장음표시 사용
231쪽
ut egidens est. Jam vero sunt quaedam res naturae legibus adeo clare repugnantes , ut nemo sese mentis dubitare possit, quin supra naturae Uires sint. V. g. Quod puellus bimestris , quod asina Balaam loquantur : quod morbus acutus , quod tibia' fracta momento temporis sanentur: ct ejus generis alia , in quibus ipsa rei evidentia est criterium ut supernat rate, & naturale distinguamus e nemo enim, ut ut in indoctus , & rusticus , non , haec si facta videat, praeter naturam esse dicet. inaedam vero sunt, quae etiamsi supra naturam sint, tamen non nisi ab homine bona Philosophia exculto, heneque exercitato iudicari potest , an naturalia sint, an praeter naturam . Bonam Phi-osophiam cum dico , non Peripateticam intelligo, quae naturae obscuritatem ac mysteria nec investigat, nec pandere curat. Qu9t enim Peripatetici adhue sunt, in hac Philosophiae Iuce, in tanta litterarum cultura , quibus si narres mirabilia naturae , quae machinae Pneumaticae auxilio panduntur; si ea, quae micro scopio deteguntur : si Flectricorum corporum , praesertim aeris electrici mirabiles effectus minutatim exponas ; non sibi somnia & fabulas
narrari putent id si tale aliquid non meditati
offendant miraculum dicent, vel malum daemonem pro caussa dabunt . Quare nisi bona Physica, ct Logica eκculti, atque contriti, de viribus nat rae iudicare non possumus t immo vero plerumque iudicium cohibere debemus, quod naturae vires, quo pertineant,nondum eXploratum habemus. Nam
si tanta tamque mirabilia in dies deteguntur, quae
232쪽
nos non dico vera , sed nec possibilia , ct verisimilia judicare umquam potuissemus; quis nisi arrogans aliquis & ineptus constituet, naturae leges hoc facere posse , hoc non posse ZE. g. Cecidit puellula quaedam in puteum, Rin aquam mersa dimidium horae permansit . Extrahitur exanimata , excutitur, Spaullo post reviviscit . Clamant o tune A a Deo esse miraculum. Res
ad Physicos desertur et rem expendunt: intelligunt, soramen o vale siJ si apertum sit, quod in adultis interdum se offert, set J S aditum sanguini dederit, posse corpus humanum aliquamdiu sine aere vivere. Non igitur mortua dici poterat: non beneficio Dei reviviscere . Fortasse supra naturam erit: sed dum explo- ιθ ritus in utero matris spiritum nos ducit . Sanguinis vero pars maior per soramen o vale s quos ab auricula dextera eordis ad venam puImonarem
pertingit J in ipsam .enam pulmonarem , atque adeo in sinistrum ventriculum eisdis inlabitur: parrsanguinis, quae in ventrieulam dextrum deeidit, per truncum arterialem qui eanalis ab arteria purumonari ad arteriam magnam, seu cortam dueitur Jo ibam a ortam prorumpit, ex qua in reliquas arte
rios , rursum per venas ad aurieulam dextram cordis pervenit . Sed soramen o vale , tum arterialis truncus , eum fetur aerem aecipit, respirat, plerumque clauditur.
saJ Id ego in fewone humanἰ eordis aliquotie 'Φidi: ex quo efficitur, ejusmodi homines sine aero aliquamdiu vivere potause: O haud seio an ii , qui in fundo maris vel gemmas, vel aliud quaritant, νον
233쪽
exploratum non habemus, an foramen ovale clauosum sit, cetera constent, miraculum dicere non possumus.
