장음표시 사용
201쪽
nos natus plusquam octoginta quotidie ser ut scribit Galenus,adomo Dad forum stadiorum trium spatio, atque interim longa via ad visendos aegrotos pedibus ambulare solebat;ad haec narrat, Plinius secundus Spurina virum in vivendo maxime prouidum,quiu aurium,& oculorum vigore integro, nec non agili ac vivido corpore, septuagesimu septimum annum attigit, hanc regulam constantillime seruat se,ut mane lectulo c5tinere hora secunda indueretur ambularetq; millia passuum tria, mox legeret,vel colloqueretur,deinde consideret, tum vehiculum ascederet, peractisq; ita septem millibus passuum iterum ambularet mille, iterum resideret, vel secubiculo,aut silo redderet,ubi hora balinei nunciata Bret,quae erat hyeme nona, estate octaua,in Sole,si caruisset vento,ambularet nudus,dJinde pila moueretur vehementer,& diu post modum lotus accubaret,& paulisper cibum differret;Ob torius corporis affectum exercitationes senii in hunc modum determinari debent, quoniam corpus optimi status,sicut in iuuentute ad vehennaeitissimos quosque labo rares idoneum maxime est ita in senectit se habet ad omnes mediocres; qui verb senes aut crassis sunt cruribus,aut lato pector aut cruribus vltra quod par est, gracilibus, aut quorum corpus exiguo est thorace,aut admodum angusto,aut valgum est, varumve aut alio quouis pacto,amediocritate recedens,id ad eas omnes exercitationes ineptu redditur,quae vitiosa mebra magis ostendere,quam iuuare possunt, ut vociferatio thoracem,ambulatio crura,& similiter: Iam vero consuetudo maximam sibi vendicat partem ad exercitationis speciem deligendam,quando Hi pocrates dῖxit,eos qui seliti sunt labores ferre, & si fuerint imbecilles,
vel senes non consuetis,sortibus, ratque iuuenibus selitos facilius serre, nam sicuti cosueta minime lassant, quos exercet,immo etiam delectant, pariter iii sueta tum displicent, tum lassant;Senes igitur omnes consuetis laboribus exercitari debentiscit tamen vehementia eorum remissa, quia si corpora senilia vigorem,calorem,robur, & omnia deniq; diminuta haberi iuuentutis respectu exercitationes quoque minores requi Frere rationi consentaneum est , Vltimb vitia corporum senilium propria exercitationum ipsis nequaquam conuenientium genus de strabui, quae enim ex leui causa, a vertigine, mitian morbo, grauiophtalmia, . auditus imbecillitate capiuntur,exercitatioties caput offendentes euitare necesse est,similiter & in omnibus alijs affetaous,non tum senes, verum & cuiusque aetatis homines ita se gerere deben t, ut ijs exercita tionibus sedulo abstineant,quae patientes partes magis exercere & perturbare natae sunt, Sic Itaq; de valetudinariis, ac senilibus corporibus exercetulis statuerulum eri De
202쪽
De corpi busDrus exercendis. Cap. IX.
Vicunque corporis exercἰtationes sanitati Isi utiles minime retularunt omnes in sanis eas prae caeteris commendandas esse dixerunt, tanti necessarium prope existat, si exercitationes ab bonum habitum comparandum,arque valetudinem conserumdam non ignobile auxilium praestat, quod in sanis maxime adiumentum ostendere pollini. Hoc tamen verum est, antiquos medicos multas sanorum corporum disserentias eis isse, inter quas primulocum obtinet corpus illud persecta canitate praeditum, quod mensura,& regula caeteris positum fuit, potiusque mente designari,quam in ulla regione re ipsa Iniieniri potest, & si Galenus multa corpora temperata tinua. in sua regione inueniri memoriae prodiderit. De tali namque corpore nulli bi existente sermonem non sum habiturus, sed de illis tantum aga, , B ouae ita praesentes a nitate fruuntur,ut valeant sine ulla molestia cunitis V illas actiones obire,quae communiter ab omnibus exercentur; quum. n. medicus artifex sensilium rerum existat,quae sensui sese produn si&non quae ibia cogitatione comprehenduntur, tractare debet. Haec itaque corpora sana,quoniam quotidie comedunt atq; nutrititur, necessarid multa excrementa generant,quae nisi continud a corpore per exercitationes educantur, tandem prauas dispositiones ingeneranti, unde prude ter scripsit Galenus hominem, si utatur mediocri exercitatione,&benecoiicΟ- ιquat corpus a superfluitatibus mundum reddere. Verum enimvero insanis quoque plurima consideratione digna sese offerunt tam ex parto exercitationum, quam ex parte exercitandorum. Ex parte exercitationusciri debet nullam exercitationem, nec Violentam, neque immodicam esse debere ut in libro περὶ timeri adnotauit Galen.