo credidit nouit rem esse veram.Verbii enim est veritas.Qui a tem non credidit dicenti, Deo non credidit. Fin E intelligamus aptata est e secula verbo Dei,ut ex invisibilibus visibilia fierent, inquit Apostolus. Fide maiorem hostiam Abel quam Cain obtulit per qua testimonium ediconsecutus quod esset iusius, testimonium perhibete muneribus eius Deo, de per illam defunctus adhue loquitur,& qu deinceps sequuntur, Vsque ad illud, quam temporalis peccati habere iucunditatem. Hos ergo cum etiam ante legem fides iustii asset, constituit haeredes diuin promistionis. Quid ergo adhuc fidei ex nostra la istoria recensensa adduco testimonia Desciet enim me tempus enarratem de Gedeon, Barac, Sampson, Iephtae, David, Samuel & Pro exis,& quae sequutur. lim autem sn t quatuor in quibus verum consistit, sensus in telligentia,scientia,opinio, natura quideprima eli mens seu intelligentia, nobis autem & ad nos rela tus , sensiis. Ex sensu autem S intelligentia consistit stientiae essentia. Intelligentiae aute & sensus comune est id quod est euidens. ed tensus quide est basis scientis. Fides aute progressa per sensilia, relinquit opinione,cotendit autem ad ea quq sunt a falso aliena,& permanet in veritate. Si quis aute dicat scientia demonstrare csi ratione,audiat,quod sunt etia principia quq demonstrari nequeunti Neq; .n. cognosci possunt arte nee prudentia .Hec n. versatui in iis quae cotingit se aliter habere. Illa aute est efficiense & propemodii contemplans. Fide ergo sola existimant se consequi principium uniuersorum.Quaevis enim scientia doceri potest Quod autem doceri potest, docetur ex eo quod prius cognoicitur. Non prius autem cognoscebatur a Graecis principium uniuersorum.Neque ergo a Thalete qui aquam sciebat primam causam,neque ab aliis qui deinceps consecuti sunt Phynicis. Primus enim An Moras meatem rebus adhibuit. Sed nec ille dignitatem sui uauit essicientem nescio quas amentcs describens reuollitiones, cum mentis ab agendo cestatione & amentia. Quocirca verbum quoque dicit. NEDixΕRi Tis vobis magistrum super terram .inae est enim scientia, est habitus demonstrativus. Fides autem, gratia, quae ex iis quae o demonstrari nequeunt, deducit ad id quod est simplex, generale, α uniuersum; quod neque est cum materia, neque materia, neque sub materia Increduli autem, ut videtur, ex coelo & ex eo quod aspectari non potest, omnia trahunt in terram, manibus reuera petras di querciis apprehendentes, ut ait Plato. Omnia enim quae sunt eiusmodi attingentes , hoc solum uile amrmant, quod habet applicationem&contactim, eiusmodi, idem definientes corpus & elsentiam. Aduerius eos ab alto decertantes, ex eo quia non est aspectabile, alicunde eos pie admodum ulciscuntur, incorporeas quasdam, & quae intelligentia percipiuntur, formas, urgentes
veram esse essentiam. E cca facio noua,ait Verbum. Quae oculus non viai nee auris audiuit, nec in cor hominis ascenderunt. Nouo oculo, noua aure, nouo
a corde, quaecunque videri & audiri possunt, sunt per sdem de intelligentiam com prehenaunda, spiritaliter dicentibus, audientibus, agentibus Domini discipulis. Est enim probus nummus,& alius adulterinus, qui nilulosecius rudes decipit&ignaros,sed non argentarios, qui sciunt cum dedicerint separare &discernere probum a reprobo eoque qui est malae notae. Sic argentarius radi de ignaro solum dicit nummum esse adulterinum. Q modo autem ibius scit argentarii familiaris,&qui in eo est exercitatus. Aristoteles aute, id quod consequitur scientiam, iudicium, quod verum sithoe quidpiam,dicit esse iidem. Est ergo fides scientia praestantior, δ eius iudex. Fidem autem imitatur coniecRura,quae est imbecilla opinio, sicut adulator amicum, & lupus canem. Quoniam autem videt faber quod, qui aliqua didicit, fit artifex, &gubernator doctus artem,subernare poterit, non latis este reputans seri bonum & honestum: necesse est eum qui paret,diicere: parere autem Verbo, quem magistrum else diximus,est illi credere, in nulla re repugnando, qui tradicendo. uomodo enim fieri potest ut aduercus Deum aliquid
. . Matth. 23 Fides , gratia 'Quae ex his, quae
aemoni traii ne queunt, deducit
224쪽
