De alteratione, concoctione, digestione, praeparatione, ac purgatione, ex Hippocratis et Galeni sententia methodus ... / [Donato Antonio Altomare]

41쪽

ALTO MARI s. 33

artem aliquam estectitiam inuenire nul hialia egentena,quae aut in strumenta fabrice tur aut materiana operi idoneam reddat: hac de re licet natura ipsa ut efficiens cauia sanitatis tum conseruandae tum recuperandae, admodum potens esset cuncta per ficere quantum ex te est, indigebat tamen S materiae copia, quani extrinsecus cita per debebat,cum in se non haberet. Huic non ab re ipsi naturae succurrunti alii ministri, praeseriim cum quaedam in humanis corporibus fiant, quae ipsi quidem natura non tamen eius ministris negata sunt ut superfluae carnis abscisio aut luxati articuli repositio. At cum inter eos, qui naturae ministrant, quidam sint qui potius medicte quam immediate, ei ministrare viden tura ut hi qui materias tantum, aut instru menta parant,potiti medicis ipsis immediate quam ipsi naturae ministrant. quidam

vero sunt, qui non tantum institimcta, aut materias verum qualitatem, quantitatem, occasionem, v ted modum ipsarum a teriarunt dignoscentes, ea ratiosi naturae ministrant ut potius au tilissium re occasionum inuentorcs antiquam materiae auxiliorum, tuc enim auxilia dici:nus naturae ministrare , cum auxiliorum materi artari

tempore atque ut decet, ab aliquibus u

42쪽

manis corporibus applacantur, Galeno te ne undecinio methodi naedendi. Hinc noab re Galenus primo de diebus decretoris, cum medicum appellat naturae ministrum, qui reuera medicus estes non qui pharia

macopola ex triuio, cum hic tantum absita iusta appellatione ministri naturae, ut etiamaxime contrarium nomen ipsi conueniat

magis iniquo videlicet hipsius naturae aegrotantium lios e iure appellato. Is erago qui reuera medicus est, distinguereque per arte iudieit salubria ab insalubrit, qui

, que vi eius artis ac auxiliis utens morbos pellere valet, quamuis non primo ut natu ra ipsa,sed veluti ipsius natura adminicu sator atque minis ter praeterea nec ais ipsantedica, nec reuera medicus tolli debet pro laumani corporis sanitate tum seruanda, tu Iecuperanda, quamquam ars ipsa, ut dixi mus, per quam vere medici a Prat, dignita

re prior ipsistit, ut ait Galenus sexto de morbis vulgaribus. Cuncti vero alii, qui

inedicis ministrant, materias auxiliorum parantes, aut instrumenta idonea, potius medicorum, quam naturae ministri api solandi sui . cima nec qua latatim, nee tiari

titatem, aut occasionem, vel utendi modum cognoscant Qtiare ei digniores suntiate lici ipsi, velut etiam de auxiliis medicis vero

43쪽

re, atque ut decet, ei porrigit atque pro pinat: quod importune ob ita fuerint, non amplius salubres causae, neque auxilia dicentur. Porro cum in his adhibes dis nonnullos nostri temporis iuniores medicos hallucinari inspiciam qui intem pestiue materias aliquas auxiliorum naturae propinantes,e opitularis autumant, cum potius eam impediant quam ipsi ministret, prauosque eliores committant non solum quia intempestiue auxiliorum materias natura propinant, verum qui etiam cuncta cc fundiat, nam saepenumero alterantia aut praeparantia propinantes auxilia, se naturae adminiculari in concoctione, vel in dige stione opinantur: mcontra, coisitioni vel digest ioni, cum forte fortuna auxilientur, asteriit se parare expulitoni, aut praeter pr(parationem tantum alterare putant , O gantibus amicis, ut quando de quibus au xiliis natura opitulandum fit, pr cipue in propulsandis morbis aut in ta est ratione perficienda aut concoctionem cum ea alteratione, vel diges ione,

44쪽

36 METHo Dus seu praeparatione ac purgatione, Alucidare vellem subit,ut eis gratificarer, libeter hoc onus simulque ut ad propositam male riam stylum exercerem. Itaque de alterctione primo disserere decreui, tanquam quodam communi genere ad cuncta alia, nam absque alteratione,nec concoctio,nec digestio, nec praeparatio, aut purgatio fi ri valet.