& propterea exercitationes sesbrum,& messerum nemini sere eorum conueniunt, qui prospera valetudine fruunturi, celeres motus,& vehementes In ro- bustis commendantur,qualis lucta, liscus, pila, & hui inmodi,eo magiss consueti fuerint, moderati omnes quibusvis serὰ aptantur. Porrb ex parte corporum exercitandorum his mentem adhiberi oportet,consuetudini,aetati habitu iuniuersali corporis, & particulari rationi vivendi, necnon teinperaturae. De consuetudine sepius diximus etiam In omnibus obseruari debere, si quidem quae consuetae sunt exercitationes, licet sint aut nimis vehementes,aut nimis remissae, inassuetis maiorem utili- talem,atque delectationem patiunt; at si quis vel minus,vel plus quis consueuit interdum exerceatur,protinus molestiaeuideterassicitur, ita ut non raro febres hac ratione contingere scripserit Galenus dum exer- i .de Gjacitationes consuetae dimittuntur. Quod vero ad aetatem pertinet iam di s G. Mximus prouoctos,& senes remissiores quam caeteros,& pauciores exer- .citationes
203쪽
citationes posceretuerI,Iuuenes,atque viri motibus serὶ omnibus pro Dsua quisque aetate rufficiunt, modb aliud quid non prohibeat, aut modum corporibus priuatorum,& non athletarum conuenientem minime exercitationes transcendant. De uniuersali autem corporis habitu sic determinandum censeo, quod pingues, dc obesi quanto magis exerceantur, tanto prosperiore ianitate utuntur, quando dicebat Aristoteles, a motu pinguedinem eliquari , quod si etiam exercitatisnes sint vehementes, atque acutae, nihil omnino nocebunt. Nam Hip pocrates corpulentorum itinera velocia debere esse voluit,quin etiam Galenus Inter c tera,quae ad extenuadum virum illum obesum quadragintaannis natum administrauit,se cursum veloce adhibuisse testatur. tantra Graciles in consummata fere quiete detineri postulant, quia sicuti corpulenti di crassi contrarias habitudines ex contrarijs ortas ha- ben t, ita contraria seto ipserum salute exposcere viden tu si alioqui magnopere laeduntur; siq; aliqui sunt, quibus exercitatio prodesse iudice- Etur,ij proculdubio pauca. & valde remissa opus habent,unde sapientissimus Hippocrates summa ratione iussit, ut graciles iter facturi lentis passibus peragant,quos item rcingones & Medici crassi facere volentes, virgis verberabant, i caro eleuaretur,& ad eam alimen tum traheretur. Qui verb inter pingues,& graciles, vel ἰυσαρκοί siue quadrati, Vel paruad alteram partem declinantes existunt,si mediocriter, aut etiam veli menter, modb non immodice exerceantur,utilitate insignem percipluunimirum cum eorum calor ita magis conseruetur,superfluitatesue,quo ridianae exhauriantur. De particulari membrotu habitu idem dicendu , crassas scilicet partes magis exercendas, tenues minus,nisi earum tenuitas ex nutrimenti distributione impedita,vel desectu proficiscatur, quo In casu,& exercitatio conuenit,& genus illud unguenti,etiam pilis austendis a me dicis excogitatum, Dropax vocatum de quo Martialis lib. 3. Ipsilothro iems Liuas, dropace caluam Nutiqi id tonsorem Gargilitane timesὶ de lib.2. Iavis dropace tu quotidiano, Hirsiuris ego cruri Hirsutis ego cruribus,genis' Pariter,& partes omnes corporis mediar inter graciles, crassas exercendae sunt.In ratione vivendi hoc insuper animaduerti debet, ut qui parsi comedunt parum exerceantur iuxta Hippocratis legem, ubi fames laborandum non est;qui item vigilant ab exercitationibus arcendi,ne magis exiccentur, neue molestiae molestia maior supperadatur,contra qui multum comedunt,multum exercerI debent, quoniam dicebat Hippocrates, non potest homo comedens famis vivere,nisi laboret, in talibus.n.' opus est multo calore,ut multum concoquant,multus calor ab exercitatu. a. tion dicebat Galenus actu suppeditatur,praeterea multu manducan -