sciamus; est ergo fidelis cognitio. Potest autem cognosci sides diuina quadam con Asecutione & mutua consequentiae Iam vero Epicurus quoque qui veritati maxime praetulit Voluptatem, cogitationis anticipationem existimat esse fidem. Anticipationem autem desinit, applicatione ad aliquid euidens,& ad euidentem rei intelligentiam neminem autem posse nec quaerere, nec dubitare, neque Vero opinari, sed neque probare aut at ere, absque anticipatione. Quomodo aut ciri non habens quis anticipationem eius quod desiderat,didicerit id de quo quaeriti Qui autem didicit anticipationem iam facit comprehensionem. Si autem is qui discit non discit absque anticipatione, quae possit ea quae dicuntur suscipere; ipse quidem habet aures praeditas facultate audiendae veri tatis. Beatus eli auwm qui dicit in aures audientium, sicut certe beatus quoque est is qui est obedientiae. Audire aut e sest intelligere. Si ergo fides nihil est aliud quam anticipatio cogitationis ci rea ea quae dicuntur, &hoc dictum est obedieti et,ct intelligeti aperi uasio;sine fide auteno distet aliquis, quoniam nec sine anticipatione, veru ergo Omnino ostenditur, quod a Propheta 1ctum est, N i s i credideritis, non intelligetis. Hoc eloquium
Heraclitus quoque Ephesius circumloquens, dixit. Nisi speret, id quod est insperatum non inueniet, cum sit & instrutabile, & nullus ad id pateat aditus. Sed Plato quoque Philosbphus, in legibus, eum qui beatus & scelix est suturiis, dicit oportere esse ab initio participem veritatis, ut cum sit verus, plurimo vivat tempore. Fidelis enim. Insidelis autem est, cui voluntarium placet falsum. Cui autem inuoluntarium, cum sit amens, non est animal. Neutrum ergo est e xpetendum. Ingra Ctus enim est quisquis est infidelis δ ignarus. Nunquid autem in Euthydemo oculte hanc est e clicis regalem sapien tiam In Politico quidem certe his verbis. Quare veri Regis regalis en sapientia, &qui eam possederit, siue princeps, sue priuatus
fuerit, omnino ex hac quidem arte citat lar id est Regalis, seu regnandi peritus,
redie appellabitur. Iam qui in Christit in crediderunt, Christi, id est uncti, dc sunt de dicuntur, sicut ii qui sunt reuera Regales, Regi curae sunt. Sicut enim 's pientes sunt sapientia sepientes, qui sunt iuui iure iusti sunt: Ita etiam sunt a Christo Re e reges, & qui Christi sunt, sunt Christiani. Deinde inserius aperte subiungit. Quod rinu est aut e silerit legitimum, & lex cum sit natura, est recta ratio, ed non in striptis, neque in aliis. Et hospes Eleates virum Regalem & politicum legem ani omatam pronunciat. Talis autem est qui legem quidem implet, facit autem voluntatem Patris, aperte in excelso aliquo ligno inscriptus, liuinae virtutis exemplar expositus iis quipossunt perspicere. Sciunt autem Graeci, Ephororum Laced monio nim stytalas fuisse, lege in lignis inscriptas. Lex autem mea, ut prius dictum est, est & regia & animata, ct iveta ratio. Lex quae est Rex omnium mortalium & immortalium, ut canit Pindarus B xotius. Speusippus autem in primo ad uerius Cleo phontem, videtur dicere similia Platoni, sc icrit,ens. Si enim regnum res bona est& sapiens lus est Rex & princeps: lex cum sit recta ratio, bona suerit, qu. x quidem ita se habent. His consertent i a statuunt Plii losephi Stoici, qui regnum, Sace otium,Prophetia, legis ferentis scientiam, diuitias, vera pulcnritudinem, no- Ebilitatem, libet ratem, si sapienti tribuunt. Fatentur aut cin ipsi quoque eum ii ueniri dii sciliter. Videntur ergo omnia quae prius dicta sunt dogmata, a magno Mose Graecis esse tradita. Et omnia quidem ei te sapientis per haec docet, & quoniam misertus est mei Deus, mihi sunt omnia. Eum autem Deo esse amicum soniscat, dicens, Deus Abraham, Deus Isaac, Deus Iacob. Ipse autem inuenituras te vocatus amicus. Qui autem videt Deum, nomen mutasse ostenditur, & Isaac tanquam victimam consecratam allegorice sbi delegit, typum futuram salutaris Oeconomie. Et a Graecis celcbratur Rex Minos, qui nouem annis familiariter eum Ioue est versatus, cum audiuissent quemadmodum Deus cum Mose loqueba ptur, ut si quis cum suo amico loqueretur. Erat autem Moses quidem sapiens, Rex, legi sator. Seruator autem noster humanam omnem naturam superat. Pulcher quidem, ut a nobis selus ametur, qui veram desidcramus pulchritudinem, erat enim lux