De Alteratione. CL im corpus aliquod ab his,

sub quibus antea fuit, in nullo est imnautatum, quiescere id dicimus, ut Galenus asserit primo de naturalibus facultatibus: ita equidem si in aliquo ab iis reces erit, s cundum illud id moueri dicimus, cum nonnulles modis corpus a statu in quo erat,

recedat e pari ratione multis etiam modis moueri dicetur. At quoniam motum prioris esse habitus mutationem a Galeno as seritur , libro primo methodi medendi, ea vero immutatio dupliciterit, eodem autore libro secundo methodi relibro primo de locis flectis quorum unus latio nis, alter alterationis dicitur, atque ea nati ratio quae tu loco agitur, latio appellatur: quae vero an qualitate, alteratio La tio ergo prioris loci mutatio erit, at alter tio

45쪽

ALTO MARI . Itio, Galeno secundo methodi medendi, asseritur quod est generatio qualitatis autasse situs , seu dispositio vel mutatio eius quod prius fuit, haec autem fit, cum quae prior in corpore qualitas erat, ianitatur cnunc noua gignitur, erit ergo alteratio mutatio in qualitate, seu aemulatio eius quae prius fuit qualitatis, prout Galenus assi ruit primo methodi mededi, hae crgo sunt primae duae simplicesque motus diseretiae quamquam enim lationis motus prior simpliciorque sit,cum auctio, liminutio,i generatio, licet in his quoque motibus prioris habitus sit immutatio, veluti in praedictis:tamen compositi sunt, non simplices motus,ut ait Gal. I. de naturalibus cui talib.Vesum in quacimque re alterationes

fuerint ii ipso fieri eisentiam sua possident: cum si quis ex albo niger, aut ex nigro fiat albus,is in colore mouetur: si quid prius dulce, postea fiat austerum, vel ex austero dulce, eum in sapore motum esse dicimus. amboque in qualitate moueri:veluti qui ex calidiori, frigidior fit aut ex irigidiori caulidior: vel ex sicco, fiat humidus: aut ex humido siccus: eum quoque moueri f.

firmamus, communeque his omnibus nomen alteratio est. Quoniam vero corpo

46쪽

mus, dilabiis transmutationibus subiiciuniatur 'na iliciam eorum substantia alteraiatur, cili mi calfili ia refrigerata exic catari Whumecitata alteratur: nam solae hae qualitates totam transmutantic totatam subistantiali teste Galeno libro primo de elementis, libro de constitutione artatis medicae cuiuslibetque nostri corpo ris propria subistantia, in supradictarum primarum qualitatina quadam temperie es ,

ac proinde subitantia cultatum,quibus ea reguntur , proprietas est temperanienti, prout Galenus asserit libro de multitudi ne, e ter vero tras mutatio es Sicitur,fueniate eorum substantia, quae non tantum per sensibiles excretiones fluit,verum S secun dum illam,quae occulta nominatur ira spiratio annuum duplici quoque egeant' si auratione, una quae excedente tempe ret qualitates altera, quae locu repleat exi nantium , ut superius dicitum est. Vexum quae excedentes qualitates temperat, seu exuperantiam dest ruit, contraria debetis

se qualitas excidenti atque exuperanti quarum ci ci cis una supplet, non est qui leni contraria, sed magis simillima elle debet substantiae prius euacuatae, nam vicem itilius in an unalibus obtinere oportet, ii Oc

47쪽

vero es icitur chim ex substantia deperditatae simili corpora enutriuntur, quam sub stantiam,alimentiana nominamus,licet haec quoque qua corpora nostra nutriunt, ea alterent atque mutent fere omnia, ut ait Gal. tertio de temperamentis, huc autem alimentii a Gai primo, de simpli .medica ficultatibus dicitur esse quicquid substantia nostri corporis augere potest, quam quani autore Hippocrate id tripliciter dicatur,na nutrimentum ipse appellat, quod nutrit: nutrimentum quoque, quod velut nutrimentum est:pariter de nutrimen tu quod nutritaturum est,ut ait Galenus primo de naturalibus facultatibus Illuit ero, quo Vsecudum solam qualitatem substantiam nostri coriaporis alterni medicinam seu medicamen tum appellamus, quod medicament si a Galeno primo de simplicium medicamento rum acultatibus,omne id dicitur, quod naturam nostram alterare potest, absque hoc

quod substantia corporis augeat.&,VtVn Overbo dicam, ea quae assimilantur, onmia nutrimenta vocantur:reliqua vero omnia, medicam cta appellatur. Est porro horumedicamentorum natura duplex,teste a leno tertio de temperamentis. quippe vel cuiusmodi sunt assiimpta, eiusmodi etiam permanentia vincunt, ac corpus mutant.

