Auctores finium regundorum. Nicolai Rigaltii observationes et notae, item glossae agrimensoriae

441쪽

OBSERVATIONES ET NOPAE. ω& Valentiniani, editarum a P. Pithoco Nisi quod additum illud , Magno, non agnoscunt. AGRI MENfORiBv s UT PRO. J Legendum videtur: Agrimensori jus esse, Ut pro l.&c.PvLv ERAT iC-A. J Pulveratica sue pulcieraticum, merces pulverei laboris, quae datur agrimen . foribus quasi pro labore &puluere. Notauit hunc locum Cujacius Obs. xv m. lib i ii. Pulucraticum vero illud aliquando etiam honorarium dicebatur. Vlpianus l. i. Si mensor. fal. mo. dix. Non crediderunt veteres inter talem personam, locationem &conductionem c sic : sed magis operam benefici, loco praeberi, & id quod datur, ei ad remuneran dum dari, & inde honorarium appellari. Quemad modum autem pulueraticum dabatur agrimensoribus pro puluere,sic S pro pedum fatigatione, accipicbant tributorum exactoreS , Ut obseris uare est in libro qui inscribitur , . ' I DEM A A. FLORENTINO.J In nouuellis editis a Pithoeo consimilis quoque est titulus Constit. X L v I. Ne Duciani vel limitanei milites ad comita.

tum exhibeantur. OPE AΤQTE AUXILIO nostrae clementiae.INouella jam a me indicata sic incipit L Opem atqι auxilium nostrae clementiae limitaneorum poscit auctoritas. Sed quae heic sequuntur mire sunt de, prauata. illa enim, De magiiterijs agrorum geometriae, vel de finium regundorum, vel maxime dediscipulis eorum, sunt verba rubricae Constitutionis cujusdam, quae. incipiebat, Cura magna sancis

442쪽

σ1 NICO LAI R I G A LΤ IImus, &c. Ipse autem titulus sic forte conceptus fuerat: De magistris geometriae & de discipulis eo - rum. quae interjecta sunt, glossemata esse videntur.

η' Adde quod usum armorum dediscere compelluntur obseruatione fori ciuilis ossich,&c. D AT. v. h. MAR. J Eadem Nouellae illius sub scriptio. CYRO P. P. ORIENT ALIV M. J Cod. Theod. Cyro P F. P. & consuli designato. NEC TAMEN apud quem adcrescit R. J Cod. Theodos Nec tamen apud eum cui adcrescit sem- per remanet acquisitum, sed M. SuGGEsTIONE culmiJLegendum: suggestio. V T I V D I C i o agrimensoris finiatur. J Haec clausula supplenda est in cod. Theodosiano. Diodorus Siculus lib. I. agrimensorum operam per rotam Aegyptum necessariam esse docet discernendis agrorum portionibus aluminis alluvione confusis: quod eapropter frequentes inter vicinos oriantur controuersiae, quae non aliter quam per Geometriae praecepta componi queant. ο - μπιωρός, inquit , υιτ μανεν πιι λωι ι - λοιπ*ν re Mia e στωίδει ποιέ-σορων bina Arnder. ου--ου αδ- ακρίδ αελεσξαε

Cassiodorus Var. III. 11. Geometriam Aegyptη Propter laugmenta Nilotica, quae singulis annis

Magistri geometriae, siue artis geometricae tur ipsi geometrae. NAM ET V s V armorum. Nouella

443쪽

o3sERVATIONES ET NOTAE. votiva inundatione patiuntur, ad dimensionem. terrae & recuperadas formas finium transtulerunt, .ut fieret arte distinctum,quod litigiosae confusioni videbantur obnoxium. NEC DE Ni Li tantum alluvionib. J Uidd. iv.C. De alluvionibus. Ob hasce autem Nili alluviones Sesostrin Aegyptiorum regem geometrarum siue agrimensorum opera usum, indeq. artem ipsam ad Graecos transjsse fatetur Herodotus in Euterpeto 2 ετ ρι' , inquit, o Mysta , οκώς --σ-et

