장음표시 사용
191쪽
consuetudium naturae eorum conirententem Induunt, ita quam plures Duel dulcedine allecti,vel negligentia aut alijs detenti studijs,vel prae nimia stu eiditate sese laedi non sentientes,in malis consuetudinibus & naturae ipsorum inimicis persistunt; quemadmodum faciunt quiescendo de assueti,& dediti,qui quietis voluptate delibuti non sentientes offensonem ei assueverunti, non autem qubd eam tamquam sibipsis conusnientem elegerint, nimirum quam iam ante hominibus cunctis inimicam probauimus. Ad secundam verb rationem dicimus naturam profecti , dc consuetudinem parum differre, haud tamen sequi ex hoc, q, nunquam consuetudo mutari debeat,quandoquidem si medici naturas prauas,idest naturales intemperies emendare, in meliusque permutare omni arte contendunt,ut sanitatem,& habitum bonum, corpori ingen rent,cor item pessimae consuetudines ab illis in honestiores, & salubriores permutari nequeant ignoro, ed praesertim quod ficilius exuuntur, quae consuetudine sumant contracta,quam quae a principio ortus a na- Eia tura tradita; accedit huic, quod ociandi consuetudo perniciosa est, quiaci, dicebat Celsus potest incidere laboris necessitas.Tertiae praeterea rationi opponimus eos, qui in prauis consuetudinibus Persistunt, tametsi ob iucunditatem non aduertant, perturbari,ut innuere voluit Hippocrares, lula haudquaquam inassueta deteriora non turbare, sed minus turbare dixit, neque propter hoc laudari, & probari debere,quod multo tepore in similibus consuetud Inibus vitam sanam traduxerint, quoniam Liae alime. dicebat Galentis,illi,qui cibis mali succi vIctitant, longo tempore
malignitatem intus alentes, tandem quolibet vel minima occasione pessimos morbos incurrunn similiter quoque in pellimis consuetudinibus perseuerantes,saepenumero intus malos habitus concipiunt, quos per aliquod tempus non percipiunt,quousque humores pravi octo nutriti& supra modum aucti incurabiles,& molessissimas aegritudines inducunt.Quamobrem elaborandum est uniuersis sanam vitam optantibus, ut malae consuetudini innutriti minime se voluptate, atque damni igno μ' rancla decipi sinant, immo quam primum ab ea recedere, paulatim tamen , Nut dixit Hippocrates ἐκ προσαγωγ ῆρ studeant, illud pro comperto habentes potius cum aliqua molestia permutandas esse perniciosis consuetudines,quam in illis cum delectatione persistendum. Atque haec pro male de exercitationibus sentientiu resutatione dicta susticiat. Tempus ino id est,quae corpora exercῖtationibus accomodentur, quod tempus,& qui locus,demonstrare,sed antequam hoc aggrediamur, ilia serentias,ut supra promismus, siusque tractationis ordo expostulat, exercitationum breuiter percurremus. De
192쪽
A . De exercitationum disserenths. cap. V. Vtcunq; ex antiquis exercitationum sicultatem meculari,&scriptis tradere aggressi fuerunt, tres primarias illarum differentias essecerunt, quarum aliam παρασκευασκον γυμνα- σιον siue pretulam exercitationem,altera απευτικον,
ipliciter exercitationem nuncuparunt; praeuia siue praeparatoria exercitatio secundum Galeni interpretationem erat motus quida in mensura intra modum, in qualitate ipsa incitatῖor,ac celerior,quae n5 modo corporis motu,verum etiam frictionibus, & uncti onibus sinitIibusque alijs peragebatur, quave ad curandam corporis raritatem,coge-damue laxitatem,ut plurimum post Venerem Vtebantur,quamuis etiam interdum uterentur ante alias grauiores exercitationes,quod proprium athletarum suille scribit Galenus, ne ab immodica quiete ad magnu motum perinde ac a contrario ad contrarium absque medio sub tus fieret trantitus, exercitatio