장음표시 사용
651쪽
Liber Offluas. 673fit,quam Ciceroniani sint , qui res Dialecticas
tantum Oratorijs verbis tradendas existimant. Sed properemus ad reliqua. Insuper in eodem libro ait,Philosophum si afferat eloquentiam, non esse aspernandum; si non lici beat, non esse ab eo admodum flagitandam ; dum tamen complectatur verbis quod vult,& dicat pIane ut intelligatur. In eodem praeterea libro sic str: bit,omne quod de re bona dilucide dicitur, mihi pro clare dici videtur. Isti tisinodi aute res dicere o nate yelle puerile est : plane autem At pcrspicue expedire posse , docti Sc intelligentis est viri. Item in eodem volumine ex Catonis persona ait, Re enim intellecta, in verborum usu fac1les esse debemus. Et 4. lib. de Finibus, Cur inquit
cum de re conueniat, non malumus usitate loqui ρ Et lib. i. de Finib: Torquatum ridens ait ; Loquuntur isti bene Latine ; sed parum planc. Ia vero in Oratore ad Brutu expende quid dicat, Res autem sic se liabet ut breuissime dicam quod sentio composite,& apte sine sentent ijs di cere,insania est; sententiose autem sine verborum ordine & modo, infantia: sed eiusnodi tamen infantia,ut ea qui utantur, non stulti homines, homines haberi possint, sed etiam plerumq;
prudentes. Haec ille. Uscat autem lio loco inafantiam, id quod partim facundiae, di eloquentiar,atque omnino opponitur Joquacitati. Et in eodem libro sic scribit, In Philosophici res spe
ctantur, non verba penduntur. Et I. Officiorum sic legimus, Ne vi quidam Graeca verba inculcantes iure optimo rideamur.
Ita quidem Cicero docuit, ita Q intilianus sensit, ita Aristoteles scripsit. Sed non erit inutile, quibus etiam vocabulis usus fuerit Cicero, expli-
652쪽
s 4 Commem. in uniuersam Logicam. explicare. Hinc enim plurimi diui Τhomae scritapta infamant; quoniam in ipsis haec nomina de- praehendunt, Scibile, Affirmativa, Descriptiua,
Entitas, Aequiuitas, &c. Apertissime enim demonstrabo his similes voces,aut multo duriores in Cicerone reperiri Tib. enim z. de Finib. opinalibe voc at,quod opinione tenetur: & lib.a.de
Inuentione ignorabile nominat, quod potest ignorari. Quid igitur impedit, ne quod scientia comprehendi potest scibile appellamusρDeindet.de Inuentione utitur his vocabulis,Deliberatuva,Definitiua;Τranslativa,Ratiocinatiua:&lib. i. comparativa de Assiuaaptiua.Quodnam itaque peccatum est dicere, definitio descriptiua, aut enuntiatio affirmativa Demum lib. 3. Epist. Famii. ist. . Appij, Lentulis essentias vocat Appietatem & Lentulitatem. Quid eum acturum fui ste putas,si de aequi, entisq; natura scripsisset
Entitatem profecto & quiuitatem non esset veritus dicere, nisi suauius aliud occurrisset. Iam haec mitto,ad alia enim mea festinat oratio. Quis ex his viris bonis pacato animo legeret diuum Thomam, necessitudinis vocabulum, pro necessitate , aut visum entem , & firmitudinis argi menti pro eius efficaciap At Cicero de inuentione lib: 1. fere ad finem, plus vicies utitur necessitudinis voce, ut necessitatem explicet. Et quemadmodum diui Thomae discipuli necessarium diuidunt in id quod simpliciter, ac omnino necessarium est,& id quod ex Hypothesi. ita cicero duplieem facit necessitudinem, unam simplicem& absolutam , aliam ex adiectione. Item in utroque libro de Inuentione passim ait, hoc illudue argumentum parum habere firmitudinis. Denique si diui Thomae aduersari; omnia
653쪽
Ciceronis opera, & non duos, aut ad summu in tres eius libellos vidi sient, inuenissent equidem infinitas prope voces , quas ipsi ut sordidas habent; nempe desectivum pro manco, habilitate pro aptitudine.artium ieiunitatem pro ignorantia,beatitatem pro beatitudine, continuatu pro eo quod minimc interruptum est, dulcitudinem pro dulcedine, admirabilitatem pro admiratione,condecentiam pro conuenientia, salutariter pro salubriter , germanitatem pro fratrum mutua necessitudine, & mulierositatem pro amore mulierin Ut autem eorum inanis timor omnib. innotescat, locum unum Perioni j in mediu pro feram. In libro perihermenias, ubi ad modifica tarum enuntiationum explicationem valde id
expediebat, vix ausus est dicere, possibile , aut non possibile; sed quod fieri potest, aut quod fieri non potest: & tamen in eodem capite s,pe v-titur vocabulo Impossibile. Quodq; mirabilius
est 3. Prior. cap. v. ubi non usqueadeo necessarium videbatur, possibilis nomen saepe admittit. Illud tamen risum mihi prorsiis mouet quod quum aliquam mimas elegantem dictio
nem in aliquo Grammaticorum reperiunt, Continuo illum excusant, ac usum fuisse dicunt bafigura, quae Barbaralexis nominatur : at in diuo Thoma nullam omnino excusationem recipiunt.