225쪽
A lux vera. Rex autem & a pueris imperitis, & i non credentibus Iudaeis & ignorantibus vocatus, & ab ipsis Prophetis praedicatus ostenditur. Adeo autem alues ut omnem terram, & quod sit per terram, &sub terra est, aurum, quae ei cum omni gloria ab aduersario dabantur, despexerit.Quid attinet dicere,quod sit solus Pontifex, qui solus Dei cultus tenet scientia. Rex pacis Meschisedec, qui solus est, vel omnium aptissimus ut praesit humano generi. Legi sator autem, ut qui dat legem
in ore Prophetarum, quae sunt agenda&quae non, apertissime praecipiens&ὸocens. Quis autem eo erit nobilior, cuius solus pater est Deus, Asevero ostendamus Platonem quoque eisdem suiffragari dogmatibus. Sapientem in Phaedro quidem dixit esset uitem, dicens. Odilecte Pan, de quaecunque alii Dii hic ad- Α, estis, date mihi utum pulcber in iis quae sunt intrinsecus, extrinsecus autem quaecunque habeo sint mini amica iis quae sunt intrinsecus, sapientem autem diuitem existimem. Hospes autem Atheniensis, eos reprehendens qui existimabant illos esse diuites qui multas possident pecunias,sic dicit vT A v τε xi valde sint diuites di boni nequit fieri, ii quidem, quos diuites vulgus numerat.Dicit autem eos qui in paucis hominum maximi precii post. ssiones possident, quas etiam malus aliquis
possidet. r i D E LI s est, totus mundus pecuniarum, ait Sosomon, infidelis autem, ne obulus quidem. Multo ergo magis scripturae credendum est, quae dicit sore ut celerius camelus per Gramen acus transeat, quam ut diues philoibphetur.Contra eautem pauperes plato beatos censet, ut intellexit, dicens .Paupertas autem est exi Ius per sortiti ne stimanda, non facultates diminuere, sed augere insatiabilitatem. Non est enim paupertas, pecuniae paucitas, sed insatiabilitas. et si recesserit,qui bonus est di- , a. . ues quoque fuerit. Et in Alcibiade rem quidem seruilem dicit vitium,uirtutem veia rem liberalem. TOLLIT L,inquit a vobis iugum graue,& sumite leue,ait scriptura quemadmodum vocant etiam Poet iugum seruile. Et illud venundati estis
peceatis vestris,iisque prius dicta sint conuenit.Omnis ergo qui facit peccatum, seruus est..ui est autem seruus,non manet in domo in aeternum. Si autem filius vos liberaueri liberi eritis,& veritas liberabit vos.Pulchrum autem esse sapientem sic dicit hospes Atheniensis. Quὁd si quis assi et iustos, & si snt deformeso corpore,quatenus quidem sunt mores iustissimi ,ea ratione esse pulchros: propemodum nullus sic dicens videri post it male dicere. R T species eius deficieLat priter omnes filios hominum , praedixit Prophetia. Plato autem sapientem dixit Regem in Politico, ut prius iam dictum est. His autem demonstratis reuertamur ad uisteptam de fide orationem.Iam vero Plato quoque omni ostendit demonstratione, quM ubique fide opus st. Ex vobis simul pacem .Fidelis enim & sincerus inseditionibus nunquam fuerit absque omni virtute. Pugnaces autem vel in bello mori volunt permulti mercenarii,quorum plerique serὸ omnes fiant audaces &in iusti in lentes,& prudentiae expertes,paucis admodum exceptis.Si haec autem rectὴ dicuntur, quiuis legi stator,qui est alicuius momenti, ad maxima virtutem m omni tempore opus habe Videtur enim alias Qxime resipiciens seret leges. Ea est autem sdelitas qua in onmus,&in pace,& in bellia,& in alia uniuersa denique vita. mul comprehensas continere. Quod optimum est autem, non est bellum, nee sessitio.Iis enim opus habere deprecandum sierit Pax autem inter se inuicem debeneuolentia res est longe optima, Ex his quidem constat maxime elle optandum pacem habere, ex Platonis sententia,maxima autem mater virtutum est fides. Merilbergo dictum est apud Solomonem. Sapientia est in ore fidelium: Nam xen crates quoque in libro de Prudentia, sapientiam dicit esse scientiam primarum causarum & estentiae quae percipitur intelligenti', existimans esse duplicem prude
tiam,vnam quidem quα versatur in agendo iteram quae in contemplando,quam
quidem esse dicit humanam sapientiam. circa sapientia quidem est prudentia, sed non quaevis prudentia est sapientia.Ostensum est autem principii uniuersorum esse eam qui fide habetur scietiam,non autem demonstrationem. Absit uenim fuerit Pythagorae quidem Samii sectatores, recusatis eorum quq qu reban
