De alteratione, concoctione, digestione, praeparatione, ac purgatione, ex Hippocratis et Galeni sententia methodus ... / [Donato Antonio Altomare]

71쪽

Hippocrati ab eodem Caleno diffinitiis, secundo de naturalibus cultati tis ubi ait, concisectionem altri ationem quandam est se, ac Lirienti in propriam qualitatem eius quod nutratur mutationem De altera vero concoctione, quae maturationi similis est , Calenus verba recit, beunti de ratio a ne victus in morbis acutis, S libro de con sitatione artis niedica circa finem. Verum cum utraque a calido innato perficiatur, leutiusque in il loquii tus est libro primo de morbis vulgaribus, lus vel bis, Concocti senim naturalis maturatio est sorbi, haec autem concoctio in concoquentis substantiam deductio quaedam est ,eius quod con coquitur ergo ubi corpus bene habet, cumque ei quod concoquitur natura in

tercedit miliaritae cum concoquente, titatio situ alteratio totius concoquetiadaeuiateriae aut maxima partis eius, minimiraque su perat semico ciri a vero quando prae Crnaturam affecta fiant quod accidit ubi sint a natura immutantis Walterantis alie

na id quod assimilatur paucum est, semicocium Pro exta ementum multum. Iam si cui in corporibus sanis,coisitionem indicat excremCn tarno secus in corporibus ast eis is

indicat, ut in quibus vertis, ut liquido constat, voluit Galenus, utriusq; concoistionis

72쪽

conuenientiam ac disserentiana propalare Nos autem de ea alimentorum concoctione,quae ab Aristotele quarto meteororum elixationi assimilatur. propterea meta phorice elixatio dicitur, hic loqui non intendimus At quod haec alimentorum concoctio similis sit elixationi Galenus cum Aristotele concordat ut patet apud eum labro sexto de na orbis vulgaribus, tertio de naturalibias cultatibus. Verum cium de concoctione loquimur, de ea intelligere volumus,quae maturatio dicitur, metaphorice per similitudinem eius quam Graeci pepansii dicunt, Latini proprie maturatio nem appellant quae in perica iis efficitur, ut patet apud Aristotelem eo de libro quarto aeteororum, haec autem pene excrementa attenditur ac crudos succos, ex sen

tentia Hippocratis lib. i. de morbis vulga ribus, Galeni eodem loco Planc autemnaaturationem metaphorice ac appellata, bifariam in humanis corporibus fieri poLse Calenus asserit, secundo de ratione vi

eius in morbi acutis,nam aut qui conco quuntur redundantes succi in corpore,vere

crudi sunt,ut acida vel dulcis pituita,nec putrefacitio in eis magna existit,imo quaedamnaturae miliarit sciam concoquente, qui

quidem crudi succi existentes , reliquum ferse

73쪽

ei sectionis a calore innato assequuti, ac prorsus concoci in exquisite assimilatii utrare valent plus nainu ve, pro naodo pu tres actionis, cum nec ipsi nutrire valeant quamuis conco isti sint, si omnino praeter naturam fuerint, seu natura alieni, ut te stis est Calenus tertio de cautis symptoma tum Verum harum duarum pituitae specierum altera facilius concoquitur, ut qua dulcis esst, teste Galeno libro de constitutio ne artis medica: Itaque praediis i succi in bonum sanguinem versi, lemum in mena brorum substantiam conuertuntur, in to to seu in parte S liae a Galeno proprie maturatio dicitur, naturaenam semper ni titur, suis viribus utens, assimilare partibus nutriendis quicquid fieri utile potest: ex cernere autem id, quod minime istius o di est, eodem Galeno teste libro secun do de disterentiis febrium . Aut qua re dundant excrementa alia a praedicitis suc

ciS, in corpore. prater naturam sic cra sunt, aca natura immutantis calterantis alie na, quae quidem, licet mutata at ue a natu

resis saeuicta sint cum videlicet ipsi eis fortior fuerit, ac suo robore ea permutauerit mutari tamen in substantiam aliti non a lent, eoque maxime, si magna in eis fuerit

putrefactio, di sinulia ad quendam o

74쪽

duin fiant ni elia bras solidioribus, verum noadeo, in substantiam conuertantur, cum non exquisite assimilari valeat, vel quia exeorii natura assimilationi exactae pugnant, ut bilis tum faustum atra aut quia susceperunt putredinis qualitate magnam ab alie na caliditate. Ergo cum putrefactio augna est in aliquabus succis, aut excremen tum natura sua tale, ut assinulari corpori miliano exquisite,ac conuerti in elua substantiam omnulo nequeatnd quidem ad quen