Corollarium . Hine de rebar ἐnsolentibus eaate iudieare dein hemus , ne ea pro miraculis habeamus, qua talia non sunt: Utilissimum est hoc corollarium ut occurramus ineptienti multitudini indoctorum , Se vero etiam eorum , qui cetera docti, tamen , quod bonae Philosophiae expertes sint, proni sunt, qui annosae cuilibet semellae miraculum a Deo factum aliquod narranti fidem habeant. Merito ergo Sacra Congregatio Rituum miracula, quae pro referendo aliquo homine in Sanctorum album ad eam deseruntur,
aeri Physicorum iudicio supponit. Ex quo consequitur, ut ex magna miraculorum copia saepissime pleraque,interdum vero omnia rejiciat: nec nisi ea calculo suo probet, quae extra omnem dubitandi ratio. nem posita sunt. CAPuT XIIII. De Duratione seu Tempore. IzDUratio est itidem , ut cetera , relativum nomen. Definitiir a quibusdam Recentiori biis e Continuata rei exsistentia r non id quidem inepte ad explicandam vim nominis, inepte tamen ad expli
234쪽
Lralla QUARTus. 399candam rei naturam et nihil enim plus explicat, quam nomen Duratio. Commodius explicaretur insistentia rei. quam eoneipio plurimis sibi sueeedentibus periodis vel motus solaris, vel alterius con stantis motus respondere. Non igitur est idem exsia sentia , ct duratio et exsistunt etiam illa , quae momento Sc sunt , ct pereunt; durant vero , quae per aliquam temporis mensuram , nempe horas , dies, menses exsistunt, Sc illis respondere animadvertimus . Ex quo emcitur , durationem sine successione intelligi non posse . Tum enim concipimus rem durare , cum concipimus tot dies , vel menses exsistere: si J item tum concipimus hanc durare magis
quam illam , cum concipimus hanc per plures dies, vel menses durare . Itaque ex duplici illa idea , Se exsistentiae rei, de Deeessionis eui respondeat, & aqua mensurari possit, si idea complexa durationis ,
Duplex itaque successio in duratione cogitanis da nobis se offert: Altera vera , nempe diversus status rerum, quae durant, quarum aliae oriuntur, aliae depereunt, aliae mutantur et itemque successio perceptionum, S adsectionum, quae in animo continenter evenit. Hanc vocare possumus Phasicam . Altera ficta , nempe successio illa exsistentiarum rei, quam cogitamus respondere singulis partibus motus solaris , vel singulis perceptionibus nostris. Hanc vocare possumus Metapbdificam.
si J Id ipsum deelarat vis hujus verbi durare, quod opad Latinos seriptores boni aevi significar , persistere , perseverare ; id est, per aliquam temporis
mensuram continua te exsistere.
235쪽
goo Da RI MgYApRYs Ic AQuod si quaeris, cur nulla res durare a nobis concipiatur sine successione , caussas invenies verissimas duas . Altera, quod a teneris unguiculis rerum exsistentium ideas accipimus coniunctas cum idea successionis motus solaris, id est horarum, dierum , mensum , annorum . Altera , S praecipua, quod eas tantum res durare dicimus , de quibus plurimas ideas , quarum aliae aliis sibi ordine succedant, habemus: quae ideae singulis momentis certos nos faciunt nos esse , seu exsistere , continuatamque exsistentiam demonstrant. Nam si tollis hanc successionem , ideam omnem durationis tollis . E. g. Qui somno profundo mersi nihil somniant, vel somnii memoriam non habent, quod hanc successionem idearum non advertant , facile existimant, ab initio somni ad vigiliam nullum tempus suxisse . Item qui in uno aliquo obiecto diutius defixi sunt, quod ideas singulas diutius contemplentur , nec alias S alias ideas diversae speciei animo obversantes sentiant, tantum sibi tempus elapsum suisse , quantum profecto fuit, non animadvertunt. E contrario, qui cupiunt, qui timent, qui sperant, quod Plura animo Volvant , plures adsectus contrarios sentiant, desiderii, timoris, spei; quod ideas, quae displicent, vitare curent, iisque alias gratiores substituere : quod diutius unam ideam inintueri non possint; quod horas , quod momenta numererit: cum tantam id earum multitudinem, quae monti continenter se offerunt, advertant, vel ex ita guum tempus , quod talia cogitantes consumunt,
