Auctores finium regundorum. Nicolai Rigaltii observationes et notae, item glossae agrimensoriae

391쪽

OBSERVATIONES ET NOTAE. imperij viderentur. Cicero in Rullum. QUOD MARE IN HIS DEDUCER ET V R. JImo scribendum: Quod in mare his deduceretur. AggenusUrbic.coloniae in remotiora loca&longe ad mare positae videbantur. Virgilius iiii. Aeneid. cui littus arandum, Cui que loci leges dedimus. Servius: Non ait agros, inquit, sed littus, terram mari vicinam. Sic apud Boetium lib. H. de Geomet. Circa regionem maritimam limites rectos censui mus, ex lapidibus compactis totam limitum recturam cursim demonstrauimus: quia coloniae omnes quae ad mare ponuntur, littore maris terminantur. Allusit ad veterem illum in maritima loca colonias deducendi ritum Iuvenalis Satira xiii. cum paricidam innuens,dixit: Et deducendum corio bovis in

mare.

MAIOREM MODUM QV. AM AB. I.JFragmentum legis Agrariae, InscIip. p. ccri. . .

Columella lib. I. cap.3. Modus erit sua cui q. moderata voluntas facultas'. neq. enim sapientis est possidere velle, si colere non possis. Paullus. li. I. De admquir. vel admit. pos Possestio appellata est, ut ait Labeo,a sedibus,quasi positio:quia naturaliter tene tur ab eo qui ei insistit,quam Graeci dicunt.

392쪽

εο ν - , oes , G Q. HoratiuSI. Ep. io. Cui non conueniet sua res,vi calceus olimSi pede maior erit, subuertet: si minor, Uret. UT SAMNORVM AGER. J Frontinus: Curium,

Sabinorum ager per quaestores est venundatus, Scquibuidam laterculis per quinquagena iugera in

clusu S.

Li MI TIB vs ACTIs J Ipse Flaccus, p. 17. limitita institutis. DENIS QV. IBUSDAM QV IBVS AC. LAT. QViNQ JNullo sensu. Omnino scripsserat Flaccus: denis quibusque actibus laterculis quibusdam quinquagenauig. inci . MONTEs ROMA Ni.J Frontinus: Agros in montibus Romani acceperunt familiariter, qui montes Romam appellantur.

NAM SUNT POPVLI R. QUORUM VECTIGia

AD A E R A R.J Cicero de lege agrar. Vectigalia patrimonium publicu,&patrimonium populi R. esse ait.

in Apulia opidum Salpia vetus, quod Diomedes ab Troia rediens constituit. &c. HEΤRvRII IN GALLIA.J Cato in lib. Orig. plura deleverunt Galli, qui primi Arunte Clusino duce Alpes transcenderunt, Sc sensim ab omni Gallia cisalpina Hetruriam pepulcre. Idem: Galliam togatam primi coluere Liburni & Siculi, quos pepulcre Vmbri; hos Hetrusci ccc. & amplius corum

393쪽

OBSERVATIONES ET NOTAE. as

validissimis oppidis iusti more belli expugnatis. eos tandem vicere Galli. Plinius lib. m. i . ubi de Siculis& Liburnis. Umbri, inquit , eos expulere, hos Hemtruria, hanc Galli.

sEDERE. J Plinius lib. v. 32. Sunt auctorcs, transisse ex Europa Mysos,Brygas &Thynos,a quibus appellantur Mysa, Phryges, Bithyni. Et paulo post: Quoi partem eam insedere Gallorum, Tolistobogi.

&c.J Legendum videtur: Atque in eas partiti sunt ciues, qui dicuntur quidem ultro citroq. aut bello repuliste indigenas. TERRITORIA DIXERUNT JGlos vetnes

Territorium, . '.