alia ut pars exercitationis,alia ut species a Galeno ponitur,atque utraque erat motus quidam quantitate mediocris, tardus,& citra valentiorem nixum subinde quietem interponens, modo frictionibus,modb ambulationibus, alijsque huiuscemodi motibus factus,qui tum emolliendis exiccatis a nimio labore corporibus, tum laxandis meatibus post grauiores exercitationes, post vigilias, post moerores inseruiebat; Κ proinde hic motus a Galeno extrema exercitationis pars nominatus reperitur, quoniam sere semper post magnas exercitationes, ne ad contrariam quietem illico transgrederentur, ipsam adhibebant, ut pote qui ob tarditatem,& frequentem interposita qui tum medium inter exercitationem validam, &consumatam quietem teneret. Porrb exercitatio simplex apud medicos gymnastas millias differentias babuisse legitur,aliis ab extrinsecis, alias ab utendi rationibus, alias a motus ipsius tum quantitate, tum qualitatibus desumptas: quae ab extrinsecis accipiebantur, plerumque a loco nomen sertiebantur,qn vel sub dio, vel sub tecto, vel in mixta umbra, quam υποσυι υ,ἀ Graeci vocant, exercitatio peragebatur: item quando aut locus erat calens, aut frigidus,aut media temperie, & prςterea aut plane siccus,aut hum Idus,
aut medio modo attemperatus. Differentiae ao utendi rationibus acceptae huiusmodi extiterunt, quoia Iam au i continuus erat motus, aut in te
missiis,&si continuus aequalis, vel inaequalis; sin intermissius aut certo ordine, aut citra ordinem; praeterea vel sine puluere fiebat,uel cum pulvere,atq; eo alias multo, alias modico; similiter agebatur vel sine oleo , atque ipsi alias exiguo, alias multo.Quae autem ab ipsius motus quantitatibus acceptς inueniuntur disserentiae, tales sunt,u, vel exercitationes
multo tempore durabant,& multae dicebantur, vel breui,vel mediocri, Κ atque tertiam s
193쪽
atque raucae & mediocres vocabantur. Disserentis a motus quantἴtatἰ- Dbus desumptae illae quoque suerunt, quae a vi inotrice accipiebantur; nasi vis magna erat,magna exercitatio, sin parua, parua, sin mediocris, me-
ab . . i. diocris appellabatur. Porrd a qualitatibus ita differetias a Galeno captase, p. s. & inuenio, qudii aut in breui tempore multum spatij metiebatur exercita s. io. tione,sive breue spatium saepius in modico tempore terebatur, atq; h. aec exercitatio celeracuta,& velox nuncupabatur, qualis cursus,vmbratilis
pugna,Mhrochirissimus, lusus paruae pilae, & coryci, ἐκπλίρδειν πιτυ- . λψων, dc quς in palaestris actitabantur humi circu volutationes; aut inultum temporis in breui spatio insumebatur, tardaq; & lenta exercitatio talis motus nominabatur, ut lenta ambulatio, vectatio in lecticii; aut in mediocri tempore mediocre spatium, siue breue pluries mouendo peragebatur, sicque mediocris cetercitatio euadebat: praeterea magnarusiarii l praeter Vim celeritatem quoq; adnexam gerebat, &o φο δερον μνάσιοι idest vehemens,robustaque exercitatio dicebatur, ut celeriter sedere, di Estum mittere, sine intermissione saltare,graue telum iaculari,continuatis qnam maxime ictibus, nec non graui armatura celeriter agittari; alia sine velocitate sebat,& ευτονον γυμνάσιον Idest valens exercitatio vocabatur,sicuti sedere, Pacclivia ambulare,quatuor equos habenis simul coercere, senem manibus apprehensam scandere,halteres, omitesq; Milonis exercitationes; qu bd enim vehemens, & vales exercitatio commuin i mius diceretur, ex his intelligi licet, quae Galenus sexto popularium morboruseripta reliquit, ubi inter enumeratas exercitationes& equitationem magna vocavit. Similiter & paruarum alia cum aliqirali velocitate fiebat,& rem