장음표시 사용
371쪽
373쪽
AD AUCTORES FINIUM REGUNDORUM OB SE RUATIONES E T N O T A E.
EX ACESIMVS annus est,ex quo vir omni genere litterarum instructissimus Adrianus Turnebus ex Bertiniana ad Audomari fanum bibliotheca varios. finium regundorum auctores edidit, suamque operam cunctis exquisitioris doctrinae amantibus, ac praesertim ciuilis fa pientiae cultoribus approbauit. Etenim petitis inde rationibus celeberrimi Romanae prudentiae anti-slites capita legum illustrauere non pauca: complures etiam antiqui Juris articulos, qui in ipsis reruin Obtinere solent argumentis, suppleuere : majora indies commoda sperari posse dictitantes , si foc- dissime corruptos scriptores refici aliquando ac reparari contigisset. Itaque in hanc potissimum curam omni studio incumbendum este videbatur, ut
conquisitis exemplaribus, ijsquc diligent illiinc collatis praestaret aliquis quod hactenus plerique desiderauerant. Et exemplaria quidem,quae non tantum in Gallia, sed &in Italia Germaniaq. reperiuntur, spem aliquam injecerant fore ut ijs perlectis adhibitoque judicio pcnsitatis suus operi nitor redderetur. Verum eo labore suscepto rem longe aliter habere demum intellexi. Nam ex vetustillimis
374쪽
NICO LAI RIGALTI Icodicibus, practer unum Aggeni librum, quo fina lium controuersiarum statuS explicantur, non antehac editum, vix aliud, quod ullius momenti me rito videatur, lucrifeci: cetera omnia minimo minus itidem mendosa lacera deturpata : ut hoc
tandem pronuntiari verissime possit, a multis jam seculis non leuem rei antiquariae factam esse jactu ram. Habeamus igitur qualecumque illud est quod decumanis barbararum exundationum fluctib. diu. tissime vexatum enatauit. Prima ecce tabula legenda obhcitur Lex Mamilia, quae quum sit antiquissima, adeoque potior tempore, primum sibi locum Jure vindicauit. nam alias editionem Turnebi reti nendam ubique censu nisi aliud sibi opusculorum, quae aliunde interjecimus, ordo postulauit. etsi, ne quid dissimulem, quaedam heic etiam aliter dispon Ε, si res integra esset, haut grauiter ferrem. Legi Mamiliae comilcm dedi Agrariam illam Pub.
Seruilh Rulli Trib. pl. quam M. Tullio pero
rante Romanae tribus abdicauerunt. Atque haec quidem certe vetustissima censeatur, quum sit ex ipsius Ciceronis Agrarijs collecta. Scquitur liber inscriptus,Siculi Flacci De conditionibus agrorum. qui liber habet res scitu dignissimas,& ad veterem Juris prudentiam apprime utiles: sed parum interkse cohaerentes ; aut verius, adeo dissolutas, ut fragmentorum, quam labri nomine debeant appellari . Bonam centonis illius partem in complures diuisam lacinias reperi inter alia fragmenta, quae Iosephus Scaliger ex peruetusto Ioannis Arcerq
375쪽
ΟΒsERVATIONES ET NOTAE. codice describi curauerat, Hygeni nomine nuncupata. Is codex grandioribus litteris exaratus hoc
uno ceteris praestat. nisi & eo etiam, quod Siculum Flaccum in nominis discrimen adducit, sicuti alius quoq. vetustissimus liber, qui Saeculum ubique in gerit pro Siculo. tametsi Latijs aurib. Siculi nomen
aeque usitatum fortasse ruerit, atque siculae vocabulum , quod nequiore significatu Catulli carmine
quodam scimus usurpatuim Auchpetem esse inter Veteres censendum, ex Boetiano agrimensorum catalogo fatis constat. Sed nec ante Domitiani acuum, neque item post Neruae tempora vixisse, ex eo sit verisimile, quod Domitiani de Subsicciuis edictum laudauerit, non item Nervae : quem tamen etiam de Subsecivis aliquid edixisse notaui mus. Siculum excipit Sex. Iulius Frontinus, quem
in codice Francisci Nansii Siculum quoque semel
appellari Scriuerianae ad Vegetium appendices te stantur. Quae aute sub nomine Frontini opuscula exstant plurima,auctorem suum Neruae Trajanive principatu vixisse apertissime declarant. Frontonem exeplaria quaedam indigitant: sed,Vt opinor, falso.. nam Frontinum haut semes Boetius & alis praeter Aggenu citant. A t'. hunc varios ad artem agriincn. soriam pertinetes libellos, qui pleriq. interciderunt,
conscripsssc,vel ex eo manifestum esse potest, quod in Arcerij Nanlij que codicibus pluscula eorum fraiagmenta superesseanimaduertimus. quin & omnia ferme quae in ij idem codicibus Simplicio tribuuntur, eiusdem esse Frontini jure contenderim, quum,
376쪽
