장음표시 사용
181쪽
appellauerunt, a liminibus, quod per eos agrorum
itinera seruantur 'postea apud quosdam nomina a loci natura acceperunt:& qui ad mare spectant, mariti mos: qui ad montem, montanOS appellauerunt. Omnis ergo huius recturae longitudo rationaliS, limes appellatur: nec interest quicquam, decuma num dicamus, an limitem. Decumanus autem primus, maximus appellatur, item Kardo: nam latitu dine caeteros praecedunt. Sunt alij limites actuarij,
alij linearii. Actuarius est limes, qui primus actus est, & ab eo quintus quisque: quem si numeres cum
primo, erit 1eA ius: quoniam quinque centurias sex
limites cludunt. Reliqui medij limites linearij appe
tantur, in Italia subrunciui. Actuarij autem extra maximos, D. & K. latitudinem habent ped. xij. Per hos iter populo, sicut per viam publicam debetur. ita enim cautum est lege Sempronia & Cornelia Iulia. Quidam ex his latiores sunt x h. pedibus, ut hi qui sunt per viam publicam militarem acti. habent enim latitudines viae publicae. lineario limites a qui busdam mensurae tantum disterminandae causa sunt constituti: & si finitimi interueniunt, latitudinem secudum legem Mamiliam accipiunt. In Italia itineri publico seruiunt sub appellatione subrunciuorum. habent latitudinem pedum Octonum. . Hos conditores coloniarum fructus asportandi causa publicauerunt. Nam & possessiones pro aestimio ubertatis angustiores sunt astignatae : ideoque limites omnes non solum mensurae, sed & publici itineris causa, latitudines acceperunt.
182쪽
MSECUNDUM antiquam constitutionem limites diriguntur : quare non omnis agrorum mensura in orientem potius quam in occidentem spectat. In Orientem, sicut aedes sacrae. Nam antiqui architecti in occidentem templa spectare recte scripserunt. postea placuit omnem religionem eo conuertere, x qua parte caeli terra inluminatur. Sic & limites in Orientem constituuntur. M V L Τ I ignorantes mundi rationem , solem
sunt secuti, hoc est ortum & occasum , quod in semel ferramento comprchendi non potest. Quid ergo posita auspicataliter groma,ipso for
te conditore presen te, proximum Vero Aortum comprehen-Oderunt, & in V tramq; partem limites duxerunt,quibus cardo in horam sextam non
183쪽
r6 H Y G E N IE T quidam, ne proximarum coloniarum limi libus ordinatos limites mitterent, relicta caeli ratione mensuram con1tituerunt, qua tantum moduia centuriarum, & longitudo constaret.
Quidam agri longitudinem sequuti, & qua lon
gior erat fecerunt de- Oriens Cumanumquidam in
& fecerunt decuma - tanum in meridianum, g&Kardinem in orien- Si rem , sicuti in agro in Campano qui est circa Capuam. SUOpI IO. MODUM autem centuriis quidem secundum agri amplitudinem dederunt. In Italia triumuiri iugerum quinquagenum, aliubi ducenum: Cremonae iugera. ccx. Diuus Augustus in Beturiae Emerita iugera cccc. Quibus diuisionibus decuma ni habent longitudinis actus XL. h. actus XX. Decu.
est in oriente. Quibusdam deinde coloniis perticae
184쪽
fines, hoc est primae assignationes aliis limitibus, aliis praefecturae continentur. In Emeritensium
finibus aliquae sunt praefecturae, quarum decimani aeque in orientem diriguntur. cardines in meridia num. Sed in praefectiaris Mulliciensis &Turgalliensis regionum, D. habent achiis viginti, K. actus, quadraginta. Nam & alia praefectura aliter coni ersi sunt limi tes,Vt habeat in aeris inscriptionibus inter limitem nouum& veterem iugera forte septuaginta, haec sunt alterius partis subseciva.
185쪽
ptionibus tam Variis continentur, quam & limitum actibus: alij vertices, alij latera regionibus suis ob - secundantes, tetrantum, maxime decumano & l lapides inscripserunt, rcliquos sine inscriptione ad parem apposuerunt: quos ideo quia nu lla significa tione apparent quoto loco numerentur , muros appellant Diuus Augustus aflignationibus suis numero limitum inscriptos lapides omnibus centuriarum angulis defigi iussit. Nam locatione operis
huiusmodi non solum quod ad publicos limites
pertineret iniunxit, verum etiam inter acceptas ne arbores deessent: tantum numerum significaue
runt: alij ipsarum centuriarum, sic quemadmodum qui in lateribus inscripserunt, in vertice lapides sic inscrip serant, quemadmodum in decumano maximo & cardine solet: sic & ulterioris secundum numerum suum postulationem inscripserunt . Voluerunt autem limites inscriptionibus cludi, ita Ut cuius centuriae esset lapis intellegeretu r: sic quo que haec inscriptio obscura est.lapis autem in regione prima & quinta. hac ratione sic inscribitur. quadrata enim illi portio clusaris vacat ab inscriptione. est ergo talis inscriptio, S. D V. K.
IN regione dextra- ciuia iustae & vltratae cidem numeri sic inscribun tur : sic & in regione sinistra& citra: in regione dextra & citra eidem numeri inscribuntur.