illa siue εκλυτν vocabatur,alia sine ulla celeritate, Sc siue languida at imbecillis dicebatur; ex quibus duo. bus generibus erant vectationes in s ellis, lecticis,nauibus piscatorijs, & similes gestationes; alia neque vehemens,valens, remissa, languida, sed harum omnium media crat, naediaq; & mediocris appellabatur, quales imoderatae equitationes,& moderatae ambulationes. Repetentes igitur Phasi& tot ille exercitationum differentias dicimus, praeuiam, arotherapeuticam,& simplicem; simplicium alia sub dio agebatur, alia sub tecto,alia in mixta umbra, alia in loco frigido alia in calido alia in humido alia in sicco,alia In horum medio; praeterea aut erat perpetua, assiduaq;& vcl. aequalis,vel inaequalis,aut intermissa,& vel inorat nata,vel ordinata,aut cum puluere multo,vel exiguo,aut sine puluer aut cu oleo modico, vel multo,aut sine oleo,aut multa,aut mino aut mediocris, aut Velox,celer,&acuta,aut tarda,& leta,aut mediocris, aut magna,& siue Vehemens, robustaque, siue valens aut parua,& vel remissa, vel languida,&imbecillis,aut media Supersunt modo dubitationes duae seluendς ex dietis nostris subortae,prima est, quia exercitationum di erentias parci tientes
194쪽
A tἰentes aliam Vehemetem,allam remissam,& paruam effecImus,cum tamen Galenus apertiis me scriptum reliquerit non omnem motum este x.detu. a. exercitationem, sed vehementiorem.Secunda est, ψ inter caeteras exerci p tationes sedere collocauimus quem laborem Galenus non exercitationem simpliciter ed exercitationem simul & opus esse iudicauit. Primae dubitationi facile respondetur exercitationem communIter acceptam a nobis in tot disterentias sui se partitam, Galenum velli non hanc mota vehementem esse distini uitIe,sed potius exercitatIonem proprie vocata;& propterea nullo modo sententia nostra illius sententiae repugnare vi .
detur, sed si quis adhuc a nobis sciscitaretur, nuquid exercitatio propria vllas disserenitas habeat paruitatis,magnitudinis,& huiuscemodi, huic
ita satisfactum iri volum iis, exercitationem propriam, quamquam ex se vehemens motus semper extitit, nihilominus alteram alteri, atque etiasibi comparaam ira odb paruam, modb magnam, modo debilem, in bH robustam nuncupari. Nam lusus pila magnae,&lucta sunt proprie exer Stationes,quae si alias rem illius, alias intensius ab eodem agantur,nlinc magnae & intens,, nunc paruae & remisia vocabantur, pariter hae eaede exercitationes iuueni non admodum valido magnae,& vehemetes erui,
si laboriose fiant,at in robusto athleta respectu habito paruae de remisse apparebunt Pro secundae dubitationis solutione dicimus proprium re Tum characterem ut plurimum a finibus donari, & proinde easdem res
prout variis finibus aguntur,varios characteres, variaque nomina obtrumere, si enim temperaturas corporum humanorum gratia tantum sciendi quis contempletur, sciens & philosephus naturalis vocabitur, sin gratia eas vel conseruandi,vel corrigendi speculetur,& artificis, & medici nomine crit dignus. Idem plane dicendum est de sellione, cuius finis si sit terrae cultura,& fructus perceptio opus P uldubio,& labor ipsa vocanda erit, sed si finis dumtaxat existat corpora ad valetudinem exercere.. piose his exercitatio Vocari debet, quo pacto nos Intelleximus, quando C inter exercἰtationes alias sedere recensuimus; & quod de sollione dixtimus, idem quoque de similibus,quae opera videntur intelligi debere volumus. Nam Pittacus ille Mityleneorum Rex mola tundere selebat ἰνερ- γω inquit Clemens Alexandrinus γυμνασί o Quin noster Galenus de seipQ refert aliquando hieme in agro deprehensum esse,du tumes.