226쪽
fidei. Timor postsdε. Spes quo ec Osinit ex itae. Spes est boni aeouirendi exin
Mandata diuina nobis traduntur
tur demonstrationibus,illud ipse dixit fidem sacere arbitrari,&adeaque audierunt confirmanda hanc vocem satis esse ducere: eos autem qui contemplandae veritatis tenentur desiderio, si dedigno Magistro Soli Seruatori Deo fidem non habere aggredientes, corum quae scuntur probationes ab eo exigere. Qui autem habet aures audiendi,audiat.Et quis is Dicat Epicharmus .Mens videt, mens audit,ana autem sunt surda dccaeca. Aliquos increoulos arguens Heraclitus, dicit. Audire nescientes,nec dicere,adiutus utique a Solomone dicente. Si dilexeris audire, suscipies,&si inclinaueris aurem tuam, eris sapiens. DOMINE quis credidit auditui nostro,inquit Esaias. Fides enim est ex auditu.Auditus autem per Verbum Dei,inquit Apostolus inomodo ergo inuocabunt, in Mem non crediderunt omodo autem credent ei quem non audierunt Quomodo autem audient sine praedicante.Quomodo autem praedicabunt,nis miri fuerintl inemadmodum striptum est.Quam specios pedes euangelizantium bona Vides quomodo per auditum,&pra cationem Apostolorum,sdem erigit ad verbum Domini& filium Dei Nondum intelligimus demonstrationem esse verbum Domini. Quemadmodum ergo sphsi a ludere, non solum dependet ab eo qui mittit sph ram, sed ei etiam eo opus est qui illam numerose cxcipiat, ut ex sphqrae legibiis peragatur ludi exercitatior ita etiam ut sit doctrina fide digna accidit,quando fides eorum qui audiunt,quae est ars,ut semel dicam, naturalis,eonsertia disciplinam. Adiuuat itaque terra quoque fertilis ad seminum deiectionem.Neque enim optimae doctrinae est aliqua utilitas,nisi adiit eius qui discit sulceptio, neque propnetiae, nisi adsit obedientia eorum qui audiunt.Aridae enim festucae, quae sunt paratae ad suscipiendam urendi facultatem, facilius accendunturis & lapis qui vulgo iactatur, ferrum trahit propter cognationem, S lachryma succini attrahit festucas, ct electrum mouet paleas .Eis autem parent quae trahuntur,qui dici non test tracta spiritu,non ut principales causae, sed ut adiuuantes. Cum stergo aut lex vitii renus:Vnum quidem, quod cum fraude & clanculum, alterum a rem quod cum vi sert&trahit:diuinum Verbum clamauit omnes smul vocans, eos quidem vel maxime co oscens qui non erant parituri,& tamen quoniam est in nostra rotestate parere & non parere,ut nulli possint causari praetextum, ignorantiae,iussa fecit vocationem . Quod autem praestare positant uniuscuiusque vires, exigit.Nonnullis enim smul adest & velle & posse, ut iis qui per exercitationem eo peruenerint &Iuigati sint.Alii autem etsi nondum pomni iam tamehabent velle Est autem veste ciuidem,munus animq.Agere autem,non sine corpore,neque verδ ibius sinis res uimetitur,sed eae etiam uniustui usque electione diiudicantur, si facile elegit, si peccatorum suoium ductus est poenitentia, si propterea in quibus lapsus est eum remordit conscientia,& errorem recrenouit,
quod est, postea cognouit. Est enim tarda cognitio poenitentia. Cognitio autem,est prima a peccato cessatio.Fidei ergo os ictu quoque & opus est poenitetia. Nisi enim crediderit esse peccatum quo prius tenebatur, non dimouebitur, & nisi crediderit ei quidem qui delinquit impendere suppliciu: paratam aute esse salutem ei qui ex Caeceptis Vivit ne sic quidem mutabitur.Iam autem snes quoque cosmi ex fide. Desniunt itaque fidem sectatores Basilidis, animae astiensionem alicui eorum quae sensum non mouent, propterea quod non adsunt. Spes autem est boni acquirendi expectatio. Fidelem autem necesse est esse expectationem. Fidelis autem est qui citra transfressionem ea seruat quae sunt ei tradita. Nobis autem tra duntur quae de Deo dicuntur. &verba diuina, neinye mandata, cum executione praeceptorum, Hic est seruus fidelis qui laudatur a Domino. Cum autem dixerit
fidelis Deus, euinam pronuncianti par si credere signiscat, &is fuerit Deus fide- ljs. ' modo emo si credere est opinari aut existimare: quae a se dicuntur Philoibphi firma esse existimant 'Non est enim opinio aut existimatio,ea quae est Voluntaria demonstrationis praecedentis assensio, ibi alicui valido ac potenti assensio.