6 . N ICO LAI RIGALTI Iillic non pauca reperiantur, quae es le Frontini Ag. gemis ipse praedicat. Denique facile mihi persua . deri patiar Trontinum huncce nostrum altero libro mensorem huc artilacem ipsum instituisse, altero de arte mentoria disputasse: deinde artis ipsius tri- . pertitioncm sex libris explieauisse : Astignationes 1 cilicci & Partitiones agrorum, ac Finitioues terino
norum ; posteaq. Controuersias : sed & praeterea libros De R ionibus, Deque Agrorum Italiaciconditionibus edidisse: ex quibus ad nos peruene rint fragmenta, quae heic De Colonijs inscribuntur. Praecipuam vero fuisse huius scriptoris auctoruritatem, non perperam Mathimabimus, quum in Cum commentarios Vci potius notas ediderit Ag- genus Vrbicus ; qui tamen & Hygenum laudat,
Frontino paene aequalem quippe sub Trajano Agrimensoris publici munere functum. Frontini libellum parte illa, qua de mensuris agit, auctiorem edIdimus, suadentibus in amplissimi viri Io. Iacobi JHemmij bibliotheca scidis, ex vetustissimo Angeli Colotij exemplari olim Romae ab Io. Metello Sequano descriptis: eumque tractatum,qui in editio . ne Turnebi ad calcem deerrauerat,aut potiuS fuge Las, retraximus. Aggenum de Controuersijs hactenus ineditum eadem bibliotheca & scidae aliae ex
A rcerij codice suppeditarunt. Libellus de Colonijs
siditionem. Scriuorij repraesentat. . In Docentium
V. P. qu cm su b Constantib A minianus M arcellinus aegrimensorem fuisse commemorat, ex illustrissimi principis Electoris Palatini bibliotheca efformavi -
377쪽
mus: At illa Marci Varronis ejusdem argumentii nempe de Casis litteratis, siue de Notis mensoriis,ex Arcerij manavere scidis. Titulum quidem praetc-runt De Geometria ; sed minus congruum. Nam longe aliud fuisse arbitror Marci Varronis opus de Geometria siue de Mensuris, unde multa se didicisse Frontinus ela Boetius non dissilentur. quin potius fuistia opus illius Terentii Varronis, Viri Vniit quaq. doctissimi, quem&Boetius periti stimum Latino rum appellat. In ceteris Agrimensorum qui: hoc volumine continentur collectancis, praeterquam 113 Fragmcntis illis Terminalibus, quae una cum plurimis lectissimis q. codicibus eximii viri Nicolai Fabri testamento aci praestantissimum Thuanum peruenerunt, Turnebi editionem imitari atque exhibere placuit: coque libentius, quod illam ab Aemaro Ranconeto Praeside Parisiensi, hortatu Ioannis Tilij Meldensium episcopi accuratam ista se, ac minimum ab vetustillimo illo codice Palatino discreparo deprehendi. Fragmenta quaedam
M. Iuni j Nipsi, A profiditi, siue Epaphroditi, S
Vetrubi Russi, quia magis ad quaestiones geome tricas pertinent,quam ad conditiones agrorum aut constitutiones limitum , in aliud tempus dili uti. Hygini autem Gromatici de castris metandis libellum non ita pridem Vegetio suoScriuerius adtexuir. Titulum Finilam rcgundorum, qui ab Turnebo est editus, & in codice Palatino reperitur , practermis atq. Vt arbitror, impunc: cum in Pandectis silo locodi ellum nemo no habeat. II peratoriaS Vero te IIcS
378쪽
quas Frontini libello adjecit idem Turnebus, quia
non omneS,aut non eaedem Vbiq. in Theodosi Iustiniani ve Cod. habentur, retinui. eas tamen haud fuisse ab Iul. Frontino neq. ab Hygeno Aggenove collectas, ex inscriptionibus patet. Quod autem in libris de A quaeductibus praestitit Frontinus,hoc etiam eundem heic praestitisse, & Senatusconsulta ad rem Limitum pertinentia,quaedam etiam Impe. ratorum edicta collegisse,non ambigo. Sed ea nondum e tenebris emersere. Haec habui quae de isti, auctorib. conspicienda praemonerem. Alia passim in sequentib. obseruabuntur. sic tamen,Vt exercedis aliorum ingenijs materiae satis superq.esse videatur. LEx MAMi LIA.J Vetustissimae legis Mamiliae reliquias magni aestimauere praeter Vlricu Zazium docti si .viri Paulus Manutius, Fr. Hotomanus, Ant. Augustinus, Ful.Vrsinus&I. Lipsius. at neminem
adhuc vidi, qui eas alibi quam apud istos agrimensores inueniri meminerit. Auctorem legis C. M amillum Limetanum Tr. pl. omnes agnoscunt. Sed cur non Peducaeum aut Alliaenum,Rosciumve aut Fabium,vel deniq. Flauium, quorum nomina inscriptione continentur non secus atque Mamilij3 INTRA FINE s.Jcod. Pal. & Mem. Inter adfines. I S AGER. J Mem. ss. ager. id est,supra scriptus. COLONI s mun. ijs. J Arc. coloniae, mun. eius. PRIMO QV. Q. D l E.J Arc. primo quo. temporC.