dam modum ab ipso calido innato perfici

tur, immutatur, ac similis fit aliquo pacto solidioribus membris, vertam non adeo ut diximus, ut in eorum substantiam conuoctatur, da natura ipsa superatum per talenti concocitionem aptum redditur ut expella tur, 3 si non propterea ut expellatur ab ea proniptius,aut a medico id euincere, contacoquere ac assimilare tentat. sed ut apponatUr, ac nutriat, quod cum exacte perficere nequeat, velut superfluum ae excremento sum secernit, ad expellendum properat, quae concoctio licet etiam maturatio dici possit, non tam e proprie, ut superius dicita, quae penes idos succos attenditur. sed generalior ac niuersaliori vocabulo concoetionis utentes. Talis delat qui natura sunt

utraque bilis, qui Graece chores dicuntur,

75쪽

tur,teste Galeno secundo de ratiotici vi ictus in imorbis acutis, in quo causam reddidit, cur neutra bilis in sanguinis iubstantiam redire valeat, eiusdem naturaris pituita sal sa, ex mente eius leni Galeni libro de coici stitutione artis medicar Ob id Hippocra res cocta quidem consueuit vocare luitu

modi excrea lenta, quae anaatura ipsa eui

cta sunt cruda vero, quae non sunt evicta. Pari ratione sus in pli legmoni 'quae O coquuntur, feri ait, quamquam pars nulla ex pure alimoniam accipiat, veluti accipit ex crudis iam humoribus appellatis, cum concocti sunt, eadem ratione uri nas cruda coco qui dicimus, Vsi corpus excoctis vrinis ali non possit Sputu quoque in pulmonis seu thoracis asiectibus, lippitu

dines oculorum,sialia similia excrementa, de quibus Galenus mentionem socii libro de totius morbi temporibi: C5 coetio erugo pro generaliori ac niuersali signita cato,seu proprie sun)pta,quam metaphori cereaturatione nos appellamus,ea est apud Galenum, ut diximus. Proinde cum arquoque concoctiones opus sint naturae, teste Galeno primo de morbis vulgaribus, quinto de :niplicium medicam ctorum cultatibus,necnon tardi sti succi semiptita

lem maturatione a

76쪽

solidis corporibus consequantur, ab ea vinaturae quae per solida corpora protensa est, nimirum si aliquo pacto ea excremen ta solidioribus quodamna odo assimilan tur corporibUS, cum ab ipsa natur euicita sunt,i propterea conco ita appellantur, i cet ex eis corpus nutriri non valeat visus, ac quod puri similatur candidum sedimenta tum in urina, aliaque nonnulla, ut diserte declarauit Calenus libro primo prognosticorum. At quoniam de hac concolitonis specie loquimur,quae metapliorice maturatio appellat ur,sive proprie dicia, siue ni uersalior significato sumpta, cum eam dic dierimus esse quandam deductionem mutationem seu alterationem ac quodammodo periectionem,acitionesque omneS,pari terque alterationes,in quacunquere sue rint, in ipso fieri essentiam suam possideat. ut ait Galenus libro secundo methodi me dendi nosque perpetuo de ea, tanquam inferi essentiam suam possidente, intelliga mus non in alterationis seu in mutatio lais termino lust ita suppositis licet haec mutatio seu alteratio, actio sit ipsius natu rae quoniam in fieri essentiam suam possi det,ut diximus, videndum est,an possit ita uari a medico S si possit, cum quibus.

At quod concoctio, licet a calore innato

Praec

77쪽

raecipue esticiatur ab ala quo anaen estCior una auxiliorum iuuari possit, satis dilutacide Aristoteles quarto meteoror una de amonstrauit, Galenus ii comento apti O

rismi x x iri. quinti libri:vertim quod una concoctionis species quae proprie niatura tio dicitur tum ab ingenito calido, tum ab externo perliciatur, si tamen ipsorum nauturae conueniens ac familiare fuerat, ut a liditas solis penes omnes fructus, clarum es hvidere apud Galenum libro quarto de si inplicium medicamentorum facultatibus. At quod tum naturales alterationes, qua ab innato proueniunt calore, elixationi si imiles, cum videlicet in ventre cibus con coquitur, aut in visceribus basis succu*, ex quo rursum unaqueque par nutritur, tum etiam maturationeS,quas metaplaOrice sic appellari diximus , ut quae vide licet in nrouenilo pure efficiuntur, a simili extrinsecus calore, pro ea concoctio ne perficienda iuuantur Vac Paturae Codicus in ioc opituletur, cum ius quae o dice calfaciant, decretum reliquit Cale latis libro quinto de simplici una medica naentorum facultatibus , quarto de ractione victus in na orbis acutis, Vlibro de constitutione artis medicae Non veren dum est ergo, maturationes ex Aristo e