Quis autem Deo fuerit potentior. Insdelitas autem,est eius quod est oppositum imbecilla
227쪽
a imbecilla enuntiativa opinio se ii existimatio, quemadmodum credendi dissicultas quae dicitur δ άα est habitus qui fidem dissiciliter admittit. Et fides qui
dem est voluntaria existimatio, & anticipatio prudentis praecon Prehensionis .Ex metatio autem est opinio suturi. Aliorum autem expectatio, est incerti opinio. I iducia autem est firma de aliquo apprehensio. Quare ei credimus in quo fiduciam habuimus ingloriam diuinam ct alutem. In solo autem Deo fiduciam habuimus,quem scimus non transgressurum ea quae sitnt pulchre nobis promissa, ideo creata, Sc ab ipso benevole nobis data. Est autem beneuolentia, honorum voluntas, alteri illius ipsius gratia. Ille enim nullius indiget. In nos autem desinit benei scentia , & quae est a Domino benignitas, cum sit diuina beneuolent ia, & beneuolentia ad hoc ut bene faciat. Si autem Abrahae qui credidit reputatum est ad iustitiam: semen autem Abrahae stimus nos: per auditum quoque nobis est credendum. Israelitae enim lumus nos, qui non per signa, sed per auditum credamus. Propterea laetare sterilis quae non paris , erumpe, clama, inquit ,quae non parturis, quoniam multi sunt ulli deserte magis quam eius quae habet virum.Vixisti in circuitu populi, benedicti sunt filii tui in lasernaculis patrum tuorum. Si autem eaedem mansiones Prophetia&nobis&rursus Patriarchis annunciantur: Osteditur unum esse Deum utriusque testamenti. Subiungit itaque manifestius. H reditasti testamentum Israel,dicens ei quae est ex gentibus vocationi,quae erat ali quando sterilis huius viri, qui est verbum, quae prius fuerat dest i ta a sponse. Iv-sTus autem ex fide vivet, quae est in testamento&praeceptis quonia haec duo, nomine & tempore, qtate &profectu, data oeconomice, cum potestare quidem unum sint, illud quidem nouum, hoc vero vetus,per filium ab uno Deo suppeditantur. aratione dicit etiam Apostolus in epistola ad Romanos. ivs, i Ti Aenim Dei in ipsis reuelatur ex fide in fidem unam, quae ex Prophetia perficitur in Evangelio per unum&eundem dominum docens salutem. HOC, inquit, praeceptum commendo tibi sit Timothee, secundum praecedentes in te prophetias, ut milites in illis bonam militiam, habens fidem & bonam conscientiam, quam quidam repellentes, circa fidem naus agauerunt quoniam quae a Deo venit conscietiam polluerunt infidelitate.Non est ergo amplius fides merito temere reprehendenda,veae facilis,& vulgaris,& quae sit quorumlibet. Si humanum enim esset studium,ut existimabant Graeci: etiam extinctum esset. Sin autem augetumno est ubi non st.Dico ergo fidem,siue fundata sita charitate, sitae etiam a timore, ut dicunt accusatores,eile diuinum aliquid, ut quae neque ab alia mundana amicitia diuellatur,neque a timore praesente dissoluatur. Charitas enim, ea,quae illi cum fide intercedit, amiciti facit fideles .Fides autem est basis ae stabilimentum charitatis, vicissim inducens benescentiam, quando etiam legis PNagogus timor, propterea quod credatur,timor quoque esse creditur.Si enim inopenando, quod is sit ostenitur. Mi autem sed rus est &minatur,non autem operans & praesens,creditur: non ipse fidem procreat.qui esse fide dignus est ab ipsa probatus. Diuina ergo est tanta mutatio,vt qui ex infidelitate fidelis factus saerit,spei quoque credat & timori At prima quidem ad salutem inclinatio nobis figes apparet, postquam timor & spes & poenitentia,cum cotinentia Stolerantia proscientes, nos ducunt ad charitatem S ad cognitionem. Merito ergo Barnabas Apostolus. Exico A parte, inquit, studui paulatim ad vos mittere, ut cum sde vel ira pei fectam etiam habeatis cognitionem. Fidei ergo nostrae coadiutores sunt timor&tolerantia, quae autem nobis opem ferunt,sunt lonsanimitas ct continentia. His ergo, inquit, in iis quae ad Dominum pertinent caste manentibus, una cum eis laetantur lapientia, intelligentia, scientia, cognitio. Cum itaque prius dictae vitetutes sint elementa cognitionis, euenit ut fiaes sit magis elementaris, quae ei qui est cognoscendi potestate praeditus est aeque necessaria, ac ei qui in hoc mundo vivit, ad viuendum respiratio. Vt autem absque quatuor elementis non licet vivere: ita
nec absque fide licet assequi cognitionem. Haec est ergo basis veritatis. Qui timo
Beneuolentia. ra. 4. Testamento vetus, Spraeeepta Gangestis, unia sint. Decuratur illud Apostoli in epistola ad Rom. Iustitia.n.Dei in ipse reuelatur ex fide,m fidem. decim Item declaratur loeus in epistola QTimoin m Fides . ehanto
Fides a timore, Fideles ex fide. S: eharitate. Fides basis&stabilimentum clis
Fides prima est ad tautem,postquam timor poenitentia, in continεtis S toletantia ducunt nos ad charitatem. ad cognitionem.