ligna linderet lordeumue in pila tunderet,& degluberet, aliaque exer eap. s.cendi dumtaxat corporis gratia sacere quae Opera quotidie Urestes age reselent. Hoc idem Marti is poeta factitare seselitum iste hisce carminibus insinuata Rure morans quid agam,respondeo pauca, rogat Luce Deos oro, mulos post,arua reviso,
. Tartibus atq; meis iustos indico labores,
195쪽
Tondero,poto,cano,ludo,lauo caeno quiesco Dum paruus lychnus modicum consumit osui ..., Haec dat nocturnis mox lucubrata camaenis, Vnde patet multa alio fine opera alio exercitationes vocari,&ob Id noignoranter sollionem a nobis atq; etiam a Galeno & An tyllo inter corporis exercitationes enumerari. Iam ad alia transeamus. De corporum morborum Osanitatis gcneriba . . CV. V I. Ostquam aduersus male de exercitationibus opinates disputando neque omnia corpora hominum exercenda, neq; Omnibus interdicendas exercitationes esse demonstrauimus E aequu est iam, qua corpora exerceri conueniat, docere. Tria cnim a medicis corporum genera esse traduntur aegra, neutra, & sima; quorum tametsi multae factae sint species atque differentiae nos tamen
qui aliud intendimus, solum has tres corporum species accipiemus; ea scilicet quae prie senti valetudine fruuntur, atque operationes illaesas habent, licet alioqui nec persecte sana,nec undequaque temperata videantur;ea, quae in nrma sunt,ac vel iam decumbunt,vel ita operationes sensibiliter offensas habent,ut nullo modo opera sanorum obire valean Rea quae veluti Inter utraque haec media posita ab auctoribus medicinae valetudinaria n uncupantur, quaeue nec prorsus aegra, nec omnino sana nostris sensibus apparent. His itaque liccon stitutis tertium aliud animaduersione dignum succedit quod tria quoque extant morborum genera primum in intemperie positum, secundum in mala sermatione, tertium in contimittatis lutione. Morbus in intemperie oritur quando totum corpus sub nomine corporis intelligo de humores & spiritus de mem- Pbra selida siue illius pars aliqua aut immoderate calefit,aut strigefit, aut humectatur,aut exiccatur, vel simul frigesit,& exiccatur, vel frigesit,a que humechatur,vel calefit & humectatur,vel calefit atq; exiccatur. his namque omnibus totum illud morbi genus continetur, quod intemperiem Vocarunt medici; quam alias simolicem,alias cum humorum asinaxu nuncupas Iereperiuntur; sub appellatione simplicis eam intelligentes,quae suapte natura citra alterius affectionis secietatem corpus inter turbat; sub nomine verb intemperiei cum asiluxu nihil aliud insinua tes,nisi intemperiem,quae & cx se,& una cum affectione ab humoribus orient ut pote inflammatione, tumoreue aliquo corporis operationes laedit,& sanitatis statum e medio tollit. Morbus in praua serinatione ge
196쪽
ά neratur,quoti,scunq; corpus,seu corporis pars debita figura caret, aut
debita quantitate,aut iusto numero,aut conueniente situ Morbus In Glutione continuitatis esticitur,quacio pars aliqua, seu aliquod corporis membrum a natura unum sectum diuisionem patitur, siue talis diuisio intrinsecus siue extrinsecus proficiscatur. Tot itide modis sanItas morbo contraria cotist re, nimirum quae in temperie, in optima formatἰone, in unitate partium, essentiam atque consistentiam propriam obtineat.
Nam de singulis istis τμω ac in uniuersum sermone habuisse sufficit, quum illi, qui haec lecturi iunt, si magis exquisitam eorum cognitionem habere optabunt,libros medicorum perscrutari queant, neque a nobis haec diligentius pertractata requirere debeant, qui alijs studentes extra propositos limites nimis diuagari non possiamus, sed iam quae ex ant
dictis corporaexercitari conueniant,examinari cogimur. B Ancorpora a Prausio pacto cum conuenias. cap. VII. a Vbitatum sitit antiquissimis usque temporibus, an sicuti corpora fana, ac valetudinaria tum ad augedam,confirmandam, conseruandamque valetudinem ab exercitationibus non exiguam commoditatem capiunt, ita quoque aegra corpora aliquo pacto exerceri valerent, qud tam ad leniendas taritudinum molestias, e ad recuperandam canitatem uti liceret. Inter eos qui infimmos exerceri debere asseuerariant primus extitit Petronas . deinde Pr dicus siue Herodicus,qui cursibus, & luctationibus febrientes Interficiebat,ambo ab Hippocrate in tali dogmate vehementer damnati.Petronam imitatus posterioribus saecialis Asclepiades ut hominum favorem aucuparetur,non modb languentibus varias Gercitationes ad voluptatem potius quam ad sanitatem spectates indulgebat,uerumetiam quod elegantissime scripsit Celsi, s)cubantis quociue luxuriae subseribebat, ut non sine magna ratione Plinius deinde Asclepiadem iucundum curandi modum calluisse praedicauerit.Qui praeter nos simili sententi hqrere
malueruli Aesculapium dixerunt ita vocatu παρὰ ασκειν narἱοκτο νοσουν raee. I. paegrotos suauiter exerceret, quan id prius zetrue vocabas, Ex altera parte, non desuerunt, qui neminem aegrotum exercedum esse. sed cunctos in quiete contineri debere asserueruntanter hos medij Galenus, Herodotus, An ius, Aetius & Avicenna quemadmodum ab omnibus aegris non simpliciter exercitationes amoueri voluerunt, ita nec
ijs placuit quoscunq; quouis motiis genere exercitari, sed, & in aegris ipsis,& in exercitationibus eligendis magnam distinctionem,& curam habendam iusserunt; ut quod morbosum corpus,qua exercitatione,&qua quiete indigeat, ne ullas parturbationes, motionesve sustineat.