78쪽

telis Galeni*ie mente, extrinsectas a nata dico iuuari posse Verum quoniam con coctioni perpetuo calidum opitulatur ac confert, frigidum vero renitituri adueria satur, teste Galeno tertio de ratione vi eius in morbis acutis, disserendum plane est, quibus calidis natura ipsa extrinse cus in maturationibus iuuari possit. Si ut liae fiant in dulci, vel acida pituita, si ue in aliis excrementis vel puris en

ratione , quod quidem insuper ipsemet

Calentis optime nos docuit eodem si bro milito de simplicium medicamen torum s ultatibus asserens, quod velut ventris concoctioni conferunt ea quae copiam innata caliditatis cibos concoquentatis adaugent, non tamen qualitatem pari

ter illud quod admouendum pus adhibe

tiar medicam ctum talem debet caliditatem possidere,qualites in naturis temperatis calor natiuus Atilius o calidior natura sive rit,in eo corpore medicameia quod pus mouebit calidius sit oportet, tanto nimirum temperato calidius, quanto reatura eius temperatam in caliditate exuperat. Hinc

concitidit , cuiusque singulatim lio minis suum proprium esse puris mouendi me dicamentit in , licet emplasticum quoque eius generis medicanuentum esse debeat,

79쪽

eodem balen autore quinto de simpliacinia naedicamentorum facultatibus. Quadere,temperatura eorum auxiliorum, quae naturam in maturationibus iuuant, Commoderata,ac similis ei corpori cui admouetur, esse debet. Proinde non parum nostri temporis quidam chirurgici decipiuntur, qui cunctis corporibus,naturis,Maetatibus, ac particulis eisdem medicamentis, pro tu uanda natura circa puris generationem, tu tur iubente Galeno, quod liae medica menta,quae pus mouent,cuiusque singula tim lio minis propria esse debetit Atret in nostra natura humida sit et calida, umida. calidaque me lacanacta huiusmodi esse de herat:non tamen corporis natura humidio ra ac calidiora, imo cognatam ac similli. inam corporibus nostris caliditatem actu mi litatem possidentia ,hinc tum cibos,tum fomenta ac cataplasnata frictiones modi cati: balnea, qua medio cliter Galficiant maturationes efficere Galenus asserit pri mo de morbis vulgaribus, S libro de constitutione artis medicae ait, perducunt autem ad concoctione quies de res istici moderata, bonique succi modicorum esus ci borum,simodice caleficietis vini potus:at

caliditatem modica efficere potiunt iris ii, mediocrisii commodi aquaria calidarume

80쪽

vstis,cibariaque, medicantenta quae haud inagnopere calfaciant, quamquam eo loco de maturatione proprie dicta loqua tur quae tum dulci tum acida pituita conrpetit, dem Galenus libro quarto de sata nitate tuenda iussit, semicrudos tumores

riim vino, tum quiete ac somno concoquere ac utiles reddere, eodem libro, nilnicile asserit quod aeque concoquat ea quae concoqui possunt, ut somnus a Balneo. Proinde toto caelo hallucinati sunt , qui quibusdam nominatis syrupis concoctio ni opitulari asseruerunt: cum tantum ea ad concoctionem conserant a quodam modo adiuuent, quae calorem naturalem vel fouent, vel in substantia augent,at cum paucis aut fere nullis hoc datum sit syrti pis sequitur ut pauci sint aut fere nulli in ter eos, quibus nostris temporibus utimur, qui possint calori naturali ex seipsis ali quod adminiculum ferre, pro concoctio ne seu maturatione perficienda, nisi forte is, qui ex corticibus citri conficitur, clam

cori 2 citri concoctioni non nihil confici at,si ut medicamento eo quis utatur licet ut alimentum coctioni renitatur,tes e Ga leno secundo de alimentorum sucultatibus.

alii vero syrupi, cum quidam calidi vitra quam oportet, alii seisidi, alii humidi vel