204쪽
tes magnam Garmentorum copiam aggenerant, quae nῖsi magnis, de multis laboribus diminuatur, in pratias aispositioncs corpus deducunt: qui similiter multum,& profunde dormiunt, multis quoque exercitationibus indigent, quandoquidem istis perspirationes retinentur, atq; adeo sanguinis copia partes exteriores deserit ubitque interiora, ut adacto cultello non aeque emuere valeat, quemadmodum scribit Aristote- ὸἡs stis.les & ob id somnolenti omnes decolorati evadunt; virde hos satis exercitari neccile est,qub perspirationibus aditus patetiat, sanguisue ad exteriora seruanda atque nutreinda reuocetur. Demum ob temperaturae rationem sic de exercitationibus iudicium serendum credo, ut sicci vel nihil omnino, vel lente satis,& minimum laboriose exerceantur,na Ger citationes, quas suapte natura exiccare c5stat, si in siccis corporibus adhibeantur, quin intemperiem augeant,nemo sanae mentis dubitarit. Calidi quoq; de praesertim acri,ac mordaci calore praediti exercitationes moB dicas requirunt,nea motu plus aequo incalescant ipsique, vi s cribit Galeiius,sblς in necellarijs actionibus obeundis motiones factet sussiciunt; unde Aristoteles quaerens cur alii sedendo pinguesant,alij macrescant, s. partici ideo euenire dicit, quoniain alij frigidi sunt, alij calidi, alij excrementosi Prob. i. alij non & qui calidi sunt, pinguefiunt sedendo, cum eorum calor sine
motu cibi concoctioni iusticiaiar, similiter.& non excrementosi. Qui verb excrementis abundat & stigida temperie sitiat, macrescunt sedendo, quoniam a quiete corum calor quasi torpescit; & ob id minus concoquit; pariter & excrementa non expelluntur immo crescunt. De calidis
huiuscemodi Hi procrates sermonem habuit, quando dixit Epid. o a υἱιειποτον ι ἐρίου, ἐλλ.ινυειν, videlicet qudis calidis naturis refrigeratio aquae potus & quies conueniunt; similiter& cum scripsit οκογουei r
ijs scilicet minuendum esse & laborem & cibum quos ob calorem c infestat stis. Ex quo simul clarum esticitur frigida corpora vehementer
atque multum exercenda esse. Porrb an humida ab exercitationibus Iu-ι tientur, non immeritb dubitari posset,eo qubd Aristoteles scriptum reliquit corpora humida a labore suffocari, quia a caliditate motus humidum in vapores conuertitur, qui mox copiosi & seruidi effecti calorem natiuum sustocant; attamen ratio secus persuadere videtur, quae dem5- strat humida corpora excrementis abundare & propterea insis labores validos congruere, tum ad exuberantem humiditatem consumendam ,
tum ad super stultatum copiam adimendam,unde sicuti notat Petrus Apponensis sententiam Aristotelis de illis intelligere oportet, in quibus quatuor concurrunt, ut sint humidi & calidi, ut humiditas sit multa sit evaporabilis atque circa pulmonem; tales enim si laborent, & multum exerceantur periculum est ne humiditas a calore intrinseco acuto in v pores
205쪽
pores conuersa pulmonis & cordis regionem occia pando suffocatione Dinducat; qui ab his humidam corporis temperiem pollident, nullii nocumetitum, quIn immo egregiam utilitatem ab exercitationibus & laboribus percipiunt ;aque hac ratione ex mulieribus humida temperie in uniuersum praeditis illae saniorem, & minus molestam vitam degunt, quae diutius,& valentius elaborant exercitantur te sicut & caedem apud quas gentes & in quibus locis laborare consueuerunt, facilius paciunt, ut scribit Aristoteles, neque uterunt dissiculter gerunt, quum labor carecrementa consumat,quae in mulieribus otiosis, & sellularijs augent Q cunque postea corpora calida sinuit & sicca s un t,nullo pacto exerceri conueniti, quae calida dc humida exercitationem admittunt, at moderatam non vehementem non citatam: frigida Sc sicca ratione frigidiatatis exercenda sint,ratione autem siccitatis neque celeres, neque validos motus requirunt, sed moderatos & potius lentos: frigida atque humida omnium maxime ab exercitationibus vehementibus & velocibus in iuuantur nempe quae sit peruacaneam humiditatem absumun i,& calo rem nati utimcxcitant,augentque. Sic igiturde corporibus exercitandis in uniuersum determinatum sit.