TERRAE TANTUM OCCUPAVERVNT QVOD

COL ERE POTvIs SEN T. Huc pertinet quod apud Festum legitur: Possessiones appellantur agri late patentes publici priuatiq quia non mancipatione sed usu tenebantur,& Vt quisque Occupau Crat,col bat. Quae verba reperiuntur etiam apud I 11dorum. Glosiae: Possestiones, ἡρο AGRI O CC v P AT O R I 1.J AllusitCiccro ad assignationes & agros occupatorios,quum ad Atticum 1 cripsit: Invisas si potes: mihique ex agro tuo tan tum astignes, quantum meo corpore Occupari po-tc 1L Allusit quoq Plinius lib. II. ubi de Terra Haec cit,inquit, materia gloriae nostrae: haec in qua conterminos pellimus, furtoq. Vicini cespitem nostio solo affodimus,ut qui latissime rura metatus fuerit,

394쪽

: NICO LAI RIG ALTO Nitraq. fines exegerit accolas, quota terrarum parte gaudeat 3 vel quum ad mensuram auaritiae suae pro pagauerit,quam tandem portionem eius defunctus obsineat Iuuenalis. --- mors sola fatetur Quantula sint hominum corpuscula. AG Ri s OL VTi.J Liberi&infiniti, Cic.in Ruli 4. IVsTi TaA INAEQUALI.JOCCV PATO Ri I AvTEM. J quae sequuntur

sq. ad illa verba: Nam & vari)s regionib. signa, in cod. Memmij reperiuntur inter fragmenta Hygeni.

certus, in fragmentis Arceriauis: Arcifinales agri dicuntur, qui arcendo, hoc est prohibendo vicinum nomm acceperunt. Occupatorij vero, ideo quod vicini urbium populi , seu possessores, cum adhuc limitib. terminarentur, praesumtione cerraminis, cum de locis aduersum se expugnatis agerent, quo usq; Pulsi cederent vel restitas ent, victoriae terminus neret: victos aut praesidium collis, aut rivi interstitium, aut fossae munimen resistere pateretur. De occupaticio agro est apud Festum locus, qui si ad nos integer peruenisset,non parum auctoribus istis illustrandis prodesset. IVS DUCENDI EssET. J Codex Memmij: Ius est dicendi uti essent. Deinde jus quibus δε Virius colendi quod occupauit,ar C. AE S. Ipse Flaccus, pag. i'. formas in aere scalpse runt. Frontinus lib. de Colonijs: Omnis ager iuge rationis modum habet collectum sicut in aero est nominatum. Ipse Flaccus pag. a 7. nascuntur saepe

395쪽

oBSERVATIONES ET NOTRE. Controuersiae,&aes respicituria Libri aeris, Hygeno, p - Ηι-I34. FORMA.J Vlpian. l. iiij. de censib. Forma cen, sualis. Plinius m. 4. adjecit formulae Galba ex Inalpinis Auanticos. Aenea tabula sederis antiquidi

EOS. I N. A MEI CORVM. FORMULA M. REFERENDOS. CURARENT.

NON EX MENfVRIs AC TisJSic Liuius lib. v. de urbe Roma: Forma Vrbis sit occupatae magis, quam diuisae similis.

Frontinus: Finitur testimonio arcarum. Sic apudi Isidorum lib. xv. Orig. cap. 4.Terminis testimonia sinium intelligutur. Cassod. Variar. riti in .Termini testes. Et, Indicia finium. Boet.. lib.ii. de Geomet. Testimonia agratia,vel potius, agraria. V NV. SQ LISin MIL. MO. A CCa Cod. Memmij. unusquis', nomen accepit.