Ex Fide vitae quomodo uites. ligatur.
228쪽
Timoris eontra eos qui legemuituperabat acietu .
vi rugit iit. ος castigatus erudi
rem autem accusant, legem insedianti tr. Quod si legem clarum est quod illum quoque qui legem dedit. Haec enim tria necelle est consistam in sit biecto:is qui administrat, administratio,& id quod administratur. Si ereo legem per positionem abstulerint necesse est utique ut unusquistiue qui ducitur a cupiditate, voluptati olia sequens,id quidem quod recte honesteque se habet negligat. Deum autem despiciat,absque metu autem smul sit impius & iniustus ut qui a veritate exilueritat e,inquiunt, timorosta ratione aliena declinatio & animi perturbatio. Quid tu dicis & quomodo tibi amplius seruari possit l, c definitio,cum praeceptu milii
per rationem seu erbi ira datum sit Praeceptum aut timoi em pronum lat, per di- seiplinam, eum qui id suseipi parans ut corrigatur.Non est ergo timori ratione alienus: Est itaque rationi consentaneus .Quid ni enim, cum adhortetur,Non oc irides,non moechaberis,non Laraberis,non talium dices testimonium.Sed si nomina astute excogitant: scio ν id est cautionem, vocent legis timorem Philosophi, quae est consentanea rationi declinatio. Hos Critolaus Phaselites non inepte vocavit id et qui depugnant de nominibus.Pulchrum ergo, at l. adeo pulcherrimum, iis qui nos accusant prFeptum apparuit, excogitata mutatione nominis. Jautio ergo esse rationi consentanea ostenditur,cum sit eius quod laedit declinatio ex qua exoritur eorum quae pretcesserunt peccatorum luaenitentia. Principium enim Sapientiae est timor Domini.Intellectus autem bonus omnibus Ω- eientibus eum. Sapientiam vocat effectionem, quae est timor Domini, deducens ad sapientiam.Si autem lex affert timorem: principium Sapietiae est legis cognitio, ct non est sapiens absque lege. Insipientes ergo iunt qui legem recusant, cui est cosequens ut ipsi reputentur δε 'seu impii. Disciplina autem est principium sapientia. s Api AN Ti Au autem & disciplinam impii nihili pendent,ait scriptura Videamus autem quaenam eme timenda lex annunciet. Si ea quidem quq sunt media inter virtutem dc vitium, ut paupertatem,& morbum,& ignominiam, & ignobilitatem,&que lunt his similia:haec quidem etiam quae sunt in ei uitate leges proponentes laudantur, & Peripateticis,qui tria bonotum genera introducunt,& eorum contraria mala esse reputant, ea conuenit opinio. Nobis autem data lex,ea quae vere mala lunt iubet sugere, adulterium, petulantiam, puerorum amorem, ignorantiam,iniustitiam,morbum animae mortem non eam quae seluit animam icorpore, sed eam quae animam dissoluit a veritate. Haec sunt enim grauia & vere timenda vitia,&quae ex eis proficiscuntur operationes. Verum enimuero iniustEpennatis tendi retia dicunt diuina responsa.Ipsi enim dum sunt sanguinum participes , mala sibi instar thesauri recondunt. Quomodo ergo a nonnullis haeresibus lex adhuc mala dieitur, vociferantibus dicere Apostolum: Per legem enim cognitio peccati. Quibus dicimus. Lex peccatum non secit,sed ostendit. Cum enim ea quae sunt facienda iusserit, reprehendit ea quae non sunt facienda. Boni autem est, id quod salutare quidem est docere quod exitiale autem ostendere , & illo quidem uti consulere,hoc verbiubere sinere. Iam Apostolus quem non intelli- igunt,dixit peccati cognitionem per legem esse manifestatam,non autem aecepisse substantiam. Quomodo autem non est bona lex,quae erudit ac castigat&qvie data est Paedagogus ad Christum,ut dum per timorem castigationis ratione dirigimur, ad ea 'ixiae est per Christum perseetione conuertamur. No Lo, inquit,morte peccatoris, sed eius poenit entiam. Poenitentiam autem efficit praeceptu, quod ea quidem prohibet que non sunt facienda, benefacta aute prostetur .Mortem aute, ut arbitror,dicit ignorantiam. Et qui est prope Dominum,in plenus flagellis. Qui cognitioni scilicet appropinquat, periculis, timoribus molestiis, asilictionibus utitur,propter desiderium veritatis. ri Livs enim castigatus euasit sapiens,& seruatus est ab aestu filius intelligens. Filius autem intelligens suscipiet praece , pta .Et Barnabas Apostolus. v At qui sunt intelligentes apud seipses,&coram te scientes .Et paulopost sebiunxit. Efficiamur spiritales,templum Deo perfectu, quatenus est in nobis, Dei timorem meditemur, & eius precepta seruare eonten
229쪽