L. AGRARIA RVLLI. Habeant apparit
Quaedam huiusmodi leguntur in consulto apud Frontinum lib. de A
379쪽
OB SERV IONES ET NOTAE. 4 Si CVLi. In cod. Palatino disertisti me &con- p. istantissime scribitur: s AECVLI. atque tra in auto grapho Aemari Ranconeti. & ab eadem analogia
Siseculariae Seuerinae nomen vetus inscriptio repraesentat.
CONDITIONEs AGRO RV M. In hac finium regundorum disciplina, Conditores dicuntur, qui primi agros constitue iunt, Vt loquitur Paulus i. r.3. de aqua & aq. plu. quorum auctoritate coloniae sunt deductae, quique hs leges & conditiones, hoc est, qualitates pro arbitrio statuerunt. Vnde in iliis
libr1s frequcnter occurrent: Conditorum Voluntas. conditorum nomina. conditoris arbitrium. conditiones regionum. conditiones Viarum, conditio
nes fossarunt. & huiusmodi alia. Sic Plinius in prae fatione Nat. histor. praestantes illos pingendi fingendiq artifices, qui artem ipsam inuenisse &condidisse creduntur,Coditores appellat. Et ne in totum, inquit , videar Graecos insectari, ex illis nos velim intelligi conditoribus, quos in libellis his inuenies, absoluta opera,& illa quoq; quae mira do non satiamur, pendenti titulo inscripsisset. Idem lib. xiii. . . cap. l 4. Homero condente. i. scribente. & lib. 1i1.c. 3ὰ Thucydidem Imp. Athenienses in exilium egere:
380쪽
NICO LAI RIGALTII quaedam praefecturae habent vocabulorum differentias ;eaq variatio nominu indicat Carum d .es c. Ivs DICENDI. Nonnullis placet, Ius ducendi,
SERVAVERUNT PACEM. J Vlpianusii. I. De consib. Syriam Phoenicem patriam luam foederis quod cum Romanis percusserat tenacissimam suis . si gloriatur. deinde ait: huic D. Seuerus Imp. noster ob egregiam in Remp. imperium q. Romanum in signem fidem, Ius Italicum dcdit.
LEGES: ITA PRO SUO QVIS in MERITO,
ACCE PE RVN Τ.JExtat illustre huius aequitatis prudentiaeq. Romanae exemplum apud Liuium,li. viii. Principes Senatus, inquit , cum aliorum caussa aliae esset, ita expediri posse consilium dicere,ut pro merito cuiusque statueretur, si de singulis nominatim referrent populis. &c: VT HIs QV.I TOTIES ADMIS OPERIURIO.I. Liuius ibidem In V eliternos, veteres ciue S Roma nos, quod toties rebellassent, grauitcr faeuitum; &muri deiecti, & Senatus inde aDductus.&c
de l.lat. munus,quod muniendi caussa imperatum. a quo etiam municipes, qui una munus fungi debent. ALII A MVN I FI CENT I A, J Vlpianus. Muni cipes appellantur muneris participes, recepti in ci uitatem ut munera nobiscum facerent.. AD HOsΤIVM INCVRs Vs. Colonias sic ido
neis in locis contra suspicionem periculi collocarunt,ut esse, non oppida Italiae, sed propugnacula