Sed quamliis id minime proposueram, diuum Diui Au Aurelium Augustinum , vel omnibus Genti- resi, Aulibus de Grammaticis reclamantibus, Cicero g si ἔν-nem, Aristotelemque ingenij acumine superantem, ut hanc nobis litem dirimat; utque pro iustiori parte sententiam ferat, deprecabor. Bo-
654쪽
πis Camulant. in uniuersam Logicam. norum, inquit, ingeniorum insignis est indoles
in verbiS verum amare, non verba. Quid enim
prodest clauis aurea, si quod volumus aperire non potest aut quid obest lienea , si hoc potest, quando nihil quaeriimus, nisi patere quod clausum est O egregium viri, & sancti,& docti iudi
Citim, quod ri. cap. . lib. de Domin . Christiana habetur. Item lib. de Uera Religione cap. 46. sic
ait: Ueritas cunctis rebus praeponenda est. Et lib. 1.contra Cresconium Grammaticu, ac haereticu Donatistam cap. r. sic scribit : Si Demosthenes clarissimus Oratorum, cui verborum tanta fuit cura,quanta rerum auctoribus nostris, cum tamen ei nonnullam locutionis insolentiam A
schines obiecisset, negauit ille in eo positas e se fortunas Graeciae ue illone, an alio verbo usus fuerit: quanto minus nos laborare debemus de regulis derivandortim nominum , quando siue hoc, siue illud dicamus, intelligitur sine ambiguitate quod dicimus, quorum non expolitione fermonis , sed in demonstratione veritatis est maior intentio 3 A nobis itaque stat; loetis linus hic,& fanciis si inus Ecclesia Doctor. Potuissem quoque ad Hieronymi tribunal aduersarios notastros pertrahere, sed veri us sum ne s s1 liuentes
eius scaput As recordirentur,timore perterritum nobiscum eum sensisse dicerent.
His ita expositis,ad duo alia, quς mihi restanti
capisa properabo; si tamen prius uiuenes Diale- et IcoS admonuzrrna, ut quum magistros suos
Grammaticantes vident, eos onmino contemna nitue ad aliorumque se disciplinam transferant:& quum a lectione domum redierint,omnia q ila magistro suo contra diuum Thomain, no Phllos ophic quum enim de rebus,non de vocibuhest
655쪽
est controuersia, nihil tale suadeo; nec dissita- ideo quidem) sed Grammatice dictata reperi
ent, statim deleant. Illud de Aique cogitent, nullum ex his hominibus aut nostra aetate,aut ma- Ressonstaborum memoria insignem Theologum, aut Iu ρ ρ risperitissim lim euasisse.Deus mihi testis est, in e 'haec quantum existimo, prauum enim est cor hominis Se inscrutabile non Iluore, aut cuiuia quam odio scribere; sed misericordia motum, quod videam tot praeclarissima ingenia in uno CIcerone exprimendo occupata. At si miratur quispiam, cur cum ego hunc Neotericorum usum tantopere reprehenderim, ipse quoque voces quibus illi contra morem Doctorem ut untur, Vsurpem: huic ego facile respondebo. Aut enim cum Terentio dicam, morem gerendum fuisse Thaidi, id est, nostrae huic aetati ac seculo: aut cum diuo Hylario, in vitium me vitio alD-no coarctatum esse conquerar:aut tandem quadam diui Gregorij similitudine me communiam. Nam quemadmodum is qui porrecta manu iacentem quempiam elevare cupit, ipse se aliqua-tulum inclinet oportet; sic qui repuerascentes Philosophos excitare volui, eorum in eligendis Vocabulis curiositatem; si non omnino, tamen aliqua ex parte, debui imitari.