ipse Geodaetes artis suae originem repetit. η θ τῆς

Inuentam esse Geometriam Aegyptij dicunt pro inecessitate terminorum terrae quos Nilus inunda tionis tempore infundebat. i 'N E H I doleant diligenter.J Scribe,ne indoleant diligenteS. PRECE s instruxerit petitor.)In cod. Theod. legitur: Pr. ins . petitoris. Deinde additur, Cyreparens harissime A A. SED LAvDATA. J Cod. Theod. Sed etiam

collaudata. HAEc agrimensorum sem. es. iud. J Haec per-

444쪽

thnent ad aliam constitutioncm , quae intercidit. Codex Theod. post illa verba: Perferri praecipiat, habct, Dat. xi. Kal. Octob. Constp Ualent. A v. S

SUESSAE AURUNCAE. J Frontinus: Suessa '' Aurunca muro ducta,lege Sempronia est deducta. A ger eius pro parte limitib. intercisiuis & in lacineis est assignat -DEL IMATVM. J Forte, delimitatum. Salmasio eruditissimo placebat deliniatum.Tamen in codice Palatino & schedis Arcerianis legitur, Limitatio &de limitatio. AGER PER strigas diuis .J Breuiator Festi: Strigae appellabantur ordines rerum inter se conjuncte collocatarum, a stringendo dictae. PALATINI s. J Plinius in Hispania citeriore ex

Vacceorum xviii. ciuitatibus recenset Intercalien

ses, Pallantinos, Lacobricenses & Caucenses. ΕΤ SI QUA LOCA, hoc est q. a. apo T J Arceriana fragmenta.Et si qua loca ante a possessore potuerunt obtineri. Aggenus autem comodiore sensit legcbat: Et per ea loca quae antiquitus apoll. pol. ob. S)CvT AIT VARRO. J Nimiruin in lib. de μ' Geometria, unde citatur etiam agri arcilinij de fi nitio in isto fragmento quod habes pag. 33s. Ex eo demq. M. Varronis opere non pauca Boetius inseruit libris suis, ut ipse fatetur tib. II. Nos tamen, inquit, quae de Numeris a Nicomacho distusius dispalata sunt , vel a Varrone de Mensuris ostensa, moderata breuitate collegimus. Et alio loco, Varro

445쪽

nem peritissimum Latinorum, unde disciplina ipsa Geometriae nomen acceperit, tradidisse refert. 'NOMEN acc. subsecivum.J Dele ε subsecivum. IN EXTREMIs assignator. finium.JLegendum ut est in Arcerianis: A s lignatorum agrorum finib. .. EsT AGE R similis subseciv. J Haec apud Boetium leguntur, sed corrupta & mutila. PEREGRIN A E V R B i. J Quae scilicet jure Euitatis Romanae non censebatur. Festus : Peregrinus ager est, qui neque Romamn neque hostilis cetitur.Vlpianus in l. 17. De statu hom .eam ciuium urbiumque inter sese differentiam sublatam fuisse innuit conititutione Imp. A ntonini,qua ciues Romani effecti sunt omnes qui erant in orbe Romano, ' Pω ἐκη ut Basilicorum auctores interpretantur: οἰ-

λ; AGER extractusus est qui intra. J Haec non leguntur in Aggeni commentario, ubi praecedentia omnia bona fide transcripta sunt. reperiuntur autem apud Boetium lib. Ii .de Geometr. . DE CONTROVERs II J In cod. Palatino&4n editione Turnebi est titulus: ITEM CON TRO

VERsI A B. Gerbertus, siue quis alius Boetis Geo - metrica sublegit, postquam ad huiusmodi negotia

peruenit, de qStelemnat attingere velle proruetur: Si quisvero de controuersijs, inquit, & de qualitatibus Mnominibus agrorum d eque limitibus & deshacibus controuersiarum seire Hesideret y Iulium Frontinum, nec non Vrbicum Aggenum lectitet.: H A R. CONDaTIO ALTERV. J Legendum,

446쪽

iοῖ . NICOT AI. R IGΑ,LΤ I Iconditione. Vel ut in cod. Arcer. Harum alterutra continetur.