diuturnum, sempiternum esse s hi persuadent. Ex quo consequitur, ut qui talibus nil sectibus vehementer agitati sunt , insomnes noctes desant, ii Lque
236쪽
LIBER Q UARTUsa EOIque singulae noctis partes anni , saecula videantur. Ridet hoc loco quidam Philosophus Lockium . eiusque doctrinani consulare aggreditur talibus argumentis . Primum , quod etsi unam tantum ideam haberemus , praesertim molestam , nihilo secius duis rationis ideam haberemus et deinde , quod Deus sine ulla successione cognoscit se durare . Sed magis ipse est ridendus , qui talia obiiciat. Unde , quaeso , hausit ipse , nos tali casu ideam durationis habituros , cum numquam id fuerit expertus ὶ unde habuit, quo modo Deus se durare cognoscit Dere igitur loquitur, cujus nullam habet ideam : propterea audiendus non est. Hoc magis , quod hoe loco de idea durationis sermo est, quam nos habe bus , non quam Deus habet. E contrario doctrina Lochii & clara est, ct unicuique propria experientia evidens, S aliorum testimonio confirmata . Porro ex dictis consequitur , neminem sibi esse posse certam regulam seu mensuram durationis: propterea quod eκ diversa adsectione animi, uti diximus , aliis longior, aliis brevior rerum duratio
videtur . Oportuit ergo certam & constantem normam , quae omnibus nota sit, omnibus eadem , constituere , ex qua , quanta sit duratio rerum, definire possimus . Plurimae prosecto esse possunt, quae id praestarent . Nempe si flores certis intervallis constanter & nascerentur , ct redirent et fi 3 s gal-C e lussi J Cxcor natos sine errore annos numerare ex
237쪽
qaoa DRRE METAPHYs I AIus gallinaceus eertis fixisque periodis cantaret, ut in gallicini facit e si nos fame, vel siti ceristis periodis fatigaremur et si globus Solis certis intervallis constanti motu crescere , ct decrescere videretur r haec S ejusmodi alia esse possent norma , ex qua rerum durationem aestimare pom mus. In iis vero, qui ad oras oceani habitant, periodicus fluxus , Se rcfluxus maris & ipse norma esse potest. Sed προγοiae illa Dei, quae mundum administrat , nobis ambitum, S periodum tum Lunae, tum Solis diurnam , ct annuam claram ct constantem oculis exposuit, quae id ipsum quam commodissime sacere potest: propterea nationes sere omnes e ultiores in dimittendis rerum durationibus , vel Lunae, vel Solisperiodis ab omni memoria usae sunt. Iam vero duratio rerum duplicis generis est , finita , Se in ita . Finita est, quae initium, ct finem habet et ut sunt omnes modi, V. g. curvitas ,
quadratura , quos videmus Sc esse , ct paullo post non esse: quae duratio temporalis vocari potest, seu tempus. Infinita itidem est duplex et altera initio, ct fine caret, cuiusmodi solus Deus est e haec Vocatur aeternitas absolute r altera initium quidem hahet, finem non habet et ut anima nostra , quae in aeternum tempus duratura est. Haec a non nullisaevam , seu, ut alii malunt, ater itas posterior appellari solet. Sed usum vocabuIorum singulis relin quis θ' ore, ct ealare , ex Meursu eertorum forum , fruauum vere, aestate, autumno, nem ι Ψπο- tum es.
238쪽
mroliarium L Hine duratis nihil aliud is, quam res ipsa
durans , qua aliis aliis pereeptionibus animi no-
sri respondet; seu aliis aliis motus solaris
clare consequitur ex dictis : proptereaque amplius inlustranda non est, corollarium uisne motus Solis, ae Luna non est rempus , sed mensura temporis, seu durationis creata .