De locis in quibus exercisat es fieri debent. Cap. X.
Anta est locorum vis,atque proprietas, quibus res In ipsis sacta varijs modis disponuntur, ut non modo plantarum na- tiarae, sicuti Theophrastus scribit, non modo brutorum fa- cultates, quemadmodum auctor est Aristoteles, ver im &ipsorum hominum corpora,atque animi secundum Hippocraris & Platonis sententiam,prout in diuersis locis vel nascuntur , vel aluntur diuersis atque mirificis condit onibus assiciantur; qua propter maximis laudibus digni sun t veteres medici, qui in singulis tere eorum ari s op rationibus locorum qualitates considerandas omni diligentia praecepe Frunt. Nam extant loca,atque ragiones,in quibus, si ea fiant, citiae in alijs selicitcr aguntur, contrarium prope finem consequuntur; id quod pret teris illi quoque magnopere spectare debent,qui vel sanitatis tuedae, vel boni corporis habitus acquirendi gratia propria,atque etiam aliorucorpora exercere intendunt, qui nisi in eligendis opportunis locis valde
mentem adhibeant is penumero dum iuuare credunt, non contemnenda damna, neque negligedas affectiones incurrunt. Circa itaque loci ad exercendum electionem tris praecipue magna consideratione digna currunt;Primum est,ut sit ab optimis Ventis perspiratus, & a prauis o tectus, unde loca ad septentrionem, & orientem, a quibus salubriores
aurae perflant, posita occidentalibus, & meridionalibus continubpn Eligenda
206쪽
A eligenda erunt; illa enim neque immodico calore ferirescunt, neque frigore,& humore situs contrahunt, nec perniciosis vaporationibus, alibus adductis inficiuntur, haec vero praeter actum & frigus intensium, quae modb uno tempore, modo altero inducuntur insaluberrimas per spirationes ventorum ratione plerunq; patiuntur; q, si loca haberi poterunt, quae ventorum tranquillitate fruantiar, quaeue; prorsus temperata sint, qualem & Hippocratis, & suam patriam ex titille resert Galeuus, proclii dubio haec cunctis praestabunt, alioqui maxime curandum erit, ne vehementillime saltem ibi venti spirent,qubd corpora sese exercentium a motu, atque calore aperta facili me ventorum incursus ad interiora admittunt, atque sic postea pernicioses affectus ingenti periculo concipiunt.A tque hac ratione a ventis,& optimo coeli situ desumpta factum puto: ut alij hyemales, alij aestiuas thermas extruxerint; nam hyemales in transtiberina regione Aurelianum Caes.secille auctor est vopi
in scus quae ad meridie expolitae s biis radijs atteperabant & proinde hye-V malibus exercitationib. valde accomodatς erant. Aestiuas verbςdificasse Gordianum Iuniorem scribit Lulius Capitolinus, quae inter Cςliu montem , & Esquilias politae opacitatem quandam blandam, & gratii si mavvmbras exercitantibus se praestabant, Secundum in electione loci considerandum est,ut sit apertus, non conclusus, non opacus, quoniam ubi
liberior existit aer, minusq; constipatus corpora in ipsb exercitata agiliora,& viuidiora reddunt , quam si in crasib, sense,& conclusis exercerentur, atque hinc est, quod ut libro . 2. diximus) inter loca deambulationibus destinata, Vitruvius de Cornelius Cel. magis hypetron commendarunt, quam porticus dc hyp'gaeum, sicut de Phaedrus apud Platonem in dialogo ipsius nomine inscripto ex sententia Acumeni medici, cuius
etiam a Xenophonte celebris si mentio, leambulationem extra ciuitatem sectam ei, ouae in ciuitatibus efficitur, praetulit hisce verbis
C πατουρ φησί λ ακοα Στερουρ των ἐν τοι - αι, idest Meo autem dc tuo obessiens sedali Acumeno in vijs ambulationes facio has. n. dixit minorem tallitudinem parere, qua illas quae in cursibus aguntur. De hoc enim Platonis loco cum supra promiserimus nos plura dicturos, iam occasio pollicita seruandi opportuna sese osteri eo magis o Marsi ius Ficinus vir alioqui doctissimus, tum Phaedri sententiam ei te credidit ut faciliores sint ambulationes, quam cursus,duplicem errorem turpiter commisit, tum qui textus Graeci literam, aut non intellexit aut sine necellitate transmutauit, tu loco των ἐν τοις perinde transtulit, ac si textus habui siet τωνδρομων, tum quia Phaedro, dc Acumeno ridiculam prope rem se adscripsisse non animaduertit; quis quae badeo insulsus, de ignarus est, quin cognoscat ambulare tacilius esse, quam
207쪽
Iib. I .ca. partic. Prob. I. .37. .partie. Prob. I.