GANT. J Auctores finium regundorum proprie utuntur obligandi vocabulo, ut significent δεσμω

Arbores notatas scire debemus in idioma regionis, , quas clauitatas vocant. &post alia. Antemissae arbores solent etiam plagatam corticibus ostendere cicatricem terebris foratam. LexBoio riorum tis;iij. f. . Si haec signa defuerint, tunc in arborum notis ,

396쪽

is . NICO LAI RIGA LT II quas decorticatas vocat, couenit obseruare. Sed illas. quae antiquitus probantur incitae. Lex Wisigoth. lib. x tit. iij. In arborIb. notaS, quaS decurias vocata conuenit obseruari. Papian Rcsp. xxxii x. Arborcs terminales quae decusas accipiunt. Lex Longobardorum, tit. γ6.arborem ubi thectatura est. V Iis ET Rivis ET FOS sis. Io. Pedias mus Bulgariae Chartophylax,seripsit etαῖ - το - μεet- Ἀρό γης, qui liber erit ad tormas potius, quam ad controuersias agrorum aut limitum constitutioncs pertineat, nonnulla tamen suppeditabit , quae lucem aliquam his auctoribus adferant Vt ecce: quemadmodum Flaccus noster vias & fossas&petras vicem terminorum fungi ait, sic ille: ἐναώ.

Huiusmodi palos, stipites vocat Paulus Orosius lib. v. Quum mensores ad limitandum Carthagianensem agrum missi, stipites terminorum indices fixos, & nocte a lupis revulsos mordicus corrosos'. repotissent, aliquandiu haesitatum est. Plutarchus in Gracchis dixerat simpliciter, terminos: ιυρεις θ

397쪽

o IsERVATIONES ET NOTAE. Dallusum quis pulci. quasi scriptum fuerit, Soroso Iaes. etenim Ilii faepenumero Graeca barbare insectunt. In excerptis lueoetianis,& in Vetere membrana penes illustrist. Thuanum, legitur: Scurpiones, Ibiduo fines cuneati se iungunt. In sacris sortitionib. aliquotiens limes constituitur ad ascensium scorpio niS. Num. 34. Ios .i3. Iudic. l. Sed Vide quae ad pag. .

IN sPECIE MACERIAR. CONGERUNT LA

PIDE s ΕΤ ΑΤΤΙΝΑs APP. J Seruius II. Georg. Antes accipiunt macerias,quib. Vineta clauduntur, quae maceriae fiunt de assis, id est siccis lapidibus. Dicuntur autem antes a lapidibus eminentioribus, qui interponuntur ad maceriam sustinendam. V AE PRO ΤERMINIS E T. IN V. A. OBS.JArcerij liber , obseruantq. pro terminiS. SuPERCi Li A.JIn Arcerianis additur, naturalia. s.

S S. J supradictis, aut, saprascriptis.' RECΤvs FINI s. In vetere tabula aenea finium regundorum, saepe occurrunt ista : RECTA RE GIONE. RECΤO IVGO. RECTO Rivo. Et in his

auctorib. passim, Rectiarae perpetuae terminorum. Recturae in perpetuum. Rectura incipietis termini. Q. L. C. QU In iras. Arc. &Mem. hae litterae non apparent. significant autem, Qualescumq. Sic ipse Flaccus pag. 8. Nam quidam in finib. naturales qualescunq. arbores obseruant. NUMERI ORDINE NOTATOS DisPON. JLiber Arcerij clausulam integram sic repraesentat. quidam etiam politos, aliJ Vero numeris enotatos

398쪽

IN FLEXis VERSVRis. J Libcr Arc. In coxis vel in rivis. Omnino retinenda vox , coxis. Quod autem sequitur, vel in rivis, irrepsit in aurem describentis, pro, Versuris, quod cst glossema praecedentis vocabuli, coxis. Nam in arte ista mensoria, Coxae dicuntur flexus &versurae termitiorum: quando scilicci rigores siue recurras incchos linearum cursus non seruant. Varro lib. VI. de l. l.