Plerique homines durationem , seu tempus cum mensura talis durationis , seu motu Solis confundunt . Inepte et nam cum Sol constitit ad imperium Iosue; cum Sol nullus erat, nec Luna , ut in prima
rerum factione, in qua per tres dies fuit lux sine Ole, & Luna ς ad tamen materia illa condita, Se
si I Latini Augustaeo avo aeternum tempus non pro aeternitate posteriori, sed pro diuturno tempore aeceperunt: quo sensu O nos , dum alia explicaremus , aliquando usurpavimus . Item hae tria . aeternitatem , in aeternum , ct sevum , non sensu hi-
IUobiso semper, sed interdum pro diutissimi tem
pore; RVum etiam pro alare hominis , qualis m-que sit , occeperunt; interdum pro aeternitate ab
saJ Cum prima die , in qua Lux eondita fuit .
239쪽
ao4 DsRIMETA PHYSIC Rres omnes Creatae durarunt per id tempus . Item si Deus astra omnia consistere faceret tanto spatio , quantum necessarium est ad annuam periodum Solis, reliqua ut sunt relinqueret, quis neget res omnes
per id tempus durasse Z Quid Z caeci nati nonne annos hene intelligunt, & numerant, quin motum Solis percipiant, quin talis motus ideam habeant λIpsi etiam indocti, qui talia confundunt, tam diversas ideas temporis sibi fingunt, ut interdum sibi
non constent. Modo enim tempus vocant motum S lis : modo, cum caelum vel clarum , vel nubilum
inspiciunt, aiunt, tempus esse serenum , vel nubi-Iam : incipuo de aere loqui eos manifestum est. Recte itaque intelligenda haec sunt, ct vulgares loquendi formulae ex disciplina Philosophorum emendandae. Quare cum dicimus, Deum ante omne tem pus esse , ita intelligamus z ante omne tempus , idos durationem ereatam e & ante omnem mensuram
temporis, seu ambitum Solis. Corollarium III.
isne partes temporis seu durationis ereata neiseessario nexu eomplexa non sunt , sed divina voluntate eomplexae: id est, alia aliis Deo volente Deeedunt
Ex eo enim quod res aliqua hoc momento tem Poris non dum essent globi aliqui , non terra , nou astra , nec etiam viventia , nulla caussa erat eur Lux illa ereata cireum ebaos moveretur : quod ex Seriptura non ineommode deducitur et propterea motuι πον
240쪽
LIBER Q U ARTU s. Rosporis exsistit, non sequitur exsistere debere post horam, seu continua te exsistere . Quare non nisi ab eo , qui eam exsistere primo secit, hoc habet, ut singulis momentas exsistat : id est, ut tam diu exsistat, quam diu satis est ut diversis perceptionibus
animi respondeat. Deus enim , ut eam esse voluit, ita potest eam amplius esse nolle i ideoque amplius non erit . Quod ut faciat, non opus habet aliquare creata , quae vocetur actio : sed intellecta seu posita volitione Dei, ut sit , vel non sit, res ponitur, vel tollitur : ut capite sequenti dicemus .
Hixe merito tempus irνe voeabiIe dieitur. Nam cum tempus seu duratio creata sit rei perseverantia per aliquot partes motus solaris ς qui ait, tempus revocari posse , hoe alti feri posse , Πς, quod perseveravit, non perseveraverit: id est, quos praeteriit, non fit prateritum : quae aperta contra dictio est . Potest quidem Deus facere, ut res per severet vestita iisdem modis r sed facere non potest ut, quod evenit, non evenerit : seu, ut praeteri. tum non sit praeteritum , sed praesens. Quare nou
nisi in verbis est dissicultas. Corollarium V. Uue duratIonem Divinam non aIiter eoncipe. repossumns, quam eoneipiendo in Deo quamdam sue-eessionem exsistestiarum tum ante tempus creatum,