197쪽
optῖ- pernoscatur, Quoesrca secundunt istos eorpora,quae Immodica P 'intemperie calida laborant,nullis vehementibus, remissis te exercitati o 'nibus accommodantur,v calor qui diminui debet, ab illis potius alio mentum suscipit, quemadmodum Galen. de Primigene summa caiiaitate laborante narres, qui nedum, a vehementioribus exercitationibus, immo & ab exiguis deambulationibus in porticu ante balneiam saetis magnopere laedebatur unde meri id condemnandus est Asclepiades Prusiensis qui in ardentibus febribus reserente Celse gestationibus uteba inr,in alijs uerbsebribus,& morbis medicamenta,ac uomitiones sustollans inedia, siti,uigilia, luce primis diebus aegrotantes instar tortoris excruciabat,alijs autem diebus ambulationibus,gestationibus,balneis,lectulisq; pensilibus exercebat, In his etenim Galeni & Anulli sententia extat acuta febre laborantes ab omni motu cauedos, In longis febribus, atque morbis quos omnes nonnulli ex antiquis medicis aliptarum osticio transmittendos, ut refert Caelius Aurelianus, salsb creuiderunt ubi Eacccsso Vrget, nullo pacto exercendos,at In interuallis decubitum non semper coserre, immo aliquando utiles esse motiones, exercitationesq; 'quod innuisse Hippocratem arbitror, tum in septimo epidem lorum dicebat aliquos inueniri infirmos,qui ne penitus torpeant, a lecto expel- lendi sunt;quia item innuere voluit Aristoteles libro moralium Nichomachiorum decimo, ubi scripsit febricitantibus in uniuersum diaetam, atque inediam conferre,alicui tamen sorte non ita conducere, Qui praeterea corpus aridum,ac insigniter exiccatum habent, si exerceantur,arIdiores evadunt,& ideo illis quies apprime congruit,quam humectandi vim possidere nemo ignorat quamve Hippocrates dum calidis naturis couenire scribit, nec immodice calidas intemperies intelligit, nec auctis re Galeno quamlibet motus scit vehementioris tantum cestationem, sicuti nos hic de siccis corporibus in telligimus, quae gestationibus,& V ctationibus aliquibus,at no magnis rubtibus exerceri possunt, lummo- Fdo Vires permittant, exercitationesque moderatae sint; alioqui scut ex ' . moderato motu calor exurgit, excitaturq;, necnon humores paulatim evanescunti, pariter ex immodico calor infirmus extinguitur, umiditaresue magis aiffundutur. Corpora item calida,& sicca immoderate nullis exercitationibus aptantur,minus quoque calida & humida, nempe quae grauiori quam tera morbo subi jclantur,maiori uecura opus h beant ; Frigida porrbsimul 1; scca corpora vel nullis exercitationibus, vel minimis & valde rem illis exerceri oeben Kesim semper praeter morbi peculiarem afflictionem imbecilles vires habeant, atquchaec omnia dicta intelligantur de illis aegrotis dumtaxat,qui uniuersum cor pus intemperatum habent, quoniam si quis in sola corporis parte mcbroue, aut in pluribus iis periem pati alii reperitiq; possit modus, quo par
198쪽
A citra aegrariun offensionem exerceantur,proculdubio hiilc aegroto exercitatio magis accommodata erit; quippe quae sanarum partium habitrum bonum confirmans, infir ius etiam cons uentia quadam auxilium prς stet. Colligentes igitur dicimus nultu corpus intemperie 'u uis laborans magna dc vehenicti exercitatione gaudere; sed aliquia reperiri, cui exercitationes exiguae, & valde moderatae auxilium serant interdum: quales vero exercitationes sint illae,& qualibus in morbis, atque corporibus unaqueque congruat, in sequentibus libris declarabimus,ubi particulares singularium exercitationu ficultates uberius enarrabimus. De morbosis ob malam sormationem corporibus simili prosevia determinari debet,modbill, non a generationis principiis , sm ni per & cas u ut ita dicam ortum duxerint. Haec etenim siue totam corporis figuram deprauatam, ut in leucophlegmatia, siue partem aliquam deserinatam habeant, nisi affectus alij impedientes assectentur,ab exercita B tionibus utilitatem capiunt,nempe quae & contorta dirigere ,& aspera V lenire,& tumida deprimere, & depressa eleuare, & oppicta inanire, Minanita explere & obstructa aperire queant. Ad haec morbos In quantitate genitos non raro exercitationes tollere consueuerunt, quandoquidem uniuersidem corporis molem auctam nihil est,quod mVis auferat. quam exercitationes vehementes, & veloces ieiunis adhibitae quas carnes, & siiccos detrahere dixit Hippo.&post ipsum Galenus, hoc nanq;