De Textibus 9 Capitibus . p. Io.Vod autem mihi secundo ob ij ci potest, aper. Secunda et ius refelletur. Primum enim grauissimi reuera quique viri per textus Aristote Iem citant. Dein sioni res de millum ego Aristotelis librum in textus di. ponderμnuisum affero , praeter libro. Metaphy sicorum. Id autem hoc consilio feci. Pl erosq; enim interia pretes ac tranStator si qui eos'in capita diuidunt,
656쪽
legi, vix reperi Unum, cui cum altero quidpiam esset commune: at qui textibus usi sui, unam perpetuo diuisionem seruauerunt. Nec me haec tota causa, Vt per textus citarem Metaphysicam impulisset, nisi vidissem, nullam esse Μetaphysicie e Graeca in Latinam linguam versionem , quae a plerisque in his Ualentinis scholis recipiatur. x Dialecticorum autem & Physicorum voluminum translatoribus quamuis& inter ipsos quoque de capitibus diuidendis sit magna dissensio Perion ij translationem a Nicolao Gr chio emendatam sequor : quia ea sola a Uale in is nostris recipitur. inare quum in super1oribus libris scripsimus, hanc, illamve sententiisam haberi in tali, aut tali libro, aut capite , non iuxta Boethij, aut Argyropili, sed iuxta PeriOnij sectionem intelligatur; nisi quum aperte ali.
nd admonemus. Caet Crum quum librum Peri- hermenias, aut Elenchorum estauim lis, non potuimus Perionium sequi : primum quia diuus rhomas duos libros Perihermenias,& totidem Elenchorum facit; Periori ius vero unum de In- 'terpretatione i nstituit. Deinde ipsa capitum,aue librorum diuisio in Elenchis in Vna , eademque Perioni; translatione , iuXta varia Typographorum ingenia Variatur.Deinde lectorem mo-uaeo, Quintum Metaphysicorum per capita cit ri, quia in eo libro non tam numerus capitum, quam tituli & inscriptiones rerum, in quo urs
capite tractatarum, considerantur.
De Aristotelis, acorumque moribus. Cap. I. i'c Equitur,ut iuxta susceptam 1 me prout ne i a ut illud quod ultimo loco me tracta turum di xi,
657쪽
persequar. Postquam enim primus Iiber excessus est, rogatus su ab amicis,Vt quod de TopicaDia- Tertia r lectica in eodem libro cap.1. dixi, firmioribus p hensi rationibus stabilirem, ne lectoris animus fluctu m sparet. Id igitur nunc praestabo, viarque primum 'r rationibus, deinde autem grauissimis testibus. Quod non prius aggrediar, quam lectori persuam
serim, nullum a me auctorem citari, cuius verba ex ipsius fonte non sumpsemn . Eorum. n. in intentiam reprobo, qui mille auctores, in cui utauissententiae aut probationem, aut reprehensionem afferunt; quos tamen si consulerct cupias, citatius in Ebuso serpentes inueneris, quaam quod ex illis citat tir. Quaobre nullis omnino laboribus, nullius suptibus ipse peperci, ut autorii libros viderem; nullumque in his meis institutionibus testem adducerem, quem non legissem. Vnum tamen Berosum Chaldaeum excipio, quem cum in hac ciuitate minime reperissem, ut ab alijs referri solet, ita a me lib. a. cap. r. eius sententia fuit transcripta. At nudiustertius librum reperirnec tamen mihi videtur, ita generatim loqui, ve
Ad reliqua igitur nunc progrediar; meque .d tibis a
meum munus, petasumque reuocabo: Ostendam- itaque non fuisse Aristotelem primum Dialecticae, etiam Topicae, inuentorem. Equidem, ut nostri Theologi I. parte quaest. 94. art.3. docet , nulla
est scientia, quam mimus homo a Deo non receperit . Quin etiam diuus Τhomas addit, nihil quod sub scientiam humanam cadere pota sit , & in primorum principiorum generalitate, aut virtute contineatur, ipsi Adam igno
658쪽
o comment. -τη Usm Logicam dis amoenitate exclusus , s eleris sui ve mala obtinuit, fui ire deinceps vir prudentissimus Ze sanctissimus: ergo ea docuit filios suos, quar ip-' sis utilia admodum futura intelligebat : maxime cum multis seculis una cum filijs in hoe
mundo vixerit; eosque summo amore complecturetur. Inter ea autem quae apprime ad hominum disciplinam conducunt , praecipuum est, quid inter necassariam rationem & probabile argumentum intersit, cognoscere: Vagabitur enim errore animus frequenti l si me, si aut verisimilia tanquam certa arripiat;aut certa ut proin
babiliata tum negligat. Ergo probabilii simu est, eas praeceptiones; quas Adam de his rebus nouerat, filijs suis tradidisse. Quod si ille hoc egit, nulla probabilitate constat, post eius mortem omisnino eam disciplinam esse extinctam: praesertim eum in Orbe semper aliquis Vir sanctus,&' multi doctissim fuerint;priorumque ingenia nou risseeunda Cont acutiora.