quὶm currereὶ Melius Igitur Ianus Cornarius, qui nuper platonem La-Dtinum secit,sententiam illam interpretatus est,ut Phaedrum effeceri t dicere salubriores esse ambulationes in vijs,quam in cursibus factas; quod vi accipiendum,atque intelligendum sit, varias inueni doctorum homi. num opiniones; alij namque arbitrati sunt siue cursus aeud veteres Graecos fuisse in urbibus vias planas, scd ob lapides stratos asperiusculas,& breues ita appellatas ob frequentiam hominum per eas ambulantium; eo pacto,quo etiam hodierna dic apud multos ciuitatu viς magis frequentatae cursus nuncupantur, cui opitulari videtur Hippocrates s. Epid. ubi mentionem cuius tam facit qui prope cursum habitabat his
Verbis o παρα τον δρομον οικεων,τὴρ νυκτορ σιμα εμεσαρ idest, eda prope cursum habitans nocte sanguinem euomuit ο ρουρ verb siue vias dixerunt suille quascunque vias extra ciuitatem nulla arte fabricatas, nullis legibus stratas, sed inaequales, minime planas,& denique tales, qua les vel natura vel casu facte reperiuntur, atoue ideo Acumenum magis Eambulatἰonem in vijs, quam in cursibus proballe,quoniam sicuti secundum Celsum,& ipso antiquiorem Aristotelem fortasse Acumenii in hoc
λοιτων ἰυDιων .i. ambulationum illae minus delallant, quae fiunt in vij sinaequalibus, quam rectis, quum ambulantes per loca plana, &aequalia semper ijsdem membris laborent, ambulantes vero per inaequalia toti corpori laborem magis distribuant,& iccirco minus defatigetur; ita atribulationes per vias factae, ut pote inaequales saetis in cursibus nimirum aequalibus cxistentibus faciliores eadem ratione existunt Alij dixerunt τους δ ρομους extitisse loca quaedam tractu breui ambulationibus dicata sit nilia ijs quae in palaestra antiqui obambulandi commoditatem aedificabant quae ire vocatas tradit Vitruvius,& quorum clarrissimam mentionem fecit Eupolis apud Laertium in Platone, ενοις δρομοισι A'κα sy,μου eEυ. i. in ambulacrisAcademi Dei umbrosis; vias vero extitille illas, quas paulli ante ex praedictorum opinione indicauimus,& ob id Acumenum recte sensisse, dum ambulationes in vijs minus,quam in cursibus defatigare censuit,quadoquidem Aristoteles scriptum reliquit eos ambulando magis defatigari, qui per vias breues euntes saepe ac saepius repetere coguntur,ciuam illi, qui longas vias perambulantes nunquam repetunr,quum illi priores modo quiescentes, modb euntes ab inaequali motione perturbentur, quod minus istis euenire perspicuum est: hos postremos melius caeteris sensisse semper ego putaui, non tantum qu bd ambulatio in vijs peracta eligibilior sit, quam incursibus tum ob rationes praedictas, tum ob liberiorem, & puriore acre qui non in locis breuibus & occlusis, sed In vijs apertis crebrius insunditur, quantum quod cursum ita Platonem in AEaedro intelligere verisimilius
208쪽
A millus est,qitando & In pesticipIo Tli tetI sinat voce la eadem pro sus significatione uti videtur sub his verbis ἔν-ύω
λς --ι δ'οροιεναι. i. nup enim &isem, & isti eius s ales iii exterio-rἰ cursu uncti sunt. Nunc autem uncti huc accedere mihi videntur,quod
idem innuisse videtur An tyllus apud Oribasium . Atq; hactenus de Platonis loci explicatione. rtium circa capienda loca illis considerandunt ui ob sanitatem conseruandam atque optimum habitum comparanum corporis exercitationibus operam nauant,est, ut omne studia mihi beatur, ne a finitimis regionibus ad exercitatἰonis locum ulla labes emanare valeat, quae aerem inficiens mox corpora exercitata spongiae instar'