remedio Nicomachum s myrn. aeum,qui adeo crassitis creuerat,vi neque podicem manibus tangere, neque corpus mouere posset ab Aesculapio
curatum este mihi verisimile apparet; simili modo extenuata,& gracilia corpora nihil aeque ad carnosum, & bonii habitum restituit,ac tarda &lenis exercitatio, quae concoctiones omnes insigniter adiuuans efficit, ut nutrImentum perbelle distribuatur, sicq; macie affecta corpora probe nutrita carnem,ac pinguedinem acquirant: ita sane se multos & toto corpore , & cruribus extenuatos curasse gloriatur Galenus, flaut item C Germanicum, a tenuitate crurum equitationis beneficio,liberatu alias diximus. Corpora subinde, a morbo in nu mero correpta, siue is superfluus, siue macus sit,exercitationes ex seminῖme recusant, & tunc rimu rtim quando similis morbus haud est innatus,veluti in lapillis renu, qui ex vehementi motu concussioneque ab angustis renum vijs ad latiores,tandemque ad ipsam vesicam descendentes magnas aegrotis molestias adimunt. tirpora verb aegritudine in situ laborantia, modb no ab ortu, nullum serὰ exercitationis genus admittunt. qiabd membra dum proprium locum,atquestrum amiserunt,non m d reponenda sunt in propriam Gem, verumetiam postquam reposita suerit tamdiu ab omni motus genere arcenda,quoad optime confirmata pristinum habitum repararint,aIlloqui si mouerentur,maiori nocumento assicerentur; Quo
199쪽
fit ut haeInfirmitatempti maiori ex parte exerestati non debeant,atque D
haec de s undo morborum genere mala sermatione.s laboratibus corporibus dictit sussiciant. Remanent corpora tertio genere morboru con tinuitatis videlicet solutione correpta, quae solutio vel in cute,vel in carne,vel in ollibus, vel in neruis ac tritiusce generis similibus cotingere iste atque mod5 sela,modb febribusas ciata ivbi corpus aliquam ex his Blutionem febri asseciatam habet, nullo modo exerceri de , quandoquidem si tard febricitantibus exercitationes conueniunt, quanto minus conuenierit ubi alijs morbis turbabuntur 3 Quia si citra febrem sela continui selutio adsit,eaque sit in parte nobili, atque vitae maxime necessaria, veluti cerebro, ventricillo,iecore,ac similibus, pculdubio exera. citationes quaevis maxime nocent, nempe quae & spiritus parti affectae necessarios valde distrahant,& humores omnes tunc agitent, qua lo firmos & quietos esse coireniret, ne ob eorumasAuxum morbus magis in- crudesceret. Alia membra ignobiliora si patiantur continuitatis diuisis dinem,poterunt aegri mediocriter exerceri,inis id nec insignis sit affectiis, nec pars laborans exerceatur.Sunt nonii ulli hac aegritudine capti, qui non paruam utilitatem a moderatis, immoderatisque exercitationibus percitiunt,quales scabiosi,quorum cutis cu ab humoribus salsis & acutis discindatur,ex motu vehementi essicitur,ut humores illi tam persudorem,quis per occultam transpirationem euacuentur,atque ipsis euacuatis a morbo liberenturiQuam ob rem acri Iuditio diligentique animaduersione in his omnibus opus est,qub optime cognoscatur in quibus morbosis corporibus congruant exercitationes,&in quibus minus habita semper prae oculis uniuersali hac ratione, cuius ductu rarillime contingunt errat possuntque particulariaita dirrigi, ut, nunquamllaco auxiliorum damna succedant.