DE uls interii eniet. J Ex Arcerianis S Boetio emcndandum, Disco enit.. qua Voce VrItur ipsis Frontinus p. 1 . Si disconuenit, ad jus ordinarium pertinebit. Hygenus pag. 2o6. In Alia ex huiusmodi

S E D QV o N i A Mi in HS q. par. sin. coni. J Haec non sapiunt dictionem Frontini: Aggenus ipsis simam, ni fallor, repraesentauit. Sed quoniam sine gulae controuersiae diuersis conditiovibus oblita

gantur, propriae nominandae sunt. DIVERs As PRO P.RQ As. J Delenda VOX.: prinprias.. nec legitur apud Boetimn, neque In cod. Am.

D E i AQVA pluma arcenda υJ Boetius legisse

videtur : De aquae pluuiaC arcessu. , ,

.i PROXIMI TEMPORIS J Aggenus, pristini. A L I vs forte de loco. J Boetius: Alij dc loco, alij vero de' fine lineae litigant; alii datandis attendunt. COMPROMONIURII J Arc. aut promontoria.. ' QUIDQUID excedit sup r. latitit d. J, Puta, si q. atum aliquis ordinem legis Mamiliae excessum. Y 3 R Io:R. signori deuicnstrationab. . Nempe si locus dei quoi agitur, aut terminis aut arborIbuSaut aliquo argumentosanern aliquem agri declarer,

v in xione soliquasi quibusdam argumen

447쪽

oBsERVATIONES ET NOTAE. 6 Certus in fragm. Alces. Haec controuersia frequenter in agrisailignatis exercetur. agitun enim vi secundum acceptam eius veterani, qui in illud soluin

deductus est, moduS restituatur. . . . ,

AGITVR ENIM do antiquorum nominum pro pria defensione. J Hoc est, de conseruando agri modo secundum veteres acceptas, & secundum si

gna in formis nominata. 2ι, . . ' ' .i .

DEXTRA decumanum tertium.J Hygen. p. m. Dcce in unum conjungantur&in sorte inscribatu .

SORS PR. IMA, DEXTRΛ DECUMANUM PRIMUM,

PRO Missio Nis MO J Arceris liber, Repro mistioni. recte. id eis, Cautioni. vide Aggeni com

mentarium. .

COMMVNIA APPELLANTUR. J Communia sunt, inquit Vitruvius, quibus etiam inuocati suo jure de populo possunt Venire. PRO IN Di Is A. J Delenda particula, pror vellegendum, pro indiviso. Plinius IVm. . Omnium satorum fructus, aut spicis continetur , Ut tritici hordei, muniturq. vallo aristarum quadruplici: aut includitur siliquis, ut leguminum, aut vasculis Vt se famae ac papaueris. milium ac panicum tantum pro indiuiso & paruis auib. exposita stat. indefensa quippe membranis continentur. NAM PER hereditates aut emptiones.. J Hinc emendanda illa apud Boctium lib. ii. de Geometri Natura per hercditates spinionis hujus.

448쪽

α NICO LAI RIGAL TII

AD INTERDICTUM. J Ad juris formulam,

quam Graeci interpretes ομαλιυ vocant. Auctor incertus : Tempus inspiciet agriculturae. Si jam excessit memoriam abalienationis, solet juris formula non silenter interuenire&inhibere mensores, ' neque quietem tam longae

possessionis interrumpere. Aggenus in Contr. de possessione: De hac controuelia plurimum inter dicti formula litigatur. Incertus auctor: Si possessio postidenti firma est, etiam interdicere licet : dum cetera ex interdicto diligenter peragantur. magna enim esca est, litein ad interdictum deducere,cujus est executio perplexissima. Si vero possessio minus farma est, mutata formula jure Quiritium peti debet proprietas loci judicari. Cujacius Obser. i .LV. citauit hunc locum ex Aggeni lib. ii. qui in fragm. Arcerianis tribuitur Simplicio.QV EM N EC ΟΓdo nullo jure a pub. pol. am. JLegendum: Qui nullo jure a publico poterit amoueri. Aliquis interpretandi gratia forte ad oram codicis notauerat,Nec ordinario, nec Quiritium jure.

inde turbato glossemate natuS error.