186쪽
DE LIMITIB. CONSTIT. IcrComparemus nunc omnes quatuor lapides in unum, & intueamur eorum quartaS partes Vacate quae in suis regionibus centurias litteris intractu-dunt.
Sic & in suo interuallo distantes centurias his imscriptionibus cludunt. inspiciamus a maximo D. &Κ. singulorum lapidum inscriptiones. Latera autem lapidum recte inscribuntur, quo
inscribi non facile omnia , oepossunt. Inflaribitur enim lateribns D D. XCVIII. V Κ. LXXX. Quae inscriptio si ratione ponatur,erit
187쪽
optima licet & quomodocunque inscripta sit, peritum mensorem non latebit, quoniam certus est lapis quo centuria cluditur. Multos limitum constitutiones in errorem deducunt, dum aut inscriptiones parum intellegunt, aut aliter limites numerant. volunt esse quidam de cumanum, alij primum, alij maximum. Et cum exierint a decumano maximo, peractis centuriae actibus, primum limitem numerant, qui est secundus : dein ad agrum de quo agitur,cum perueniunt, nouam inueniunt controuersiam, &de aliis quam quibus agitur acceptis litigant, dum volunt esse primos DD. duos,&duos Κ Κ. Hoc si sic esset, inter DM.& quem volunt primum centuria aliter appellaretur : forte diceretur inter DM. & primum: sed quonia ipse primus mest qui& maximUS, continuo a D M. &Κ. centuria inscri- kbitur, DD. I. V. K.I.&S. D. I. Κ. Κ.I.erit ergo nobis is prim qui & maximUS. Sic de limitibus quintariis. quintum quemquς quintarium volunt. Porro autem inter quintum &.quintarium interest aliquid. Quintus est,qui quinto loco numeratur quintarius qui quinque centuria cludit. Hunc volunt esse quintum, qui est sextus Nam & legum latoribus,quemadmodum perlatum est, sic cauerunt ut a D M. quintus quisque spacio itineris
188쪽
itineris ampliaretur. Erat sane interpretatio legis
huius ambiigua nisi eorum formae sextum quemq; limitem latiorem haberent, significatione qua timinores. tractemus nunc diligentius quid dixerint, a D M quintum quemque latiorem decumano. quum decumanus erat positus, positi sunt deinde quinque limites, quorum nouistimus factus est latior : his decumanus accessit, sex fiunt. eandem obseruationem in reliqua limitum parte esse volue-Tunt, ut quemadmodum a D M. quinque limit ducebantur, quorum esset summus latior, sic&abeo quintario, cum spatium definitum erat, quinque adiectis limitibus, summo, latitudinem suam seruari placuit. Quemadmodum ab antiquis acti sint limites,
tractare incipimus:itaque persequi omnia non alie num iudico. Foeda est enim neglegentiae culpa, cum de constitutione disputemus, praeterire tot Operum exempla. Finitis ergo ampliorum bello rum operibus,augendae R.P. causa, illustres Romanorum viri Vrbes constituerunt,quas aut victoribus
189쪽
appellauerunt. Victoribus autem astignatae coloniae l)is qui temporis causa arma ac ceperant. Non enim tantum militum incremento R P P R. habuit. erat
tunc praemiurim terra , & pro cinerito habebatur. Multis legionibus contigit bellum feliciter transigere,&ad laboriosam agriculturae requiem primo tyrocinij gradu peruenire. Nam cum ligna & aquilae a primis ordinibus ac tribunis deducebantur, modus agri proportione ostich datur. Ferunt quindam indictum postea modum belli, & expleta centesima hostium congrcssione, ad colendarum reductos terrarum agros. DiuuS Iulius Vir acerrimus,& multarum gentium domitor, tam frequentibus bellis militem exercuit, ut dum victoriaS numeras, congresso num multitudines obi misceretur. Nam milites ultra stipendia emerita detinuit: recusantes deinde veteranos dimisit. mox eoidem ipsos veniam cum milite rogantes recepit, & post aliquot bellafacta in pace deduxit. PEque Diuus Augustus in assignata orbi terrarum pace exercitus qui sub Antonio aut Lepido militauerant,pariter &suarum legionum milites colonos fecit , alios in Italia, alios in prouinciis: quibusdam deletis hostium ciuita tibus, nouas urbes constituit: quosdam in veteribus oppidis deduxit &colonos nominauit. Illas quoque Urbes, quae deductae a regibus aut dictatoribus fuerant, quas bellorum ciuilium interuentus exhauserat, lato iterum colonia nomine, numero ciuium
190쪽
ampliauit: quasdam & finibus: ideoque multis regioni b. antiquae mensurae actus in diuersum nouis limitibus inciditur. Nam tetrantum vetcrum lapides adhuc parent, sicut in Campania finibus Minturnensium,quorum noua assignatio trans fluuium Lirem l1 mitibus continetur: citra Lirem postea as1- .gnatum per professiones Veterum I postesilonum, ubi iam opportunoruinfiniuincomnultatione relictis primae assignationis terminis, more arctfinio postidetur.
A Fluilius Liris B Agriadsignati ser
Multis ergo generibus limitum constitutiones inchoatae iunt: quibusdam colonus Κ M. & D M. non longe a ciuitate oriuntur. Nam&in proximo esse debent immo si fieri potes ex ipsa 'colonia inchoari: scd quoniam vetusta municipia in ius