De corporibus Miletu arijsic emtibus exercendis. cap. VIII.
u Vamuis apud medicos ut supra diximus inter corpora a sua atque sana reponantur neutra, illa ue in multiplices diis
renuas partiantur, quia tamen parum ad nostram tractatio nem pertinen eorum loco valetudinaria statuemus, cuni quibus comprehendi volumus tum omnes illos,qui recenter a morbis, ac declibitu cuaserunt, necdum perfecte antiquum habitum recuper dein ii. runt,tum senes plerosque,nempe quos Galenus eodem modo, quo va .
p. 1 r. M letudinarios,curari debere praecepin nec absque ratione si quidem senei' ctus,auctore Aristi,tele,est quida naturalis morbus, unde qui sunt a th'd h. . te graues eam regiminis formam,ac vivendi ratione sum nere nequeui. quam sani Eerserunt.Ergo valetudinari, qui moxa motbis euaseris
200쪽
cipua est corporis exercitatio a qua membra eorum firmantur, humor reliquiae inaniuntur,calor excitatur, & denique totus corporis habitu restituitur. Est tamen omne studium adhibendum, ut a principio lenes. breues, tardi,ac remissi motus existant,deinceps,prout vires magis inualescunt similiter S magnitudo ac longitudo exercitationis augeatur, t denique in mente illud tantopere ab Hippocrate decantatum semeer habendum erit, ne ob importunum ab extremo ad extremum traninum maiora errata committantur, dc pro virium restituti
ne imbecillitas maior siue prostratio succedat; proinde meritd daamandus venit Auermes qui morbosa corpora quotidie exercenda esse usq; ad sudoris initium,allie anhelitus eleuationem nimis liberὸ cossiluit . Ita enim vehemens exercitatio tantumabest ut valetudinarijs, siue mo bosis quemadmodum ipse vocat vllum effatu dignunt beneficium preti stet, ut potius viresadhuc debaes magis consternet caloremque nativa v ex morbo vix reuiuiscentemsere extinguat, aut saltem insigniter haeb tet, si quidem bonus est in conualescentibus,sed exiguus ut scribit Galenus singulis,atquevnacum ipso spiritus vitalis, & animalis ; ipse vero, particulae selidae sicciores, de consequentereorum vires sunt imbecilliores, atque earundem ratione corpus uniuersum seisidius,unde ad emen, dandam huiuscemodi indispositionem necesseria sunt quaecunque probum atque securum exhibent alimentum; & praeter haec moderati motus,quales vehicul Rambulationes lenes; non vehementes morus, quI. scuti selidas partes arefactas sicciores reddunt, ita calorem diminuunt.& vires imbecillas consumunt. Ceterum senes, quorum aetas plurima ob caloris desectum excrementorum copiam acceruat, exercitationibus magnopere gaudent, tu ad expurganda lauiuscemodi recrementa, tu et ad conseruanduatq;. placidi cuiusdam venti instar excitandum. accenmdendumve calorem, qui secus nimio torpore extingui periclitaretur. C Attamen in praescribendis senum exercitationibus quattuor atteiidiso stulat, vires,corporis afl ectus,consuetudo, & vitia particularia, quae plerunq; senum corpora infestare selent: ratione virium, quas senes semper imbecilliores habent,acutas exercitationes, vehementes, d multas, quae corpus siccant, tenuatit, & infirmant, maximopere cauere debent, requi ver5 mitiores,quales gestatio, ac intra lassitudinem inambulatio; Prodicus enim qui valetudinis studiosissimus extitit,& ob id Aristotele, e. c. s auctore ea omnia,quibus c teri cum voluptate utuntur,recuseui iam
ingraueriente aetate quotidie selum ut resert Plato in Phaedro in a domo ad muri extremum, quod duobus stadijs ab AthenIs producebatur, αInde rursum ad domum ambulabat ratus,atque expertus illud exercit tionis unus prouectis abunde sufficere; Antiochus etiam medicus an-