장음표시 사용
21쪽
nem, quae est ad ortu, & occasum: at uerticali eum, qui circa gnomonem, ut Ostendat transitum ad septentrionem, & meridiem. Itaque horizontis quidem motus facit cir- Bculum, quem vocamus hechemorion; quia altitudinem usque ad sextam horam commostrat; motus meridiani circulum, quem horarium appellamus, quod singularum horarum spatio comitetur . uerticalis autemotus circuiti facit, qui e mcαnMς, id est descesilaus nominatur: quonia descensum ab altissima parte ad humillima declarat. Rum C sus unusquisque horum circulorum, dum una cum solis radio supra terram fertur, duas essicit declinationes, quibus datis &positio radii determinatur, quod una fatis non sit . earum altera rectis lineis continetur, delata scilicet& manete, hoc esst solis radio,& diametro, circa quam fertur: altera
continetur ipsis planis, itidem delato,&manente ; ita ut utriusque eorum una tantum declinatione data, positio etiam radii definiatur. Ex angulis autem, qui ab hecte morio circulo fiunt, eum quidem, qui con
22쪽
tinetur radio , & diametro aequinoctiali, non videmus antiquos mathematicos in locum gnomonis recepisse: eum uero, qui declinatione ipsius ad hori ZOntem continetur, uocant hechemorion. At ex angulis a circulo horario factis, qui ex radio, & di metro meridiani constat, horarium, & qui ex declinatione ipsius ad meridianum, appellant angulum in plano uerticalis . quin etiam angulorum, qui a circulo descensi uosunt, unus quidem radio, & gnomone, alter declinatione ipsius ad uerticalem contin Ctur. Uerum antiqui non his, sed pro angulo quidem , qui ex gnomone , radiolconstat, utuntur reliquo, qui perficit an gulum rectum, & descensitium uocant. pro angulo autem, qui constat ex declinatione ipsius ad uerticalem, utuntur eo, qui a declinatione eiusdem ad meridianum ectici
lum inserunt pro relicto, eum scilicet, qui sit ab aequinoctiali diametro, communicusectione circuli horarii, & aequinoctialis, quem uocant angulum in aequinoctialis
23쪽
lus ab gDE ANALEM MATE. Splano. Sed cum aequinoctialis circulus non seruet in quolibet climate eandem positio nem, alio atque alio modo se habent & ho rigon, & meridianus, & uerticalis . Ut autem sub aspectum magis cadat angulorum consequentia, & id, quod supra posuimus: sit meridia
d & recti ad ipsum orietates semita 'circuli, hori Zotis quidem ae b, uerticalis
aute g e d:& data positione radii alicuius ad punctumet, describantur peripstim trium circuloruorientalis semicirculi, delati una cum radio circa proprias diametros , horiZontis quidem a e b facti hechemorii semicirculus h Z e t circa diametrum, quae transit per e dc per punctum sibi e regione Oppositum: me B ridiani
24쪽
PTOLEMAEUS ridiani a g b, facti horarii semicirculus a Z kb, circa diametru per a dc b: ipsius aute g e duerticalis facti descensit ut semicirculus gZ dcirca diametrum , qu e per g & d ducitur. N accipiantur angulorum differentiae in peripheriis propriorum circulorum, unicui que subtesis, propter si simplicio
quide, quos dicebamu Scotineri radio, & axe peripheriae sub ted utur Ze hechemorii peripheria, et a horarii : & Zg descensiui. angulis uero, qui fiunt a declinationibus planorum, manentis circuli, & eius, qui ipsum transcendit, subtenduntur ah meridiani peripheria declinationem horizotis, &hechemorii continens ;gk uerticalis peripheria continens decli-
25쪽
DE ANALEM MATE. 6 declinationem meridiani, horarii is, &el peripheria horizontis, declinationem ue ii calis, & descensiui. Itaque cum haec consequentia subiiciat angulosq &petapherias
conuenienteS naturae circulorum, unam in unoquoque manentium , & delatorum,
antiqui peripheriam quidem e Z hecte morti praetermiserunt, ut diximuS, ponentes pro ipsa, quam uocant in aequinoctialis plano: peripheriam uero a Z seruant, uocantin proprie horariam: & pro ga ipsam et i assu in p ier u n i, d escensii u a m nominanteS. rursus ipsam quidem a b retinent, dc uocathectem orion. similiter & gli, quam uocant in plano uerticalis . loco uero ipsius e t assumunt al, quam antiscion appellant. qua igitur ratione in iis, quae ponuntur, ab antiquis differamus, liquido constat. COMMENTARIVS.S T A TIM ad ea, quae huius tractationis propria sunt, accedit Ptolemaeus, eXemplo usuS ci culorum , quos in mundi sphaera intelligimus. in ea enim tres circuli tantum inter sese ad rectos angulos constituuntur, horizon , meridianus, &B ii ue
26쪽
uerticalis . ex quo & communes ipsorum sectiones inter se perpendiculares sunt, quae diametri appellantur. aequinoctialis quidem communis sectio horigontis, & uerticalis , itemq; ipsius aequinoctialis circuli, a quo nomen traXit . meridiana communis sect1o meridiani , & hori Zontis : qui uero gnomon dicitur , uerticalis , ac meridiani communis sectio est. Cum igitur hi circuli in qualibet caeli inclinatione fixi, ac stabiles sint, adhibet Ptolemaeus totidem alios mobiles, qui una delati semper solem comitentur : ita ut hori Zonmobilis, quem hectem Orion uocant, conuertatur circa aequinoctialem diametrum : meridianus mobilis, qui horarius appellatur, circa meridianam:& uerticalis mobilis , quem descensitium dicunt, circa gnomonem.
