Diatribe in M. Porcii Catonis Uticensis vitam et mores M. P. Lindo

51쪽

seriam vortet. Scilicet ros ipsa aspera est, sed Vos non timetis eam. Immo vero maxume; sed inertia et molitia animi, alius alium exspectantes, cunctamini.

Vidolieot diis immortalibus confisi, qui hane rempublicam in maxumis saepe poriculis servavere. Non votis neque suppliciis muliebribus auxilia deorum parantur: Vigilando, agendo, bens consulendo pro pera omnia cedunt: ubi socordiao isto atque ignaviae tradideris, nequicquam deos implores; irati imsestiquo sunt. Apud maiores nostros A. Manlius Torquatus bello Gallico filium suum, quod is contra imporium in hostem pugnaverat, necari iussit; . atque ille egregius adulescens immoderatas sortitudianis morie poenas dedit. Vos, do crudelissumis parricidis quid statuatis, cunctamini y Videlicet vita in tera eorum huic sceleri obstat. Vorum parcite didinitati Lentuli, si ipso pudicitiae, si famae suae, si diis aut hominibus umquam ullis pepercite ignosciis

Cothogi adulescontiae; nisi iterum iam patrias bellum cit. Nam quid ogo de Gabinio, Statilio, Coepario loquar3 Quibus si quicquam pensi umquam fuisset,

non ea consilia do republica habuissent. Postremo Patres conscripti. si mehercule peccato locus esset, facile paterer, Vos ipsa re corrigi, quoniam Verba contemnitis. Sed undiquo circumventi sumus: Catilina cum exercitu in faucibus urget: alii intra momnia atque in sinu urbis sunt hostes: neque parari

52쪽

noque consuli quicquam occulte potest. Quo magis properandum est. Quare ita ego censeo: quum nes rio consilio sceleratorum civium respublica in maxuma pericula venerit, hique Indicio T. Volturcii et log torum Allobrogum convicti confessique sint, caedem, incendia, aliaque so foeda atque crudelia facinora incisis patriamquo paravisse; de consessis, sicuti demanisostis rerum capitalium, more maiorum, supplicium mnendum. Qua oratione adducti, Catonis sere omnes senat res atque consulares sententiam laudabant, . Senati

decretum quoque fit, sicuti ille censuerat ). Eadem occasione primum, judicio nostro, publice inimicitiae inter Caesarem atque Catonem ortae sunt, quibus porro illius regnandi cupiditas, hujus libertatis amor finem ponere non sivit. Caesarem coniurationis participem scisso, a mare non verebatur Cato ), qui in Senatu epistolam quamdam a Servilia sorore Scriptam, a Caesare aeceptam, ei tradidit verbo acerbissimo: s Accipe, nebulo 'l' Quodsi, ut supra Vidimus, in conjuratorum poenis

hoc loco non febria'' - Nam : . Unum ex omnibus Caesarem ad evertendam Rempublicam sobrium accessisse,' M. Catonis verbum est.' SUET : Caes. 53.

53쪽

constituendis in Senatu Catonis lait contra Caesarem victrix sententia, longe aliter apud plebem res soli obat. Hanc largitione atque magnificentia sui amantissimam reddiderat Caesar, cui resistere vel nunc

vel postea nemo jam poterat ). Quem ad ipsum oppugnandum, ejusque apud plebem potentiam frangendam, Cato legis fuit lator, qua populo a Senatu magna sminentaria lamitio quotannis decreta est '; humontatio 1250Τal. pretii, ipsius Catonis apud senatum ponderis

praeclarum indicium. Vana antem fuerunt ad Camsarem continendum incepta ejus e); exeunte anno auctum erat reipublicae libertatis periculum, ita utae tribuno, cogeretur sequenti anno contra Caesaris vim Pompriique conjunctam, fere sine amicis, tiabertatem tueri quod ad perficiendum contentiones acerrimae nobis sequenti Capite enarrandae sunt. De alia re vero primum aliquid dicendum est Jam supra sη, Catonem Miliam quamdam in rem duxisse vidimus, duorum liberorum matrem, quam autem postea, lubidinis ejus caussa, repudiam

coactus est. Deinde, quo Vero tempore accurate nori

54쪽

47 patet ), novis nuptiis conjugem habebat Marciam, L. Mareii Philippi consulis filiam e), quas ei tres

peperit natos. Deinde autem, consentiente marito,

. . . . . Rlios secunda penates

quao apud Hortensium vitam degit , quo mortuo a. 50 , tandem iterum a Catono recepta est si . Quid do hac ro amplius dicamus 3 Licuerit prosecto

permultas facem conjecturas, atquo disquisitionem amplissimam facere; quod autem vitam describimus Catonis, non de moribus Romanis agimus, tantum scriptores laudamus insigniores, qui de hac re qua dam dicunt, apud quos, qui volit de conditions s minarum Romanarum plura, quam libello nostro artum foret, invenire potest.