A damus,ut laetemur in eius iustificationibus. Vnde sapientit principium timor Dei diuine dictus est. Hic Basilidis sectatores. hoe dictum exponentes, dicunt ipsi imPrincipem cum exaudiisset dictioni m spiritus qui ministrabatur, propter auditionem & spectaculum fuisse obstupeiactum, cum ei praeter spem annuntiatum esset Euangestum, & eius obstupefac tionem appellatam este timorem qui fuit principium sapientiae genera diiudicantis, cediscernentis, & perficientis, & restituenti - φυλα, timi,
Cum enim non solum mundum, sed etiam elemonem discrevita et, eum postremo amandat. Videtur autem Valetinus quoque in quadam epistola talia quaedam me- επι -r. te apprehendisse. His enim verbis scribit. Et sic ex illo sigmento terrore affectus, v fuit auctor Angelorum, quando maiora elocutus est quam quae conuenirent effictioni propter eum qui in ipsi inaspectabiliter dederat semen sit pernae est entiae,&libere loquebatur. Ita etiam in mundanorum hominum generationibus,timores
fuerunt opera hominum iis qui ea faciebant: quemadmodum statuae & imagines,& omnium manus ei sciunt in nomine Dei. In nomine enim hominis formatus Adam, timorem praebuit eius qui prius erat hominis, ut qui ipse esset in ipsb constitutus,& obstupuerunt.& opus est 6 aboleverunt. Sed cum sit unum principium, Vt ostendetur paulo post, canoras quasdam nugas & sigmenta videbuntur asta homines ei fingere. Quoniam autem a lege & Prophetis prius erudiri ac casstigari utile esse Deo visum eu: principium sipientiae dictus est timor Domini, qui a Domi-c no per Mosem datus est iis qui non obediunt&sunt duri corde. Quos enim non
expugnat ratio, eos mansueficit metus. Q Sod quidem cum ab alto praevidisset Iessea iuriis. Verbum quod erudit ac castigat, utroque modo apte ac conuenienter expurgans ad pietatem,concinnavit instrumentum. Est igitur obstupefactio,iimor ex insue- upinctiota visione seu phantasia, vel propter inexpectatam visionem, tanquam nuncium.
Timor autem est insignis admiratio, tanquam ob id quod vel factum est vel est. Non animaduertunt ita l. se affectionibus ac perturbationibus fecille obnoxiu, maximum, & qui ab eis celebratur,Deum,per obstupefactionem, Scante obstupefactionem versatum esse in ignoratione,siquidem isnoratio fuit ante obstup tactionem. Si autem obstupefabio & timor fuit Dei sapietiae principium: magnuo est periculuin, ne& ante Dei iapientiam& totius mundi creationem, quin etiam restitutionem& ipsam elemonem quae erat causa fuerit ignoratio. Vtrum ergo rerum bonarum aut inalarum est ignoratio Sed si rerum quidem bonarii aliquid cessat obstupefactione eis&ministerces lat,d praedicatio,&baptisma Sin .ui in Dis ut ' malarum: quomodo est malum causa rerum optimarum' Si enim non prior sui stetignoratio, n5 descendisset minister.Sed nec obstupefactio coepisset principem, ut ipsi dicunt:ncque sapientiae principium coepisset ex timore ad electionem es mundana diiudicanda. Si aute metus eius qui prius erat homini fecit sibi sigmenti insidiatores Angelos,utpote quod inaspinabile supernae substatic semen collocaretur intus in opificio:aut ex inani opinione,quod quideest incredibile, aemulatione pern citi sunt in Angelos,propter opificiu,cuius tanqua filii alicuius crediti stant esse auctores, adeo ut nulla no in eos cadat ignorantia aut moti sunt,cum tenerentur priscientia.Sed non insidiati essent, per i a quod aggressi sunt, ei quod praesciuerunt,neq. obsitu opus obstupefacti essent, cu ex prescietia semen supernu intellexistent,
aut postremo freti cognitione ausi essent,quod ipsem quoq. non potest fieri,cudi . . dicissent id quod est in pleromate homini insidiari. Pi sterea & id quod est ad ima V V Famgine, in quo est etia exemplar,& id quod reliqua cognitione est ab interitu alien assumpserunt. His ergo ipsis,& aliquibus aliis,maxime aute Marcionistis,no audientibus clamat scriptura. QSi autem me audit, requiescet in pace considens,&sine metu cestabit ab omni malo. Quid ergo hi legem csse volunt ' Malam quidem ν non inquient, sed iustam, bonum i iusto aiscernentes. Dominus aute iubenis time ire malum,non malum soliberat,sed dissoluit contrarium contrario. Bono autemsum est contrarium , ut iustu iniusto. Si ergo malorum dixit principium metus vacuitatem,qua facit Domini timor: timor bonum est,&qui est exlcSc metus, no et
230쪽
1 isnor deducit ad poenitentia, ct aa spera.