ratio ex Denique quam sit Aristotele antiquior Moy- Mositi se ses, nemo est qui ignoret ;& tamen Alexandri-μentia. nus Philo quem diuus Hieronymus in Catalogo scriptorum Ecclesiasticorum , & diuus Augustinus contra Faustum, ut disertissimum lauia dant Tomo I. lib.6 cuius titulus est , Deterius meliori insidiatur,asserit,prius disserendi faculiatate munitum fuisse Moysen, quam cum Aegyp-πὸ ρ. - tiorum sophissis disputaret. Dialecticam autem fis .ae salis nihil aliud Vult esse Cicero, quam artem &sci monti do entiam disserendi. Iam vero Salomon omnibus Mrina qui ante eum fuerunt, & post eius secula o i ii sumpto. sunt, nihil de Apostolis , eorumque smilibus tracto)doctior fuit, ac proinde a Diuo Ambiosio in lib. de Salomone cap.I. omnium hominum capi
659쪽
Liber Od allus. I ast pientissimus dicitur: quo in do ergo credibile
est, artem de qua uis re pi oposita in utraque partem dusputandi incognitam ei fuisse λ Silomon autem longo tempore interuallo Aristotelem antei uit. Regnauit enim in Iudaea multo antequam Sardanapalus Assyrior urn monarchiam acciperet.Sardanapalus autem ut constat )t tam Μardorum, atque Persarum monarchiam praecessit.Aristoteles velo tempore Dari j Con- domani, ultimi Persarum Regis , & Alexandri Magni Μacedonis primi Graecorum monarcha floruit. Itaque plusquam quingentis annis Salomon A istotele fuit antiquior. Et quidem utSacra historia refert)'x via 1 uersis regnis ad Salomonis sapientiam experiendam , audiendamque eonfluebant. Nolane ergo satis sup ei que proba Quare hile est, hanc disserendi facultatem, quae tanto- ratio ex pereas alias disciplinas conducit, ab eo illos diui Thais. recepit se. Ad h ecdiuus Thomas et r. q I. art. 2. ad 3. ΤΠεμμι- tantum agnoscit duas Logicas, quomodo auteaccipiendum sit duas esse Dialecticas, aliud dicendi tempus magis idoneum dabitur una Analyticam, alteram Topicam, vel Inuentionis rat r. Metaphysi. lect.3. non obscure testatur, ante Mristotelis tempora Logicas esse inuentas: ergo nec primus fuit Aristoteles, qui Inuentionis a
tem re perit, nec qui aduersus sophistarum n gas disserere docuit. Tandem ex his quae lib. Vltimam I. cap. testata reliquimus, perspicuum est, vetu ν ε ηι stiorem esse demonstrationis cognitionem ipso Aristotele r ergo liuelligebant homines, quamuis foliasse non ita perfecte , aliquando esse probabilia , &non necessaria argumenia
660쪽
ssa eammestire Distersam Larisam
- μυ- iam afferas,qui ultimo cap. Elenchorum Τopia imonii. cam artem, & eam quae sophistis respondere μην -- docet,a se inuentas esse gloriatur; magnasque sibi eo nomine haberi gratias postulat, respondebimus statim, neminem in suis la udbus incorruptum testem videri; nisi a Spiritu Sanctoa atur. Verum in hac parte homines Graeci minori fide digni sunt. Nam in seipsis laudadis, ali3sque contemnendis, perpetuo habiti sunt ista loquaces.Proferam autem eos auctores, qui, ut nasio ma ego Ita lanitiem, effeceruor, eorum que didiis tanquam luminibus opinionem meam illustr bo. Initio quidem quam sint in omni histori Iiberales Graeci, ita ut perinde eis sit vere, ac fatis. 3 escribere: vetus illud satyrici Poetae dicterium explicat. & quicquid Graecia mendax Iuuenalis Audet in historia. υν io. Lactanti j etiam Firmiani id confirmat auto.
ritas,qui r. lib. Diuinarum Institutionum cap.Is. Incredibile esse ait, quantaS mendaciorum nebulas Graecia excitauerit. Idem quoque Flauius Iosephus i. libro Contra Appionem multis argumentis demonstrat. Sed de hac re consulenduin e: istimo eloquentissimum TheoIogum &Episcopuni Cano libro u. de Locis I heologicis, ubi plurimos laudat auctores,qui fide in historia Graecis abrogauerunt; ac eam nationem semper ad mentiendum fuisse promptulam docuerunt. Caeterum haec, quia non sunt huius
temporis, in aliud relinquamus, propriusque id,quod ad scientiarum perdinet inuentionem, explicemus.Graeci quidem illud habent proprium ut alienis laboribus magnam sibi gloria a m qiuerant. Nulla enim disciplipa est , nulla scientia, nullaque omnino ars cuius inuErionem