Opilius scribit: Circum coxendices sunt nobisia id Graecum est, ab huius loci versura. CIPPVs PRO TERMINO. J Glosiae: Cippus, L λ inas, κορμύς. Valer. Probus, C l P P. cippus, id

est terminus: vi, cippum scu lapidem. Inici iptio

Vetu S pag. cxcVlH. TERMINAVIT. RIPAM. R. R. P ROX I MO. CIPPO. alla Inscr. p. cc. IN. PAR TE M. DEXTERAM. RECTA. REGIONE. A D. PRO X IM. CIPPUM:

6. Si PERs EvEREΤ R I G O R. J Duret, percurrat. IN VER sv Ris G AMMA s. J Figura litterae TVersuram exhiber. Hinc illa apud hosce scriptorcs, terminus in gamma jacet. Et, termini transuersigammam faciunt. Et similia. SED SPECTANT E s. J Cod ex Palatinus : sed

exspectivateS. Vi TR EA F R ACΤΑ. J P ciron. Martiat. Os s A sv BCENs A. J Pal.& Arc. asses subiectos. Auctor inccrtus pag. 27α. Calcem, aut gypsum, aut carbones,aut vitria fracta, aut testam tutam, aut de

Canummos vel pentanummos. Utraq. lectio proba est. nam in alio item incerto scriptore legimus. Si

399쪽

oBSERVATIONES ET NOTAE. rytestacios terminos aut tedulas. aut imbrices inue neris , ossibus incensis probantur. CARBO AVΤEM. 4 Aus illinus lib. xxi. de

civit. D.c. . Quid in carbonibus Θ nonne miranda res estὶ & tanta infirmitas, ut ictu icuistimo frangantur , pressu facillimo conterantur: & tanta firmitas, ut nullo humore corrumpantur, nulla aetate Vin cantur ; Vsque adeo, Vt eos substernere soleant qui limites figunt, ad conuincendum litigatorem,quis quis post quantalibet tempora extiterit, fixumque

.limitem non esse contenderit.

SIC AUT DIV. A. N. S. inuenerimus. J Arc.Vnde

aut diuersa, aut nulla signa inueniuntur. LAPIDE s insolidam terram conloc. J Arc. lib. In solidam terram rectos collocabant. Ouidius I. .Fast. Et solida ramos figere pugnat humo. DEFIXvRI. J Arc. lib posituri. VNGvENΤo velaminibusque & coronis. JPerstringit hunc ritum Arnobius lib. I. adu. gent. Si quando conspexeram lubricatum lapidem S ex oliui unguine sordidatum, &c. Apuleius I. Florid. Religiolam moram viatori obhcit lapis unguine

delibutus. Vetus marmor, Romae: MAGNAS

OPIMAS IMMO L. . FECERUNT. DEINDE. CORONIS. IN LATIS.. SIGNIS UNCTIS. C. V.

Plura de hocritu obseruauit P. Pithoeus Aduers. II.

400쪽

TvRA ET FRUGE s. J aliquis heic mendum suspicaretur ex Ouidianis illis: Inde ubi ter fruges medios immisit in ignes, . Porricit incisos filia parua fauos:

Vina tenent ath,&c. Iuvenalis Sat. XVI. - saxum,

Quod mea cum vetulo coluit puis annua libo SAXORVM fragminibus circumcalcabant. JCajus &Theodos alios tegularum fragmimb. circumcalcauimus. alios aute sua caesura 1uffulcimus. TRES PossEsso RES ATTINGEBANT. JIsidorus Orig.xv. cap. i . Trifinium dictum eo quod trium possestionum fines adstringit.

EX CONVENIENTIA. J Ouid. Conueniunt, celebrantq. dapes vicinia simplex, Et cantant laudes. Termine sancte tuas. Glossae veteres, A Interminus, VERTICES A MP HOR A RVM. J Hos terminos Gromatici vocant lagenares & orculareS.CONfECRAT. J Hinc illa apud in nominatos Gromaticos, pag. 186. Vetus conlecratio :& p. 274. multa consecratione signare : & huiuscemodi alia

passim .Iuue. Aut sacrum effodit medio de limite i xum. Aput .i. Flor. Colliculus lepimine coniccratus. CALUMNIAM INTRODUCIT J Aggenus pag. 79. possessor vicini agri calumniose sibi velit fines ad riuum usque defendere. SIGNA sVBDITA . J Ea sunt quae s. dixit, de