Classici hac do ro loci sunt: Ρlut. Cat. Min. R. li., id. Compar. inter Lycurg. et Numam, Cap. III;

Dio Cass. XVIII, 44; Strabo XI, 9, 1; Appian: l .l.; Tertullian, Moleg. Cap. XXXIX, p. 327 ;

55쪽

Ηavork. Salvian. de Gubera. Dei, p. 159 Ed. Ri

tershus. Ε quibus omnibus hoc efficiendum videtur, non veterem fuisse legem Numae, ut Plutarchus aΙ-tero loco ammat, sed antiquam consuetudinom R manam , quae hoc ita fieri permitteret. Si enim ipsum jus Romanum hoc concederet, vestigia hujus rei in Corpore Juris apparerent, quae nulla inveniri videntur, nec in reliquis libris ad hanc rem pertinentibus Leges autem Numae, ut norimus, sero sabulosae sunt, et Plutarchus saepius nimium iis tribuit. Non unico autem apud Romanos talem morem invenimus, sed in Lycurgi legislatione e. g. similia occurrunt, hoo adeo cum discrimine, ut apud Romanos, teste Pl tarcho si , matrimonium solveretur, apud Spartanos contra maneret. Permisit enim Lycurgus, ut si quis

liberos ex uxore sua non posset procreare, mutuo consensu, alium praestantem ad eam induceret virum,

ut ita pulchri et sortes patriae nascerentur liberi e .

Quod tamen institutum, quominus magnopem m tuas fidei morumque noceret honestati, tum reliqua Lyeurgi legum enecit severitas, tum mira quae dudum Spartae obtinuit morum simplicitast mutuus autem consensus disertis verbis semper exigebatur, ita ut ipsa lex quodammodo remedium secum ferret ).

PLur. Comp. inter Lyc. et Num. 3. PLuT. Lyc. Ib. XENOPH. de Rep. Laced. I, 7. cs praeter Iocos laudd. PLur. Comp. Lyc. et Num. I. I. Di,

56쪽

Do ipsis Atheniensibus antiquissimis temporibus,

simile quid narratur a Sopatre: anxτα τρω 'Aτακοbς νομους εξην τρῖς ανδραπι τὰς ἐαγα ν γυναῖκας ἐτέροις

De Tapyris simile quid narrat Strabo l .l. ot Romanorum cum iis componit morem. Quid, quod in antiquo adeo jure Germanico, in quo ceteroquin longe major foeminarum dignitas, quam umquam apud antiquos fuit populos, hane institutionem invenimus in mehumer Landrecti, 9 52: η Ein Mann, der elaetates Imib iau, und iar an thren fretiliehen Rechtennicia genus hel en hann, der soli sis seinem Naiabar brengen, uia honnte dersesse thr nichi genug helfen, εoli er lie paelit und sanin au ehmen und tham thrnisht wehe unci tragen sie uber neun Obthume undaetam sie gansi nierar und siun io nitat wehe undhallen sie daselbst DV Gren lang und rufen Wvenidasa ime die Leute zu Hisso kommen, etc. '.

Po n. Exe. Ualis. XII, 6. CL Philol. Mus. Π, p. 70 et IlaaMΑΝΗ, Griech: Saalsalteria,. p. 112. MLuns, Them. Att. I, 7. CL PLur. Sol. 20, ubi do hπικληροtς idem narratur, quod Iongo credibilius ob caussas tum religiosas tum civiles. δ Cf. WAciisMurii, Hellen. Alterium. II, 2, p. 596. ed. Prior.

57쪽

Sed ut ad Catonem unde digressa est nostra redeat disquisitio: iniquissimum in modum, ut solent, hanci ob caussam eum aggressi sunt Patres Ecclesiae, imprimis Tertullianus et Salvianus it. supra Iaudd. qua de re operas pretium est audire V. Cl. Luzaei-- ': . Et tamen plura hac de re dici possent' , ait, n quibus vanitas accusationis Tertullianeae, ut et declamationis Salviani in Catonem, non Censorium ut illi existimano, sed Uticensem demonstretur.