Itaque horizontis quidem motus facit
circulum, quem vocamus hectem Orion. IN translatione legitur hectem oron. Sed quoniam Olympiodorus in commentariis in tertium librum meteororia Aristotelis huius circuli mentionem facit, quem ἐκ μοριον appellat, nos hecte morion scribere maluimus. Olympiodori uerba haec sunt. si se ob οὐν γειν - ος ἐν τη, σφα ρα.
27쪽
est enim , inquit, & hori Zon , qui in sphaera mouetur. atque hoc ne Ptolemaeo quidem ignotum fuit, qui eiusmodi horizontem hecte morion appellat : propterea quod sex positiones in die assu init , est autem prima duodecimae horae , S secunda undecimae, & deinceps aequales. atque hic circulus in eisdem horis eandem habet positionem.
Rursus unusquisque horum circuloru, C dum una cum solis radio supra terram sertur, duas essicit declinationes. CIRCULORVM enim mobilium unus
quisque cum a proprio, & manente circulo una cum sole recesserit, duos constituit angulos , unuquidem ex rectis lineis , radio scilicet solis , & diametro, circa quam fertur: alterum uero eκ ipsis circulorum planis , mobili, & manente, quorum Uterque necessario requiritur, si positio radii recte determ 1nanda sit. Sed ut omnia, quae hoc loco di cuntur , sub aspectum ueniant: Sit meridianus circulus abcd, circa centrum e: & ad ipsum recti
intelligantur hori Zon afcg, & uerticalis dkibg, posito autem sole in ii, sit meridiani mobilis , hoc est horarii circulus, a li k c o : horizontis mobilis, hectemorii scilicet i h fm g: & uerticalis mobilis, qui descensitius dicitur, d h n b p : ita ut hsit punctum , in quo mobiles circuli sese secant: sintq; puncta fg in quibus horigon secat uertica lem, & hectemorion. Κ o, in quibus horarius uerticalem:
28쪽
uerticalem : & n p, in quibus descesiuus horizontem secat . iunctisq; h e, k e, n e , producatur L eusque ad alteram circunferentiae horarii, & ue licatis partem in o : & n e ad alteram partem circunferentiae descensiui, & horizontis in p. erit angulus descensiui ex rectis lineis constans h e d, hoc est radio, & gnomone, cui subtenditur ipsius circunferentiali d. angulus uero ex circulorum planis, manente scilicet dk f b g, & mobili d h nb ipse n es, cui horizontis circunferentia n subtenditur.
29쪽
tenditur. atque earum circunferentiarum utraque
necessario adhibetur adpositionem radii deter minandam , ut in horizontis plano, ad quod ipsi circuli, uerticalis& descensitius recti sunt . nam
reliqua pars circunserentiae descensi ut d ii, quae perficit quartam circuli , hoc est ipsa h n , metitur
altitudinem solis supra horizontem : qua gnomonis umbrae longitudo definitur. circunferentia uero horigontis 11 f, ostendit distantiam solis hortia ZOntalem , quam uocant , nobis liceat solis latitudinem appellare: & umbrae latitudinem eam, qua ipsa designat . iacitur enim umbra ad partes eX diametro oppositas ipsi n, hoc est ad partes p. quae quidem fortasse causa fuit , cur antiqui mathematici non ipso d e li, sed reliquo angulo h e n , qui
rectum perficit , usi sunt: quem descensivum no minarunt , naque ei subtenditur circunferentia lin solis altitudinem commonstran S. pro angulo autem n e f, usi sunt ipso aera, qui & circulorum planis continetur, meridiani, & descensiui: appellaruntq; antiscion, quod ad contrariam partem ut diXimus , gnomonis umbra proiicitur. At in circulo horario angulus, qui eg rectis lineis con stat ,radio scilicet,& diametro meridiana, erit hea, cui subiicitur ipsus circunferentia ali, hunc& antiqui horarium uocant. anguluS autem eX circuloru planis, meridiani, & horarii erit k e d, cui
subiicitur uerticalis circunferentia d h. eu antiqui in uerticalis plano nominant, & earum circunferentiarum
30쪽
rentiarum utraque necessaria est, ut positio radii determinetur : ueluti in plano uerticalis, ad quod & meridianus, &horarius recti sunt: quoniam reliqua pars ipsius ah, quae quartam circuli complet, hoc est ii k solis altitudinem supra dictum planum ostendit , & circunferentia d Κ, distantiam eius uerticalem, quam nos & latitudine in uerticali circulo dicemus. quibus &gnomonis umbrae longitudo, & latitudo circunscribitur: uerSit enim umbra ad partes o , e regione ipsi K. Denique