uiduis recipientia labefactet; talia namque selent esse loca prope palu-es,stagna specus, lacus, syros,atque huiusmodi,quae sedula, & ingenti cura semper euitare oportet eadem ratione & loca secundu mare ad me A ridiem aut occidentem spei tantia fugienda erunt, quoniam Vitruvio auctore caelum meridianum peraeitatem sole exoriente calescit, merῖdie ardet, unde exercitari sine magno incommodo nem tibi potest; qu bd si superbissimae atque in nii merae illae porticus ob deambulationes, & alias exercitationes, ut supra tulimus erecta, si amplis lima illa gymnasia ad hoc a maioribus nostris magnifice exaediscata haberetur, nullus me hercle locus aptior inueniri posset, qui omnibus sere exercitationum generibus magis susticeret; sed quoniam illorum ruinas vix nobis Intueri licet, landa opera erit,Vt Vnus quisque locum secundum coditiones Iam explicatas eligat,illud semper mente reuolues,qubd tametsi multae sint exercitationes quae loca angusta,& occlusa exposcere videantur,in ijs tamen haud parum delectum quoque haberi debere: qud si non omnes
qualitates,aliqu:is fallem earum,& meliores quas in medium proposuimus habeant; unde scitissime consuluit Galenus, ut domus in qua exer- . M te.vα'citandi sunt homines hyeme calida,aestate frigida, vel semper temperata OP 7M 'uatur,sin minus, procuretur ne ipso Maesertim die calidior frigidiorue siti, quam publicus totius urbis aer. ras omnes praedictas condἰtiones Ino verbo complexus esse videtur Aetius Amidenus, ubi gestatione lib. 3. e. . nauigationem ει omnem denique exercitationem in salubri loco, & puro aere fieri debere scripsit. Aliae similiter possent inclicari locorum conditione nemie inaequalitas situs, planities &huiusmodi; sed quia partim expili atς hierunt, partim superuacaneae sunt, plurimae seb praedici Iscopresed utut huic tractationi de loco finem imponens temporis explicationem areredia ubi prius adnotauero cogi interdum homines sese in loco a sele percusta exercere,qui magnopere cauere debent ne unquasedeant,vel quiescant, siquidem Aristoteles scriptum reliquit se exere
res sub sole magis uri dum sedent,quam dum mouentur, quoniam cum τοὐπ'
209쪽
in motu sunt aerem agῖtant, quasque spiritu ventilantur; cum verti se-Ddent, quia aer immotus permanet,vim selis acriorem experiuntur. De tempore exercitatio, Ams apto. cap. XI. sunt temporis genera neutralia Ita ab auctoribus medicinae appellata sine quorum obseruatione no modo res ad ianitatem pertinentes, vertim etiam actione atque opera tiones hominum omnes male infeliciterq; peraguntur,alterum est uniuersale,sub quo ver,aeitas, autumnus, & hyems comprehendunturi, alterum particulare, quod singulorum dierum horas separatim complectitur, Dixi naturalia ad differetitiam accidentalium siue contingentium, quaeia 5 ita perpetud, & firmo ordine eueniunt sicut illa, nam tempus australe, aquilonare,boreale,nimis frigidum calidum aut siccu, nubilum, serenum lucidum, nebulosum sunt disserentiae accidentales Einordinat atque contingenter euenien tes,de quibus in exercita iis cor 'oribus in hunc modum breuiter statuendum erit, videlicet singulas il-as temporum constitutiones euitandas esse, in quibus vehementillime
Venti perspirant, praesertim quando pessimi sunt ut australes, & aquilonares plurimi,a quibus corpora motu rarefacta, & infirmata ualde laedutur; smiliter quoque sugienda sunt tempora nimis frigida, nimis calida, nimis sicca.Nimium enim stigiis, quum a calore exercitatorum superari nequeat, sortius eos assicit, quia auelare istotele pingue a laboribus consumptum calorem, & teporem seruare non potest,amplius quoa lete exercetes aerem colanub permutant, ac permovent, uti dicebat Aristoteles,currentes hyememagis viget stantibus quod aer nostra ambiens corpota cum stamus,ubi semel concalefactus est, nulla amplius molestiam insert,ctam autem currimus, alius atque alius subin v de frigidus occurrit, itaque