η Nam primum, quod Μarciam uxorem petenti Hortensio, in matrimonium conc erit vir gravissimus, non sua ipsius auctoritate, sed auctore patro Marci o Philippo, obsecutus est seu veteri Nummu logi, si fides Plutarcho in Compar. Lyc. st Num. T. I, p. 76 Ε., Seu antiquae Romanorum comsuetudini, secundum quam, teste Strabone, L. XI, p. 515, si quis idoneum liberorum numerum a se cunda conjuge suscepisset, illam, tamquam sertilem agrum serendo aptum, cedebat alteri viro, qui orbus esset et prolem habere cuperet. Nos quidem nec

Numae legem, quae nusquam alibi inuod sciamus

memoratur, nec consuetudinem antiquam, si illa vero

Romanis fuerit, uti ait Strabo, defendere conabimur,no cum Plutarcho quidem, qui illam tamquam Reip.

utilem et sapientiae consentaneam, satis aperte probaro

58쪽

vidotur: sed Romani a Tortulliano et Salviano accusandi erant, non solus Cato, qui mores gentis suae, probante Μarcio Philippo socero, pluribusque Viris gravissimis non Vituperantibus, sit se utus. Quin aecusandi erant plures populi, non soli barbari Tapyri, de quibus eandem confusetudinem roseri Strabo, sed continentissimi ac castitatis studiosissimi Spartani, ipse ante alios prudentissimus Spartanorum Legislator

η At vero, quod petenti Hortensio dedit Cato, non hoc filii ut unam alteramus noctem cum Μarcia transigeret, sed ut eam Iogitimo sibi matrimonio jungere liceret, utque a Catone dimissam pator Philippus

Hortensio desponderet, desponsam pro inore daret, liberorum quaerendorum caussa. Ergo verum divortium

fuit, quod bona gratia quae tum temporis frequens erat Romanorum consuetudo , cum Marcia Cato secit. Increpet itaque quisquam, qui eum Tertuli. faciat, licentiam divertendi, et bona quidem gratia divertendi, quae isthae aetato invaluerat, apud Romanos, increpet importunam Hortensii cupiditatem; sacilem nimis dicat Catonem, Di hujus petitioni cesserit, non sponte quidem sua, sed ex arbitrio soceri Philippi in cujus manu ac potestato filia adhue Marcia erat et ad quem judicium do ejusmodi petitione Cato rejicerat. Sed abstineat a maledictis et probris,

cogitans simul atque in mentem revOeans, Marciam

59쪽

non suisse ex earum matronarum numero, qUas Viris conveniebant in manum, sed uxorem tarium

fuisse, ex illa nimirum conjugum specie, quarum solummodo usum mariti habere videbantur, quaequae in patria manentes potestate, hune usum, jusque adeo usucapionis, dum per trinoctium abessent, interrumpere aut intervertere consueVerant, quo iaci

lius istiusmodi matrimonium dissolveretur. - Imo nequo Marcius Philippus illud divortium, conse tiente Catone iactum, pro turpi facinore habuit, quod indignum esset viro gravi, neque pro castitatis Suae nocumento Μareia, quae, defuncto satis IIo tensio, ad pristinum maritum rediit, quem, apud Lucan. II, 341, hoc adloquitur sermone:

- . Da foedera prisci Inlibata tori. Da tantum nomen inane Connubii: Ileeat tumulo scripsisse Catonis MErciar Neo dubium Iongo quaeratur in aevo Mutarim primas expulsa an tradita taedas.

. - Quae idcirco, licita apud Romanos divortiorum consuetudine, et transeunte in stabile cum Hortensio matrimonium Marcia, - quae, inquam hic temo inii est umbray et quam vana sunt ista Tertulliani, etc.

60쪽

Catonis tribunatus initio jam infausta aderant omina. Ut jam supra diximus, apud plebem Ca Sari permagna erat potestas; optimates ipsi Catilinas conjurations veluti adhuc porturbati haesitabant; Senatus Pompeii vicissim auctoritate atque turbis intestinis commotus erat, ita ut Cato solus, sere nemine constanter adjuvante, civitatis libertatem salutemquo servare moliretur. Qui singulari magnitudine animi ac incredibili virtute hisco rebus in arduis enituit si). Quod praeclare testatur auxilium ei a Murena Consula, quem modo paucis ante mensibus accusaverat,

allatinn, fidesque collegae ejus Q. Minucii Thormi ', qui, Metello et Caesare obstantibus, impavi

dus et constans, quotiescunque aderat' periculum ,