A CR Es Tis quod in tui.J Aliter legit Aggenus, sed nihil juvat. taque aliquid heic desiderari puto.

Nam quae in tutelam rei urbanae sum assignata,&quae operibus publicis fuerunt data aut destinata, . ad unam soli conditionem pertinent , videlicet urbani.& Aggenus ipse in tutelam rei urbanaeas S, gnatas esse siluas ait, de quibus ligna in reparationem publicoru operum traherentur. Liber Arcerij

449쪽

hanc lectionem suggerit:Vnam urbani sol alteram

agrestis. Agrestis J quod in tutelam fagri J fuerit

assignatum. Vrbani, quod operibus publicis datum

fuerit aut destinatum. R Li QvΑ portio moenium extri. per. asi. inc.&c.JLegendum : Aliqua portione moenium extrema perticae assignatione inclusa. Sicut in Piceno fertur, intermontium Praecutianorum quandam partem, oppidi A sculanorum fine circumdari. At in prae cedente clausula, non liquet. ALVEVM stu. veterem.JAgg. leg.Flum.Tiberisse αQVAM VIS AQVA. J Quem Vis aquae. RELiCTA LOCA. J Trebatius ait, agrum qui hostibus deuictis ea condicione concessus sit, urinciuitate veniret, habere alluvionem, neque esse

limitatum: agrum autem manucaptum, limitatum

fuisse, ut sciretur quid cuiq. datum esset, quid ue - nisset, quid in publico relicitam esset. l. xvi. D. de

adquir. rer.dom. Suetonius, in Iulio:Campum Stellatem majorib. consecratum, agrum'. Camianum

ad subsidia Reip. vectigalem relictum, diuisit extra

sortem. Vid. pag. io . EX TR ACLvs A LOCA. J Boetius libro II. de Geometria : Ager extractusus est, qui intra finitimam lineam ¢urias interjacet: ideo extractu-sus,quia ultra finitimos limites clauditur. Fron .p.12. Fi NiΤi MA autem linea. J Perperam hoc inseruit Boetius Euclidaeanis definitionib. FINIBVs A vGvsΤΙNOR.JEiusmodi loca sunt Urae apud Boet. inscribuntur :sILVA ΕΤ PAs CV A

450쪽

mo N I C O L A I R I G A L T I IPVBLICA AUGUSTINORVM. Promiscue autem

isti scriptores usurparunt Augustales, Augusteos de Augustinos, siue Augustios, vel potius Augusta-

nos. Augustanos in Hispania citeriore censet. Plin. lib. Ita .cap. 3.

Mo Esi LEA.J A uctor de casis litterarum. Directura trifinium facit circa musileum. Ve tus inscrip.

IN ALTERvΤRVM.J Agg. in alterutram partem. A PPLI.CITUM ex ali. ciuita. fine. J Praefecturae istae quasi praefecturae siue praesegmina sunt agri sumti ex vicinis populis siue territorijs, ut ait Sic. Flaccus, p. 24. Assignata in alienis finib. loca, ut loquitur Aggen. p. 72. Sic apud Boetium lib. u. de Geom. loca praefectoria, &, agri praefectorij. CULTELLANDI RATIO s. J Totus hic locus sic legendus videtur: Cultellandi ratio quaest, i aepe quaeritur. Quum permensi soli spatium

consummamus & I. c. I. p. e. c. d. m. t. inseruimu

culicitamus agrum emin. & adpl. rod. Pluscula de cultellatione legere est in vetere fragmento agrariopag. 3 Q.Vid. etiam Boet. lib. D. de Geom. IN AEREM RECTUM. J Emenda ex cod. Arc in erectum. Semina, inquit, in rectum exeunt, hoc est, ad rectos angulos eriguntur & crescunt, non

ratione cliuorum , aut inaequalis soli, sed planae superficiei, cui & cliui ipsi collesve incumbunt. NEC MAIVs spatium occupat, quam si explano nascatur. J Facilius est Frontini mentem ad-