solum est iustus, sed etiam bonus, ut qui auferat vitium. Metu autem inducit Ametus Vacuitatem, non animi perturbatione impatibilitatem , distiplina autem ingenerat at sectionum moderationem. Cum itaque audierimus, honora Dominum, & eris sortis, praeter ipsum autem ne time alium: timere peccare , sequi au tem quae a Deo data sunt praecepta, Dei honorem accipimus: Aour autem est Dei metus. Sed et si timor est affectio, ut volunt aliqui timorem esse affectionem,non est quiuis metus affectio. Superseitio quidem quae vocatur δὲ δω ma est at secti ut quae sit lasmonum metus, qui affetiionibus susque deque seruntur & agita tur. Rursus autem Dei impatibilis metus est impatibilis. Timet enim quis non Deum,se i a Deo excidere. Qui autem hoc veretur, nemee ne in mala incidat,mala timet & veretur. Qui autem timet ne cadat, se esse ab interitu alienum vult & simpalabilem. Sapiens timens declinauit a malo. Inspiens autem confidens aggreditur, ait scriptura', ct rursus. In timore Domini est, inquit, spes seritudinis. Deducit ergo talis metus & ad poenitentiam & ad spem. Spes autem est expectatio bonorum, vel absentis boni bona speratio. Certe casus quoque vel ad bonam spem
assumi tur, quem ad chai itatem aeducere didicimus. Charitas autem, fuerit coms sio eorum quae sunt in ratione& vita & moribus, aut, ut paucis dicam, vitae secietas, vel amicitiae & beneuolentiae extensio cum recta ratione ad usum amicorii ac familiarium qui . um vocantur. Dicitur autem λαρω quasi ετ γ γι id est ego alter qua etiam eos fratres appellamus qui sunt eodem Verbo regenerati. σAdheret aut cin charitati,& hospitalitas,quae est artificium amicitiae circa vium hospituit . Hospites autem sunt, quorum sunt externa quae sunt mundana. Mu danos enim eos qui in terram sperant, ct concupi si entias carnales exaudimus. NoL TE consormari, inquit Apostolus, liuic seculo sed transformemini renouatione mentis, ad hoc ut vos probetis quae si voluntas Dei bona. bene placens, ct per secta. Versabitur ergo hospitalitas ini eo quod est utile. hospitibus. Hospites a tem sunt qui etiam dicuntur ι, εαι cetis vi autem stant amici. Amici autem sunt fratres. Frater amice, inquit Homerus, & humanitas, quae est amicus usias hominum, & bona affectio, quae est quoddam amicitiae artificium in amicorum vel necessariorum dilectiones, comitantur chai tatem. Si autem reuera homo qui est, oin nobis, est spiritalis; humanitas est fraternitas iis qui sunt eiusdem ipiritus participes. Allectio autem rursus est conseruatio, beneuolentiae vel dilecitionis. Dile
ctio autem est persecta & ab luta demonstratio , & diligi, quod est αμπῆ θω, est
placere moribus ducique & abduci. In idem aut ni ducuntur, quae est scientia communium bonorum Consenso enim, quae obo odirere, est concentus in animis. ETN o N scia,inquit,charitas sit nobis,& odio habentes malum, adhaereamus bono ct fraternitati, & quae sequuntur viqiue ad illud. Si possibile est,quantum in vobis est,cum omnibus hominibus pacem habentes.Deinde. Ne vincaris, inquit, a m lo,sed vince in bono malum. Et idem Apostolus fatetur se Iudaeis ferre testimonium, quod relum Dei habeant,sed non secundum scientiam. Ignorantes enim a. Dci iustitiam,&propriam quaerentes statuere,Dei iustitiae no suere subiecti. Noenim Dei voluntatem cognouersit & fecerunt,sed quod ipsi existimaueriant, hoc etiam legem velle putarunt. Neque legi tanqi iam prophetanti crediderunt, sed sermoni id modo . : timoli,n5 autem at sectioni&fidei crediderunt. si Nis enim legis est Christus ad iustitiam, qui est a lege praedictus,omni credenti.Vnde eis di- et una est a Mole. Ego aemulatione vos prouocabo in non sente, in populo stulto vos ad iram irritabo.qui fuit scilicet paratus ad obediendum. Et per Esaiam. i N-V E N T V s sum, inquit, iis qui me non credunt,manifestus sibi iis qui me non interrogant,ante Domini aduen tum scilicet, post quam Israeli quoque illa quae praedicta sunt conuenienter dicuntur. Expandi manus meas toto die ad populum inobe .dientem & contradicentem. Vides causam vocationis sentium,aperte a Propheta
dietam este, populi inobedientiam & contradictionem.Deinde in his quoque Dei ostenditur bonitasDicit enim Apostolus. sED EORvM delicto salus gentibus,