48쪽

o METHODus haec prorsus tum venenosa,tum naturae aninaalis corruptricia pliarniaca sunt. Vel tria rationis initium ab animalis corpore consequuta,postea corpus nostrum alterat: quae multis modis dicuntur, ut patet Galeno eodem libro tertio de temperamentis, nos autem deprima medicamentorum natura

Vnitus loqui non intendimus, nec de cunia

his quae in secunda medicamentorum natura continenturivetum secundam in duas species diuidentes, quarum una est, quae si

cundum solam qualitatem substantiam Lremus,enutrire tamen animal non valet,seu substantiam augere,aut exinanitum lociam replere,velut de nutrimen to diximus A lira species est, quae non tantum nostri comporis substantiam alterat, cum hoc quod

neque exinanitum corpus replet, verum de corpore eam educit,per quamcunque viam sensibiliter euacuans : quae medicamenta

purgantia a medicis nominari solent,ita in dant nanque in corpore quaedam in quantitate, quaedam in qualitate, ut Galenus asserit undecimo methodi medendi. Cum ergo de alteratione ac medicamentis est rantibus in hoc capitulo disseret proposuimus, de eis loqui intendimus, quae cor pus alterare possunt absq; substantia dimi nutione aut augmento, nam licet nonullae aliae

49쪽

ALTO MARIS. At

aliae alterationes dici possent:3 ea quae nctura in ipsis actionibus opitulanturAlterantia quoque nominari nomine generis hic tamen de ea, qua excedentes in corporibus temperat qualitates:absque hoc quod coraporis substantiam augeat aut minuat, sed eadem manente ac seruata, intelligendum est proprie sumpta, pro mutatione tant tuti eius qualitatis qua prius fuerat in corpore, generatione alterius contrariae, absque

hoc quod similet, seu distribuat, dissipet,

atque substatiam evacuet. Haec autem Ex

cedens qualitas erit, cum nostri corporis substatia alteratur,refrigerata,callista,exiccata sit umectata, aut cum ex harum qualitatum diuersis combinationibus afficiatur,quod si unam valeremus sine substanaria qualitatem inuenire, ea sola utriemur,aceam solam adhiberemus, ubi alterare necessitas urgeretria unc vero,cu nec una qualitas sine substantia inueniri possit, ut Galenus asserit libro primo de elementis, coginitar Cas qualitates una cum earum substantiis corpori ius adhibere, ut contraria qualitus in ipsis exuperans ab eis destruatur. Et

si quandoque exuperans issa qualitas iri

corporibus summa sit, corpora accipimur, in quibus contraria qualitas in summoti periatur, praecepto Galerii tertio de tena . i

50쪽

peranaenti elut si in corpore summati testipenibundans s igiditas, igne adhibemus: quod si superabundans quasitas summauit

caliditas,aquam si erimus, quo tempore elementis pro medicamentis timui usumque ea medicina praebent, ut Galenus praeci pit libro primo de elementis Si vero sunt nao paulum recedat, aut plus sum in ab sit ipla superabundans praeter naturam in corpore qualitas,non amplius ipsis elementis pro medicamentis utimur, sed mixtum

aliquod ex eis eligimus veluti sit calfacere tendimus, medicinam eligimus in qua maior sit portio ignis, quani contrarii elenienti ubi vero figefacere volumus, vi ceverca medicinam eligimus, in qua macior sit portio aquae quam ipsius ignis, quae summo quidem paulurn vel multum de clinans sit ad portionem ipsius recessus autoritate Galeni tertio de temperamentis saepenumero vero contingit, quod virisque simul opus est, alterare videlicet,

enutrire, tuncque substantiam quaerimus, qua malimenti medicamenti asserat utilitatem, haec autem veluti medicamenta corpus nostrum alterant, ac assiciunt toto eo tepore,quo concoquutureat ubi concocta ac assimilata sunt,prorsus calore naturalem augendo,ut alimenta omnia nutriunt, Gale