fit,ut magis vigeamus; pariter qui in . tr mis frigoribus exercentur,vehementius a rigore percutiuntur: nimius praeterea calor exerceri vetat, necnon siccitas immodica, quoniam alter calorem natiuum,& uniuersiam corpus immoderate resoluit, altera magis quam parsit humIditates exiccat.Tempus item exercitationibus serenum,atque lucidum eluendum erit,sugiendum verb nubilum obscutum,crassum,quandb sic aer deprauatus etiam absq; exercitatione apertos corporis meatus facile subit, humoresq; secum inuehens membris non sine noxa assigit,&per consequens grauiora non sine ratione corpora reddit animumque de inceps grauat,quod in sereno nusquam animaduertitur,quinPotius illud corpora ad motum adiuuare, spiritusq; suapte
210쪽
Λ suapte natura lucidati amicos confirmare & animum recreare apparet id quod Hippocratem significasse puto,ubi dixit αμα ταις ωραισιν μου lib. de aeret
D IJ.ονται σικοιλίαι,' ἀταπνέυματα ventres scilicet & spiritus tem- aq.Moc. poris constitutionibus commutari. Porri de naturalibus temporis exercendi generibus varia ab antiquis determinata inuenita, & primd quantum attinet ad uniuersale tempus Aristoteles ex sententia omnium vete a. p taerum auctorum censuit potius exercenda esse humana corpora in aestate, pyet
quam iri hyeme,stib nomine hyemis,ut Petrus Apponesis iudicauit, au '
tumnu hyemem & ver intelligens; atque ad hoc credendum ea ratione permotus fuit,qubd in aetate calor naturalis languidus, ac debilis exi- . . stens minui cibos, udosque humores concoquit, unde excremeta plura generantur,&ob id exercitatione calor nativus magis excitandus, ut cocoquat honestitis, magis*, sudor motu proliciendus,qud excrementa illa exinaniantur, neque intus retenta putredinem contrahant'. Inhye- am me verb qubd validiore existente natiuo calore,& per consequens me selius cibos,&incoctos humores conficiente excrementa paucillima generantur,atque inde minus illa educi necessarium est, neqile exercitatio conuenit,quae exiguam utilitatem afferens periculum magnum adnexa habet, ne scilicet aer hyeme madore oppletus corpora motu reclusa illa' bens magnopcre laedat. Ex altera parte vetustillimus auctor Hippi crates siue Polybus trium exercitandos homines admonitos voluit,vi lalli- 3. de dicta tudinem omni tempore cauerent, ut deambulationibus matutinis corpus exercerent,ut hyeme & frigido tempore magis ac d utius exercerentur,cessantes tamen priusquam lassituc nem atque calorem sentirent;
Hip cratem deinde secutus Soranus Ephesius Paulus AEgineta &alij In Is ne medici multi aestate,& autumno minus; hyeme & vere plus exercendii medicinae
esse maluerunt,iudicantes aestate atque etiam autumno corpora ab ambiente satis exsiccata, squalenti avehaud amplius per motum arefieri debere,neque item calorem alioqui languidum, & imbecillem magis re- C tundendum minuendum sie; Galenus verb multarum reriim,quas me- Meru, aidici sequuntur auctor bonus censuisse videtur, qudd sicuti corpora te- 2 7'perata in temperato tempore nepe vere exerceri postulant, simili pa
corpora frigida in calido, calida in frigido, humida in sicco, sicca in homiclo exercenda sint,quasi semper illud obseruari debeat, ut corporibus
ad aliqua intemperiem declinantibus tempus atque locus contraria in exercendo eligantur.Neque hoc in loco praetermittendum cessio, quod lax'. epist. Plinius Iunior scribit de exercitatione aestatis tempore a se fieri solita , ubi a Fusco interrogatus quomodo diem aestate in Tuscis dispensaret,in hunc modum respondit de exercitationibus. ubi hora quarta vel quin ta, nec ue enim certum dimensumque tempus, ut dies suasit in xyltum
me vel cryptoporticum consero, reliqua meditor & di . Vehi tum L ii ascendo.